مطالعات جامعه شناسی
سال:1389 | دوره:2 | شماره:7 |تعداد مقالات:8

هدف این مقاله بررسی تطبیقی میزان فقر در مناطق مختلف شهر تبریز می باشد. روش تحقیق پیمایش بوده و جامعه آماری تحقیق را کلیه خانوارهای ساکن در شهر تبریز تشکیل می دهد، که بر اساس آخرین سالنامه آماری منتشر شده شهر تبریز (1388) تعداد آن 391860 خانوار می باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 400 نفر برآورده شد. شیوه نمونه گیری خوشه ای و ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته است. برای ارائه نتایج از روش ها و آماره های توصیفی و برای آزمون فرضیه ها از آزمون های تحلیل واریانس و توکی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار spss انجام گردید. میزان فقر کل با محاسبه مجموع نمرات فقر فرهنگی، فقر موقعیتی، فقر ربطی و فقر مسکن به دست آمد. هم چنین میزان هر یک از ابعاد نام برده در مناطق مختلف شهر تبریز سنجش و مقایسه شد. نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس، بیانگر این است که بین فقر و ابعاد آن در 10 منطقه شهرداری تبریز تفاوت معنی داری وجود دارد. آزمون توکی نیز به صورت دقیق تر این تفاوت میانگین را در ابعاد مختلف به ترسیم کشید.

در سده گذشته و به ویژه طی نیم قرن اخیر فرایند مدیریت بدن و انتخاب سبک زندگی دچار تحول اساسی شده است که در عصر حاضر کنترل منظم بدن از جمله ابزارهای اساسی است که انسان متناسب با موقعیت های گوناگون با انتخاب نوع مصرف و به کارگیری زبان بدن روایتی معین از هویت شخصی خود بروز می دهد که از ورای همین روایت «خود» در معرض تماشا و ارزیابی قرار می گیرد. این پژوهش رابطه بین ابعاد سبک زندگی و مدیریت بدن را بررسی می نماید. در بخش نظری، با استفاده از آرای اندیشمندان مختلف در حوزه های مدیریت بدن و سبک زندگی چارچوبی مفهومی تنظیم شده است. برای بررسی مدیریت بدن، مولفه های اساسی آن (آرایش، بهداشت، کنترل وزن، دستکاری پزشکی) و برای بررسی سبک زندگی مولفه های اساسی آن (فعالیت های فراغت، مصرف فرهنگی، هنجارهای مصرف و اعتقادات دینی) را انتخاب و بررسی شده و بر این اساس نه فرضیه به آزمون گذاشته شدند. روش تحقیق از نوع همبستگی است و داده ها با استفاده از روش کمی (پیمایش) از طریق پرسشنامه گردآوری شده اند و به این منظور از بین 351 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی بوکان با استفاده از فرمول کوکران 184 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. اعتبار محتوایی پرسشنامه، صوری است و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ 82 درصد به دست آمده است. به منظور تشخیص همبستگی بین متغیرها از تحلیل های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. یافته های به دست آمده به شرح ذیل می باشند: با توجه به این که آزمون معنی داری متغیرها کمتر از 0.05 بوده (sig<0.05)، می توان نتیجه گرفت فرضیات مربوط به آن ها تایید شده و بین این متغیرها با مدیریت بدن ارتباط معنی داری وجود دارد. و متغیر اعتقادات دینی با قدرت تبیین (22- درصد) که دارای رابطه منفی با مدیریت بدن می باشد به ترتیب متغیرهای فعالیت های فراغتی (47 درصد) و هنجارهای مصرف (44 درصد) و مصرف فرهنگی (23 درصد) و میزان درآمد (21 درصد) از واریانس مدیریت بدن را تبیین می کنند.

مفهوم و فرانظریه پردازی در ادبیات علوم اجتماعی، تحت عناوین مختلفی هم چون فراجامعه شناسی، جامعه شناسی بازاندیشانه و جامعه شناسی جامعه شناسی ظهور پیدا کرده است. هدف این مقاله، معرفی و تحلیل فرانظریه پردازی جامعه شناختی است. این مقاله بر اساس مطالعه کارهای هواداران عمده فرانظریه و نیز بحث های انتقادی مخالفان آن تنظیم شده است. مقاله با بررسی تعاریف فرانظریه و سپس ارائه تعریفی مشخص از آن آغاز نموده، در ادامه به رابطه آن با مفهوم بازاندیشی پرداخته و در نهایت سودمندی های فرانظریه پردازی و هم چنین انتقادات وارده بر آن را مطرح می کند. بسیاری ازجامعه شناسان و نظریه پردازان بر لزوم پیشرفت و توسعه نظریه اجتماعی تاکید کرده اند. از آن جا که فرانظریه پردازی گام موثری در غنی تر ساختن نظریه ها است، بایستی به این حوزه توجه بیشتری معطوف گردد.

