سالمند: مجله سالمندی ایران
سال:1401 | دوره:17 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

اهداف: سرعت زیاد رشد جمعیت سالمندان موجب بروز مشکلات بیشتری نظیر کاهش استقلال می شود. با توجه به اهمیت انجام مستقل فعالیت های روزمره زندگی در سالمندان، این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین حمایت اجتماعی، وضعیت شناختی و علایم افسردگی با فعالیت های روزمره زندگی در سالمندان شهر امیرکلا انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه آزمایش-کنترلی همسان شده، قسمتی از فاز اول طرح کوهورت سالمندان شهر امیرکلا است که بر روی کلیه افراد 60 سال و بالاتر شهر امیرکلا انجام شد. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه های مختلف شامل مشخصات جمعیت شناختی، ارزیابی مختصر ذهنی، شاخص حمایت اجتماعی دوک، افسردگی سالمندان، فعالیت های روزانه زندگی و فعالیت های ابزاری روزانه زندگی استفاده شد. تجزیه و تحلیل آماری متغیرها با استفاده از آزمون های آماری توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و تحلیلی (تی مستقل، رگرسیون لجستیک شرطی) با کمک نسخه 21 نرم افزار SPSS انجام شد. یافته ها: در این مطالعه، میانگین وضعیت شناختی در سالمندان بدون ناتوانی در انجام فعالیت های روزمره زندگی به طور معنا داری بیشتر از سالمندان با ناتوانی در انجام فعالیت های روزمره زندگی بود (0/001=P). همچنین در سالمندان با ناتوانی در انجام فعالیت های روزمره زندگی، میانگین نمره افسردگی و وجود بیماری به طور معنا داری بیشتر و میانگین حمایت اجتماعی و توانایی برای انجام فعالیت های ابزاری روزانه زندگی به طور معنا داری کمتر بود (0/001=P). یافته های آنالیز رگرسیون لجستیک شرطی تعدیل شده نشان داد در سالمندان دارای اختلال شناختی، بیماری های مزمن و نابرخوردار از حمایت اجتماعی، شانس ناتوان شدن در انجام فعالیت های روزمره زندگی بیشتر است (05/P<0). نتیجه گیری: وجود اختلال شناختی و ابتلا به بیماری های مزمن هم زمان در سالمندان، بیشترین نقش را در ایجاد ناتوانی در انجام فعالیت های روزمره زندگی دارد. این در حالی است که افزایش حمایت اجتماعی در افزایش توانایی انجام فعالیت های روزمره زندگی سالمندان موثر بوده است. بنابراین غربالگری سالانه سالمندان از نظر وضعیت سلامت و ابتلا به بیماری های مزمن، وجود وضعیت شناختی و بهبود و گسترش شبکه حمایت اجتماعی سالمندان می تواند نقش موثری در پیشگیری از ناتوانی در انجام فعالیت های روزمره زندگی داشته باشد.

