ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی
سال:1391 | دوره:2 | شماره:3 |تعداد مقالات:10

زمینه: در این مقاله مفهوم فرهنگ یادگیری سازمانی به عنوان یک سری از هنجارها و ارزش ها در مورد فعالیت هایی که در یک سازمان انجام می شود تعریف شده است. این هنجارها و ارزش ها باید حمایت سیستماتیک را از نگرش های عمیقی که هدف اش تحقق سطوح بالای یادگیری سازمانی است به انجام رساند. عناصر فرهنگ یادگیری سازمانی که ما در این مقاله استفاده کرده ایم عبارت اند از کسب اطلاعات، تفسیر اطلاعات و تغییرات رفتاری و شناختی. از طرف دیگر ساختار قابلیت نوآوری شامل فرهنگ نوآورانه و ابداع است و خود ابداع نیز از دو بخش نوآوری اجرایی و نوآوری فنی تشکیل شده است.هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه و آزمودن مدل توسعه قابلیت نوآوری بر اساس تاثیر فرهنگ یادگیری سازمانی در صنایع غذایی کرمان است.روش: تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی و علی یا پس رویدادی است. جامعه آماری پژوهش شامل 629 نفر از متخصصین و کارکنان اداری شرکت های زمزم، روغن و پگاه کرمان بودند. نمونه آماری این پژوهش 238 نفر بودند که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شد.یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که کسب اطلاعات، تفسیر اطلاعات، تغییرات رفتاری و شناختی و فرهنگ نوآورانه به طور غیر مستقیم بر نوآوری اجرایی، و به طور مستقیم بر نوآوری فنی تاثیرگذار هستند. در پایان پیشنهاداتی نیز ارائه گردیده است.نتیجه گیری: سازمان ها برای تقویت فرهنگ یادگیری سازمانی باید به چگونگی کسب اطلاعات و تاکید بر تفسیر اطلاعات توجه ویژه ای داشته و برای افزایش تاثیرات یادگیری بر قابلیت نوآوری، به جریان فرایندهایی که اتفاق می افتد با دقت بنگرند و سعی کنند فرایندهای مربوط به هر متغیر را به طور دقیق و کامل طی نمایند.

زمینه: خلاقیت در بالاترین سطح فعالیت های شناختی انسان قرار دارد. خلاقیت پتانسیل و توانایی است که در فکر، اندیشه، قلم، رفتار و عمل انسان جلوه پیدا می کند و مستلزم حل کردن مسائلی است. افراد خلاق قبل از آنکه مسائل را حل کنند آنها را می آفرینند یا بر پیچیدگی آن می افزایند. پس تنها از راه ایجاد این توانایی هاست که می توان افراد را برای مقابله با شرایط متغیر زندگی و موقعیت های جدیدی که مرتبا با آنها روبرو می شوند آماده کرد.هدف: پژوهش حاضر با هدف «بررسی تاثیر آموزش مهارت های زندگی در افزایش خلاقیت کودکان دبستانی» صورت گرفت.روش: 86 نفر از دانش آموزان دوره ابتدایی دبستان های استان زنجان به صورت تصادفی خوشه ای چند مرحله ای و تصادفی به عنوان نمونه انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابتدا آزمون تفکر خلاق تورنس در هر دو گروه اجرا شد و سپس مهارت های زندگی در مدت 20 جلسه (40 ساعت) به گروه آزمایش آموزش داده شد. پس از پایان جلسات آموزشی و سه ماه بعد در هر دو گروه، آزمون تفکر خلاقیت تورنس دوباره اجرا گردید. تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده با روش های t مستقل و وابسته و تحلیل واریانس و آزمون تعقیبی «شفه» جهت مقایسه گروه ها انجام شد.یافته ها: تفکر واگرا از کلاس سوم به چهارم و همچنین از کلاس سوم به پنجم، دارای تفاوت معناداری بود ولی بین نمرات تفکر خلاق کودکان کلاس سوم و پنجم تفاوت معناداری (P<0.01) مشاهده نشد.نتیجه گیری: با آموزش مهارت های زندگی می توان خلاقیت کودکان دبستانی را افزایش داد.