تفکیک زباله از اصول زندگی در شهرهای توسعه یافته جهان است و جزو تکالیف شهروندی محسوب می شود. هدف، حفظ محیط زیست است که سلامت انسان و سایر جانداران در گرو آن است، به همین خاطر پژوهش حاضر ضمن سنجش میزان مشارکت خانوارهای شهر ارومیه در تفکیک و جمع آوری زباله های خانگی به تاثیر سرمایه اقتصادی و میزان رضایت از خدمات شهری بر آن نیز پرداخته است. روش این پژوهش، پیمایشی و اطلاعات آن از طریق پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شده است. جامعه آماری، شامل خانوارهای ساکن شهر ارومیه در سال 1391 و حجم نمونه طبق فرمول کوکران 612 نفر می باشد که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، اطلاعات لازم توسط نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان دهنده وجود رابطه معنادار بین میزان رضایت از خدمات شهری و میزان مشارکت در تفکیک و جمع آوری زباله های خانگی می باشد. هم چنین بین سرمایه اقتصادی و میزان مشارکت در تفکیک و جمع آوری زباله های فلزی و پلاستیکی رابطه معنی دار وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد، میزان رضایت از خدمات شهری توان پیش بینی میزان مشارکت در تفکیک و جمع آوری زباله های خانگی را دارد. این متغیر توانست 12 درصد از واریانس متغیر میزان مشارکت در تفکیک و جمع آوری زباله های خانگی را تبیین کند.

از زمان های بسیار دور زبان ها به دنیا آمده اند، زیسته اند و از میان رفته اند. اما امروزه با سرعتی بی سابقه در حال نابودی اند. اکنون در جهان در هر سال ده زبان خاموش می شود و زبان شناسان پیش بینی می کنند اگر این روند ادامه یابد؛ نود درصد زبان ها تا سده آینده رو به خاموشی خواهند رفت. از آن جایی که فرهنگ وابسته به زبان است، با زبان شکوفا می شود به حیات خود ادامه می دهد و منتقل می شود؛ با مرگ هر زبان فرهنگ وابسته به آن نیز در معرض نابودی قرار می گیرد. از سوی دیگر هر زبانی سازگاری های ضروری با شرایط ویژه اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی را برای گویشورانش فراهم کرده و امکان شناخت هستی از دریچه ای ویژه را برای آن ها میسر می سازد. لذا مرگ زبان ها به مثابه نابودی همه این امکان های ضروری برای حیات اجتماعی و تداوم فرهنگ است.در این مقاله سعی شده به نابودی زبان ها به عنوان یک مساله مهم فرهنگی و دلایل آن پرداخته شود. جهت بررسی از روش اسنادی و کتابخانه ای (با مراجعه به افکار و نظریه های زبان شناسان و پژوهشگران حوزه مردم شناسی و جامعه شناسی زبان) استفاده گردیده و به ویژه تحولات سده و دهه های اخیر (در زمینه مرگ زبان ها) در تمام جوامعی که با این مساله رو به روی اند مد نظر قرار گرفته است.نتیجه به دست آمده نشان می دهد که در نابودی زبان ها عوامل عدیده ای دخیلند که دارای ابعاد روان شناختی، جغرافیایی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بوده و از جنبه های خرد مانند میزان علاقه فردی کاربران به حفظ زبان مادری گرفته تا جنبه های کلان مانند کاهش جمعیت گویشوران، عوامل طبیعی، استعمار، جهانی شدن، نقش دولت های ملی و ... را شامل می باشد. بنابراین حل این مساله تلاش ها و دگرگونی هایی همه جانبه را در عرصه های خرد و کلان طلب می کند.

