مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات (مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات)
سال:1398 | دوره:30 | شماره:3 (پیاپی 119) |تعداد مقالات:7

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

هدف: شناسایی، طبقه بندی، و تحلیل بافتارهای استنادی مقالات علم اطلاعات و انواع استنادها با رویکرد فراگفتار هایلند. روش شناسی: این پژوهش در دو مرحله «شناسایی طبقه استناد» (Jurgens et al., 2016) و «تحلیل مبتنی بر فراگفتار کارکرد شناسایی شده» (Hyland, 2005) انجام شده است. 164 بافتار استنادی مقالات استناد کننده به 10 مقاله به زبان انگلیسی (مجموعا شامل 656 جمله استنادی صریح و ضمنی) بررسی شده است. یافته ها: استنادها از نظر فراگفتار در 2 طبقه اصلی استناد های «تعاملی-هدایتی» و «تعاملی-مشارکتی» با 4 طبقه فرعی در سطح دوم، 14 طبقه فرعی تر در سطح سوم و 23 طبقه فرعی تر در سطح چهارم دسته بندی شد. استنادهای شناسایی شده بیشتر از نوع تعاملی-هدایتی بود و نه تعاملی-مشارکتی. طبقات درک شده نیز بیشتر توصیفی بودند و نه تحلیلی و نقدگونه. نتیجه گیری: شباهت طبقه بندی استنادهای این مطالعه با طرح های موجود تا سطح سوم است و اغلب نیز با طبقات استنادهای تعاملی-هدایتی اشتراکاتی دارند. به نظر می رسد انواع استنادهای تعاملی-مشارکتی شناسایی شده بتواند در پالایش بافتارهای استنادی در سامانه های بازیابی اطلاعات متون علمی و در ارزیابی کیفی تاثیرگذاری پژوهش ها یاری رسان باشد.

هدف: سامانه های پیشنهاددهنده مقاله های علمی در تلاش اند به جای الزام کاربر به اصلاح راهبرد جستجو و فرمول بندی واژگان پرسش، الگوریتم ها و رویکردهای مناسب را برای عرضه مرتبط ترین مدارک به کار گیرند. علاوه بر ربط، رتبه بندی مدارک بازیابی شده نیز می تواند رضایت کاربران را تضمین کند. این مقاله نتیجه تحلیل رتبه مقاله ها را در سامانه های پیشنهاددهنده پایگاه وب آوساینس و موتور جستجوی گوگل اسکالر از دیدگاه کاربران و سنجه (NDCG) Normalized Discounted Cumulative Gain گزارش می کند. روش شناسی: از 120 دانشجوی داوطلب دکترای دانشگاه شیراز در رشته های علوم انسانی، علوم پایه، فنی-مهندسی، کشاورزی، و دام پزشکی (از هریک 30 نفر) خواسته شد 2400 مقاله (1200 مقاله پیشنهادی گوگل اسکالر و 1200 مقاله پایگاه وب آو ساینس) را به لحاظ ربط، رتبه بندی کنند. داده ها با پرسشنامه و نرم افزار پژوهشگرساخته گردآوری شد. یافته ها: میان رتبه انتسابی کاربران و رتبه انتسابی پایگاه شباهت ضعیف بود. شباهت رتبه بندی مقالات در سامانه های هر دو پایگاه نیز ضعیف، اما معنادار بود. الگوریتم ها و شاخص های سامانه های پیشنهاددهنده هر دو پایگاه برای رتبه بندی چندان موفق نیست و نیاز به بازنگری دارد. نتیجه گیری: الگوریتم ها و شاخص هایی که سامانه پیشنهاددهنده دو پایگاه برای رتبه بندی مقاله های مرتبط پیشنهادی درنظر گرفته اند، در تامین رضایت کاربران زیاد موفق نبوده است؛ بنابراین بازنگری در الگوریتم های رتبه بندی این دو پایگاه ضروری به نظر می رسد.

هدف: شناسایی پروتکل های مبادله اطلاعات در کتابخانه های دیجیتالی و تعیین شاخص های اثرگذار در انتخاب و بهره گیری از آنها. روش شناسی: ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه پژوهشگرساخته بود. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. جامعه پژوهش 36 کتابخانه دیجیتالی است. یافته ها: پروتکل او. ای. آی.-پی. ام. اچ. با 80% استفاده، پرکاربردترین و او. ای. آی.-او. آر. ای. با 18% کمترین استفاده را داشت. کتابخانه های دانشگاهی، آموزشگاهی، و تخصصی بیشتر از پروتکل او. ای. آی.-پی. ام. اچ. استفاده می کنند. پروتکل Z39. 50در کتابخانه های ملی و عمومی به کار رفته است. از اس. آر. یو. /دبلیو. در کتابخانه های عمومی بیشتر استفاده می شود. بیشترین و کمترین استفاده از پروتکل ها به ترتیب در کتابخانه های تخصصی و آموزشگاهی است. نتیجه گیری: تنها استفاده از پروتکلZ39. 50 تحت تاثیر فعالیت کتابخانه های دیجیتالی است. وجود منابع آرشیوی و اشیای فرهنگی-موزه ای باعث شده است کتابخانه ها بیشتر از پروتکل او. ای. آی.-پی. ام. اچ. اطلاعات استفاده کنند. استفاده از پروتکل Z39. 50 و اس. آر. یو. /دبلیو. تحت تاثیر استفاده از مدل جستجوی هم زمان و استفاده از او. ای. آی.-پی. ام. اچ. تحت تاثیر استفاده از مدل برداشت اطلاعات است.