زمینه: خلاقیت یکی از مفاهیم مهم و اساسی و کلیدی در روان شناسی است. با گذشت چندین دهه از مطالعه و بررسی خلاقیت، رابطه آن با سلامت روان هنوز مورد بحث و مناقشه بسیار است.هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه خلاقیت با سلامت عمومی در نوجوانان بود.روش پژوهش: با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای 125 نفر از دانش آموزان دختر قطع پیش دانشگاهی شهر تهران انتخاب شده و پرسشنامه های خلاقیت عابدی و سلامت عمومی را تکمیل کردند. داده های به دست آمده با آزمون های همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که بین خلاقیت و سلامت عمومی رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد و خلاقیت سلامت عمومی را پیش بینی می کند (P<0.05). در بررسی رابطه خلاقیت با مولفه های سلامت عمومی مشخص شد که خلاقیت تنها با افسردگی رابطه معنادار و معکوس داشته و به طور معنادار توان پیش بینی این مولفه را دارد (P<0.05).نتیجه گیری: پرورش خلاقیت در نوجوانان، گامی موثر در جهت ارتقاء سلامت روان آنها محسوب می گردد.

زمینه: امروزه برای ارزیابی و گزینش منطقی رزیدنت های جراح دامپزشک در دنیا از معیارهای گوناگونی استفاده می شود که شاخص های شخصیتی یکی از این مولفه های اثرگذار می باشند.هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش و جایگاه مهارت های شخصیتی در انتخاب دستیاران جراح دامپزشک در ایران می باشد.روش: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. گروه نمونه شامل 150 نفر از اساتید، دانشجویان، تکنسین ها و جراحان دامپزشکی در بیمارستان ها و دانشگاه های دامپزشکی، مطب ها و کلینیک های تخصصی در استان تهران می باشند که از طریق نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش، پرسشنامه هایی محقق ساخت بودند که روایی آنها توسط متخصصین جراح و پایایی آنها با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (0.8) تایید شدند. تحلیل داده ها با آزمون کولموگروف - اسمیرنوف، آزمون نسبت و آزمون فریدمن انجام شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که از میان 18 شاخص مهارت های شخصیتی، شاخص «صبر و حوصله» و «دقت عمل و جزء نگری» مهمترین شاخص های اثرگذار در انتخاب رزیدنت جراح دامپزشک و «پیروی جراح از الگوهای سنتی و مدرن» کمترین تاثیر را داشته است.نتیجه گیری: یافته های پژوهش می توانند در سیاست گذاری و برنامه ریزی نظام آموزشی کشور در سنجش و انتخاب رزیدنت های جراح دامپزشک در کشور مورد استفاده قرار گیرند.

زمینه: خلاقیت موضوع مهم و جالبی برای مطالعه است. بسیاری از پژوهشگرانی که در زمینه خلاقیت مطالعه کرده اند بخشی از مطالعات خود را به توصیف ویژگی های افراد خلاق اختصاص داده اند و مجموعه ویژگی های مطرح شده نیز در طیف نسبتا گسترده ای قرار می گیرد.هدف: پژوهش حاضر به دنبال بررسی ارتباط راهبرهای مقابله ای (شیوه هایی که افراد در رویارویی با مسائل در زندگی روزمره از آن استفاده می کنند) با خلاقیت می باشد.روش: پژوهش حاضر با استفاده از آزمون همبستگی، رابطه بین متغیرها را مورد بحث و بررسی قرار داده است.یافته ها: بین خلاقیت با شیوه مقابله مساله ای رابطه وجود ندارد. اما بین خلاقیت و دو مولفه دیگر یعنی شیوه مقابله هیجان مدار و اجتنابی رابطه معنادار به دست آمد.نتیجه گیری: دانشجویانی که از خلاقیت بیشتری برخوردار هستند در مواجهه با مسائل، بیشتر، از راهبردهای مقابله ای هیجان مدار و اجتنابی استفاده می کنند.

