زبان شناخت
سال:1389 | دوره:1 | شماره:1 (پیاپی 1) |تعداد مقالات:7

در این مقاله، متن سنگ نبشته ای از شیلهک- این شوشینک، فرمانروای بزرگ ایلام (حدود 1150 تا 1120 پ م)، ارائه شده است. در این سنگ نبشته 28 سطری، همانند دیگر نوشته هایش، وی نخست خود و خانواده اش را معرفی کرده و از بهر همگی تندرستی و زندگانی دیرپایی را آرزو می کند. سپس از برپایی این سنگ نبشته، نوشتن نام خود بر آن، بخشش زمینی به کسی که آیین ویژه دینی را برای او انجام داده است، سخن می گوید و سرانجام هزینه های برپایی آیین را بر می شمارد.

در نوشته های فارسی میانه زردشتی یا پهلوی، چند واژه درباره خانواده محل بحث و جدل است. در مقاله زیر، طرحی برای بررسی آنها و ارتباط این واژه ها با یکدیگر و با ساحت خانواده ساسانی می آید.

در فاصله سال های 1966-1967 از چند دیوارنگاره در کنار کاودیوار (تاقچه محرابی) در تالار اصلی اتاق 1، بخش 22، در پنجکنت پرده برداشته شد. در این دیوارنگاره ها، بخش هایی از قصه ای ناشناخته در صحنه های متوالی به تصویر درآمده است. در صحنه نهایی، پیروزی قهرمان داستان در برابر دروازه دژی ترسیم شده است. روی این دژ، کتیبه ای به زبان سغدی، مشتمل بر 12 سطر نوشته عمودی، قرار دارد. متن کتیبه در شرح ماجرای قصه است که به احتمال بسیار به حلقه داستانی ذونک تعلق دارد. در این پژوهش، پس از قرائت متن سغدی این کتیبه، آوانوشت و برگردان فارسی آن ارائه خواهد شد. در پایان، سبک خاص دیوارنگاره های سغدی به اجمال بررسی می شود.

در اسطوره آفرینش مانوی رقم 1468 سال، که مدت آتش سوزی در پایان جهان مانوی را نشان می دهد، رقمی نجومی است که مانی، با آگاهی از اطلاعات نجومی زمان خود، به احتمال زیاد، آن را معادل یک دوره خورشیدی به حساب آورده است.

توجه به ادبیات داستانی معاصر و نقد و بررسی آن به کمک شیوه هایی به جز نقد سنتی که تا به امروز بیشتر مورد توجه بوده است، دریچه های تازه ای را بر روی ادب دوستان می گشاید. در این مقاله، نظریات مکتب فرمالیسم روس و لیچ، زبان شناس انگلیسی، مورد توجه قرار گرفته است، که از دیدگاه ادبی و زبان شناسی به آثار ادبی نگاه می کنند، چند اثر از هوشنگ گلشیری، نویسنده معاصر، پژوهش و بررسی شده است.

ساخت موضوعی به فهرست موضوع های یک محمول اطلاق می شود. مثلا، فعل «خورد» دو موضوع و فعل «داد» سه موضوع در ساخت موضوعی خود دارد. معمولا ساخت موضوعی افعال پس از افزوده شدن یک وند اشتقاقی به آنها تغییر می کند، به گونه ای که ساخت موضوعی مشتق حاصله با ساخت موضوعی کلمه پایه متفاوت است. در مقاله حاضر، ساخت موضوعی مشتقات فعلی زبان فارسی و تاثیر وند افزایی بر ساخت موضوعی کلمه پایه را مطالعه می کنیم. چارچوب نظری این مقاله نظریه لیبر است که ساخت موضوعی هر کلمه را فرافکنی از ساختار معنایی- واژگانی آن می داند و معتقد است که، برای مطالعه ساخت موضوعی هر کلمه یا تغییرات وارده بر آن، باید ساختار معنایی- واژگانی آن را مطالعه کرد. ما نیز تاثیر وندافزایی بر ساخت موضوعی کلمه پایه را از طریق بررسی تاثیر آن بر ساختار معنایی- واژگانی آن کلمه مطالعه می کنیم و نشان می دهیم که فقط وندهایی ساخت موضوعی کلمه پایه را تغییر می دهند که در ساختار معنایی- واژگانی آن کلمه تغییری ایجاد کرده باشند.

مقاله حاضر گزارشی است از نتایج یک بررسی درباره پذیرش نوواژه های عمومی، مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با همکاری 450 پاسخگو در سه استان (تهران، اصفهان و کرمان). مبنای نظری این بررسی الگوی انتشار نوآوری های رابرت ال. کوپر است که به حوزه برنامه ریزی زبان مربوط می شود. پژوهشی میدانی در مورد مهم ترین عوامل غیرزبانی است که بر انتشار نوواژه های مصوب فرهنگستان اثر می گذارد. فرض بر این است که، در جامعه آماری مورد نظر، به عنوان مخاطبان نوواژه های مصوب فرهنگستان، بین سطوح پیشنهادی کوپر درباره نوآوری های ارتباطی، که عبارت اند از: آگاهی، ارزیابی، دانش و کاربرد، رابطه وجود دارد. چگونگی این روابط از طریق شیوه های آماری توصیفی و استنباطی گوناگون و با استفاده از پرسشنامه به دست آمد. بر پایه نتایج به دست آمده، بین دو عامل آگاهی و دانش پاسخگویان و نیز بین دو عامل ارزیابی و کاربرد نوواژه ها همبستگی مثبت دیده شد. علاوه بر این، بین دو عامل آگاهی و سن و نیز دو عامل دانش و تحصیلات پاسخگویان همبستگی معنی دار مثبت وجود دارد.در این مقاله، با کشف و توصیف این روابط، راهکارهایی برای کمک به تسریع فرایندهای پذیرش و انتشار نوواژه ها پیشنهاد می شود.