روشها و مدلهای روان شناختی
سال:1396 | دوره:8 | شماره:3 (پیاپی 29) |تعداد مقالات:14

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین دلبستگی به والدین و همسالان و سرزندگی تحصیلی، با واسطه گری تنظیم شناختی هیجان انجام شد. برای انجام این پژوهش 360 نفر (180 نفر دختر و 180 نفر پسر) از دانش آموزان دوره متوسطه اول شهرستان شیراز با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه دلبستگی به والدین و همسالان (Greenberg& Armsden, 1987) ، تنظیم شناختی هیجان (Garnefski et a, 2001) و سرزندگی تحصیلی (Dehghanizadeh & Hosseinchari, 2012) بود. تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش با روش آماری تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار AMOS انجام شد. نتایج نشان داد که مدل این پژوهش از برازش مناسبی برخوردار است. با توجه به یافته ها، دلبستگی به والدین و همسالان، به نحو مثبت و معنادار سرزندگی تحصیلی را پیش بینی می کند. همچنین این متغیر اثر معناداری بر راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، نشان داد. راهبردهای تنظیم شناختی هیجان نیز به نحو معنادار سرزندگی تحصیلی را پیش بینی نمودند. علاوه بر این، دلبستگی به والدین از طریق راهبردهای سازگار و ناسازگار تنظیم شناختی هیجان و دلبستگی به همسالان تنها از طریق راهبردهای ناسازگار تنظیم شناختی هیجان، سرزندگی تحصیلی را تحت تاثیر قرار داد. در کل، نتایج پژوهش حاضر شواهدی را مبنی بر نقش واسطه ایاا تنظیم شناختی هیجان در رابطه بین دلبستگی به والدین و همسالان و سرزندگی تحصیلی دانش آموزان فراهم آورد.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی مدل تنظیم هیجان گروس بر پریشانی هیجانی و رفتار خوردن هیجانی دانشجویان دختر با اضافه وزن دانشگاه آزاد واحد کرج است. از بین کلیه دانشجویان دختر دوره کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در سال 1396 با در نظر گرفتن معیارهای ورودی، تعداد 40 نفر با روش نمونه گیری در دسترس، انتخاب و بطور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه گماشته شدند. به منظور تعیین سطح پریشانی هیجانی افراد از پرسشنامه مقیاس دشواری در تنظیم هیجان (DERS) با یک مقیاس کلی و شش خرده مقیاس استفاده شد. سپس مدل تنظیم هیجان گروس (2007) در 8 جلسه 90 دقیقه ای برای گروه آزمایش اعمال شد و داده های حاصل از مرحله پیش آزمون و پس آزمون گروه گواه و آزمایش با استفاده از برنامه آماری SPSS در سطح معنی داری 0.05 تحلیل شدند. با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس نشان داد که مدل تنظیم هیجان گروس بر پریشانی هیجانی و خرده مقیاسهای آن و نیز رفتار خوردن هیجانی در دانشجویان دختر بیش وزن دانشگاه آزاد واحد کرج اثر بخش است و تفاوت دو گروه در مرحله پس آزمون به لحاظ آماری معنادار است. برنامه مداخله پس از خاتمه درمان، کاهش چشمگیر پریشانی هیجانی و تعداد دفعات پرخوری بواسطه تنظیم هیجان در شرکت کنندگان گروه آزمایشی نسبت به گروه گواه مشاهده شد. این یافته نشان داد روشی که در آن احساسات تنظیم شوند بر کاهش رفتار خوردن هیجانی بواسطه کاهش پریشانی هیجانی اثرگذار است.

