مهندسی حمل و نقل
سال:1394 | دوره:7 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

در این تحقیق الگوی زمانی و مکانی تصادفات رانندگی بزرگراه کرج - قزوین بر حسب پارامترهای مختلف بررسی شده است. تغییر الگوی زمانی و مکانی تصادفات با توجه به زمان، عامل انسانی، نوع برخورد و نوع تصادف مورد بررسی قرار گرفته است. تحلیل زمانی تصادفات با استفاده از نمودار عنکبوتی انجام شده است. برای بررسی الگوی توزیع مکانی تصادفات ابتدا داده های تصادفات به اعداد فازی تبدیل، و سپس با استفاده از تراکم پنجره ای فازی الگوی مکانی توزیع تصادفات بر حسب پارامترهای مختلف بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان میدهند که عوامل مختلف همچون ساعت، نوع برخورد، نوع تصادف، نقش عامل انسانی، روز های هفته و وضعیت جوی الگوی مکانی مشخصی دارند و با بررسی آنها میتوان علت الگو های مختلف را کشف کرد. با استفاده از نتایج این تحقیق، مناطق بحرانی بر اساس عاملهای مختلف مشخص شده اند و پیشنهادهایی برای کاهش وقوع تصادفات ارائه شده است.

سختی قائم خط از پارامترهای مهم و کاربردی در تعیین کیفیت خطوط بالاستی است. نیروهای دینامیکی وارد بر سازه خط، تاثیر قابل ملاحظه ای بر مقدار سختی خط دارند؛ از این رو شاخص سختی خط در دو حالت استاتیکی و دینامیکی تعریف میگردد. سختی استاتیکی خط با آزمایش بارگذاری صفحه (PLT) و سختی دینامیکی با آزمایش افت و خیز سنج ضرب های سبک (LWD) قابل اندازهگیری است. انجام آزمایش PLT مستلزم صرف زمان نسبتا زیاد و احیانا مسدودی خط است؛ در حالیکه آزمایش LWD با سرعت بیشتری صورت می پذیرد. از طرفی معیار کنترل سختی خط در آئین نامه ها و استانداردها، سختی استاتیکی است؛ بنابراین در این پژوهش با انجام آزمایشهای PLT و LWD در محل و با کمک رگرسیون خطی میان نتایج، ارتباط میان سختی استاتیکی و دینامیکی خط کمی سازی شده است، به صورتی که با انجام آزمایش LWD میتوان نتیجه تست PLT را استخراج کرد. به منظور بررسی تغییر سختی خط پس از عملیات اصلاح تراز، این آزمایش ها در شرایط قبل و بعد از زیرکوبی انجام گرفته اند. همچنین نتایج آزمایش ها به همراه یک مدل عددی اجزای محدود برای تعیین سختی لایه بالاستی مورد استفاده قرار گرفتند.