اهداف: بازنشستگی یکی از بحران های زندگی است که ممکن است مشکلات روانی اجتماعی در افراد ایجاد کند و باعث ناسازگاری و علایمی تحت عنوان سندرم بازنشستگی شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر برنامه آموزش خودمراقبتی روانی اجتماعی بر سندرم بازنشستگی در فرهنگیان انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش نیمه تجربی دوگروهه بر روی 64 نفر از بازنشستگان آموزش و پرورش در شهر گناباد در سال 1398 انجام شد. پس از بررسی معیار های ورود و خروج، واحدهای پژوهش به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. جلسات آموزشی خودمراقبتی روانی اجتماعی هفته ای یک بار طی شش جلسه به مدت یک ساعت برای گروه آزمایش انجام شد. در ابتدا و انتهای این جلسات، پرسش نامه سندرم بازنشستگی توسط مشارکت کنندگان تکمیل شد. پس از جمع آوری دادها، تجزیه و تحلیل با استفاده از نسخه 20 نرم افزار spss انجام شد و سطح معنی داری کمتر از 0/05 در نظر گرفته شد. یافته ها: در این پژوهش چهار طبقه اصلی سندرم بازنشستگی مورد بررسی قرار گرفت. این طبقات شامل احساس سردرگمی و تعارض، احساس تلاش و جهت گیری جدید، احساس پیری و بطالت و احساس درماندگی و شکست بودند. مطابق با نتایج آزمون تی مستقل، در تمامی حیطه های سندرم بازنشستگی در دو گروه قبل از اجرای مداخله تفاوت معنی داری مشاهده نشد (05/P>0). بعد از انجام مداخله مطابق با نتایج آزمون تی مستقل، میانگین حیطه های سندرم بازنشستگی در دو گروه به جز احساس پیری و بطالت با هم تفاوت آماری معنی داری داشتند (05/P<0) و نمره سندرم بازنشستگی در گروه آزمایش پایین تر از گروه کنترل بود. میانگین نمره سندرم بازنشستگی در دو گروه بعد از مداخله و تفاضل میانگین دو گروه قبل و بعد از مداخله با هم تفاوت آماری معنی داری داشتند (05/P<0). نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد برگزاری جلسات حضوری و انجام آموزش خودمراقبتی روانی اجتماعی بر کاهش علایم سندرم بازنشستگی در فرهنگیان بازنشسته تاثیر مثبت داشته است. با آموزش خودمراقبتی و فراگرفتن راهکار های مراقبت از خود در سنین پیری می توان با ایجاد آمادگی برای بازنشستگی با علایم سندرم بازنشستگی مقابله کرد یا آن را کاهش داد.

اهداف: شبکه اجتماعی در سالمندان به معنای روابط سالمند با دیگر افراد و درک آن ها از این روابط است. با توجه به اهمیت شبکه اجتماعی در سلامت، کیفیت زندگی و بهروزی ذهنی سالمندان، این مطالعه با سه هدف انجام شد: 1. آیا عوامل فردی و منطقه ای بر ویژگی های کارکردی و ارتباطی شبکه اجتماعی سالمندان تاثیرگذار هستند؟ 2. سهم عوامل فردی و منطقه ای در شبکه اجتماعی سالمندان چقدر است؟ 3. در هر سطح فردی و منطقه ای چه عواملی شبکه اجتماعی سالمندان را تحت تاثیر قرار می دهند؟ مواد و روش ها: برای انجام این مطالعه مقطعی، از داده های فاز دوم مطالعه عدالت در سلامت شهری و ابزار پاسخ گویی سال 1391و داده های سالنامه آماری شهرداری تهران استفاده شد. 5760 سالمند بالای 60 سال در نمونه گیری سه مرحله ای از تمامی مناطق 22 گانه شهر تهران انتخاب شدند. در تجزیه و تحلیل داده ها از رگرسیون خطی چندسطحی در نرم افزار Stata نسخه 14 استفاده شد. یافته ها: ضریب همبستگی درون کلاسی نشان داد در حدود 89 درصد تغییرات شبکه اجتماعی سالمندان در سطح فردی و در حدود 11 درصد در سطح منطقه ای قابل تبیین است. متغیر های سطح فردی، تبیین کننده 21 درصد واریانس شبکه اجتماعی سالمندان بودند که در این سطح، گروه سنی 60 تا 74 سال، بی سوادی، سلامت خودگزارش شده خوب و برخورداری از سلامت روان بر شبکه اجتماعی سالمندان تاثیر داشتند. متغیر های سطح منطقه ای، 19 درصد شبکه اجتماعی سالمندان را تبیین می کردند که در این سطح نیز احساس امنیت، کنترل فساد، مسیولیت پذیری و زمان انتظار برای رسیدن اتوبوس بر شبکه اجتماعی سالمندان تاثیرگذار بودند. نتیجه گیری: شبکه اجتماعی سالمندان علاوه بر اینکه تحت تاثیر عوامل فردی نظیر سن، تحصیلات، سلامت خودگزارش شده و سلامت روان است، تحت تاثیر عوامل منطقه ای نظیر احساس امنیت، کنترل فساد، مسیولیت پذیری و زمان رسیدن اتوبوس نیز هست که این عوامل خارج از کنترل فرد بود، اما همچنان قابل تغییر به نفع افراد جامعه و سالمندان هستند.

