ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی
سال:1390 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

امروز بیش از هر زمان دیگر رمز استقلال کشورها و جوامع در تدبیر سازوکارهای جدید توسعه برای ورود به شرایط نوین جهانی، نهفته است. با توجه به این که اطلاعات، دیگر یک مزیت محسوب نمی شود، تولید فکر و اندیشه برای روبه رو شدن با مسائل داخلی و جهانی، اهمیت منابع انسانی جوامع را به عنوان یک سرمایه بالقوه، بیش از پیش، آشکار می نماید. حرکت های اولیه برای نهضت آزاداندیشی و جنبش نرم افزاری، جهت تشویق نوآوری، صورت پذیرفته است اما استمرار آن برای بقاء حرکت های توسعه ای، ضروری است لذا توجه جدی در این زمینه، سازوکارهای سیاست آموزشی جدیدی را می طلبد. متاسفانه وضعیت فعلی اقتصادی کشور، رویداد افت تحصیلی دانشجویان در دانشگاه ها و موضوع فرار مغزها، شاخص های مثبتی در بخش ارزشگذاری اهمیت و منزلت علم، به شمار نمی آیند. الگوهای علمی و دانشگاهی در جامعه، آسیب پذیر گردیده اند و دانشگاه ها بیشتر به منزله مراکزی برای صدور مدرک دانشگاهی، مورد توجه قرار گرفته اند. ورودی های سیستم نظام آموزش عالی کشور با توجه به آسیب هایی که به ارزش و جایگاه علمی در جامعه وارد آمده است، آسیب دیده اند و بدون انگیزه کافی برای یادگیری نیز نمی توانند به خروجی های مطلوب و مورد نیاز توسعه در کشور تبدیل گردند در نتیجه آموزش عالی در بحران است. مقاله حاضر با بهره گیری از منابع و الگوهای موجود در علوم مدیریت رفتار سازمانی، بازاریابی و... محدودیت ها و مشکلات پیش روی توسعه کشور در بخش آموزش عالی را شناسایی کرده، راهکارهای عملی را با استفاده کردن از فرصت ها و موقعیت های موجود، جهت کارآفرین پروری به منظور افزایش فرهنگ کارآفرینی و نوآوری از طریق نظریه «مهندسی مجدد نگرش» در دانشگاه ها معرفی و پیشنهاد می نماید.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر آموزش خلاقیت به معلم بر روی میزان رشد خلاقیت کودکان، انجام شد. روش پژوهش شبه تجربی بود که با استفاده از فرم ب آزمون خلاقیت تصویری تورنس، اجرا گردید. گروه آزمایش شامل شاگردان معلمانی بودند که توسط سازمان سما، در یک دوره 24 ساعته، آموزش خلاقیت دیده بودند و گروه شاهد، شاگردان آن دسته از معلمانی بودند که آموزشی در راستای خلاقیت ندیده بودند. داده های پژوهش، با بهره گیری از روش t دو گروهی مستقل، بررسی و مقایسه میانگین ها، تفاوت معناداری را در سطح اطمینان 99 درصد، در کلیه فرضیه های تحقیق، نشان داد. یعنی با 99 درصد اطمینان می توان گفت میزان رشد خلاقیت کودکان پایه اول ابتدایی استان خراسان در سال تحصیلی 89- 88 که تحت تعلیم معلمان آموزش خلاقیت دیده بوده اند نسبت به کودکانی که معلمان شان آموزش خلاقیت ندیده بودند، بیشتر است که به لحاظ آماری این تفاوت معنادار می باشد.

در این مقاله در آغاز «چیستی خلاقیت» در قالب روایاتی از رویدادهای واقعی تاریخی بیان می شود. سپس «تعاریف فرهنگ» را در دیدگاه صاحب نظران بازخوانی می کنیم آنگاه «تعاریف خلاقیت» را در آیینه نگاه کارشناسان و اندیشمندان بازشناسی می کنیم. «توسعه و گسترش خلاقیت» موضوع بعدی ماست که به تبیین آن می پردازیم. برای بنای هر ساختمان بایست نخست ستون هایی را برافراشت و برای تبیین هر پدیده ای نیز در آغاز بایست اصولی را مطرح کرد و مهندسی بحث را بر فراز آن اصول، بنا کرد؛ در ادامه، این مقاله تحت عنوان «اصول خلاقیت» است که در آن شش اصل محوری را مطرح می کنیم سپس به چگونگی نهادینه کردن فرهنگ خلاقیت در جامعه اشاره می نماییم. نتیجه گیری، بحث پایانی این پژوهش است.

