علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
سال:1400 | دوره:17 | شماره:2 |تعداد مقالات:16

توسعه ی کشت دوم در مزارع موجود، از جمله راهکارهای مؤثر جهت افزایش بهره وری در کشاورزی است. استان گیلان دارای 230000 هکتار شالیزار است که امکان کشت دانه ی روغنی کلزا به عنوان کشت دوم در قسمت هایی از این اراضی وجود دارد. کشت دانه ی روغنی کلزا، با وجود نیاز کشور و مزیت های آن با استقبال کم کشاورزان گیلانی رو به رو شده است. این تحقیق توصیفی-پیمایشی با هدف تحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش کشت کلزا به عنوان کشت دوم در شالیزارهای استان گیلان به انجام رسید. نمونه ی آماری تحقیق، 94 نفر از شالیکاران پذیرنده کشت کلزا در استان گیلان می باشند. پرسشنامه ی محقق ساخته بر اساس دو مدل نظری اعتماد اولیه (ITM) و مدل جامع پذیرش و استفاده از فناوری (UTAUT) طراحی شده است. روایی پرسشنامه با نظرخواهی از کارشناسان و اساتید و پایایی آن نیز با استفاده از پیش آزمون و از طریق محاسبه ی ضریب آلفای کرونباخ (0/81) تأیید شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که مدل ترکیبی پیشنهادی مدل مناسبی برای بررسی کشت کلزا در استان گیلان است. بر این اساس، دو متغیر قصد رفتاری و اعتماد نخستین در ایجاد رفتار پذیرش توسط شالیکاران مؤثر بوده اند. بر اساس یافته های تحقیق، حمایت های اطلاعاتی از طریق کارشناسان و رهبران محلی، واگذاری تسهیلات بانکی بیشتر و تقویت تشکل های کشاورزی به منظور افزایش پذیرش کشت کلزا پیشنهاد می شود.

اقتصاد روستایی وابسته به کشاورزی، در برابر عوامل تهدیدکننده مرتبط با تغییرات اقلیمی و مشکلات ساختاری موجود در حوزه کشاورزی، آسیب پذیر است. بر همین مبنا، برای بررسی این مسئله که بین پایداری اقتصادی و اجتماعی وضعیت روستاییان و تنوع در منابع درآمدی آن ها، رابطه ای وجود دارد، پژوهشی پیمایشی با استفاده از پرسشنامه انجام گرفت. جامعه آماری تحقیق، خانوار های روستایی ساکن در روستاهای شهرستان باوی در استان خوزستان بودند (6670=N) که از بین آن ها، نمونه ای به حجم 260 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب گردید. نتایج نشان داد نزدیک به 55 درصد پاسخگویان فاقد تنوع معیشت بودند؛ پایداری اقتصادی و اجتماعی آن ها در حد متوسط رو به پایین و نامطلوب بود. نتایج آزمون جدول اعداد توافقی حاکی از وجود رابطه مثبت و معنی دار بین پایداری اقتصادی آن ها و اقدام به تنوع معیشتی در بین روستاییان بود. همچنین، مقایسه میانگین پایداری اقتصادی زندگی کسانی که دارای تنوع معیشت و کسانی که فاقد تنوع معیشت بودند، تفاوت آماری معناداری را در سطح 5 درصد نشان داد؛ کسانی که دارای شغل های متنوع بوده و از منابع درآمدی متنوع تری برخوردار بودند، پایداری اقتصادی بالاتری را تجربه می کردند؛ و نهایتاً بررسی عوامل اثرگذار بر احتمال اقدام به تنوع معیشتی با استفاده از آزمون رگرسیون لوجستیک نشان داد که مهم ترین عوامل مؤثر در احتمال اقدام برای تنوع معیشتی عبارتند از نوع مالکیت زمین، داشتن خودرو سواری، شرکت در دوره های آموزشی فنی و حرفه ای. بر همین اساس، پیشنهادهای آموزشی و اجرایی به منظور تشویق تنوع معیشتی در بین روستاییان ارائه شد.