زمینه: در اسلام به طور ضمنی هوش معنوی مورد توجه فراوانی قرار گرفته است. تشخیص الگوهای معنوی و تنظیم رفتار کارکنان بر مبنای آنها محور اصلی هوش معنوی هستند. در محیط های کاری سازمان های دولتی نیز پارادایم جدید معنویت و رشد و بلوغ معنوی ظهور پیدا کرده است. زمانی که موضوعات اخلاقی حل نشده باقی می مانند از رشد معنوی جلوگیری می کنند.هدف: معنویت می تواند به عنوان شکلی از هوش نمایان شود. هوش معنوی جنبه های بیرونی هوش را با جنبه های درونی معنویت، تلفیق می کند. هوش معنوی با حوزه وسیع در علم روانشناسی، در طول سال ها با گستردگی وارد علم مدیریت نیز شده است و مطالب نظری و یافته های پژوهشی و تجربی متعددی از جنبه های مختلف کاربرد هوش معنوی در محیط های کاری را مورد بررسی قرار داده اند. در این مقاله به سنجش هوش معنوی مدیران پرداخته می شود که بر اساس آن هوش معنوی ظرفیت انسان در پاسخ به سوالات نهایی درباره معناداری زندگی و ارتباط زندگی درونی ذهن با زندگی بیرونی است و جنبه جدیدی از فعالیت های سازمان را آشکار می کند که هرگز به انسان ها، به چشم وسیله و ابزار نگاه نمی شود و با آنان همیشه با احترام و محبت رفتار می شود و به واسطه آن قابلیت های اخلاقی، علمی و اجتماعی کارکنان به سوی توفیق و سربلندی رهنمون می گردد.روش: داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: نتایج نشان داد هوش معنوی مدیران نقش و تاثیر بسزایی در عملکرد کارکنان دارد و مولفه معنا و هدفدار بودن کار بیشترین تاثیر و مولفه های شعور و خودآگاهی و موهبت و تعالی جویی در مراتب بعدی قرار دارند و در نهایت حقیقت اعمال مدیران کمترین تاثیر بر عملکرد کارکنان دارد. همچنین نتیجه نوینی در مورد تقویت عملکرد کارکنان از طریق بکارگیری هوش معنوی در سازمان های دولتی کشور به دست آمد.نتیجه گیری: هوش معنوی نه تنها در حوزه های فردی بلکه در حوزه های روان شناختی، وارد سایر حوزه های علوم انسانی از جمله مدیریت شده است. تحقیقات فزاینده در حوزه معنویت، مشاهده تاثیر چشمگیر آن، در بهبود عملکرد فردی و سازمانی بوده است. همچنین شواهد نشان می دهد که تمرین های معنوی باعث افزایش آگاهی و بینش نسبت به سطوح جدید چندگانه هوشیاری (تعمق) هستند و بر عملکرد افراد تاثیر مثبتی دارند تا در دست یابی به عملکرد خوب، آن را سرلوحه برنامه های کاری و شغلی و زندگی خود قرار دهند.

زمینه: کیفیت افزایی در عرصه یادگیری و تدریس از گذرگاه های بسیاری عبور می کند. در این میان نقش و جایگاه معلمان بی بدیل و مهم تر است و پرسش ها و توضیح هایی که آنان هر روز در کلاس های درس مطرح می کنند از اهمیت بسزایی برخوردار است.هدف: این پژوهش به بررسی تاثیر آموزش مهارت های پرسشگری و توضیح دادن به معلمان بر خلاقیت دانش آموزان پسر دوره متوسطه شهر تهران پرداخته است.روش: طرح پژوهش حاضر شبه آزمایشی و از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 91-1390 در شهر تهران است. از این جامعه 600 نفر دانش آموز سال اول دبیرستان از منطقه 3 آموزش و پرورش با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای بصورت تصادفی انتخاب شدند. همچنین 20 نفر از معلمان همان کلاس ها، که درس های ریاضیات، ادبیات فارسی، زبان انگلیسی، عربی و علوم زیستی و بهداشت را تدریس می کردند، بصورت تصادفی انتخاب شدند (در هر درس 4 معلم). معلمان انتخابی به صورت تصادفی در سه گروه آزمایشی و یک گروه کنترل جایگزین شدند. معلمان گروه آزمایشی نخست، دوره مهارت های پرسشگری، معلمان گروه آزمایشی دوم دوره مهارت های توضیح دادن، معلمان گروه آزمایشی سوم دوره مهارت های پرسشگری و توضیح دادن را به عنوان متغیر مستقل دریافت کردند و معلمان گروه کنترل در هیچ کدام از این دوره ها شرکت نداشتند. برای گردآوری اطلاعات از آزمون خلاقیت عابدی (1372) استفاده شد. داده ها با روش های آمار توصیفی و آزمون تحلیل کوواریانس تحلیل شدند.یافته ها: دانش آموزان هر چهار گروه از نظر خلاقیت و زیر مقیاس های آن با توجه به نمره های پیش آزمون همگن بودند. نتایج نشان داد که آموزش توام مهارت های پرسشگری و توضیح دادن به معلمان باعث افزایش 12 درصدی خلاقیت دانش آموزان شده است. آموزش مهارت های پرسشگری و توضیح دادن به معلمان بیشترین تاثیر را بر افزایش مولفه بسط (17.7 درصد) و پس از آن بر مولفه های انعطاف پذیری (3.6 درصد)، ابتکار (2.7 درصد) و سیالی (2.47 درصد) داشته است.بحث و نتیجه گیری: با توجه به اهمیت مهارت های پرسشگری و توضیح دادن، این مهارت ها بایستی در واحدهای درسی و دوره های آموزشی بدو خدمت و حین خدمت معلمان بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

