پژوهشهای میان رشته ای قرآن کریم
سال:1400 | دوره:12 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

در پژوهش حاضر به منظور دستیابی به وجوه تشابه و تمایز دیدگاه قرآن و روانشناسی به «موفقیت» و شرایط، تعامل ها و پیامدهای آن، رویکرد کیفی و روش نظریه ی زمینه ای به کار گرفته شد. با اعمال سه نوع کدگذاری باز، محوری و انتخابی درباره داده های قرآن و روانشناسی، الگوهای پارادایمی تدوین و با توجه به آن ها تعریف موفقیت ارایه شد. در الگوی قرآن «فلاح» به عنوان مقوله اصلی و «فطرت خداجو»، «لطف الهی»، «باور به آخرت» به عنوان شرایط علی؛ «آزادی» و «ورود به صراط مستقیم» به عنوان شرایط زمینه ای؛ «روابط مثبت» و «قدرت درونی» به عنوان مقوله های واسطه ای و «خودسازی»، «عبودیت»، «دینداری»، «ولایتمداری» و «سرعت و سبقت» به عنوان راهبرد مطرح شدند. در الگوی روانشناسی «شکوفایی» به عنوان مقوله اصلی انتخاب و «خودشناسی» و «غایت گرایی» به عنوان شرایط علی؛ «آزادی»، «محیط مناسب» و «انگیزش» به عنوان شرایط زمینه ای؛ «هیجان ها و عواطف مثبت»، «روابط مثبت» و «ویژگی های شخصیتی» به عنوان مقوله های واسطه ای و «خودکفایی و خودمدیریتی»، «کار و تلاش»، «تفکر و سبک تبیین مناسب» و «تاخیر کامروایی لذت جویی» به عنوان راهبرد مطرح شدند. یافته ها نشان داد هر دو دیدگاه موفقیت را رشد و تحقق انسان می دانند که در دیدگاه قرآن باعث فلاح و ورود به حیات طیبه شده و منتهی به قرب و فوز الهی می گردد اما در دیدگاه روانشناسی به منظور نیل به شکوفایی، تعالی و بهزیستی صورت می پذیرد. قرآن، الگوی پارادایمی موفقیت را حول محور «خداوند» ترسیم می کند درحالیکه در الگوی روانشناسی، «انسان» محور اصلی است.

مقدمه و هدف: سلامت معنوی یکی از ابعاد مهم سلامت در انسان و رویکردی مهم در ارتقای سلامت عمومی محسوب می شود. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان سلامت معنوی در پرستاران ایرانی انجام شد. روش بررسی: این پژوهش به روش متاآنالیز انجام شد. تمامی مطالعات مرتبط سلامت معنوی در پرستاران در پایگاه های اطلاعاتی «PubMed»، «Web of Science»، «Scopus»، «Magiran» و «SID» و موتور جستجوی «Google scholar» پایان تیر 1400 با کلیدواژه های مناسب جستجو شد. در این مطالعه، ناهمگونی مطالعات با استفاده از شاخص 2 I و احتمال سوگیری در انتشار توسط آزمون Egger و مدل متارگرسیون برای ارزیابی متغیرهای مظنون به ناهمگونی در سطح معناداری 05/0 بررسی شد. تعداد 16مقاله با استفاده از نرم افزار Comprehensive Meta-Analysis مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: بر مبنای مدل تصادفی، میزان سلامت معنوی در پرستاران ایرانی برابر با 81/2 ±,53/82 (04/88-02/77: حدود اطمینان 95%) بدست آمد. میانگین و انحراف معیار سلامت مذهبی و وجودی به ترتیب 30/7±, 60/37 و 75/7±, 38/37 بود. بین حجم نمونه، سال انجام، میانگین سنی و میزان سلامت معنوی رابطه معناداری وجود داشت (05/0>P). نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، میزان سلامت معنوی در حد مطلوب بود. بنابراین، با توجه به پایبندی کشور به ارزش های اخلاقی دستیابی به چنین نتیجه ای دور از انتظار نیست.

اگرچه رویکرد انتقادی به رهاوردهای علوم انسانی مدرن چندین دهه است که در جهان اسلام و به شکل خاص در ایران بسیار رایج شده است، اما به دلیل تمرکز بیش از حد بر «چیستی» و «چرایی» تولید مدل روش شناختی، به جای پرداختن به نمونه و تولید علم، تاکنون نتوانسته است از مقبولیت قابل توجهی برخوردار شود. نظریات اخلاق هنجاری در غرب براساس تقریری که از معیار صواب و خطا در احکام و گزاره های اخلاقی دارند در سه شاخه ی غایت انگارانه (نتیجه گرا)، وظیفه گروانه و فضیلت محورانه دسته بندی شده اند. از رهگذر بررسی روشمند آیات، این نتیجه به دست می آید که نه تنها قرآن کریم طرح اخلاقی خود را به یکی از این سه دسته ی غایت (نتیجه)، وظیفه و فضیلت محدود نمی کند؛ بلکه درضمن اهمیت به فاعل اخلاقی و تاکید بر رعایت قواعد و حدود اخلاقی، بر کنش ها و رفتارهای اخلاقی نیز که نقشی بی بدیل در سعادت انسان دارند، توجه می دهد و آن ها را مستقل و منفک از یکدیگر مورد نظر قرار نمی دهد. طرح «ایمان» به عنوان مقوم ارزش های اخلاقی و وجود فضایلی-هم چون تقوا-که تنها در اخلاق دینی قابل دفاع و توجیه هستند نشان می دهد که کاربست طبقه بندی (نتیجه/ وظیفه / فضیلت) در تبیین و نظریه پردازی علم اخلاق اسلامی، آنچنان هم که به نظر می رسد، کارآیی ندارد.