هدف: شناسایی رابطه میان خلاقیت سازمانی کتابخانه ها و مهارت های اطلاعاتی و ارتباطی کتابداران. روش شناسی: پیمایشی تحلیلی میان کتابداران کتابخانه های دانشگاهی آذربایجان شرقی انجام و داده ها با استفاده از دو پرسشنامه پژوهشگرساخته جمع آوری شد. یافته ها: میانگین خلاقیت سازمانی 831/26 با انحراف استاندارد 83/1 و میانگین مهارت های اطلاعاتی و ارتباطی 021/61 با انحراف استاندارد 6/2 محاسبه شد. تحلیل های آماری استنباطی (آزمون رگرسیون و پیرسون) در سطح معناداری کوچک تر از 05/0؛ رابطه میان خلاقیت سازمانی کتابخانه ها با مهارت های اطلاعاتی و ارتباطی کتابداران آذربایجان شرقی را با مقدار 615/0 R=تائید کردند. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهند خلاقیت سازمانی کتابداران کتابخانه های دانشگاهی و مهارت های اطلاعاتی و ارتباطی آنان در سطح خوبی قرار دارد و میان خلاقیت سازمانی کتابخانه ها با مهارت های اطلاعاتی و ارتباطی کتابداران کتابخانه های دانشگاهی آذربایجان شرقی رابطه مستقیم، مثبت، و معناداری وجود دارد.

هدف: شناسایی قدرت بازیابی ابزار کاوش فازی و غیرفازی و میزان هم پوشانی بین آنها. روش شناسی: این پژوهش با نمونه گیری طبقه ای تصادفی و هدفمند از میان همه ابزارهای کاوش فعال در وب انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها سه سیاهه وارسی پژوهشگرساخته بوده است. یافته ها: ابزارهای غیرفازی متاکراولر، بینگ، و امرالد به ترتیب، و ابزارهای فازی گوگل، یاهو، و اسک بیشترین دقت را داشتند. در میان هر شش ابزار، گوگل قوی ترین و امرالد ضعیف ترین عملکرد را داشت. در جستجوی کلیدواژه ای، بینگ و متاکراولر بیشترین و در جستجوی سوالی، یاهو و متاکراولر ببیشترین هم پوشانی را داشتند. در جستجوی عبارتی نیز بیشترین هم پوشانی بین یاهو و متاکراولر مشاهده شد. در سه جستجوی سوالی، عبارتی، و کلیدواژه ای همه نتایج امرالد منحصر به فرد بود. نتیجه گیری: گوگل بهترین و امرالد ضعیف ترین عملکرد را داشتند. با اینکه متاکراولر یک ابرموتور کاوش محسوب می شود اما نسبت به گوگل که یک موتور کاوش عمومی است ضعیف تر بود. در کل، ابزارهای کاوش فازی عملکرد قوی تری داشتند. بیشترین هم پوشانی نیز در میان متاکراولر با یاهو و بینگ مشاهده شد.

هدف: عوامل موثر بر استفاده از پیشنهاد پرسش و ارائه مدل مربوط به تاثیر و تاثر آنها با رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری. روش شناسی: پژوهش کاربردی حاضر به روش آمیخته (ترکیب کیفی و کمی) انجام شده است. در این پژوهش ابتدا عوامل موثر در استفاده از پیشنهاد پرسش از طریق بررسی و مطالعه متون به روش اسنادی شناسایی شدند، سپس عوامل شناسایی شده با روش مدل سازی ساختاری تفسیری، سطح بندی شدند. برای ارائه مدل و سطح بندی عوامل، پرسشنامه خودتعاملی عوامل موثر بر استفاده از پیشنهاد پرسش در اختیار 10 نفر از متخصصان حوزه پیشنهاد پرسش قرار گرفت تا میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری عوامل بر یکدیگر را تعیین کنند و مدل مربوط به آن را ارائه دهند. یافته ها: با بررسی متون حوزه پیشنهاد پرسش، 13 عامل موثر در استفاده از پیشنهاد پرسش شناسایی شدند که عبارت اند از: ویژگی های جمعیت شناختی، تجربه جستجو، سطح تخصص و دانش حوزه، سطح دانش زبان شناسی، پرسش کاربر، ایجاد خلاقیت، روان شناختی و شناختی، منبع ایجاد پیشنهاد پرسش، عوامل بافتی، ویژگی های معنایی پیشنهاد پرسش، ویژگی های ساختاری پیشنهاد پرسش، ارتقای عملکرد کاربر، و سهولت و آسانی استفاده. در مدل ارائه شده، «منبع ایجاد پیشنهاد پرسش» تاثیرگذارترین عامل بر سایر عوامل و «ارتقای عملکرد کاربر» تاثیرپذیرین عامل تشخیص داده شدند. نتیجه گیری: عوامل شناسایی شده پایه ای هستند. پژوهشگران می توانند هنگام بررسی عملکرد و وضعیت پیشنهاد پرسش ابزارهای جستجو از آن در ارائه الگوریتم های مربوط به پیشنهاد پرسش بهره برند. همچنین، با مشخص شدن عوامل کلیدی و ارتباط میان آنها در مدل ساختاری تفسیری، پژوهشگران و طراحان الگوریتم ها می توانند از آنها استفاده کنند.