مطالعات جامعه شناسی
سال:1397 | دوره:10 | شماره:39 |تعداد مقالات:8

این پژوهش، به دنبال ارائه تبیینی جامعه شناختی از «تجدد» در ایران است. پرسش اصلی پژوهش این است که «نهادهای اجتماعی در ایران با «تجدد» چه کرده است؟ » در این پژوهش، ترکیبی از نظریات «مدرنیته ایرانی»، «تجدد بومی» و «تجدد ملی و تجدد ظلّی» مورد استفاده قرار گرفته است. این نظریات توسط صاحب نظرانی مانند تقی آزاد ارمکی، جمشید بهنام و موسی نجفی ارائه شده است. مجموعه این نظریات مبتنی بر دو نکته است: اول این که مدرنیته با تجدد متفاوت است. دوم این که هر جامعه ای می تواند تجدد ویژه ی خود را تجربه کند. روش پژوهش، اسنادی است. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است. یافته های پژوهش نشان می دهد که حکومت ها در دویست سال اخیر، زمینه سازان اصلی ظهور تجدد در ایران بوده اند. آن ها، غالباً وجه تکنولوژیک ومادی تجدد را دنبال کرده اند. روحانیت ذیل سه دسته «موافقین»، «مخالفین» و «منتقدین» در جریان سازی نسبت به تجدد نقش داشته اند. روشنفکران ایرانی، در قالب «اثبات، نقد و نفی» به استقبال تجدد رفته اند. خلوص شناخت و دلبستگی روشنفکران به تجدد و اصول و دستاوردهای آن، هم نسبت به حاکمان و هم نسبت به روحانیت بیشتر بوده است.

پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش راهبردهای کمک خواهی در افزایش سازگاری تحصیلی دختران انجام شد. برای بررسی این پژوهش از پکیچ آموزش راهبردهای کمک خواهی و پرسشنامه سازگاری تحصیلی استفاده شد. تعداد 40 نفر از آزمودنی ها انتخاب شده و بعد از اخذ رضایت نامه اخلاقی به دو گروه 20 نفره آزمایش و کنترل تقسیم شدند. ابتدا ابزارهای پژوهش به عنوان پیش آزمون از هر دو گروه به عمل آمد. گروه آزمایش 10 جلسه آموزش کمک خواهی دریافت کردند. سپس بعد از پایان 10 جلسه مجدداً ابزارهای پژوهش به عنوان پس آزمون به عمل آمدند. نتایج نشان داد که آموزش کمک خواهی بر سازگاری تحصیلی تاثیر معناداری دارد. به نحوی که آموزش راهبردهای کمک خواهی باعث افزایش سازگاری تحصیلی می شود.

هدف از مطالعه حاضر، تعیین رابطه بین میزان هویت پذیری قومی و مشارکت پذیری سیاسی با مصرف رسانه ای شهروندان ارومیه در سال 96-1395 می باشد. روش پژوهش، همبستگی با روش پیمایشی بود. جامعه آماری در این تحقیق شامل شهروندان شهر ارومیه از افراد 20 تا 60 سال می باشند. حجم جامعه آماری طبق آمار به دست آمده، 750000 نفر می باشند. حجم نمونه در این پژوهش، بر اساس فرمول کوکران با در نظر گرفتن فاصله اطمینان 95 درصد، 384 نفر محاسبه شده است که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای بین شهروندان توزیع گردید. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است که براساس چهارچوب نظری توسط محقق طراحی شده است. داده ها از طریق نرم افزار Amosتجزیه و تحلیل شده اند. چارچوب نظری تحقیق بر مبنای نظریات گربنر، رابرت سون، گیدنز، کاستلز و «گلوله جادویی» استوار است. یافته های پژوهش نشان داد، میزان مشارکت پذیری سیاسی تقریباً (28 درصد) یعنی کمی بیشتر از متوسط بوده است. میزان هویت پذیری تقریباً (20 درصد) یعنی کمی بیشتر از متوسط بوده است. هم چنین نتایج تحقیق نشان داد که بین میزان هویت پذیری قومی و مشارکت پذیری سیاسی با مصرف رسانه ای رابطه معنی دار و مثبتی وجود دارد.