هنگامی که پلها دچار تغییر شکلهای غیر الاستیک در زلزله های نزدیک گسل می شوند، عمدتا به راستای قائم اولیه برنمیگردند و دچار تغییر شکلهای پسماند قابل توجهی میشوند. این تغییر شکل پسماند زیاد باعث میشود که پلها با وجود عدم فرو ریزش، غیر قابل تعمیر باشند و امکان استفاده از آنها پس از زلزله مقدور نباشد. بنابراین سنجش و تخمین جابجایی پسماند پل ها در زلزله های نزدیک گسل از موضوعات مهم ارزیابی سرویس پذیری پل ها پس از زلزله است. مدلهای هیسترزیس اولیه برای تحلیل دینامیکی ستونهای بتنی معمولی توسعه داده شده اند و در اکثر مواقع قادر به تخمین صحیح جابجایی های پسماند قابل ملاحظه حادث شده در تحریک های یک جهته یا متمایل به یک جهت نیستند. هدف از این تحقیق ارائه مدل هیسترزیس از نوع متمایل به بیشینه تغییر مکان است که قادر است در مقایسه با مدلهای هیسترزیس متعارف، جابجایی های پسماند مناسبی تولید کند. این مدل چند خطی متمایل به بیشینه تغییر مکان علاوه بر کاهش سختی در سیکلهای باربرداری، توانایی در نظر گرفتن زوال مقاومت در هر نیم سیکل را نیزدارد. نقطه مربوط به مرحله تسلیم در این منحنی هیسترزیس در دو جهت متفاوت است و در مقاطع غیر متقارن نیز امکان تعریف سختی الاستیک متفاوت در دو جهت وجود دارد. از خواص دیگر این مدل وجود نقطه شکست در مرحله باربرداری و زوال مقاومت در هر نیم سیکل است . در این تحقیق علاوه بر تخمین جابجایی پسماند با مدل هیسترزیس جدید، عملکرد مدلهای هیسترزیس متعارف دیگر در تخمین جابجایی پسماند لرزه ای در تحلیل سیکلی و دینامیکی غیر خطی بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان از دقت بهتر مدل هیسترزیس پیشنهادی در مقایسه با سایر مدلهای هیسترزیس دارد.

با توجه به اهمیت سرعت بالا در تصادفات جاده ای، این پژوهش به دنبال ارزیابی تاثیر خط کشی سطح راه در آرام سازی ترافیک با استناد به نتایج حاصل از دستگاه شبیه ساز رانندگی است. در این پژوهش از 40 شرکت کننده استفاده شده است که اطلاعات یک نفر به دلیل نقص فنی دستگاه حذف شده و داده های 39 نفر از شرکت کنندگان ( شامل 32 مرد و 7 زن) با میانگین سنی 28 سال و حداقل 3 سال سابقه رانندگی و بیش از 5000 کیلومتر رانندگی در سال مورد بررسی قرار گرفت. شرکت کنندگان در چهار سناریو شامل خطکشی عرضی ممتد، خطکشی عرضی محیطی، خط کشی دندان اژدهایی و خط کشی هاشور حاشیه ای شرکت کرده اند و اطلاعات مربوط به سرعت و جابجایی جانبی رانندگان، پروفیل سرعت و جابجایی جانبی رانندگان در سناریو بدون علائم و هرکدام از سناریوها به صورت مطالعات قبل و بعد، جمع آوری و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین سرعت رانندگان در سه سناریوی اول 12 الی 15 کیلومتر بر ساعت کاهش یافته، در حالی که در سناریوی چهارم که شامل خطکشی هاشور حاشیه ای بوده است، این کاهش به 21.9 کیلومتر بر ساعت رسیده است. همچنین جابجایی جانبی رانندگان در سناریوی اول بر خلاف انتظار افزایش داشته و در سناریوی دوم و سوم کاهش زیادی نداشته که نشان می دهد این علائم بر جابجایی جانبی رانندگان چندان تاثیرگذار نبوده است. اما در سناریوی چهارم که شامل خطکشی هاشور حاشیه ای بوده، به میزان 17.3 سانتیمتر کاهش یافته است.

هدف این مقاله تحلیل راحتی سفر وسیله نقلیه ریلی در مسیر مستقیم بهوسیله روشهای EN و UIC است. برای نیل به این هدف مدل دینامیکی 9 درجه آزادی راحتی سفر واگن شرح داده شده است. مدل دینامیکی راحتی سفر واگن الگوی ERRI در نرم افزار SIMULINK برای ناهمواری های خط کلاسهای 3 و 6 خطوط ریلی آمریکا شبیه سازی شد. پاسخ دینامیکی واگن برای مقادیر مختلف شتابهای طولی شروع حرکت بهدست آمد و سپس شاخص راحتی سفر در نرم افزار MATLAB محاسبه شد. نتایج نشان می دهد که افزایش شتاب شروع حرکت باعث افزایش شاخص راحتی سفر (بدتر شدن شرایط،) بویژه در مسافر ایستاده می شود. در ضمن عدد شاخص راحتی سفر برای نقطه B (گوشه اطاقک) نسبت به نقطه (A وسط اطاقک) بیشتر (بدتر) است و این اختلاف در خط با کیفیت بد بسیار محسوس است. دلیل این امر این است که شتابهای ناشی از چرخش اطاقک حول محورهای طولی و عرضی در نقطه B نسبت به نقطه A بسیار بیشتر است. در ضمن محاسبه شاخص راحتی سفر از روش استاندارد به طور قابل توجهی مقادیر عددی کمتری (سواری بهتر) را نسبت به روش کامل برای مسافر ایستاده و با شتاب های یکسان به دست می دهد، بنابراین جهت ارزیابی راحتی واگن های مترو، روش کامل باید مد نظر قرار گیرد.