اهداف: جمعیت سالمندی در حال افزایش است. یکی از مشکلات شایع در سالمندان اختلال در خواب است و کیفیت خواب پایین باعث بروز انواع مشکلات اسکلتی_عضلانی از جمله کمردرد مزمن غیراختصاصی می شود. در همین راستا، هدف مطالعه حاضر مقایسه اثر تمرینات قبل از خواب بر پارامترهای کیفیت خواب و کمردرد مزمن غیراختصاصی پس از خواب در سالمندان مرد است. مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع نیمه تجربی بود. 40 نفر از بازنشستگان مرد بالای 60 سال دانشگاه صنعتی اصفهان با میانگین سنی 3/18±, 64/52 سال، وزن 7/35±, 81/99 کیلوگرم و شاخص توده بدنی 2/21±, 27/91 کیلوگرم بر متر مربع به صورت در دسترس انتخاب شده و به صورت تصادفی ساده در دو گروه 20 نفره آزمایش و کنترل جای گرفتند. برای ارزیابی پارامترهای کیفیت خواب از پرسش نامه استاندارد پیتزبورگ، برای بررسی میزان کمردرد از مقیاس دیداری درد و برای ارزیابی ناتوانی در عملکرد از پرسش نامه اوسوستری استفاده شد. مداخله تمرینی به مدت 15 دقیقه و برای 28جلسه اعمال شد. برای تحلیل داده ها از آزمون آنالیز واریانس با اندازه گیری های مکرر و نسخه 24 نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان دهنده اختلاف معنی دار بین گروهی در پارامترهای کیفیت خواب از قبیل میزان کیفیت ذهنی خواب (0/001=P)، تاخیر در به خواب رفتن (0/019=P)، طول مدت به خواب رفتن (0/006=P)، کارایی و موثر بودن خواب (0/001=P)، اختلال خواب (0/016=P)، مصرف داروهای خواب آور (0/001=P)، عملکرد نامناسب در طول روز (0/002=P) و کیفیت خواب کلی (0/001=P) سالمندان مرد بود. همچنین تمرینات قبل از خواب تاثیر معنی داری بر پارامترهای کمردرد مزمن غیراختصاصی همچون شدت درد (0/039=P) و میزان ناتوانی (0/014=P) در این گروه سنی داشت. نتیجه گیری: انجام تمرینات ورزشی قبل از خواب بر روی تخت خواب به صورت سبک تا متوسط، بر اساس برنامه تمرینی ارایه شده در این مطالعه می تواند منجر به بهبود میزان ناتوانی و به دنبال آن کاهش شدت درد شود. به نظر می رسد همین امر می تواند یکی از مهم ترین معضلات در دوره سالمندی یعنی کیفیت خواب و پارامترهای مرتبط با آن را در سالمندان مرد دارای کمردرد مزمن غیراختصاصی بهبود بخشد. بر همین اساس توصیه می شود سالمندان به انجام تمرینات ورزشی منظم روی آورند.

