مطالعات اخلاق کاربردی
سال:1396 | دوره:7 | شماره:27 (پیاپی 49) |تعداد مقالات:9

بررسی دیدگاه دینی درباره ی جایگاه سرگرمی در سبک زندگی اسلامی، منوط به بررسی آموزه های اسلامی در این زمینه است. بخش مهمی از این آموزه ها، نواهی درباره ی این موضوع است. پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی در پی بررسی حکمت و میزان دلالت این نواهی است. در این مقاله به این نتایج رسیدیم که سرگرمی های نهی شده در منابع دینی یا به خودی خود و به طور خاص مذموم هستند یا مقرون و ملازم با آن ها امر مذمومی است یا این که مقدمه یا نتیجه ی آن ها امر مذمومی است. همچنین، با توجه به این نواهی، سرگرمی ای مطلوب است که مشتمل بر گناهان نباشد و با توجه به عالم غیبْ صورت پذیرد، مطابق با معیارهای عقلی باشد، هدف داشته باشد و بیهوده نباشد و مانع یاد خدا و کمال انسان نباشد.

مشاهده ی آسیب هایی که در سال های اخیر در نهاد خانواده پدیدار شده هر انسان دغدغه مندی را بر آن می دارد که وارد عرصه شود و در حد توان خود برای رفع مشکلات قدمی بردارد. شماری از این آسیب ها ناشی از تغییراتی است که در ساختار خانواده به وجود آمده است. این تغییرات عبارتند از: تغییر خانواده از گسترده به هسته ای، خانواده های تک والد، خانواده های هم زیستی و درنهایت زندگی مجردی که در بسیاری از موارد با آیین و فرهنگ ایرانی و اسلامی جامعه ی ما همخوانی ندارد. فروپاشی خانواده ها، طلاق های عاطفی، روابط فرازناشویی، افزایش فرزندان بی سرپرست، مشکلات فرزندان طلاق و بسیاری از آسیب های دیگر، پیامد این تغییرات است که استحکام بخشیدن به خانواده می تواند از آن ها جلوگیری کند. مقاله ی پیش رو با شیوه ی تحلیلی – توصیفی به بررسی نقش خوش خُلقی و مؤلّفه های آن در کلام اهل بیت7به منزله ی پیشوایان دین می پردازد. مصادیق خوش خُلقی چون اُلفت و مهربانی، خوش زبانی، عذرخواهی و عذرپذیری، سپاس گزاری از همسر، صبر و بردباری در زندگی و گذشت و خطاپوشی از مواردی است که در این مقاله بررسی خواهد شد.

یکی از عوامل مهم در سلامت روانی التزام به موازین اخلاقی است. هدف پژوهش حاضر معرفی مهم ترین مصادیق اخلاقی است که در بهبود سلامت روانی نقشی سازنده و مهم دارند. سؤال اساسی این است که شاخص ترین مصادیق اخلاق که در بهبود سلامت روانی نقش دارند، کدامند و فرآیند تأثیرگذاری آن ها چگونه است؟ پژوهش حاضر از تحقیقات کیفی است و با روش توصیفی-تحلیلی و استنباطی ضمن اشاره به مهم ترین فضایل اخلاقی، به نقش مؤثر آن ها در بهبود و تقویت سلامت روان افراد می پردازد. نتایج به دست آمده نشان می دهد تقویت هنجارهای اخلاقی در روابط افراد، فضای روان شناختی و ذهنی آنان را بهبود می بخشد، مشکلات روانی را کاهش می دهد و زمینه را برای سلامت و آرامش روانی افراد فراهم می کند. پایبندی به فضایل اخلاقی مانند روابط کلامی نیکو، خوش بینی، صداقت، فداکاری، نیکوکاری، پرهیز از حسادت و. . . موجب دوستی و محبت و رضایت خاطر در میان افراد می شود؛ درنتیجه، تنش های روانی کاهش می یابد و آرامش و سلامت روانی به وجود می آید. التزام به هنجارهای اخلاقی علاوه بر بهبود سلامت روان، فضای کسب وکار را نیز بهبود می بخشد و از این طریق نیز در تحقق و بهبود سلامت روان افراد مؤثر است.