در این مطالعه، برنامه ریزی سفرهای شخصی فعالیت مبنا در شبکه حمل ونقل عمومی که برای گردشگران از اهمیت خاصی برخوردار است، توسعه داده میشود. شبکه های حمل ونقل عمومی با مدل وابسته به زمان ساخته میشود. در این مدل وزن یالهای شبکه ثابت نیست و تابعی از زمان شروع سفر است. به دلیل اینکه برنامه ریزی سفر دارای ماهیت ترکیباتی و از نوع بهینه سازی است، طراحی برنامه سفر با الگوریتم وراثتی مدلسازی می شود. این الگوریتم از جمله روشهایی است که با استفاده از جستجوی فراابتکاری، جواب بهینه را یافت میکند. در این مطالعه، ساختاری پیشنهاد می شود که اطلاعات روز و زمان شروع سفر، مدت زمان سفر، شهرهای مورد علاقه کاربر همراه با امتیاز آنها، مدت زمان انجام فعالیت و محدوده زمانی انجام فعالیت در هر شهر و شبکه های حمل ونقل مدنظر را از کاربر دریافت و به نحوی برنامه ریزی سفر را طراحی کند که کاربر در مدت زمان معین شده، بیشترین امتیاز از بازدید و انجام فعالیت در شهرهای انتخاب شده را به دست آورد. از اهداف این مطالعه، مدلسازی فعالیت های شخصی، طراحی سفر با هدف بهینه سازی زمان سفر و ارزیابی چارچوب پیشنهاد شده است. به منظور ارزیابی چارچوب پیشنهادی، مجموعه داده های جداول زمانی شبکه های حمل و نقل 15 مرکز استان ایران برای سه شبکه حمل ونقل: هواپیما، اتوبوس و قطار برای سفر بین شهرهای مدنظر جمع آوری شد و چارچوب پیشنهادی برای 50 سفر با نقاط اولیه، زمان شروع و مدت زمان سفر متفاوت ارزیابی شده است که به طور میانگین دارای خطای نسبی 5.2 درصد است.

جمع آوری زباله شهری یکی از فعالیت های بزرگ شهری است که شامل هزینه های کلان و مشکلات عملیاتی بسیاری است، انجام عملیات جمع آوری و دفع به دلیل وجود هزینه های سرمایه گذاری (ناوگان وسائط نقلیه) و هزینه های عملیاتی بالا (سوخت، نگهداری و تعمیرات و)... بسیار هزینه بر است و ایجاد بهبودهای کوچک در این حوزه باعث صرفه جویی های بزرگی در مصارف شهرداری ها میگردد. از جمله مسائل مطرح در این زمینه تغییر در الگوی جمع آوری زباله به منظور بررسی الگوهای مختلف و به تبع آن وارد شدن عدم قطعیت در داده ها است. بررسی مساله جمع آوری زباله در شرایط عدم قطعیت میتواند در تصمیم گیری مناسب مدیران و تصمیم گیران در این حوزه نقش بسزایی داشته باشد. در این مقاله، مساله مسیریابی کمان ظرفیت دار (همراه با محدودیت ظرفیت وسایل نقلیه) با در نظر گرفتن شرایط عدم قطعیت برای داده ها توصیف میشود. به دلیل ماهیت غیر قطعی تقاضا (میزان زباله تولید شده) و دشواری تعیین مقدار واقعی آن، یک مدل برنامه ریزی محدودیت شانسی مبتنی بر نظریه اعتبار فازی برای مساله طراحی میشود. همچنین از یک الگوریتم ژنتیک ترکیبی شامل الگوریتم ابتکاری، شبیه سازی تبرید و ژنتیگ به همراه شبیه سازی احتمالی جهت حل مساله پیشنهادی استفاده میشود. نتایج محاسباتی در مقایسه با روش CPLEX بیانگر آن است که الگوریتم پیشنهادی نتایج مطلوبی ارائه میدهد. در انتهای مقاله نیز به بررسی مطالعه موردی جمع آوری زباله درشهر اصفهان پرداخته و سیاست بهینه آن در شرایط عدم قطعیت تعیین میشود.