اهداف: هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین استرس ادراک شده و بار مراقبتی با نقش تعدیل گری تاب آوری در بین مراقبین سالمندان مراکز سالمندی شبانه روزی شهر تهران در سال 1395 است. مواد و روش ها: این پژوهش از نوع مطالعات همبستگی بوده که به صورت مقطعی انجام شده است. داده های پژوهش از 142 نفر (پنجاه نفر مرد و 92 نفر زن) از مراقبین شاغل در مراکز سالمندی شهر تهران که به صورت تمام شماری وارد مطالعه شدند، جمع آوری شده است. در این مطالعه از پرسش نامه های استرس ادراک شده (PSS-14)کوهن و همکاران (1983)، بار مراقبتی زاریت و همکاران (1986) و پرسش نامه تاب آوری کانر و دیویدسون (2003) استفاده شده است. از نسخه 20 نرم افزار SPSS برای تحلیل داده ها استفاده شد. سطح معناداری نیز 05/0P< در نظر گرفته شد. یافته ها: یافته های این تحقیق نشان می دهد میانگین نمرات استرس ادراک شده مراقبین (35/11) بالاتر از متوسط (28) بود. رابطه بین بار مراقبتی و استرس ادراک شده مثبت و معنا دار بوده است (0/773, r>0, P<0/001=β, ) و بین تاب آوری و بار مراقبتی رابطه منفی و معنادار (0/110-=β, ) وجود دارد. همچنین اثر تعاملی دو متغیر استرس ادراک شده و تاب آوری بر بار مراقبتی منفی و معنادار بوده و تاب آوری نقش تعدیل کننده در ارتباط بین استرس ادراک شده و بار مراقبتی ایفا می کند (0/001>P). نتیجه گیری: با توجه به ارتباط مثبت استرس ادراک شده و بار مراقبتی و همچنین نقش ویژه ای که متغیر تاب آوری در تعدیل این ارتباط دارد، کلیه نهادهای دولتی و غیردولتی ارایه دهنده خدمات در حوزه سالمندی و همچنین سیاست گذاران حوزه بهداشت و سلامت می بایست توجه به مفهوم تاب آوری را بیش از پیش در اقدامات، سیاست ها و پروتکل های اجرایی خود لحاظ کرده و آن را با مداخلات آموزشی مناسب بهبود بخشند. همچنین برای افزایش کیفیت ارایه خدمات و کاهش عوارض روانی، اجتماعی و فیزیکی در مراقبین سالمندان نیاز است تا در مطالعات آتی به سایر عوامل میانجی و تعدیلگری درونی و بیرونی نیز توجه شود.

اهداف: با افزایش امید به زندگی، سالمندی در ایران زنانه می شود. این مطالعه با هدف اولویت بندی شاخص های موثر بر سلامت سالمندی زنان ایرانی انجام شده است. مواد و روش ها: در مطالعه توصیفی تحلیلی حاضر شاخص ها و عوامل اثرگذار بر سلامت سالمندی در زنان، با نظر بیست نفر از خبرگان سیاست گذاری سلامت و مدیریت خدمات بهداشتی درمانی شاغل در سازمان های دولتی و غیردولتی مورد تایید قرار گرفت. در مرحله دوم وزن و رتبه این شاخص ها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی محاسبه و تحلیل شد. برای تجزیه و حلیل داده ها از نرم افزاراکسل استفاده شد. یافته ها: تحلیل نشان داد عامل فردی بیشترین اهمیت را در سطح عوامل موثر در سلامت زنان سالمند دارد. از نظر نوع مداخلات، ارایه خدمات سلامت پیشگیری؛ از نظر تصمیم گیری، مداخلات اجرایی در سطح صف؛ از نظر برنامه ریزی، رویکرد ادغام یافته و برنامه ریزی پیوسته با مشارکت بخش دولتی و خصوصی در رتبه اول قرار گرفتند. نتیجه گیری: با توجه به اینکه کیفیت دوره سالمندی زنان حاصل دوره های قبلی زندگی آن هاست، تصمیم گیرندگان و مدیران باید در بستر جنسیت و فرهنگ به خدمات پیشگیرانه در همه دوره های عمر اولویت دهند و بستر لازم برای سلامت سالمندی زنان را فراهم کنند. مداخلات بایستی با رویکرد ادغام یافته با برنامه ریزی پیوسته در سطوح حاکمیت و سازمان و صف و نیز با مشارکت بخش دولتی و خصوصی ارایه شود. وجود نظام مدیریت اطلاعات، نظارت و ارزشیابی، زمینه بازخورد و اصلاح دایمی برنامه ها را فراهم می کند. بنابراین توصیه می شود حاکمیت نقش بیشتری را در تامین سلامت سالمندی برعهده بگیرد.