هدف از این پژوهش بررسی روایی و پایایی مقیاس انعطاف پذیری شناختی (Jillon & Vander Wal, Dennis, 2010) در بین کارکنان وظیفه در پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال 1394 بود. چهارصد و نود شرکت کننده به روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. نمره 245 نفر از شرکت کنندگان با تحلیل عاملی اکتشافی و نمره 245 نفر دیگر با تحلیل عاملی تاییدی بررسی شد. شرکت کنندگان دو پرسشنامه انعطاف پذیری شناختی و افسردگی بک را تکمیل کردند. یافته ها نشان داد که گویه های پرسشنامه انعطاف پذیری شناختی (19 گویه) تحت دو عامل قرار گرفتند. این دو عامل تحت عنوان پردازش حل مساله (با 13 گویه) و ادراک کنترل پذیری نامگذاری (با 6 گویه) شدند. همسانی درونی نمره کل این پرسشنامه و دو عامل پردازش حل مساله، و ادراک کنترل پذیری به ترتیب معادل 0.893 و 0.779 و 0.81 به دست آمد. نمره کل آزمون پرسشنامه انعطاف پذیری شناختی و دو عامل آن، پردازش حل مساله و ادراک کنترل پذیری، رابطه معناداری با نمره کلی آزمون افسردگی بک داشت که به ترتیب معادل 0.665-، 0577-، 0.597- بود. همچنین، شاخص های AGFI، CFI، RMSEA و مجذور کای نرم شده برازش داده های گردآوری شده را با مدل را نشان دادند.

تدوین مقیاسی برای سنجش بزهکاری نوجوانان و جوانان و تعیین اعتبار و ساختار عاملی آن هدف پژوهش حاضر بود. پس از بررسی ابرازهای این حوزه و در نظر گرفتن شرایط فرهنگی، ویژگیهای اجتماعی جامعه ایران و نظریه های جامعه شناسی مقیاس چندبعدی بزهکاری نوجوانان و جوانان در 20 گویه تنظیم شد. روش تحقیق پیمایشی و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان شهر آبادان بود. 372 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای بر اساس مناطق شهر آبادان انتخاب شدند. داده ها به روش تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی تحلیل شدند. تحلیل عاملی اکتشافی با مولفه های اصلی نشان داد که مقیاس بزهکاری 4 بعدی (مصرف مواد، بزه اخلاقی، بزه سطح پایین و قانون گریزی) است، آزمون KMO برابر با 0.75 و در سطح مطلوب بود و آزمون کرویت بارتلت از نظر آماری معنادار بود. همچنین این ابعاد 40.05 درصد واریانس مقیاس بزهکاری را تبیین می کنند. میزان آلفای کرونباخ کل مقیاس و خرده مقیاس ها به ترتیب 0.85، 0.89، 0.82، 0.70 و 0.62بود. در نتیجه این مقیاس از روایی و اعتبار مناسبی برخوردار است و می توانند در سنجش و ارزیابی میزان بزهکاری نوجوانان و جوانان به کار رود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی های روان سنجی چهارمین ویرایش از پرسشنامه تشخیصی اختلال اضطراب فراگیر در ایران انجام شد. این پژوهش به روش توصیفی- پیمایشی بود. این بررسی در دو مرحله انجام شد. در مرحله نخست روی 221 دانشجوی دانشگاه شیراز و در مرحله دوم روی 40 نفر از بیماران دارای اختلال اضطراب فراگیر مراجعه کننده به مرکز مشاوره دانشگاه شیراز و درمانگاه فوق تخصصی امام رضا در شیراز و روی 40 نفر از افراد نرمال در سال 91-92 در مرکز مشاوره دانشگاه شیراز اجرا شد. ابزارهای پژوهش پرسشنامه های تشخیص اختلال اضطراب فراگیر، نگرانی ایالت پن و اضطراب بک بود. همسانی درونی، روایی همگرا، روایی تشخیصی، نقاط برش، حساسیت و ویژگی پرسشنامه و تحلیل عاملی این مقیاس محاسبه شد. اولین یافته، همسانی درونی این مقیاس بر حسب ضریب آلفای کرونباخ را 0.79 نشان داد. یافته دوم حاکی از روایی همزمان 0.61 و 0.45=r و روایی افتراقی 0.88=r بود. علاوه بر این نقطه برش 5.95 منجر به حساسیت 97% و ویژگی 94% شد. نتایج تحلیل عاملی تاییدی برازش یک عاملی را تایید کرد. پرسشنامه تشخیصی اختلال اضطراب فراگیر دارای اعتبار و روایی مطلوبی است و از این پرسشنامه می توان در رسیدن به مقاصد پژوهشی، تشخیصی و درمانی در ایران استفاده کرد.