با توجه به اینکه در صنعت ساخت بزرگراه ها، هرساله چندین میلیون تن خرده آسفالت تولید میشود و معمولا میزان بسیار زیادی از این مواد غیرقابل استفاده، حجم زیادی از زمین را اشغال میکند، استفاده مناسب از این مواد گریزناپذیر است. هر چند استفاده از خرده آسفالت در مخلوط های آسفالتی امری معمول شده، اماهنوز استفاده از آنها در روسازی بتن غلتکی آنطور که باید، مورد توجه قرار نگرفته است. در این پژوهش، خرده آسفالت به عنوان جایگزین بخش درشتدانه باخرده آسفالت، جایگزینی بخش ریزدانه با خرده آسفالت و همچنین جایگزین هر دو بخش درشت دانه و ریزدانه با خرده آسفالت، مورداستفاده قرارگرفت. نتایج نمودار بار – تغییر مکان که از آزمایش خمش سه نقطه ای به دست آمد، نشان داد که قابلیت جذب انرژی با افزودن خرده آسفالت افزایش یافته و آستانه گسیختگی بتن را افزایش میدهد. قابلیت جذب انرژی آن مخلوطی که بخش درشتدانه آن با خرده آسفالت جایگزین گردیده است، تقریبا به مخلوطی که هر دو بخش آن با خرده آسفالت جایگزین شده و بیشترین قابلیت جذب انرژی رادارد نزدیک است. با توجه به اینکه مقاومت فشاری، مقاومت کششی غیرمستقیم و مدول گسیختگی این مخلوط حداقل های استانداردها را نسبتا برآورده میکند، درنتیجه خرده آسفالت میتواند جایگزین مناسبی برای سنگدانه در مخلوط بتن غلتکی باشد.

سیستم های علائم الکتریکی و اینترلاکینگ نقشی حیاتی در ایجاد یک حمل و نقل ایمن در سیستم های راهآهن ایفا میکنند. از آنجایی که در این سیستمها رخدادن هیچ نوع خطایی حتی کوچک جایز نیست، استفاده از روشهای صوری برای طراحی، شبیه سازی، مدلسازی و ارزیابی، بسیار حائز اهمیت است. چندین روش صوری برای طراحی وجود دارد که یکی از ابزارهای مناسب، استفاده از جعبه ابزار Stateflow نرم افزار MATLAB است. در این مقاله یک مدل از سیستم اینترلاکینگ و علائم الکتریکی برای شبکه های ریلی بر اساس دینامیک رویداد محور طراحی شده است و با استفاده از اطلاعات پایه شبکه ریلی، قواعد ترافیکی مدلسازی و شبیه سازی میشوند. از ویژگیهای اصلی این شبیه ساز، طراحی و توسعه آسان سیستم اینترلاکینگ تنها با تغییر اطلاعات پایه و افزودن مدهای عملکردی جدید است. هدف از طراحی این مدل توسعه و اجرای توابع اینترلاکینگ جدید در یک محیط شبیه سازی برای بهبود عملکرد آنها است. نوآوری اصلی در این مدل، طراحی المان های شبکه ریلی بر اساس دینامیک رویداد محور و قابلیت توسعه و ارتباط سیستم اینترلاکینگ با سایر سیستم های کنترل ترافیک ریلی است. در انتها مدل سیستم اینترلاکینگ برای شبکه ریلی خط 2متروی تهران و یک ایستگاه راه آهن طراحی میشود و عملکرد آن در ارتباط با سیستم های کنترل ترافیک مورد بررسی قرار می گیرد.