هدف اصلی این پژوهش «تحلیل وضعیت بحران حوضه آبریز دریاچه ارومیه و ارائه راهکارهایی برای مدیریت پایدار آن با استفاده از مدل DPSIR» بود. مشارکت کنندگان در این پژوهش خبرگان و مطلعان کلیدی در ستاد احیای دریاچه ارومیه، دانشگاه ارومیه، سازمان جهاد کشاورزی، شرکت آب منطقه ای، اداره کل حفاظت محیط زیست و مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی در سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان بودند که از بین آن ها، 14 نفر از طریق روش نمونه گیری هدفمند برای انجام پژوهش انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها در این پژوهش، مصاحبه های نیمه ساختارمند (به صورت انفرادی و گروهی) به کار گرفته شد و داده ها در نرم افزار مکس کیودا با استفاده از تحلیل محتوای کیفی با رویکرد جهت دار تجزیه و تحلیل شدند. نتایج به دست آمده از پژوهش نشان داد که عوامل مرتبط با وضعیت بحران حوضه آبریز دریاچه ارومیه در قالب 45 نشانه مختلف قرار گرفتند که از میان آن ها، تغییرات اقلیمی (در بین نشانه های مربوط به نیروهای محرک ایجاد بحران دریاچه ارومیه)، سیاست های نامناسب و مدیریت ضعیف منابع آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه (در بین نشانه های مربوط به عوامل فشار در گسترش بحران دریاچه ارومیه)، کاهش سطح تراز آب دریاچه (در بین نشانه های مربوط به وضعیت موجود دریاچه ارومیه) و افزایش آلودگی هوا در اثر ریزگردها و فشار روانی بر جوامع محلی (در بین نشانه های مربوط به اثرات ناشی از بحران دریاچه ارومیه)، در مقایسه با سایر نشانه ها بالاترین اولویت ها را داشتند. همچنین، با توجه به نتایج پژوهش مشخص شد که مهم ترین پاسخ ها به رفع بحران دریاچه ارومیه و مدیریت پایدار آن شامل شکل گیری سازمان ها و نهادهای جدید، انجام برنامه های مرتبط با تعادل بخشی آب های زیرزمینی، استفاده بیشتر از ظرفیت سازمان های مردم نهاد، سخت گیری در اجرای قوانین مربوط به حفاظت آب و افزایش فعالیت های ترویجی و آموزشی برای کشاورزان در زمینه حفاظت از منابع آب، بودند.

امروزه مهم ترین مشخصه بروز رفتار کارآفرینی را در نوع معماری فکری موسوم به امکان گرایی می دانند. در این راستا، تحقیق حاضر تلاش کرد تا با استفاده از یک الگوریتم یادگیری ماشین به تفکیک سطوح این تفکر در میان صاحبان کسب وکار روستایی در حوزه پرورش مرغ بومی در استان سیستان و بلوچستان بپردازد و 191 واحد از 360 واحد فعال پرورش مرغ بومی به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفتند. هدف اصلی، یافتن ترکیبی از پیش آیندها شامل متغیرهای جمعیت شناختی، رفتاری و مؤلفه های اکوسیستم کارآفرینی بود که بر تفکیک سطوح امکان گرایی در میان صاحبان کسب و کار روستایی اثرگذار هستند. ابزار تحقیق برای اندازه گیری متغیرها، پرسشنامه بود که روایی و پایایی آن مورد تأیید قرار گرفت. روش اصلی داده پردازی، استفاده از الگوریتم نایو بیز از دسته روش های یادگیری ماشین بود که در نرم افزار R اجرا شد. نتایج دسته بندی سطوح متغیر امکان گرایی به عنوان شاخص اصلی تفکر کارآفرینی در سه سطح کم تا زیاد نشان داد که متغیر های داشتن تجربه قبلی، تمرکز بر پرورش مرغ بومی به عنوان شغل اصلی، ظرفیت واحد تولیدی، دسترسی به شبکه همکاری و بازار، خودکارآمدی کارآفرینی، انگیزه کسب و کار، نوآوری در بازار، سرمایه انسانی و سرمایه مالی در بین صاحبان کسب و کار پرورش مرغ بومی سبب شده تا تفکر امکان گرایی در بین آن ها در سطح بالاتری قرار گرفته و طبیعتاً زمینه لازم را برای بروز رفتار کارآفرینی فراهم کند. نتیجه کلی تحقیق نشان داد که ترکیبی از متغیرهای رفتاری در کنار مؤلفه های اکوسیستمی قادرند رفتار کارآفرینی را به واسطه ترویج تفکر امکان گرایی، تقویت کنند. بر اساس یافته های تحقیق پیشنهادهایی برای ترویج فضای حمایتی از کارآفرینان نوپای روستایی ارائه شده است.

