سیاست گذاری اقتصادی
سال:1391 | دوره:4 | شماره:7 |تعداد مقالات:7

بر اساس اعلام کارشناسان هواشناسی کاهش میزان بارندگی سال 1389 در 45 سال اخیر بی سابقه بوده و به طور میانگین بارش در استان های کشور 70 تا 80 درصد کاهش داشته است. آنچه مسلم است کاهش بارندگی به طور مستقیم بیشترین تاثیر را در بخش کشاورزی می گذارد و برآوردهای اولیه حاکی از کاهش 20 تا 25 درصدی تولید محصولات کشاورزی در سال آینده است. در این مقاله نشان داده می شود که به علت وجود پیوندهای متقابل تولید، درآمد و مصرف در ساختار اقتصاد، کاهش تولید نه فقط منجر به کاهش تولید سایر بخش ها و کل اقتصاد می گردد، بلکه موجب کاهش درآمد عوامل تولید و کاهش درآمد نهادهای جامعه نیز خواهد شد. در راستای این ملاحظات، سوال اصلی این است که «آثار و تبعات اقتصادی و اجتماعی کاهش تولید کشاورزی از منظر تقاضا کننده واسطه ای از سایر بخش ها و از منظر عرضه کننده واسطه ای به سایر بخش ها چه میزان منجر به کاهش تولید سایر بخش ها، کاهش درآمد عوامل تولید و درآمد نهادهای جامعه خواهد شد؟». الگوهای متعارف SAM به دلایل مختلف برای پاسخ به سوال مطرح شده نامناسب است و بدین ترتیب نیاز به الگوی اصلاح شده SAM به شکل الگوی SAM عرضه محور از منظر بخش تقاضاکننده و بخش عرضه کننده دارد. یافته ها بر مبنای ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1385 نشان می دهند که آثار و تبعات مستقیم و غیر مستقیم کاهش 25 درصد تولید بخش کشاورزی از منظر تقاضاکننده منجر به کاهش 3.2 درصد ارزش افزوده کشور منهای ارزش افزوده بخش کشاورزی می گردد، رقم متناظر از منظر عرضه کننده 4.2 درصد است.

در ادبیات اقتصادی حداقل اندازه کارآ به میزانی از تولید اطلاق می شود که منحنی هزینه متوسط بنگاه در بلندمدت حداقل شده و این میزان با استفاده از روش هایی چون کومانور- ویلسون، هزینه یا روش میانه قابل تخمین است. در این میان، می توان حداقل اندازه کارآ را با توجه به روند طی شده توسط بنگاه های موجود یا جدیدالورود در هر صنعت ارزیابی نمود. این نگاه در ادبیات اقتصاد صنعتی با روش بقا شناخته شده و از این رو، این مقاله با هدف تعیین حداقل اندازه کارآ در صنایع تولیدی ایران با این روش تدوین شده است. داده های این پژوهش ویژگی بنگاه های صنایع تولیدی در سطح کدهای دورقمی ISIC است و برای تعیین اندازه بهینه از تکنیک ماتریس های انتقال استفاده شده است. نتایج این بررسی نشان می دهد که حداقل اندازه کارآ به شدت تحت تاثیر نوع صنعتی است که بنگاه در آن فعالیت نموده و می توان صنایعی را نیز با بیش از یک اندازه بهینه مشاهده نمود. از نظر سیاست گذاری و بر اساس این یافته ها لازم است تا به جای معرفی یک اندازه به عنوان اندازه بهینه برای کل بنگاه های صنعتی، اندازه بهینه برای هر صنعت معرفی شود.

با توجه به اهمیت صادرات غیر نفتی در کشور، هدف این مقاله تحلیل رقابتمندی ایران در صادرات دارو با استفاده از شاخص تحلیل انتقال سهم طی سال های 2010-2002 می باشد. شاخص تحلیل انتقال سهم متشکل از سه مولفه اثر رقابتمندی، اثر ساختاری و اثر واکنش به تغییر در تقاضای جهانی می باشد. نتایج نشان می دهد سهم ایران در صادرات دارو در بازارهای جهانی بجز در برخی از سال ها دارای روند صعودی بوده است. افزون بر این، شواهد نشان می دهد از بین مولفه های شاخص تحلیل انتقال سهم، اثر واکنش به تغییر در تقاضای جهانی تنها دلیل افزایش مزیت نسبی بوده است. دو اثر رقابتمندی و ساختاری سبب کاهش مزیت نسبی ایران در بازارهای جهانی بوده اند. به عبارت دیگر، صنعت داروی ایران از نظر واکنش به تغییر در تقاضای جهانی دارای پیشرفت ولی از نظر اثر رقابتمندی و اثر ساختاری دچار پسرفت بوده است.