در بیشتر کشورهای توسعه یافته، کاهش پیاده روی کودکان به مدارس نکته ای منفی تلقی میشود، چرا که این موضوع سبب افزایش تراکم خودروها و آلودگی هوا بویژه در محدوده مدارس، عدم شکل گیری استقلال شخصیتی و بلوغ فکری کودکان با پیاده روی به مدرسه و همچنین کاهش تحرک فیزیکی و چاقی کودکان میشود. تاکنون اقدامات مهندسی متعددی از قبیل توسعه تسهیلات پیاده روی در معابر منتهی به مدارس لزوما به ترویج پیاده روی در میان کودکان دبستانی منجر نشده است. از این رو، در مطالعه حاضر به تحلیل ارتباط بین نگرش های والدین نسبت به ایمنی ترافیک در کنار متغیرهای اقتصادی- اجتماعی در استفاده از شیوه های سفر به مدرسه کودکان دبستانی بخصوص پیاده روی با پرسش از والدین پرداخته شده است. بر اساس داده های حاصل از این پرسشگری میدانی انجام شده، مدل لوجیت چندگانه و تحلیل واریانس چند متغیره برای تبیین اثرگذاری و ارتباط مولفه های نگرشی ایمنی ترافیک و اقتصادی- اجتماعی بر استفاده از شیوه های سفر به مدرسه بویژه پیاده روی بکار برده شد. نتایج نشان میدهد اعتقاد به حل مساله ایمنی و اعتماد به کارشناسان ترافیک توسط والدین و قوانین و اولویت های ایمنی ترافیک در کنار برخی از متغیرهای اقتصادی – اجتماعی در استفاده از شیوه های پیاده روی، سرویس مدرسه و خودروی خانواده دارای ارتباط معنادار است. نتایج همچنین نشان میدهد کودکانی که با شیوه های موتوری به مدارس رسانده میشوند دارای والدینی با اعتقاد بیشتر نسبت به حل مسائل ایمنی و همچنین اعتماد بیشتری به نظرات کارشناسان ترافیک در مقایسه با والدینی هستند که کودکان خود را پیاده به مدرسه میفرستند. بنابراین این موضوع ممکن است نشانگر قبول وجود مشکل ایمنی در شیوه پیاده روی و اعتماد والدین به اظهارنظرهای کارشناسان ترافیک مبنی بر ناایمن بودن شیوه پیاده روی باشد. همچنین والدینی که قوانین و مقررات ترافیکی را نسبت به سایر والدین بیشتر درک میکنند کمتر از شیوه خوردروی شخصی برای رساندن کودکان به مدرسه استفاده میکنند. بنابراین لازم است کارشناسان ایمنی ، با ایمن سازی مسیرهای پیاده روی همچون احداث مسیرهای اختصاصی ایمن پیاده روی به مدرسه و جلب اعتماد والدین به انتخاب شیوه پیاده روی در سطح شهر رشت، والدین را مجاب به انتخاب شیوه پیاده روی کنند.