زمینه: امروزه ضرورت خلاقیت و نوآوری در سازمان ها و مشاغل برای افزایش رقابت و بهبود شرایط کاری انکارناپذیر است.هدف: پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین خلاقیت و نوآوری با رضایت شغلی شاغلان صنایع دستی شهر شیراز می پردازد.روش: بر اساس جدول مورگان تعداد 89 نفر از 110 نفر شاغل در صنایع دستی شیراز بر اساس روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از سه پرسشنامه خلاقیت (رندسیپ)، نوآوری (مارتین پاتچن) و رضایت شغلی (مینه سوتا) استفاده گردید. برای تجزیه و تحلیل از همبستگی، تحلیل رگرسیون و آزمون T استفاده شد.یافته ها: بین خلاقیت و نوآوری با رضایت شغلی رابطه مثبت معنادار وجود دارد. البته ضریب همبستگی نوآوری با رضایت شغلی به مراتب بیشتر از خلاقیت و رضایت شغلی است. نوآوری و خلاقیت پیش بینی کننده رضایت شغلی می باشند.نتیجه گیری: نوآوری به ویژه برای افزایش فروش و در نتیجه ایجاد شرایط شغلی مطلوب تر در صنایع دستی اثرگذار است.

زمینه: درس هنر از دروس تاثیرگذار در ارتقای خلاقیت و نوآوری فراگیران است چرا که هنر کوششی برای آفرینش زیبایی است و می تواند در کنار دنیای واقعی، دنیای خیالی مملو از نقش ها و احساسات بی شائبه خلق کند.هدف: این پژوهش با هدف بررسی تفاوت خلاقیت دانش آموزان رشته های هنری و غیر هنری انجام شده است.روش: روش پژوهش شبه آزمایشی و از نوع طرح پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری شامل همه دانش آموزان رشته های هنری هنرستان شرف شهر ملک شاهی و دانش آموزان رشته های غیر هنری دبیرستان حدیث شهر یاد شده است. نمونه پژوهش به صورت مساوی (30 دانش آموز هنری و 30 دانش آموز غیر هنری) به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده است. ابزار پژوهش آزمون خلاقیت تورنس و داده های پژوهش با استفاده از آزمون تی دو گروهی مستقل تجزیه و تحلیل شده است.یافته ها: بین خلاقیت دانش آموزان هنری و غیر هنری تفاوت معناداری مشاهده شد، دانش آموزان هنری و غیر هنری از لحاظ مولفه سیالی متفاوت بودند، دانش آموزان هنری و غیر هنری از لحاظ مولفه انعطاف متفاوت بودند، دانش آموزان هنری و غیر هنری از لحاظ مولفه ابتکار متفاوت بودند، دانش آموزان هنری و غیر هنری از لحاظ مولفه بسط نیز متفاوت بودند.بحث و نتیجه گیری: با توجه به یافته های به دست آمده می توان بیان کرد که دانش آموزان هنری در مقایسه با دانش آموزان غیر هنری خلاقیت بیشتری از خود بروز می دهند.