با توجه به خشکسالی های متعددی که از دیرباز در پهنه سرزمین رخ می دهد و تأثیر مستقیم آن بر بخش کشاورزی، مدیریت منابع آب کشاورزی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی راهکارهای مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی در استان لرستان به روش کمی-کیفی و با رویکرد اکتشافی انجام شد. روش کیفی مورد استفاده، تئوری بنیانی بود. در مرحله اول جهت شناسایی راهکارها، 16 مصاحبه نیمه ساختارمند با خبرگان مدیریت منابع آب در استان انجام شد و 44 راهکار در قالب چهار مؤلفه "آموزشی-فرهنگ سازی"، "حمایتی-نهادی"، "اقتصادی" و "تکنولوژیکی" شناسایی شدند. در مرحله دوم از فن دلفی-فازی طی دو مرحله جهت دستیابی به توافق گروهی بین خبرگان و تعیین اولویت گام های شناسایی شده استفاده شد. مهم ترین راهکارها در هر گام نیز عبارت است از راهکارهای حمایت همه جانبه از ایده های نوآورانه در زمینه کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی، ایجاد حفره هایی در خاک در عمق های مشخص برای نگهداشت آب حاصل از ریزش های زمستانی برای استفاده در فصول کم آب، تقویت ادراک کشاورزان از بحران کم آبی از طریق ارائه آموزش های مدیریت منابع آب و کشت محصولات کم آب بر و خرید آن از کشاورزان به قیمت تضمینی جهت جلوگیری از کشت محصولات آب بر بودند. بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه، برای مدیریت پایدار آب کشاورزی در استان، بایستی آموزش اثربخش با هدف نهادینه کردن فرهنگ حفاظت از منابع آب در سرلوحه دست اندرکاران امر قرار بگیرد.

استان فارس یکی از استان های جنوبی ایران است که در چند دهه اخیر در معرض نوسانات اقلیمی قرار گرفته است. نزدیک به سی درصد جمعیت استان در روستاها زندگی می کنند و معیشت اکثریت آن ها به کشاورزی وابسته است. زنان و مردان روستایی، نقش ها و مسئولیت هایی متفاوتی دارند، در نتیجه تعاملات و حساسیت های آن ها نیز به نوسانات اقلیمی متمایز می باشد. هدف این مطالعه، واکاوی آسیب پذیری زنان روستایی در برابر نوسانات اقلیمی و پیامدهای جنسیتی در روستاهای استان فارس بوده است. زیربنای تئوری این مطالعه، تئوری اکولوژی سیاسی فمینیستی بوده است. جامعه آماری، زنان روستایی عضو خانوارهای کشاورزی متأثر از نوسانات اقلیمی در استان فارس بوده اند. برای انتخاب نمونه ها، از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شد. داده ها از 406 پاسخ دهنده جمع آوری شد. داده ها با استفاده از شاخص آسیب پذیری معیشت، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که نوع آسیب پذیری زنان روستایی از نوسانات اقلیمی، متفاوت بوده و آسیب پذیری علاوه بر نوع معیشت، با نابرابری های جنسیتی، نقش ها و مسئولیت ها و، وجود بیمار در خانه همبستگی بالایی دارد. در نتیجه آسیب پذیری، خود متأثر از نوسانات اقلیمی بیرونی و تعیین کننده های داخلی اجتماعی است. در مرحله اول، نقش ها و مسئولیت های زنان، ایشان را در معرض تغییر و تحولات محیطی قرار می دهد و سپس، نابرابری های جنسیتی یک عامل اصلی در آسیب پذیری تغییرات اقلیمی است. بر اساس یافته ها و نتایج، توسعه کارگاه های کوچک فرآوری محصولات کشاورزی، توسعه تشکل های اجتماعی-اقتصادی خاص زنان روستایی بخصوص برای خوشه های با آسیب پذیری بیشتر، ترویج رهیافت عدالت محور جنسیتی در خدمات اقلیمی و سایر توصیه های کاربردی در انتهای مقاله، ارائه گردیده است.