بالبی دلبستگی را به عنوان تمایل انسان ها به ساختن پیوندهای عاطفی قوی با فردی خاص تعریف نموده است. نظریه دلبستگی پایه ریزی شده است تا جنبه های کلیدی رفتار، کار و عشق را توضیح دهد. کنش به هنجار اکتشاف گری که از مشخصه های افراد دارای دلبستگی ایمن می باشد انعطاف پذیری و جسارت لازم را برای آزمونگری و تجربه آموزی در اختیار فرد ایمن قرار می دهد.مهم ترین خصوصیت تفکر بشری، قدرت خلاقیت و نوآوری است که به واسطه آن اختراعات بشر صورت پذیرفته است. ویژگی های افراد خلاق، همواره مورد توجه محققانی بوده است که در زمینه خلاقیت به پژوهش پرداخته اند. انسان خلاق امیدوار است، خود را قبول دارد، از انگاره های انفعالی حذر می کند و علاقه مند و با نشاط در جهت هدف هایش گام برمی دارد. علاقه مندی به مسائل علمی و هنری، انعطاف پذیری، کنجکاوی، استقلال و احساس مسوولیت از دیگر خصوصیات اوست. پژوهش حاضر به دنبال بررسی و مقایسه سبک های دلبستگی و خلاقیت در میان دانشجویان دختر و پسر می باشد.جامعه آماری شامل دانشجویان سال اول دانشگاه پیام نور ابرکوه در سال تحصیلی 88- 1389 می باشد. از میان این افراد 56 نفر (28 نفر دختر و 28 پسر) به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای سنجش سبک های دلبستگی از پرسشنامه سبک های دلبستگی کولینز و رید (1990) استفاده شد و میزان خلاقیت با استفاده کردن از پرسشنامه خلاقیت عابدی اندازه گیری شد.نتایج تحلیل نشان داد که بین سبک های دلبستگی دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنادار وجود ندارد اما میان میزان خلاقیت دو گروه، تفاوت، معنادار شد و نیز بین سبک دلبستگی اضطرابی و خلاقیت در بین پسران و نیز دختران، رابطه، معنادار شد. همچنین نتایج تحلیل به دست آمده از این پژوهش، بر اساس تحلیل رگرسیون نشان داد که سبک های دلبستگی اجتنابی، پیش بینی کننده میزان خلاقیت می باشد.

نهادهای آموزشی کشورهای در حال توسعه، نیازمند ارائه استراتژی هایی نوین و موثر برای بهبود فرایند آموزش و یادگیری هستند. هدف این نهادهای آموزشی، آمادگی کامل مدرسین، دانش آموزان و تربیت و آموزش موثر آنها جهت حضور در کلاس های آینده است. کلاس های امروز بر خلاف کلاس های سنتی گذشته به دستگاه هایی همچون اورهد، دیتا پروژکتور و دستگاه هایی که امکان پخش صوتی و تصویری مطالب را دارند مجهز شده و یا خواهد شد. واژه هایی همچون بانکداری الکترونیکی، دولت الکترونیکی، کتاب های الکترونیکی، پست الکترونیکی، اتاق های بگو مگو، یادگیری الکترونیکی، دانشگاه های مجازی، یادگیری از راه دور، مجلات الکترونیکی و کتابخانه های الکترونیکی همه جا به گوش می رسد. امروز ابزارهای یادگیری الکترونیکی عبارتند از: مرورگرهای اینترنتی، وب نوشت ها، ویکی ها، پست الکترونیکی، ابزارهای دنیای مجازی، یادگیری با موبایل، پادکاست ها و غیره.... در این میان وب نوشت ها به عنوان یکی از محبوب ترین و قدرتمندترین ابزارهای یادگیری الکترونیکی در حال شکل دادن محیط آموزشی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی انسان امروز است. تکنولوژی وب نوشت ها روز به روز کاربرپسندتر و محبوب تر می شود که علت آن سهولت در ایجاد و اداره وب نوشت ها است. از دیگر مزایای وب نوشت ترکیب آن با ابزارهای چندرسانه ای است که این خود به جذابیت های آن می افزاید. وب نوشت علاوه بر آنکه به عنوان دفترچه خاطرات افراد به حساب می آیند، می توانند در به اشتراک گذاشتن اطلاعات و همچنین در اجتماعی کردن افراد جامعه، آموزش و تربیت افراد هم نقش به سزایی داشته باشد. بسیاری از وب نویسان، مدرسین، نویسندگان و مولفین و حتی دانش آموزان از وب نوشت ها برای تبادل دانش و دستاوردهای علمی و تحقیقاتی خود و حتی تریبونی آزاد برای اظهار نظرات و عقاید شخصی خود استفاده می کنند. امروزه در کلاس های درسی کشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه، استفاده گسترده از وب نوشت ها به یک ضرورت بدل شده است. در محیط های آموزشی وب نوشت ها نه تنها برای آموزش به دانش آموزان به کار گرفته می شوند بلکه ابزاری برای مطلع نگهداشتن والدین از اتفاقاتی که در کلاس درس و کل مدرسه روی می دهد، به کار می رود. والدین می توانند از طریق وب نوشت ها از مسایل درسی و حتی حضور و غیاب دانش آموزان خود مطلع شوند. در این مقاله به اهمیت و کاربردهای مختلف وبلاگ ها به عنوان یک ابزار آموزشی در نظام های آموزشی مدرن خواهیم پرداخت.