امنیت یکی از نیازهای ضروری هر انسانی است. احساس امنیت موضوعی است که اخیراً توجه اندیشمندان حوزه های مختلف علوم انسانی از جمله جامعه شناسی، روان شناسی، روان شناسی اجتماعی و علوم سیاسی را به خود جلب نموده است. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه احساس امنیت با دین داری دانشجویان است. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان دانشگاه آزاد اسلا می واحد تبریز است که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای تعداد 380 نفر انتخاب گردیده است. با استفاده از تئوری امنیت باری بوزان، مالر و امیل دورکیم به تبیین احساس امنیت پرداخته شده است. یافته های تحقیق نشان از رابطه مستقیم ابعاد پنج گانه دین داری با احساس امنیت اجتماعی می باشد.

کیفیت زندگی به عنوان مفهومی برای نشان دادن میزان رضایت مندی فرد از زندگی و به عبارتی معیاری برای تعیین رضایت و عدم رضایت افراد و گروه ها، از ابعاد مختلف زندگی است. کیفیت زندگی شهری یکی از مهم ترین حوزه های مطالعات شهری در کشورهای مختلف است. بنابراین شهر به عنوان بستر زیست انسان شهرنشین، نیازمند تامین استانداردهایی است که در یک نگاه می توان آن را استانداردهای کیفیت زندگی نامید. هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی شهری در دو بافت جدید و قدیم شهر تبریز می باشد. روش تحلیل از نوع توصیفی– تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و پیمایشی با استفاده از پرسشنامه و برای ارزیابی کیفیت زندگی در منطقه استفاده گردیده است. جامعه آماری این تحقیق کل خانوارهای ساکن درمحلات جدید و قدیم شهر تبریز می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و بر اساس رابطه کوکران 386 خانوار از دو محله بافت جدید مرزدان و بافت قدیم کوچه باغ شهر تبریز انتخاب شد. به منظور تحلیل داده ها و آزمون فرضیات از روش های آماری آزمون T چند نمونه ای و تحلیل عاملی و نرم افزار SPSS بهره گرفته شد. برای آزمون فرضیه های تحقیق از روش های رگرسیون خطی ساده، آزمون t مستقل و آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن بهره جستیم. نتایج این آزمون ها با توجه به میانگین شاخص های اجتماعی، زیست محیطی، اقتصادی و کالبدی برای محلات بافت قدیم به ترتیب برابر 79/2، 52/2، 55/2 و 61/2 و برای محلات بافت جدید به ترتیب برابر 73/2، 97/2، 75/2 و 90/2 است، نشان داد که کیفیت مؤلفه های کالبدی (شامل فضای سبز، مسکن و خدمات شهری) کمترین تاثیر را در افزایش سطح کلی کیفیت زندگی در محلات بافت قدیم شهر تبریز داراست. هم چنین، از نظر شاخص های زیست محیطی (شامل بهداشت محیط)، اقتصادی (شامل اشتغال، درآمد و حمل و نقل) و کالبدی (شامل فضای سبز، مسکن و خدمات شهری) بین محلات مورد مطالعه شهر تبریز تفاوت معناداری وجود دارد. علاوه بر آن، بین میزان برخورداری از شاخص های (اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی) و میزان کیفیت زندگی در بافت جدید و قدیم شهر تبریز رابطه معناداری وجود دارد.

این نوشتار برخلاف پندارهای رایج که، فضای سایبری را هم چون ابزاری ارتباطی (تلفن و. . . ) و یا همانند رسانه (تلویزیون و. . . ) تلقی می نمایند؛ باتوجه به توان و گستره ی کارکردی اش آن را به مثابه ی سنخی جدید ازجامعه و روابط انسانی طرح نموده است. امنیت اخلاقی اجتماعی کودکان در سیاقِ زیستِ آنلاین را نیز عنصر بایسته ساختاری این جامعه / ابرمتن سیال (فضای سایبری) می داند. پژوهشگر ضرورت و الزام یاد شده در فوق را از طریق کاربست متد حقوق تفسیری، از متن دو منشور جهانی حقوق بشر و حقوق کودک استنباط؛ و در قالب "گفتمان محدود معقول سازی جامعه مجازی" به ویژه به منظور امنیت اخلاقی اجتماعی کودکان و حمایت از تجربه تکرارناپذیر کودکانه ی خردسالان طرح و مدافعه نموده است. به دلیل دوری گزینی از هر گونه مناقشه و جدل معرفتی با خاستگاه معرفتی تکنولوژیکی فضای مجازی، گفتمان یاد شده را بر پایه معرفت و فلسفه غرب بنیاد نهاده است. چنین رویکردی دقیقاً به معنای کاربست متد نقد درونی در امر آسیب شناسی فضای / جامعه سایبری است. نتیجه آن که در فرایند چنین گفتمان مقبولِ وجدان جمعی و افکار عمومی (خاصه در غرب) اتخاذ تدابیر حقوقی بین الملل، برای طلب جهانی بازسازی تکنولوژیکی، معرفتی، حقوقی و فرهنگی جامعه مجازی را پیشنهاد نموده است. این پیش نهاده در راستای صیانت از خانواده، امنیت اخلاقی اجتماعی کودکان و حمایت از تجربه تکرارناپذیر کودکانه ی خردسالان است.