پژوهش حاضر با هدف اثربخشی بازتوانی شناختی رایانه ای بر بهبود حافظه کاری و کاهش نقص توجه مستمر در کودکان با نقص توجه / بیش فعالی (ADHD) انجام شد. روش این پژوهش نیمه آزمایشی با گزینش تصادفی گروه آزمایش و کنترل بود که با پیش آزمون – پس آزمون و پیگیری انجام گرفت. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دختر با نقص توجه / بیش فعالی مقطع ابتدایی شهر اراک بود که 20 نفر از آن ها به روش نمونه گیری هدفمند، انتخاب و با گمارش تصادفی، به دو گروه 10 نفره آزمایش و کنترل تقسیم شدند. به منظور ارزیابی نقص توجه مستمر از نرم افزار فارسی عملکرد پیوسته (CPT) و برای سنجش حافظه کاری، از آزمون کورنولدی استفاده شد. آزمودنی های گروه آزمایش به وسیله نرم افزار فارسی (WMT) به مدت 20 جلسه (45 دقیقه ای) تحت آموزش بازتوانی شناختی رایانه ای قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس چند متغیره با اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها: نشان داد بازتوانی شناختی رایانه ای در بهبود حافظه کاری و کاهش نقص توجه مستمر در کودکان با نقص توجه / بیش فعالی موثر است. به کارگیری روش بازتوانی شناختی رایانه ای می تواند موجب کاهش اختلال نقص توجه مستمر و بهبود حافظه کاری کودکان با اختلال (ADHD) گردد.

هدف از نگارش این مقاله، مطالعه تطبیقی روش فلسفی ارسطو و فارابی به منظور بررسی میزان وجوه تفاوت و تشابه در حل مسائل فلسفی است. روش تحقیق نظری است که با روش تحلیل محتوا و با رویکرد کیفی انجام گرفته است. ابزار جمع آوری اطلاعات مطالعه کتابخانه ای بوده است. برای یافتن وجوه تفاوت و تشابه، نخست توصیفی از روش ارسطو و فارابی در حل مسائل فلسفی ارائه شده، سپس ویژگی های روش فلسفی هر یک از این دو فیلسوف بیان شده است. در ادامه به بیان دشواری های روش فلسفی هر فیلسوف پرداخته شده است. به نظر می رسد که وجوه تشابه روش فلسفی بیشتر از وجوه تمایز بوده است، بنابراین، از جمع بندی این دو روش می توان ادعا کرد که فارابی در روش فلسفی خود از ارسطو الگو برداری کرده است. به نظر می رسد که فارابی با الهام از اندیشه های ارسطو و با آگاهی کامل از اندیشه های فلاسفه یونان و به خصوص ارسطو و با تاثیر پذیری مستقیم از او، ضمن پذیرش روش فلسفی اش، به تشریح اندیشه های این فیلسوف در قالب روش فلسفی خود پرداخته است، البته اختلاف هایی نیز با ارسطو دارد. روش فارابی اصول گرایانه، فراجناحی، سلسله مراتبی و نظام مند است. وی از روش عدم تعارض تقابلی و تکاملی و صلح جویانه بهره گرفته که مورد علاقه ارسطو نبوده است.