هدف این نوشتار تبیین نظری مفهوم محله با نگاهی جامعه شناختی و بر اساس آناتومی مفهوم اجتماع است. محله به عنوان یکی از عناصر اصلی شکل دهنده به شهرها، نیاز به تبیین نظری معین و مدون دارد. هریک از علوم مرتبط با مقوله شهر، از جمله مدیریت، جامعه شناسی، مردم شناسی، سیاست، برنامه ریزی، معماری، تلاش در توصیف و تبیین این مفهوم به کمک مبانی نظری مرتبط با علم خود داشته اند. این نوشتار سعی دارد تا مفهوم محله را به وسیله آناتومی مفهوم اجتماع بسط دهد. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. ابتدا تلاش شد با بررسی متون، نظریه ها در خصوص مفهوم اجتماع توصیف شود، سپس تحت استدلال انتقادی در خصوص آن ها، «فضامندی» به عنوان ظرف و «گروه اجتماعی» به عنوان محتوا، دو شاخه آمیخته اصلی در خصوص آناتومی مفهوم اجتماع شناسایی و فرمول بندی شد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که آناتومی مفهوم اجتماع در شاخه آمیختگی «فضامندی» با ویژگی های حد و مرز ومرکز، و در شاخه آمیختگی «گروه اجتماعی» با ویژگی های وجه اشتراک، ارتباط همراه با کنش متقابل، احساس تعلق و سازماندهی، در مفهوم محله دارای مصادیق عینی است و در نتیجه می توان مفهوم محله را به کمک آناتومی مفهوم اجتماع بسط داد.

در عصر حاضر، حرکت و گذار پژوهش های اجتماعی از روش های کمی و سخت به روش های کیفی و نرم انسان گرایانه و تفسیری اهمیت رویکرد کیفی را در تحقیقات اجتماعی دو چندان کرده است. روش گروه های متمرکز ازجمله روش های کیفی می باشد که از طریق ارائه تفسیرهای مختلف و متعدد از واقعیت و ایجاد الگوهای مورد توافق حاصل می شود. در مقاله حاضر، محققین در صددند ضمن تشریح یکی از مهم ترین روش های پژوهش کیفی یعنی گروه های متمرکز و جنبه هایی از اجراء این روش از جمله ضبط صدا، سطح دخالت مدیریت، تعداد گروه ها، تعداد جلسات و نوع سوالات، کاربرد روش یاد شده را در رویکردهای فمنیستی برجسته نمایند. با این استدلال که، در این روش، تاکید بر تعامل گروهی و ساخت معانی از طریق تعامل افراد با گروه از یک طرف و از طرف دیگر، تمرکز بر ویژگی هایی چون طبیعی بودن محیط، تاکید بر زمینه اجتماعی و غیر بهره گیرانه بودن باعث شده که روش یاد شده همسویی بیشتری با اصول اخلاقی و سیاست های فمینیست ها داشته باشد. این امر در سال های اخیر باعث استقبال بیشتر فمنیست ها از روش گروه های متمرکز شده است. چرا که از دیدگاه فمینیست ها، این روش نقش برجسته ای در به گوش رساندن صدای گروه های زنان دارد. درنهایت، روش یاد شده مثل سایر روش های تحقیق، دارای محدودیت هایی می باشد که توجه به آن ها، برای بالا بردن کیفیت تحقیق کمک خواهد کرد. به همین خاطر، در مقاله حاضر به این محدودیت ها هم اشاره خواهد شد.

هدف مطالعه حاضر، بررسی میزان وجدان کاری کارکنان ادارات دولتی شهر تهران و یاسوج و مطالعه عوامل سازمانی موثر بر آن است. مطالعه حاضر با استناد به نظریه های پارسونز، دورکیم، کوهن، مازلو و هومنز و با هدف پاسخگویی به این که میزان وجدان کاری در بین کارکنان ادارات دولتی مورد نظر (استانداری، فرمانداری و شهرداری) در چه حدی است و عوامل موثر بر این مقوله کدامند؟ انجام گرفته است. برای پاسخگویی به این سوال، مطالعه ای با روش توصیفی پیمایش و با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته 78 گویه ای بر روی 386 نفر از کارکنان که به روش نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شده اند صورت گرفت. در این مطالعه، رابطه متغیرهای مستقل احساس عدالت سازمانی، مشارکت سازمانی، فشار نقش، شفافیت نقش های سازمانی و پایگاه شغلی با متغیر وابسته وجدان کاری، مورد سنجش قرار گرفت که مهم ترین نتایج مبین آن است که میزان وجدان کاری (در بازه یک تا پنج) 3.76 و در حد متوسط رو به بالاست. هم چنین وجدان کاری کارکنان در یاسوج 3.45 و در تهران 3.37 بوده است. عوامل اثرگذار بر پیش بینی وجدان کاریی برحسب اولویت عبارتند از: عدالت سازمانی با تاثیر علی 0.887 در مرتبه اول، شفافیت نقش سازمانی با تاثیر علی 0.411 در مرتبه دوم، فشار نقش با تاثیر علی 0.285- در مرتبه سوم، مشارکت سازمانی با تاثیر علی 0.211 در مرتبه چهارم و پایگاه شغلی با تاثیر علی 0.003 در مرتبه آخر و پنجم قرار دارد.