این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی فنون مختلف آموزش تفکر خلاق بر خلاقیت دانش آموزان انجام پذیرفت. روش تحقیق، نیمه آزمایشی از نوع گروه های کنترل نابرابر بود. تعداد 70 نفر از دانش آموزان پایه اول متوسطه انتخاب و به صورت تصافی در چهار گروه جایابی شدند. سپس فنون تفکر خلاق شامل یورش فکری، اسکمپر و سینکتیکس در سه گروه اجرا و یک گروه به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد. برای گردآوری اطلاعات، از پرسشنامه خلاقیت عابدی استفاده گردید. پس از 10 جلسه آموزش 90 دقیقه ای، نتایج با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که تنها فن بارش فکری بر خلاقیت تاثیر معناداری گذارده (p<0.05)، اثر روش اسکمپر قابل توجه ولی غیرمعنادار است و سینکتیکس هیچ تاثیری در آن نداشته است بنابراین، آموزش فن بارش فکری می تواند منجر به افزایش خلاقیت دانش آموزان شود.

فراگیر شدن استفاده از رایانه ها، ضرروت توجه به خلاقیت و تاثیر آن بر خودکارآمدی دانشجویان از عوامل مهم در موفقیت دانشجویان و دانش آموزان می باشد. از این تحقیق بررسی رابطه بین خلاقیت و خودکارآمدی رایانه ای در بین دانشجویان کارشناسی رشته تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی می باشد. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان روزانه و شبانه کارشناسی رشته تکنولوژی آموزشی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی می باشند که نمونه آماری پژوهش موردنظر به تعداد 159 نفر از دانشجویان دانشگاه علامه بودند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای در دسترس انتخاب شدند ابزار مورد استفاده در این تحقیق آزمون خلاقیت عابدی و پرسشنامه مقیاس خودکارآمدی رایانه ای مورفی، کوور و اوون بود که به شیوه همبستگی اجرا شد. یافته های این پژوهش نشان داد که 1. بین خلاقیت و خودکارآمدی رایانه ای، رابطه معناداری وجود دارد؛ 2. بین سیالی و خودکارآمدی رایانه ای رابطه معناداری وجود دارد؛ 3. بین ابتکار و خودکارآمدی رایانه ای رابطه معناداری وجود دارد؛ 4. بین انعطاف پذیری و خودکارآمدی رایانه ای رابطه معناداری وجود دارد؛ 5. بین بسط و خودکارآمدی رایانه ای رابطه معناداری وجود دارد؛ 6. بین دختران و پسران در مورد میزان رابطه بین خلاقیت و خودکارآمدی رایانه ای تفاوت معناداری وجود ندارد؛ 7. میزان این رابطه در دانشجویان ترم های بالاتر تحصیلی بیشتر از دانشجویان ترم های پایین تر است. به طور کلی نتایج این پژوهش در بخش های مختلف آن نشان دهنده رابطه بالای بین خلاقیت و خودکارآمدی رایانه ای بود و همچنین مشاهده شد که در این مورد بین دختران و پسران دانشجو تفاوت معناداری وجود ندارد و همچنین میزان این رابطه در میان دانشجویان ترم های هشتم، هفتم و پنجم تحصیلی بالاتر از دانشجویان ترم های دوم، سوم و ششم تحصیلی، بود و این یافته ها تا حدود زیادی نیز با نتایج سایر پژوهش های انجام شده، مطابقت داشت.