کشاورزی شهری به عنوان یکی از پرکاربردترین راهبردهای پایداری می تواند در اجرای برنامه های پایداری نقش مهمی ایفا کند. توسعه کشاورزی شهری یکی از راه های مقابله با مشکلات شهری است. در کشورهای در حال توسعه برای فقرای شهرنشین می تواند منجر به مزایایی از جمله افزایش امنیت غذایی و توانمندسازی اقتصادی گردد. در این راستا، برای استفاده از ظرفیت های کشاورزی شهری باید شرایط مناسب فراهم گردد. هدف تحقیق حاضر تعیین پیشران های توسعه کشاورزی شهری می باشد. به همین منظور، پیشران های توسعه کشاورزی شهری با مرور ادبیات، مطالعه تحقیقات انجام شده و مشاهده میدانی در این زمینه و انجام مصاحبه نیمه ساختار یافته با 15 نفر برنامه ریز شهری، کارشناس کشاورزی و عضو هیئت علمی دانشگاه شاغل در شهر تبریز شناسایی شد. داده ها با یک پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری و با تکنیک معادلات ساختاری تفسیری و تحلیل میک مک آنالیز شد. یافته ها نشان می دهد عامل تحقیق-توسعه به عنوان مهم ترین پیشران توسعه کشاورزی شهری به همراه سایر عوامل همچون آموزش-ترویج و حمایت مالی-فنی برای توسعه کشاورزی شهری بسیار مؤثر است. بنابراین، این عامل ها باید در بیشتر از سایر عامل توسط برنامه ریزان و مدیران مورد توجه قرار گیرند.

فرسایش خاک یکی از چالش های اساسی توسعه کشاورزی است که جهت جلوگیری از آن، لازم است رفتار حفاظت از خاک را در بین کشاورزان بهبود بخشید. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف تحلیل رفتار حفاظت از خاک جالیزکاران دشت روم با استفاده از مدل توسعه یافته تئوری انگیزش حفاظت صورت پذیرفت. روش انجام این پژوهش کمّی و به شیوه پیمایش بود. جامعه ی آماری پژوهش جالیزکاران دهستان دشت روم واقع در شهرستان بویراحمد بودند (N=197) که تعداد 120 نفر از آن ها با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه آماری تعیین و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی صوری پرسشنامه توسط پانلی از متخصصان دانشگاهی و بخش اجرا تأیید شد و پایایی آن نیز با انجام مطالعه ای راهنما و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (0/93-0/65) به دست آمد. یافته ها نشان داد جالیزکاران مورد مطالعه از رفتار حفاظت خاک متوسطی برخوردارند. نتایج آزمون برازش مدل توسعه یافته تئوری انگیزش حفاظت به شیوه حداقل مربعات جزئی نیز نشان داد که در مجموعه شاخص های NFI و SRMR در سطح مطلوبی قرار دارند و مؤلفه های این تئوری قادر به تبیین 18 درصد از تغییرات واریانس رفتار حفاظت از خاک جالیزکاران بودند که در این میان متغیر «شدت درک شده» بیشترین سهم را به خود اختصاص داد. با توجه به تأثیر «شدت درک شده» بر رفتار حفاظت خاک، پیشنهاد می شود که کشاورزان با استفاده از نماسازی های تصویری و برنامه های ترویجی از عواقب عدم توجه به فرسایش خاک در مزارع مطلع شوند.