هدف اصلی پژوهش حاضر سنجش میزان رضایت مراجعین از داروخانه های هلال احمر و شناسایی عوامل مؤثر بر می باشد. جامعه آماری این پژوهش را تمامی مراجعین به داروخانه های هلال احمر تهران تشکیل می دهند. برای تعیین حجم نمونه معرف بر اساس جدول مورگان برابر با 384 نفر می باشد. در این پژوهش میزان رضایت مراجعین از داروخانه های هلال احمر با استفاده از مقیاس سروکوال سنجیده شد و هم چنین به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر رضایت مندی مراجعین از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد که عبارتند از: میانگین، انحراف استاندارد، آزمون تی، رگرسیون، آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه. نتایج نشان دادکه مراجعه کنندگان از داروخانه های هلال احمر تهران رضایت دارند و این رضایت مندی درمؤلفه-های عوامل فیزیکی، اعتماد، همدلی و پاسخگویی در حد خوب بوده، اما در مؤلفه اطمینان دهی میزان رضایت درحد متوسطی می باشد. هم چنین نتایج آزمون T نشان داد که این رضایت مندی به لحاظ آماری معنی دار می باشد. نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که تعامل و برخورد کارکنان، کیفیت کلی خدمات دارویی و خطاهای انسانی عوامل مؤثر و اساسی در رضایت مراجعین به داروخانه های هلال احمر می باشند، اما محیط فیزیکی داروخانه به تنهایی تاثیر معناداری بر رضایت مراجعین از داروخانه های هلال احمر ندارد. هم چنین نتایج نشان داد که میانگین رضایت مندی مراجعین از داروخانه ها در بین مردان بیشتر از زنان است و بین میزان تحصیلات و سن در میزان رضایت مندی از داروخانه ها تفاوت معناداری وجود ندارد.

بررسی تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران نشان دهنده اهمیت موضوع زنان و خانواده برای سردمداران گفتمان های سیاسی مسلط و معارض است. تحقیق حاضر باهدف شناسایی گفتمان های مسلط خانواده در مجلس شورای اسلامی و تحلیل جامعه شناختی آن ها، انجام گرفته است. این تحقیق با روش تحلیل گفتمان بر روی مذاکرات نمایندگان مجلس هشتم در موضوع قانون حمایت از خانواده صورت پذیرفته و چشم انداز نظری آن بر مبنای نظریه های عاملیت-ساختار، نظام کنش، بازنمایی و جهانی شدن تدوین شده است. یافته های حاصل از تحلیل متن و تحلیل زمینه مذاکرات نشان می دهد که نظم گفتمانی این مجلس در موضوع «خانواده و زنان»، شامل سه گفتمان (سنت گرای اصولگرا، سنت گرای اعتدالی و نوگرای اصلاح طلب) است وگفتمان «سنت گرای اعتدالی» با توجه به بافت و شرایط اجتماعی و حضور اکثریتی دربین مذاکره کنندگان، گفتمان مسلط بوده است. این گفتمان توانسته بین «گفتمان سنت گرای اصولگرا» (به عنوان گفتمان مسلط برساختار سیاسی و اقتصادی) و «گفتمان اعتدال گرای سنتی» (به عنوان گفتمان مسلط بر ساختار اعتقادی و عرف اجتماعی) ارتباط برقرار کند و از رویارویی این دو (مثلاً در موضوع ازدواج موقت) جلوگیری نماید.