از آنجا که کتاب آسمانی قرآن از ارزشمندترین کتب مسلمانان می باشد، لذا ترجمه دقیق آن اهمیت شایانی دارد. مترجمان متون مذهبی به ویژه قرآن کریم با واژگانی روبرو می شوند که یافتن معادل برای آنها دشوار است، زیرا این واژگان خاص فرهنگ زبان مبدا هستندو در فرهنگ زبان مقصد جایگاهی ندارند. مترجمان برای ترجمه این عناصر خاص فرهنگی از استراتژی های خاصی استفاده می کنند. در همین راستا این مطالعه که یک پژوهش توصیفی است به بررسی استراتژی های بکار رفته در ترجمه عناصر فرهنگی خاص قرآن کریم در تمام سوره های آن توسط سه مترجم برجسته قرآن، می پردازد. چارچوب نظری این پژوهش براساس مدل ارایه شده مونا بیکر (1992) برای ترجمه عناصر فرهنگی می باشد که شامل هشت استراتژی مختلف است که بر اساس آن پربسامدترین و کم بسامدترین استراتژی بکار رفته توسط سه مترجم قرآن کریم مشخص می گردد. پس از تجزیه و تحلیل داده ها مشخص شد که پربسامدترین استراتژی بکار رفته در ترجمه عناصر قرهنگی قرآن استراتژی " ترجمه با استفاده از یک واژه کلی تر" و کم بسامدترین آن استراتژی " توصیف و یک واژه مرتبط" می باشد. در نتیجه، عناصر فرهنگی خاص قرآن با عناوین کلی ترجمه شده اند که دیگر خاص فرهنگ قرآن نیستند.

تعلیم و تربیت همواره یکی از مهمترین مسایل پیش روی بشر است و هدف عمده پیامبران، امامان و صالحان نیز تربیت صحیح آدمی بوده است. از این رو گسترش فرهنگ حیات بخش قرآن کریم و ارتقای ایران به کشوری توسعه یافته با هویتی اسلامی-انقلابی، در گرو عزم ملی و اراده هماهنگ مدیران ارشد نظام برای توسعه فرهنگ قرآنی است. بدین منظور تلاش هایی برای به وقوع پیوستن این امر انجام شده و نظام های مختلف برای عملی شدن آن اقدام نموده اند، آموزش و پروش به عنوان یکی از مراکز مهم آموزشی-تربیتی از جمله سازمانهای مهم بوده که وظیفه تربیت افراد با رویکرد دینی و قرآنی را از بدو ورود به مدارس به عهده داشته است. آموزش عمومی قرآن در دوره ابتدایی از روش ها و شیوه هایی است که در مدارس با هدف دستیابی به توانایی خواندن قرآن کریم که گاه از آن به آموزش روخوانی و روانخوانی قرآن یاد می شود، گنجانده شده است این درحالی است که از همراهی هدف اصلی انزال کتاب الهی، تدبر و انس در قرآن و در نهایت کاربردی نمودن مضامین و مفاهیم قرآنی است، فاصله گرفته و تنها به جنبه روخوانی خالی از انس با قرآن اکتفا شده است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی-توصیفی با استخراج روش های آموزش قرآن در آموزش و پرورش در مقطع ابتدایی درصدد واکاوی و تحلیل جایگاه آن در قرآن کریم است.

توسعه یافتگی، همچون مدینه فاضله در عصر کنونی تمام تلاش های دولت ها را به خود معطوف داشته تا هر روز خود را به آن نزدیک تر سازند و شباهت بیشتری با جوامع توسعه یافته پیدا کنند. اما ناکامی بیشتر کشورهای توسعه یافته در دست یابی به توسعه و بروز پیامدهایی از قبیل شکاف های طبقاتی، فساد، بی عدالتی، زوال ارزش های انسانی، تعارضات فرهنگی و کاهش معنویت موجب طرح نظریات جدید و اختلافی در عرصه توسعه به ویژه پیرامون نسبت عدالت و توسعه شده است. توسعه اقتصادی در اسلام مبتنی بر مبانی و ارزش های وحیانی است که علی رغم وجود اشتراکاتی با فرآیند توسعه در غرب، به جهت تفاوت در مبانی، فرهنگ و اهداف، مسیری مجزا می پیماید. در این تحقیق پس از بررسی مفهوم توسعه و عدالت اقتصادی در قرآن کریم، مشخص شد که این دو مفهوم انطباق زیادی بر یکدیگر دارد و در واقع می توان گفت که توسعه یافتگی همان راهیابی به سوی عدالت اجتماعی است و هر دو در الگوی رفتاری خلیفه الهی به وحدت می رسند. عدالت و توسعه، هر دو هدف نهایی اقتصاد اسلامی و زمینه ساز یکدیگر هستند و بدون هم کارایی ندارند. همچنین عدالت اقتصادی در محورهای بهره وری از منابع و فرصت ها، توسعه انسانی، جریان تولید و مصرف، عرصه معاملات و بازتوزیع، افزایش امنیت و اعتماد اقتصادی و بازدهی مضاعف بر یکدیگر اثر می گذارند.