هدف از انجام این پژوهش تدوین مدل درگیری تحصیلی بر اساس عوامل جو روانی اجتماعی کلاس درس و جو عاطفی خانواده با نقش میانجی تاب آوری تحصیلی بود. طرح پژوهش همبستگی از نوع مدل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری را دانش آموزان دوره اول متوسطه (پایه هشتم و نهم) شهرستان خرم آباد تشکیل می دهند. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی چندمرحله ای بود که با این روش 310 نفر دانش آموز دوره اول متوسطه (پایه هشتم و نهم) انتخاب و به پرسش نامه های: درگیری تحصیلی، جو روانی- اجتماعی کلاس درس، جو عاطفی خانواده و تاب آوری تحصیلی پاسخ دادند. داده ها با کمک نرم افزار amos و با روش مدل یابی معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج حاکی از این بود که مدل درگیری تحصیلی درمجموع از برازش قابل قبولی برخوردار است، این موضوع نشان می دهد که داده های به دست آمده از نمونه، مدل پیشنهادی را تائید می کنند. نتایج به دست آمده ضرایب رگرسیون مستقیم بین متغیرهای پژوهش نشان داد مسیرهای مستقیم جو روانی- اجتماعی کلاس درس و جو عاطفی خانواده به درگیری تحصیلی معنادار نیستند، ولی دیگر مسیرهای مستقیم و دو مسیر غیرمستقیم، مثبت و معنادار بودند، این موضوع حاکی از این است که تاب آوری تحصیلی می تواند رابطه میان جو عاطفی خانواده و درگیری تحصیلی را میانجیگری کند، بدین ترتیب می توان گفت جو روانی اجتماعی کلاس درس و جو عاطفی مناسب در خانواده تاب آوری تحصیلی را بالا می برند و نتیجه بالا رفتن تاب آوری تحصیلی افزایش درگیری تحصیلی خواهد بود.

ناگویی هیجانی مشکلات زیادی را در زندگی شخصی و اجتماعی فرد ایجاد می کند. نقش روان سازه های ناسازگار اولیه در بروز و تداوم این مشکلات چیست؟ دشواری تنظیم هیجان، چه نقشی در رابطه احتمالی بین روان سازه های ناسازگار اولیه و ناگویی هیجانی ایفا می کند؟ به منظور یافتن پاسخ چنین پرسش هایی، هدف این پژوهش بررسی نقش واسطه ای دشواری تنظیم هیجان در رابطه بین روان سازه های ناسازگار اولیه و ناگویی هیجانی بود. تعداد 287 نفر (158 زن، 129 مرد) از دانشجویان متاهل ساکن شهرستان ارومیه به شکل داوطلبانه در این پژوهش شرکت کردند. شرکت کنندگان مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو (TAS-20)، فرم کوتاه پرسشنامه روان سازه یانگ (YSQ-SF) و مقیاس دشواری تنظیم هیجان (DERS) را تکمیل کردند. نتایج پژوهش با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی شامل فراوانی، میانگین، انحراف استاندارد، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین روان سازه های ناسازگار اولیه، ناگویی هیجانی و دشواری تنظیم هیجان همبستگی مثبت معنادار وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که دشواری تنظیم هیجان در رابطه بین روان سازه های ناسازگار اولیه و ناگویی هیجانی نقش واسطه ای دارد. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که رابطه روان سازه های ناسازگار اولیه و ناگویی هیجانی یک رابطه خطی و تک بعدی نیست، و دشواری تنظیم هیجان در این رابطه نقش واسطه ای دارد.

پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش میانجی گری جهت گیری هدف در رابطه با ابعاد هویت و عواطف دانشجویان تربیت بدنی صورت گرفت. این پژوهش از نوع توصیفی- تبیینی بود. بدین منظور با توجه به جدول مورگان تعداد 201 نفر از دانشجویان دانشکده تربیت بدنی دانشگاه فردوسی مشهد که در سال تحصیلی 93-92 مشغول به تحصیل بودند به روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب و با استفاده از مقیاس های جهت گیری هدف، ابعاد هویت و عواطف مثبت و منفی مورد ارزیابی قرار گرفتند و داده های حاصل با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر تجزیه و تفسیر شدند. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین سه هویت شخصی، اجتماعی (p<0.001) و ملی (p<0.01) باعاطفه مثبت رابطه مثبت و معناداری است. درحالی که بین هویت مذهبی و عاطفه مثبت رابطه معناداری نیست. همچنین سه هویت اجتماعی (p<0.05)، ملی و مذهبی (p<0.01) باعاطفه منفی رابطه مثبت و معناداری دارد، اما هویت شخصی رابطه معناداری باعاطفه منفی ندارد. همچنین، بین اهداف تسلط-گرایشی (p<0.01) و تسلط- اجتنابی (p<0.001) باعاطفه مثبت رابطه مثبت و معناداری است. عواطف منفی نیز، باهدف عملکردی-اجتنابی رابطه مثبت معنادار و باهدف تسلط-اجتنابی رابطه منفی معنادار دارد (p<0.05). شاخص های کلی آزمون الگوی پیشنهادی اولیه حکایت از عدم برازش الگوی موردنظر محققین داشت (CFI=0.85, AGFI=0.78, GFI=0.92, RSMEA=0.13, df=21, c2=92.12) ، به منظور برازش الگوی تائید نشده اولیه، تصحیحی ات متعددی بر اساس مبانی نظری و تجربی صورت گرفت و شاخص های کلی آزمون الگوی پیشنهادی تصحیح شده، حاکی از برازش کلی این الگو شد (CFI=0.91, AGFI=0.86, GFI=0.94, RSMEA=0.08, c2/df=2.51). با توجه به نتایج پژوهش حاضر می توان گفت از بین متغیرهای برون زاد موجود در الگوی تائید شده نهایی منفی اثرات غیرمستقیم دارند و هویت شخصی با میانجی گری هدف تسلط گرایشی منجر به عاطفه مثبت می گردد.

پژوهش حاضر در قالب یک کارآزمایی بالینی (IRCT2016081729402N1) با هدف بررسی اثربخشی مداخله مبتنی بر آموزش روانشناختی خانواده در کاهش سطح هیجان ابراز شده مراقبین بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا انجام شد. گروه نمونه شامل خانواده های 49 نفر از بیماران اسکیزوفرن بستری در بیمارستان اعصاب و روان استاد محرری شیراز بود، که به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه مداخله (n=24) و کنترل (n=25) قرار گرفتند و به پرسشنامه هیجان ابراز شده خانواده در شروع مداخله، پس از مداخله و دو ماه بعد از اتمام مداخله پاسخ دادند. برنامه آموزش خانواده برای گروه آزمایشی اجرا گردید، اما گروه کنترل هیچ مداخله خاصی دریافت نکرد. نتایج تحلیل واریانس یک راهه با اندازه گیریهای مکرر نشان داد آموزش روانشناختی خانواده در کاهش هیجان ابراز شده خانواده موثر بوده است (0.031 = لامبدای ویلکز، 339.895=F، p=0.0001، 0.969= مجذور اتای تفکیکی چند متغیره). تحلیل واریانس یک راهه بین گروهها نیز حاکی از تفاوت معنادار میان گروه مداخله با گروه کنترل (38.785= F، P=0.0001، 0.45= اندازه اثر) بود. یافته های پژوهش نشان می دهد که آموزش روانشناختی خانواده از اثر بالایی در کاهش هیجان ابراز شده خانواده برخوردار است. نتایج پیگیری دو ماهه نیز نشان از پایداری بهبود هیجان ابراز شده خانواده داشته است.