در سالهای اخیر قیمتگذاری تراکم به عنوان یکی از مهمترین روشهای مدیریت تقاضا در معابر شهری بکار می رود. علیرغم مطالعات متعدد انجام شده در خصوص قیمت گذاری تراکم در محدوده های شهری، قیمتگذاری برای کمانهای متراکم شهری به صورت منفرد از سابقه چندانی برخوردار نیست. پل طبقاتی صدر که اخیرا بهرهبرداری شده، به عنوان مطالعه موردی انتخاب گردیده است. این پل که دارای مسیرهای جایگزینی مانند بزرگراه صدر (در همسطح) است، به عنوان یک مسیر بالقوه برای قیمتگذاری مطرح است. با توجه به اینکه هنوز در این معبر قیمتگذاری انجام نشده است، جهت تعیین واکنش افراد به قیمتگذاری از روش رجحان بیانشده استفاده شد. پس از طراحی سناریوهای قیمت گذاری، نسبت به جمع آوری اطلاعات در قالب بیش از 1100 نمونه اقدام گردید. پس از جمع آوری داده ها و تشکیل بانک اطلاعاتی، نسبت به مدلسازی رفتار انتخاب کاربران با توجه به قیمتگذاری طراحی شده با استفاده از یک مدل لوجیت دوتایی انجام شد. نتایج نشان داد تردد در ساعات اوج باعث افزایش تمایل به پرداخت کاربران میشود. همچنین، افزایش میانگین قیمت خودرو که میتواند به عنوان معیاری برای تمول افراد درنظر گرفته شود، موجب افزایش تمایل به پرداخت افراد می گردد. افرادی که غالبا به سفرهای با هدف اجباری مبادرت میورزند، تمایل به پرداخت بیشتری برای استفاده از معبر غیرهمسطح دارند. علاوه بر این، میزان تحصیلات در تمایل به پرداخت افراد برای استفاده از معبر غیرهمسطح تاثیرگذار است. افراد با تحصیلات بالاتر دارای ارزش زمانی و تمایل به پرداخت بیشتری هستند. آنالیز حساسیت انجام شده در ارتباط با تاثیر قیمت بر تقاضای استفاده از معبر غیرهمسطح نشان داد با اعمال عوارض به میزان 2000 تومان، حدود 42 درصد از تقاضا تمایل به پرداخت برای استفاده از پل دارند. پس از آن تمایل به پرداخت با شیب منفی کاهش مییابد، به نحوی که در سطح قیمتی 5000 تومان 67 درصد تقاضا به گزینه های دیگر منحرف شده و تنها 33درصد تمایل به پرداخت عوارض خواهند داشت.

ارزیابی کارآیی یکی از مسائل مهم صنعت حمل و نقل ریلی کشور است. از آن جا که اندازه گیری کارآیی هر سیستمی متاثر از ورودیها و خروجی های سیستم است، اظهار نظر در خصوص سطح کارآیی، مستلزم شناسایی دقیق ورودیها و خروجیهای سیستم است. روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) روشی کارآمد برای اندازه گیری کارآیی واحدهای تصمیم گیری (DMU)است. در این مقاله کارآیی 15 ناحیه راه آهن ج.ا.ایران در دو حالت بازده نسبت به مقیاس ثابت (کارآیی فنی کل) و بازده نسبت به مقیاس متغیر (کارآیی فنی خالص) با ورودیهای یکسان و خروجی متفاوت با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها مورد بررسی قرار گرفته و واحد های کارا رتبه بندی شده اند. در این مقاله علاوه بر شناسایی مهمترین ورودی ها و خروجی های موثر در ارزیابی کارآیی نواحی راه آهن ج. ا. ایران، داده های مربوط به سوانح و حوادث حمل و نقل ریلی نیز در هر ناحیه مورد بررسی قرار گرفته است و اثرات نامطلوب سوانح ریلی در کاهش کارآیی نواحی محاسبه شده است. این رویکرد جدید در محاسبه کارآیی، انطباق بیشتری با واقعیت دارد و منعکس کننده ضرورت توجه به خروجیهای نامطلوب در ارزیابی های واقعی از کارآیی نواحی راه آهن است.