اهداف: تحقیق حاضر با هدف تدوین و تبیین الگوی ادراک نوجوانان و جوانان از سالمندی انجام شد. درک از سالمندی به درک هر شخص از فرایند پیری خودش در زمینه فرهنگی اجتماعی ای که در آن قرار دارد، اطلاق می شود. درک از سالمندی توجه به تمام جنبه های آگاهی، درک، تجربه، ارزیابی، تفسیر و شناخت مراحل سالمندی است. مواد و روش ها: این مطالعه یک تحقیق کیفی بود که با روش نظریه مبنایی در سال 1398 در شهر تهران انجام شد. نمونه گیری به طور هدفمند انجام شد. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با بیست نوجوان (ده دختر و ده پسر) و هفده نفر جوان (هشت دختر و نه پسر) تا رسیدن به اشباع اطلاعاتی جمع آوری شد. یافته ها: نتایج شامل 121 مفهوم بود که از این تعداد، 84 مفهوم از مصاحبه با نوجوانان و 37 مفهوم از مصاحبه با جوانان به دست آمد. پس از تحلیل و مقوله بندی مفاهیم، 32 مقوله فرعی به دست آمد که از این تعداد هجده مقوله فرعی مربوط به نوجوانان و 14 مقوله فرعی مربوط به جوانان است. درنهایت پنج مقوله اصلی به دست آمد که سه مقوله اصلی مربوط به نوجوانان و دو مقوله اصلی مربوط به جوانان بود. الگوی نهایی حاکی از این بود که ادراک از سالمندی در نوجوانان با مقوله های چالش های بین فردی، چالش های درون فردی، چالش های بیروتی و ادراک جوانان از سالمندی با مقوله های چالش های امیدبخش و چالش های دلهره آور همراه بود. نتیجه گیری: در مقایسه بین الگوی ادراک از سالمندی در نوجوانان و جوانان نیز اگرچه از نظر فراوانی و تنوع معنایی مقولات، تمایزهای اندکی مشاهده می شود، اما از نظر فرایند شکل گیری و حرکت الگوی نهایی تفاوتی در بین دو گروه دیده نمی شود.

اهداف: جمعیت جهان به سرعت در حال پیر شدن است و افسردگی یک اختلال روانی رایج است که در میان افراد مسن در کشورهای مختلف شیوع دارد. بنابراین این پژوهش با هدف آزمون مدل علی افسردگی بر اساس سرمایه های معنوی و اجتماعی از طریق اضطراب مرگ در سالمندان انجام شد. مواد و روش ها: جامعه آماری شامل کلیه سالمندان شهر تهران در سال 1399 بود که از بین آن ها 371 نفر به روش نمونه گیری دردسترس انخاب شدند و به پرسش نامه های آنلاین افسردگی، اضطراب مرگ، سرمایه های معنوی و اجتماعی پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار ایموس تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد هر دو متغیر سرمایه های معنوی و اجتماعی از طریق اضطراب مرگ با افسردگی رابطه غیرمستقیم و معنی دار داشتند. رابطه مستقیم بین سرمایه معنوی و افسردگی معنی دار نبود، اما بین سرمایه اجتماعی و افسردگی، علاوه بر رابطه غیرمستقیم، رابطه مستقیم معنی داری وجود داشت. به عبارتی، طبق یافته ها، سرمایه اجتماعی علاوه بر تاثیر مستقیم از طریق تاثیری که بر اضطراب مرگ داشت با افسردگی در ارتباط بود، اما سرمایه معنوی تمام تاثیرش را بر افسردگی از طریق اضطراب مرگ گذاشت. همچنین مقایسه مدل بین دو گروه سالمندان دارا و فاقد همسر نشان داد وضعیت تاهل مدل را تعدیل نمی کند. نتیجه گیری: سرمایه های معنوی و اجتماعی در پیش بینی افسردگی سالمندان علاوه بر تاثیر مستقیم از طریق اضطراب مرگ تاثیر دارد.