با وجود اهمیت شبکه های اجتماعی مجازی در بهبود کیفیت یادگیری، استفاده آموزشی دانشجویان از این شبکه ها در سطح چندان مطلوبی نیست. با توجه به اهمیت مسئله، این پژوهش توصیفی-همبستگی با هدف بررسی عوامل مؤثر بر استفاده دانشجویان رشته های کشاورزی از شبکه های اجتماعی مجازی بر مبنای مدل پذیرش فناوری انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانشجویان رشته های کشاورزی دانشگاه زنجان بود (1227=N). بر اساس جدول کرجسی-مورگان، تعداد 296 نفر از دانشجویان با استفاده روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب برای انجام تحقیق انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه بود که روایی صوری آن با نظر پانلی از متخصصان تأیید شد و روایی سازه و پایایی ترکیبی آن نیز با برآورد مدل اندازه گیری به دست آمد. نتایج نشان داد که "ارسال تکالیف و فعالیت های کلاسی"، "دستیابی به آخرین اطلاعات و خبرها در خصوص مسائل درسی" و "اطلاع رسانی به سایر دانشجویان در زمینه های مختلف درسی"، اصلی ترین موارد استفاده دانشجویان مورد مطالعه از شبکه های اجتماعی مجازی بودند. همچنین، چهار متغیر جذابیت ادراک شده، لذت ادراک شده، خودکارآمدی ادراک شده و اضطراب ادراک شده 72 درصد از واریانس متغیر سهولت ادراک شده و دو متغیر سودمندی ادراک شده و سهولت ادراک شده 67 درصد از واریانس متغیر نگرش را تبیین کردند. به طور مشابه، متغیر نگرش نیز 45 درصد از واریانس میزان استفاده دانشجویان از شبکه های اجتماعی مجازی را تبیین کرد. با توجه به یافته ها، پیشنهادهای اصلی این پژوهش شامل برگزاری جلسات توجیهی، سمینارها و کارگاه های آموزشی برای آشناسازی دانشجویان با نحوه استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی، پشتیبانی و ارائه خدمات فنی مناسب به دانشجویان، استفاده از رسانه های چاپی برای آگاهی رسانی به دانشجویان درباره امکانات و قابلیت های شبکه های اجتماعی مختلف، استفاده از شبکه های اجتماعی شناخته شده برای فعالیت های آموزشی و افزایش سواد اطلاعاتی و رسانه ای دانشجویان، بودند.

خشکسالی های اخیر نگرانی های گسترده ای را در سراسر جهان برای تولید محصولات کشاورزی و غذا ایجاد کرده است. با توجه به اینکه بخش کشاورزی بزرگ ترین مصرف کننده آب در ایران است و کشاورزان به عنوان مهم ترین افراد آسیب پذیر از خشکسالی محسوب می شوند، به کارگیری استراتژی های سازگاری با خشکسالی تاب آوری و زیست پذیری آن ها را دستخوش تغییر می نماید. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر استراتژی های سازگاری با خشکسالی بر تاب آوری و زیست پذیری کشاورزان بود. این مطالعه در بین کشاورزان منطقه سیستان (6000=N) انجام شد. با استفاده از نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای، 361 کشاورز به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار سنجش در این مطالعه، پرسشنامه بود که با بهره گیری از نظرات متخصصان دانشگاهی و همچنین به استناد شاخص روایی سازه (AVE)، روایی شکلی و محتوایی آن در سطح مطلوب برآورد گردید. همچنین از شاخص های آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی نیز برای سنجش پایایی پرسشنامه، بهره گرفته شد که در حد مطلوب بدست آمد. پردازش داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSSwin23 و AMOS22 صورت گرفت. نتایج پژوهش مشخص نمود که میانگین زیست پذیری کالبدی و محیط زیستی، واکنش و بازتوانی و بازسازی از متوسط بازه متغیرها کوچک تر است. همچنین، یافته های حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد به ترتیب 45/8 و 38/7 درصد از تغییرات زیست پذیری و تاب آوری کشاورزان با شرایط خشکسالی، وابسته به استراتژی های سازگاری به کار گرفته شده، توسط آن ها است.