در این مقاله با استفاده از شاخص z-score به بررسی پایداری بخش بانکی و عوامل موثر بر آن در دوره 1388-1380 پرداخته شده است. برای این منظور از داده های ترازنامه و سود و زیان بانک ها استفاده شده و با کاربرد داده های پانل، مدل مقاله برآورد شده است. نتایج حاصل از برآورد مدل نشان می دهد که افزایش نسبت بدهی به دارایی و هزینه به درآمد، باعث افزایش آسیب پذیری مالی بخش بانکی می شود و با افزایش شاخص تنوع درآمد، آسیب پذیری مالی این بخش کاهش می یابد. به علاوه در میان متغیرهای بانکی موجود در مدل، افزایش نسبت بدهی به دارایی، اثر بیشتری روی آسیب پذیری بخش بانکی دارد. افزایش نرخ تورم نیز باعث افزایش آسیب پذیری بخش بانکی می شود.

پدیده جهانی شدن یکی از بحث انگیزترین موضوعات فرا روی کشورها در چند دهه اخیر بوده است، به طوری که بررسی آثار و پی آمدهای گسترده این فرآیند بر متغیرهای کلان اقتصادی توجه خاص اقتصاددانان را به خود جلب نموده است. این مطالعه به بررسی تاثیر باز بودن تجاری بر مبادله تولید- تورم و تورم در دوره 2008-1990 با استفاده از داده های مقطعی برای 34 کشور منتخب عضو سازمان کنفرانس اسلامی (OIC) پرداخته است. این مطالعه به دنبال یافتن پاسخ این دو پرسش است که 1- چه رابطه ای بین باز بودن تجاری و تورم وجود دارد؟ 2- چه رابطه ای بین باز بودن تجاری و مبادله تولید- تورم وجود دارد؟ برای یافتن پاسخ ها از روش حداقل مربعات (LS) و همچنین آزمون واریانس ناهمسانی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که باز بودن تجاری متوسط تورم کشورهای OIC را کاهش می دهد و مبادله تولید- تورم کشورهای منتخب را افزایش می دهد.

در این مقاله نرخ پیشرفت فنی (TP) و بهره وری عوامل تولید (TFP) بر مبنای رویکرد مرز تصادفی (SFA) در 140 صنعت ایران بررسی شده است. یافته های تحقیق بیانگر آن است که بیشترین رشد پیشرفت فنی در طی دوره 1374 تا 1386 مربوط به صنایع تولید مواد پلاستیکی به شکل اولیه و ساخت لاستیک مصنوعی، صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری و صنایع تولید محصولات اولیه آهن و فولاد بوده است. همچنین یافته های این تحقیق موید آن است که اولا متوسط رشد TFP در طی دوره مورد بررسی 1.28 بوده و ثانیا بیشترین نقش در رشد TFP را پیشرفت فنی و پس از آن تغییرات تکنیکی در بخش صنعت داشته است و صنایع تولید قطعات و ملحقات برای وسایل نقلیه موتوری، تولید وسایل نقلیه موتوری، تولید سایر محصولات غذایی طبقه بندی نشده در جای دیگر و تولید محصولات اولیه آهن و فولاد بیشترین نرخ رشد TFP را داشته اند. 

از جمله دلایل توجه کشورهای در حال توسعه به صنایع کوچک و متوسط مقیاس را می توان در انعطاف پذیری بالا، سرمایه گذاری های کم هزینه، جهت گیری به سوی گروه های هدف و مدیریت پویا در این گونه از صنایع بیان نمود که علاوه بر افزایش تولید ناخالص ملی، قابلیت هایی نظیر ایجاد اشتغال، کاهش فقر، اصلاح توزیع درآمدها و تامین نیازهای اساسی را دارند. هدف از این تحقیق، بررسی وضعیت صنایع کوچک در استان ها از نظر کارایی به طور کلی و تعیین جایگاه استان همدان در این رابطه می باشد. برای این منظور از مدل تحلیل پوششی داده ها برای سنجش کارایی فنی و کارایی مقیاس، از شاخص بهره وری کل عوامل تولید (شاخص مالم کوئیست) جهت اندازه گیری تغییرات مدیریتی طی سال های 1386-1381 و در نهایت از تحلیل حساسیت جهت شناسایی عوامل موثر بر کارایی صنایع کوچک در استان استفاده شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که میانگین کارایی فنی استان های کشور در زمینه عملکرد صنایع کوچک طی دوره مورد مطالعه 96 درصد است. با تحلیل حساسیت عوامل موثر بر کارایی مشخص شدکه نقش عواملی از قبیل میزان اشتغال، ارزش سرمایه گذاری و ارزش تولیدات در ارتقاء کارایی صنایع کوچک کشور قابل ملاحظه است. میانگین کارایی صنایع کوچک در استان همدان طی دوره مورد بررسی 92 درصد بدست آمد و بطور متوسط رتبه 12 را در بین استان های کشور به خود اختصاص داده است. همچنین تجزیه و تحلیل شاخص بهره وری کل عوامل تولید نشان داد که رشد بهره وری صنایع کوچک در استان از روند مثبت و مورد انتظار برخوردار نمی باشد.