اهداف: یکی از پیامدهای سالخوردگی جمعیت، افزایش سندرم فرتوتی است. این سندرم می تواند با تهدید تعادل و تحرک سالمندان بر زندگی مستقل و فعالیت های اجتماعی آنان اثرات سویی داشته باشد. هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر تمرینات کوتاه مدت وضعیتی تعادلی بر تعادل و محدودیت های عملکردی در زنان سالمند مبتلا به سندرم فرتوتی است. مواد و روش ها: مطالعه کارآزمایی بالینی حاضر بر روی 54 زن سالمند که براساس مقیاس فرتوتی فراید مبتلا به سندرم فرتوتی بودند، انجام شد. شرکت کنندگان از یکی از مراکز روزانه سالمندان شهر شیراز به صورت تصادفی ساده انتخاب و به دو گروه آزمایش (27 نفر) و کنترل (27 نفر) تقسیم شدند. برای گروه آزمایش 12 جلسه تمرینات کوتاه مدت وضعیتی تعادلی برگزار شد. داده ها با استفاده از شاخص سندرم فرتوتی فراید، پرسش نامه ترس از سقوط و محدودیت حرکتی، آزمون کوتاه تعادل برگ در ابتدای مطالعه و پایان مداخله جمع آوری شد و با استفاده از نسخه 25 نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند یافته ها: میانگین سنی شرکت کنندگان 66/77 سال بود و 94/4 درصد شرکت کنندگان حداقل به یک بیماری مزمن مبتلا بودند. به دنبال اجرای مداخله در میانگین نمرات شاخص های فعالیت فیزیکی و مدت زمان راه رفتن از مقیاس فرتوتی فراید، تعادل و محدودیت حرکتی سالمندان در گروه آزمایش بهبود معنادار دیده شد. مداخله نتوانست تاثیر معناداری بر سایر شاخص های فرتوتی فراید یعنی کاهش وزن ناخواسته، خستگی روحی و قدرت چنگش دست در گروه آزمایش ایجاد کند. نتیجه گیری: تمرینات وضعیتی تعادلی باعث بهبود قابل توجه شاخص های فیزیکی فرتوتی، محدویت حرکتی و عملکردی در فعالیت های روزمره زندگی در سالمندان فرتوت شود.

اهداف: خشونت با سالمندان به عنوان یک عمل منفرد، تکراری یا حذف اقدام مناسب است که در یک ارتباط بین فردی اتفاق می افتد و موجب آسیب یا ناراحتی فرد سالمند می شود. نبود تعریف روشن یکی از چالش های مفهوم خشونت با سالمندان است. لذا تحقیق حاضر با هدف تبیین مفهوم، تعریف عملیاتی و ارجاعات تجربی خشونت علیه سالمندان با رویکرد هیبرید صورت گرفته است. مواد و روش ها: در این مطالعه از روش تحلیل مفهوم هیبرید استفاده شد که شامل سه مرحله نظری، تحقیق در عرصه و تحلیلی است. در مرحله اول بررسی متون به شیوه واکر و آوانت، مرحله دوم مصاحبه های بدون ساختار با استفاده از نمونه گیری هدفمند و درنهایت در مرحله سوم از روش تحلیل ادراکی برای ادغام نتایج دو مرحله قبلی استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل نهایی بیان کننده تعریف خشونت با سالمندان ناتوان و مولفه های آن بود که شامل طیفی از رفتارها یا اعمال تهدیدکننده کرامت و شان انسانی با یا بدون هدف است که در محیط زندگی یا موقعیت های مرتبط با آن از سوی اعضای خانواده، مراقبان و یا دیگران اعمال می شود و به شکل مواجهه سالمندان با خشونت عاطفی روانی، خشونت فیزیکی، خشونت اقتصادی، خشونت جنسی، خشونت اجتماعی، غفلت و رها سازی به صورت آشکار یا پنهان، مقطعی یا مداوم و خفیف تا شدید درک می شود. مورد غفلت واقع شدن، جدایی تعاملاتی، عوامل زمینه ساز مرتبط با فرد سالمند و عوامل زمینه ساز مرتبط با فرد خشونت دهنده منجر به وقوع آن شده و با آسیب های مخرب فردی، خانوادگی و اجتماعی همراه است. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه می تواند تصویری روشن تر از تجربیات این گروه از سالمندان را که همگی به نوعی در مواجهه با خشونت بوده اند، ارایه دهد. شناخت تجربیات و درک سالمندان از پدیده خشونت منجر به افزایش آگاهی پرستاران از این پدیده می شود و مفاهیم مهمی را در پرستاری به ویژه در پرستاری سالمندان آشکار می کند.