هدف این پژوهش بررسی رابطه ی سیرت نیکو و رفتار شهروندی سازمانی در میان کارکنان دانشگاه حکیم سبزواری است. جامعه ی آماری پژوهش، کلیه ی کارکنان دانشگاه حکیم سبزواری (230 نفر) در سال 1395 بودند که از این تعداد با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای ساده، 129 نفر برای شرکت در این پژوهش انتخاب شدند. داده ها با استفاده از دو پرسشنامه ی رفتار شهروندی سازمانی و سیرت نیکو جمع آوری و با رگرسیون چندگانه و تحلیل مانوا بررسی شدند. نتایج به دست آمده از آزمون رگرسیون چندگانه نشان داد میان مؤلّفه های سیرت نیکو و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان، رابطه وجود دارد. نتایج آزمون تحلیل واریانس چندمتغیّره (مانوا) نیز نشان داد از میان مؤلّفه های سیرت نیکو، برپاداشتن حق و عدل و دلسوزی، با رفتار شهروندی سازمانی رابطه دارد؛ به عبارت دیگر، سیرت نیکو می تواند با ایجاد احترام، مسئولیت پذیری و اعتماد متقابل میان مدیران و کارکنان، موجب بروز رفتارهای شهروندی در میان کارکنان گردد.

ترویج رفتار اخلاقی در دانشگاه در گرو تصور ما از فرهنگ سازمانی دانشگاه است. دانشگاه برای نهادینه کردن اخلاق در فرهنگ سازمانی خود به ترویج مستمر و اثربخش اخلاق در همه ی ارکان سازمان نیاز دارد. توجه به نقش راهبردی دانشگاه در ترویج رفتار اخلاقی در مشاغل و سازمان ها، ضرورت اخلاقی بودن سازمان دانشگاه را بیشتر نشان می دهد. برهمین اساس، هدف پژوهش حاضر، تحلیل رابطه ی فرهنگ سازمانی و رفتار اخلاقی کارکنان دانشگاه کاشان است. نوع پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا، توصیفی همبستگی است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلیه ی کارکنان دانشگاه کاشان (512نفر) بود که از میان آن ها با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری تصادفیِ طبقه ای متناسب با حجم، 166نفر به منزله ی نمونه انتخاب شدند. برای اندازه گیری فرهنگ سازمانی از پرسشنامه ای با 46 گویه و پرسش نامه ی رفتار اخلاقی با 38سؤال بسته پاسخ بر اساس مقیاس پنج درجه ای لیکرت و برای سنجش روایی پرسشنامه از روایی محتوایی استفاده شد. با ضریب آلفای کرونباخ، ضریب پایایی پرسشنامه های فرهنگ سازمانی 83/0و رفتار اخلاقی 88/0 برآورد گردید. تحلیل داده های این پژوهش در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها نشان داد میانگین هر یک از مؤلّفه های فرهنگ سازمانی از میانگین فرضی، کمتر و میانگین هر یک از مؤلّفه های رفتار اخلاقی از میانگین فرضی، بیشتر بود. ضرایب همبستگی نشان داد میان همة مؤلّفه های فرهنگ سازمانی با رفتار اخلاقی کارکنان، رابطه ی مثبت و معنادار وجود دارد.

جامعه ی تربیت پذیر، ازجمله جامعه ی دینی، برای بقای خود نیازمند است هنجارهای اخلاقی و دینی را به نسل جدید منتقل کند. هدف پژوهش حاضر، واکاوی جامعه ی تربیت پذیر دینی و شیوه های ارتقای آن است. بنا بر ماهیت موضوع پژوهش، از روش کیفی استفاده شد. شرکت کنندگان در این پژوهش تمام کارشناسان علوم تربیتی و دینی شهر یزد بودند که با روش نمونه گیری هدفمند و رسیدن به اشباع نظری، با نُه نفر از آن ها مصاحبه ی عمیق نیمه ساختاریافته شد. داده ها با روش کدگذاری باز و محوری، تحلیل و یافته ها از طریق سه معیار قابل قبول، قابل اطمینان و تأییدپذیر، اعتباردهی شدند. یافته ها نشان داد فرآیند جامعه پذیری دینی، از طریق انتقال صحیح آموزه های دینی، انتخاب درونی و نهادینه شدن سجایای اخلاقی و دینی در جامعه اتفاق می افتد. دراین میان، نهادهای خانواده، مدرسه، گروه همسالان، رسانه ها، حکومت و نهاد روحانیت در ارتقای جامعه ی تربیت پذیر دینی، نقش بسیار مؤثری دارند. ازسوی دیگر، عواملی نظیر سستی بنیان دینی خانواده، ناکارآمدی آموزش های مدرسه، تأثیرات گروه همسالان، تهاجم فرهنگی و ضعف عدالت در جامعه به تربیت گریزی دینی منجر می شود. یافته ها نشان داد تقویت بنیان دینی و اخلاقی خانواده، اثربخش ترشدن آموزش های مدرسه، الگوسازی از طریق رسانه ها و توسعه ی عدالت اجتماعی می توانند به منزله ی شیوه های ارتقای جامعه ی تربیت پذیر دینی مؤثر باشند.

هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت معنویت سازمانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل از دیدگاه اعضای هیئت علمی این دانشگاه بوده است. روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه ی آماری در این پژوهش شامل کلیه ی اعضای هیئت علمی در نیم سال اوّل 93-92 بود. گروه نمونه با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و داده ها به وسیله ی پرسشنامه ی استاندارد با طیف لیکرت جمع آوری شد. روایی ابزار با استفاده از نظر متخصصان و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ 941/0 به دست آمد. داده های گردآوری شده با شاخص های آمار توصیفی (میانگین، درصد، انحراف استاندارد)، آزمونT مستقل، تحلیل واریانس ANOVA و فریدمن تحلیل شد. تحلیل داده ها حاکی از آن است که معنویت سازمانی دانشگاه آزاد اسلامی بالاتر از متوسط است و میان متغیّرهای جنسیت، سن، سنوات خدمت، رشته ی تحصیلی و نوع استخدام اعضای هیئت علمی با دیدگاه آنان درباره ی معنویت سازمانی، تفاوت معناداری وجود دارد.

هدف از این پژوهش، بررسی ارتباط دینداری با ارتکاب به جرم در بین جوانان ورزشکار شهر مهاباد است. پژوهش به روش توصیفی-پیمایشی و به طور میدانی انجام شده است. جامعه ی آماری این پژوهش ورزشکاران 18 تا 40ساله ی شهر مهاباد بودند که از میان آن ها 370نفر به روش نمونه گیری در دسترس برای نمونه انتخاب شدند. برای سنجش دینداری از پرسشنامه ی گلارک و استارک (1965) که 26سؤال دارد، استفاده شد. برای سنجش ارتکاب به جرم نیز پرسشنامه ای با نُه سؤال تنظیم شد. هشت تن از استادان رشته های مدیریت ورزشی و حقوق، روایی پرسشنامه ها را تأیید کردند. برای سنجش پایایی پرسشنامه ها از آلفای کرونباخ استفاده شد که برای پرسشنامه های دینداری و ارتکاب جرایم به ترتیب 86/0 و 84/0 به دست آمد. برای تحلیل داده ها از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف، آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج نشان داد میان دینداری و ابعاد آن (بُعد اعتقادی، عاطفی، پیامدی و مناسکی) با ارتکاب به جرم، رابطه ای معنادار و معکوس وجود دارد (01/0=P). با تقویت دینداری در جوانان ورزشکار می توان میزان ارتکاب به جرم را در آنان کاهش داد. با توجه به نتایج می توان گفت که با تقویت دینداری امروزه توجه به اصول اخلاقی، معنویت و دینداری در بین جوانان ورزشکار بسیار با اهمیت می باشد و از آنجایی که فضای ورزش کم و بیش توام با خشونت و جرائم می باشد بنابراین هدف از این پژوهش، بررسی ارتباط دینداری با ارتکاب به جرم در میان جوانان ورزشکار است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای تاب آوری میان همسرداری اسلامی و رضایت زناشویی کارمندان شهرداری یزد انجام گرفت. نمونه ی پژوهش 140زوج بودند که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. این زوج ها به کمک پرسشنامه های تاب آوری کانر و دیویدسون (CD-RISC) و رضایت زناشویی انریچ (ENRICH) و همسرداری اسلامی بررسی شدند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه به شیوه ی همزمان و آزمون t مستقل تحلیل شد. نتایج نشان داد میان همسرداری اسلامی و رضایت زناشویی زوج ها، میان همسرداری اسلامی و تاب آوری زوج ها و همچنین، میان تاب آوری و رضایت زناشویی زوج ها رابطه ی مثبت و معنا دار وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون معلوم کرد همسرداری اسلامی نقش معناداری در پیش بینی رضایت زناشویی کارمندان دارد و تاب آوری در ارتباط همسرداری اسلامی با رضایت زناشویی، نقش واسطه ای ندارد. درنتیجه، می توان با آموزش های اسلامی درباره ی همسرداری، بر میزان رضایت زناشویی افزود.