امروزه بررسی مداخله گری انسان در طبیعت و اثرات و پیامدهای ناشی از تأثیر رفتار انسانی بر محیط زیست طبیعی و مصنوعی به شدت مورد توجه قرار گرفته است. در این میان، توجه به بعد زیبایی شناسی زیست محیطی در مقایسه با سایر ابعاد مرتبط با موضوعات منابع طبیعی، کمتر مورد توجه بوده است. هدف این مطالعه بررسی تأثیر دلبستگی مکانی و عادت های فرهنگی بر رفتار زیبایی شناسی محیط زیستی از دیدگاه روستاییان استان کرمانشاه بود. این تحقیق از نوع علّی رابطه ای است که با استفاده از فن پیمایش انجام گرفت. جامعه آماری، روستاییان استان کرمانشاه (1725956=N) بودند که تعداد 385 نفر از آن ها با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. یافته ها حاکی از وجود رابطه معنی دار میان "رفتار زیبایی شناسی زیست محیطی" با متغیرهای "دلبستگی مکانی" و "عادت های فرهنگی زیست محیطی" بود. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که دلبستگی مکانی دارای بیشترین توانایی برای پیش بینی رفتار زیبایی شناسی محیط زیستی است (0. 398=ß, ). در این راستا، متغیرهای مستقل پژوهش، قادر به تبیین 30. 5 درصد واریانس رفتار زیبایی شناسی زیست محیطی بودند. با توجه به نتایج این پژوهش، می توان ادعا کرد تمرکز بر عادت های فرهنگی به ویژه در زمینه جلب مشارکت روستاییان در حفظ زیبایی طبیعی و بروز رفتارهای محیط زیست گرایانه به ویژه در کاهش آلودگی منظر، می تواند بسیار مؤثر باشد.

نظام های بهره برداری در بخش کشاورزی ایران از دیرباز، نقش مهمی را در ترکیب و تخصیص منابع انسانی، فیزیکی و محیطی ایفا کرده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نظام بهره برداری مطلوب در بخش کشاورزی استان کهگیلویه و بویراحمد با توجه به معیارهای اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی می باشد. برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از تکنیک دلفی و تکمیل پرسشنامه از طریق برگزاری جلسات توجیهی با مشارکت و هم اندیشی 34 نفر از خبرگان استان (شامل کارشناسان نظام بهره برداری، سازمان تعاون روستایی، مدیران تعاونی ها و اتحادیه های تولیدی و کشاورزان منتخب) استفاده گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) بهره گرفته شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بر اساس مجموع سه معیار اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی و 18 زیر معیار مورد مطالعه، از بین نظام های بهره برداری، نظام بهره برداری «تعاونی مشاع» به عنوان پر اهمیت ترین گزینه، با وزن نسبی 0/293 حائز رتبه اول بود. نظام بهره برداری «کشت و صنعت» به عنوان کم اهمیت ترین گزینه با وزن نسبی 0/143 حائز رتبه پنجم بود. افزون بر این، نظام های بهره برداری «سهامی زراعی»، «دهقانی» و «تعاونی تولید» به ترتیب در رتبه های دوم، سوم و چهارم اهمیت قرار داشتند؛ بنابراین با رویکرد توسعه تعاونی های مشاع با اولویت اول و تأسیس شرکت های سهامی زراعی با اولویت دوم، می توان ضمن مشارکت بیشتر روستاییان در امر تولید محصولات و توسعه پایدار کشاورزی و نیز به کارگیری مکانیزاسیون و روش های نوین کشاورزی، از خرد شدن بیشتر زمین های کشاورزی در شرایط فعلی جلوگیری نمود.