این مطالعه با هدف بررسی ساختار عاملی اکتشافی نسخه فارسی مقیاس مقیاس خانواده اصلی در دانشجویان دانشگاه پیام نور شهرستان فسا انجام گرفت. 208 دانشجو به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای از میان دانشجویان پیام نور شهرستان فسا برگزیده شدند و نسخه فارسی مقیاس 40 ماده ای خانواده اصلی را تکمیل نمودند. داده ها با روش از همبستگی از نوع تحلیل عامل اکتشافی و با استفاده از نرم افزارهای آماری 21- SPSS تجزیه و تحلیل شدند. تحلیل عاملی تحلیل اکتشافی، ساختار 6- عاملی را شناسایی کرد: جو هیجانی خانواده، مسوولیت پذیری و خلق و لحن صدا، احترام و باز بودن به اعضای خانواده، اعتماد به اعضای خانواده، جدایی و فقدان، وضوح ابرازگری و دامنه احساس ها. ضرایب آلفای کرونباخ کل مقیاس 0.93، برای عامل های ششگانه از 0.47 تا 0.91 بود. همبستگی معنادار بین نمره کل مقیاس و 6 عامل بیانگر روایی همگرا و همبستگی های پایین 6 خرده مقیاس با هم بیانگر روایی واگرا مقیاس حاضر است. در نهایت، مقیاس خانواده اصلی را می توان به عنوان یک ابزار پایا و معتبر در اندازه گرایی جنبه هایی از خانواده اصلی در مراکز درمانی و مشاوره مورد استفاده قرار داد.

هدف از مطالعه حاضر، بررسی نقش واسطه ای احساس تنهایی در رابطه بین مهارتهای اجتماعی و سازگاری اجتماعی نوجوانان بود. در این مطالعه، از بین دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر بندر عباس در سال تحصیلی 93-1392، 286 دانش آموز به روش خوشه ای تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند و نسخه فرزندان سیستم درجه بندی مهارتهای اجتماعی، مقیاس احساس تنهایی و سیاهه سازگاری دانش آموزان دبیرستانی را تکمیل کردند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که احساس تنهایی در رابطه بین مهارتهای اجتماعی ابراز وجود، همدلی و خویشتن داری با سازگاری اجتماعی نقش واسطه گری سهمی ایفا می کند. در این مقاله، دلالتهای این نتایج مورد بحث قرار گرفته است.

هدف پژوهش حاضر ساخت و هنجاریابی مقدماتی پرسشنامه غربالگری و تشخیصی روان شناختی شیراز (اس پی دی اس کیو) است. مجموعه ای از سوالات بر اساس روش قیاسی (نظریه ای) و ملاک های تشخیصی DSM-5 برای 11 اختلال روان شناختی طراحی شد. سپس نسخه تجربی پرسشنامه غربالگری – تشخیصی اختلال ها از سوی 20 متخصص (15 روان شناس و 5 روان پزشک) با روش دلفی تدوین گردید. یک گروه بهنجار (493 نفر زن ومرد) به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای و یک گروه بالینی (198 نفر زن و مرد) با روش نمونه گیری هدفمند و پرسشنامه بر روی آنها اجرا گردید. تحلیل داده ها نشان داد که ضریب پایایی ابعاد حاصل از تحلیل عاملی با استفاده از روش آلفای کرونباخ در گروه بهنجار، گروه بالینی و کل پاسخگویان شهر شیراز متشکل از 86 سوال برابر با 0.95 بود. بر اساس یافته های مطالعه حاضر، پرسشنامه شامل 11 عامل است که در مجموع 52.88 درصد از واریانس کل پرسشنامه را تبیین میکنند. همچنین، تفاوت معناداری بین نمره های افراد گروه بالینی با تشخیص روان پزشکی (p<0.01) بیانگر روایی افتراقی پرسشنامه در غربالگری اختلال های روان شناختی در جامعه شهر شیراز بود و همبستگی معنادار بین نمره های پرسشنامه با نمره تشخیصی روان پزشکی (p<0.01) حاکی از روایی ملاکی پرسشنامه است. در نهایت، پرسشنامه تدوین شده دارای روایی و اعتبار مناسب برای غربالگری و تشخیص اختلال های روان شناختی جامعه شهر شیراز می باشد.