توانمندسازی اقتصادی روستاییان موجب افزایش کیفیت زندگی آنان، به ویژه گروه های محروم می شود. این امر باید از طریق مشارکت فعال و آگاهانه آنان جهت تأمین رفاه خودشان انجام گیرد. از این رو، جهت تعیین چگونگی احراز شرایط لازم برای آن، مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر توانمندی اقتصادی روستاییان در استان آذربایجان شرقی با بهره گیری از روش پژوهش پیمایشی انجام گرفت. بدین منظور، پرسشنامه ی محقق ساخته ای تدوین شد. پس از آزمون روایی به صورت روایی صوری و آزمون پایایی به روش مطالعه پیشاهنگ از 384 سرپرست خانوار روستایی به عنوان نمونه ای از خانوارهای جامعه آماری در کل استان تکمیل شد. برای محاسبه تعداد نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و جهت انتخاب آن ها از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و با انتساب متناسب بهره گیری شد. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار SPSS انجام گرفت. نتایج رگرسیون و تحلیل مسیر نشان داد که 55/9 درصد از تغییرات متغیر وابسته با هفت عامل: "میزان دسترسی به اعتبارات"، "اجرای طرح هادی"، "میزان پایداری اکولوژیکی"، "میزان دسترسی به منابع اطلاعاتی"، "میزان تجربه کشاورزی"، "میزان قدرت خرید نهاده های کشاورزی" و "میزان انباشتگی مبالغ درخواست وام"، تبیین شدند. در این پژوهش بر اساس نتیجه گیری ها، پیشنهادهایی برای بهبود توانمندی اقتصادی روستاییان ارائه شده اند.

دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار به طور چشم گیری از نیروی اندیشه گری انتقادی کنشگران این بخش نشأت می گیرد. بر این پایه، هنرستان های کشاورزی تلاش می کنند که مهارت های اندیشه گری انتقادی هنرجویان این مدارس را به عنوان کشاورزان آینده پرورش دهند. دستیابی به این مهم، بدون شناخت درستی از مهارت های اندیشه گری انتقادی هنرجویان کشاورزی و تدوین مدلی نظام مند برای تقویت آن ها امکان پذیر نیست. بر این پایه، هدف این پژوهش تدوین الگویی برای تقویت مهارت های اندیشه گری انتقادی هنرجویان هنرستان های فنی و حرفه ای کشاورزی ایران با به کارگیری انگاره های شناختی-اجتماعی و نظام های خودکار بود (4939 = N). 282 هنرجو با به کارگیری روش نمونه گیری طبقه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه ی آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که روایی آن با استفاده از میانگین واریانس استخراجی (AVE) و ریشه ی دوم واریانس تسهیم شده (ASV) و پایایی آن با برآورد ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی (CR) تأیید شد. یافته ها نشان داد که هنرجویان، سطوح مختلفی از مهارت های اندیشه گری انتقادی با توجه به مدرسه ی محل تحصیل از خود نشان می دهند. یافته های مدل ساختاری نشان داد که تجربیات مشاهده ای هنرجویان (4/94=t و 0/30=ß, ) دارای بیشترین اثر مستقیم بر مهارت های اندیشه گری انتقادی آنان است و پس از آن، به ترتیب درک از خودکارآمدی (3/61= t و 0/27=ß, )، تأیید اجتماعی (2/86=t و 0/17=ß, ) و تجربیات فردی مستقیم (2/68=t و 0/14=ß, ) قرار دارند. این سازه ها در کل 53 درصد از واریانس سازه ی اندیشه گری انتقادی هنرجویان را تبیین کردند.

بخش کشاورزی یکی از حوزه هایی است که اینترنت اشیاء در آن کاربرد زیادی دارد. به منظور استفاده مفیدتر از اینترنت اشیاء در کشاورزی باید به عواملی که باعث می شوند کشاورزان نسبت به استفاده از آن گرایش پیدا کنند، توجه نمود. هدف این پژوهش ارزیابی سازه های مؤثر بر تمایل به پذیرش اینترنت اشیاء در بخش کشاورزی توسط کشاورزان پیشروی استان تهران است. این پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی است و از نظر هدف تحقیق از نوع کاربردی است. جامعه آماری، کلیه کشاورزان نمونه استان تهران بودند که توسط وزارت جهاد کشاورزی انتخاب و معرفی شده بودند. تعداد جامعه آماری 500 نفر بود که تعداد 221 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. محاسبه حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران انجام گرفت. پاسخگویان نیز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته مورد پیمایش قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از روش مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. برای بررسی روایی تحقیق، از روایی صوری، محتوایی و سازه (روایی همگرا و واگرا) استفاده شد و نشان داد که پرسشنامه پژوهش از پایایی قابل قبولی برخوردار است. برازش مدل کلی نشان داد که میانگین مقادیر مشترک برابر 0/574 و میانگین مربوط به ضریب تعیین متغیرها برابر 0/632 بود. طبق مدل نظری پژوهش، متغیرهای سودمندی ادراک شده، سادگی استفاده ادراک شده، اعتماد، نفوذ اجتماعی، لذت ادراک شده و کنترل رفتاری ادراک شده به عنوان متغیرهای مؤثر بر تمایل به پذیرش اینترنت اشیاء مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که متغیرهای سودمندی ادراک شده، سادگی استفاده ادراک شده، اعتماد، نفوذ اجتماعی و کنترل رفتاری ادراک شده بر روی تمایل به پذیرش اینترنت اشیاء توسط کشاورزان نمونه تأثیر دارند. افزون بر این، لازم به ذکر است که تأثیر اعتماد بر روی سودمندی ادراک شده نسبت به پذیرش اینترنت اشیاء در کشاورزی توسط کشاورزان مورد تأیید قرار گرفت.

وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین یا پهپادها جزء آخرین نسل از فناورهای مربوط به کشاورزی دقیق هستند که کاربرد آن ها در پایش و مدیریت فعالیت های کشاورزی روز به روز در حال افزایش است. هدف این مطالعه، واکاوی رانه های پذیرش پهپادهای کشاورزی در میان گندم کاران بود. برای این منظور از نسخه توسعه یافته الگوی پذیرش فناوری به عنوان مبنای تئوریک استفاده شد. جامعه آماری گندم کاران استان فارس بودند که 373 نفر از آن ها با استفاده از یک روش تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه ای محقق ساخته بود که روایی و پایایی آن مورد ارزیابی و تأیید قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که متغیرهای سهولت استفاده ی ادراک شده، نگرش، ارتباط شغلی و سودمندی ادراک شده به ترتیب دارای بیشترین اثرات مثبت و معنی دار بر روی تمایل به استفاده از پهپادهای کشاورزی بودند. این چهار متغیر روی هم رفته توانستند 44 درصد از تغییرات واریانس تمایل به استفاده از پهپادهای کشاورزی را پیش بینی کنند. همچنین، ارتباط شغلی به صورت مثبت و معنی داری متغیرهای سودمندی ادراک شده و تمایل به استفاده از پهپادها را تحت تأثیر قرار داد. مشابهاً، متغیر نگرش نسبت به استفاده از پهپادها نیز اثراتی مثبت و معنی دار بر روی متغیرهای سهولت استفاده درک شده و تمایل به استفاده از پهپادها نشان داد. بررسی شاخص های برازندگی الگوی توسعه یافته ی پذیرش فناوری نشان داد که این مدل از برازندگی قابل قبولی برخودار است و می تواند مبنایی برای ایجاد تغییرات رفتاری در حوزه پذیرش پهپادهای کشاورزی قرار گیرد. در پایان بر اساس نتایج پژوهش، پیشنهادهایی کاربردی ارائه گردیده که می تواند سیاست گذاران، تصمیم گیران و عملگران میدانی را برای تشویق تمایل به استفاده از پهپادها کمک کند.