اخلاق زیستی
سال:1393 | دوره:4 | شماره:12 |تعداد مقالات:8

عناصر طبیعت، موجودات (گیاهان و حیوانات) و مناسبات زیستی متعادل بین آنها تشکیل دهنده طبیعت است. خداوند متعال این سرمایه غنی را به بشر ارزانی داشته تا انسان ها و موجودات ضمن بهره مندی از آن، به عمران و آبادانی زمین همت گمارند و بستر زیست گاهی مناسب برای همه موجودات باقی بماند. از این رو حق استفاده از آن را باید از مصادیق مهم حقوق بشر دانست. قرآن کریم در آموزه های توصیفی و حتی دستوری خود بر مصونیت طبیعت و منابع طبیعی و تعادل زیست محیطی از هر گونه تجاوز، تعدی و فساد در آن تاکید ورزیده است و بر این اساس، تجاوز و تعدی به طبیعت را فساد در زمین دانسته که عذاب اخروی و مسوولیت دنیوی را در پی خواهد داشت. در این مقاله ضمن شناسایی عناصر کلیدی تشکیل دهنده طبیعت و محیط زندگی انسان در قرآن، آیات مربوط به هر دو گستره را با روش تفسیری مفسرین فقهی امامیه و اهل سنت با رهیافت هایی از کتاب «فقه القرآن راوندی» و «الجامع قرطبی» ارائه و با تاکید بر روابط عمیق بین انسان و مناسبات انسان ها با طبیعت، فرضیه مسوولیت اخلاقی، مدنی و کیفری متجاوز به حقوق طبیعت را در حقوق اسلام اثبات می نماییم.

زمینه و هدف: ایجاد انگیزش شغلی در اساتید دانشگاهی به شیوه ای موثر و متناسب با نظام آموزشی یکی از ضروریات پرورش دانش آموختگان و رشد و تعالی آنان تلقی می شود. تحقق این مفهوم بخصوص در نظام آموزش عالی که یکی از مهمترین حوزه های توسعه پایدار به شمار می رود دوچندان است. پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه رهبری معنوی و انگیزش شغلی در بین مدرسین دانشگاه پیام نور ایلام به انجام رسیده است.روش پژوهش: مطالعه حاضر از نوع توصیفی ـ همبستگی بوده که بصورت مقطعی در سال 1391 در بین مدرسین دانشگاه پیام نور ایلام انجام گرفته است. تعداد 120 نفر بر اساس فرمول و به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب و وارد مطالعه شدند. ابزار جمع آوری داده ها دو پرسشنامه استاندارد رهبری معنوی (SL) فرای و همکاران و انگیزش شغلی نئو و باچبر می باشد. تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، ANOVA و t مستقل انجام گرفت.یافته ها: از مجموع 120 پرسشنامه توزیع شده، 117 مورد تکمیل و بازگشت داده شد. (نرخ پاسخگویی: 97.50 درصد) بر اساس آزمون همبستگی پیرسون رابطه معناداری بین شش حیطه رهبری معنوی و انگیزش شغلی اساتید مورد مطالعه مشاهده شد (0.05>P). بر اساس آزمون t مستقل، تنها بین حیطه ایمان به کار و جنسیت اساتید رابطه معناداری وجود داشت (P=0.042). آزمون آنالیز واریانس بین سابقه خدمت اساتید و مولفه انگیزش شغلی و حیطه عضویت سازمانی رابطه معناداری را نشان داد (0.05>P).نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش، وجود رفتارهای مبتنی بر رهبری معنوی می تواند تاثیر مثبتی بر انگیزش شغلی اساتید داشته باشد. توصیه می شود با ایجاد زیرساخت های مناسب جهت ایجاد و نهادینه سازی مولفه های رهبری معنوی، انگیزش شغلی مدرسین دانشگاهی به عنوان یک گروه دانشی مورد تقویت قرار گیرد.

مقدمه: مطالعات اخیر مربوط به سازمان و شناخت آن، توجه بسیاری از مدیران و محققین را به مفاهیم رفتار شهروندی سازمانی جلب کرده است. همچنین رعایت عدالت سازمانی به افزایش کارایی و اثربخشی سازمانی و درک کارکنان از اخلاق حرفه ای کمک شایانی می کند. هدف این پژوهش بررسی ارتباط و همبستگی رفتار شهروندی سازمانی با عدالت سازمانی به عنوان یکی از اصول اخلاق حرفه ای در کارکنان معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع توصیفی - همبستگی می باشد که بر روی 150 نفر از کارکنان شاغل در معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مشتمل بر دفاتر معاونت، اطلاع رسانی، پژوهش، اداره امور عمومی، اخلاق پزشکی و مالی صورت گرفته است. حجم نمونه 146 نفر و ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی در 5 بعد وظیفه شناسی، نوع دوستی، فضیلت مدنی، جوانمردی و ادب و عدالت سازمانی با انواع رویه ای، توزیعی و مراوده ای بود. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزار SPSS 15 انجام گرفت.یافته ها: آزمون آماری پیرسون همبستگی معناداری را بین رفتار شهروندی سازمانی و عدالت سازمانی در میان کارکنان این معاونت نشان داد. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که احترام به مبانی اخلاق حرفه ای با رعایت عدالت سازمانی، با رفتار مدنی سازمانی کارکنان، رابطه مثبت و معناداری دارد.نتیجه گیری: با افزایش درک و رعایت عدالت سازمانی به عنوان یکی از اصول اخلاق حرفه ای، رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان ارتقا و افزایش می یابد. همچنین پیشنهاد می شود مدیران با رعایت عدالت سازمانی در جهت ارتقای رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان سازمان خود در راستای احترام به مبانی اخلاق حرفه ای تلاش کنند.

مقدمه: مقوله عدالت یکی از معیارهای مهم در توزیع منابع و دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی می باشد. هدف این پژوهش تحلیل ارتباط بین توزیع نیروی انسانی بخش بهداشت با پیامدهای سلامتی در ایران (1387–1379) می باشد.روش بررسی: این مطالعه توصیفیـ تحلیلی و گذشته نگر می باشد. برای محاسبه ضریب جینی هر کدام از متغیرها (پزشک، پرستار و تخت ثابت) و همچنین برای تعیین همبستگی هر کدام از متغیرها با شاخص سلامتی (مرگ و میر کودکان و مرگ و میر مادران) نرم افزار STATA مورد استفاده قرار گرفت.یافته ها: ضریب جینی پرستاران در طی سال های مورد مطالعه کاهش پیدا کرده در حالی که در ضریب جینی تخت کاهش چندانی دیده نمی شود و این ضریب برای نیروی پزشکان دارای افزایش بوده است. هر کدام از ضرایب جینی جداگانه برای تعیین همبستگی با مرگ و میر کودکان و مادران مورد تحلیل قرار گرفتند. در این بین تنها بین ضریب جینی پرستاران با مرگ و میر کودکان ارتباط معناداری مشاهده شد (p=0.009) و بین ضریب جینی پزشکان و مرگ و میر کودکان ارتباط معناداری به صورت عکس وجود داشته است (p=0.03).نتیجه گیری: دلیل قاطعی برای بهبود شاخص های بهداشتی مورد مطالعه در اثر افزایش عدالت در دسترسی به پزشک، پرستار و تخت بیمارستانی نمی تواند وجود داشته باشد و بهبود این شاخص ها می تواند در نتیجه عواملی چون پیشرفت علم و تکنولوژی، افزایش مهارت نیروی انسانی و همچنین افزایش آگاهی مردم در زمینه های بهداشتی باشد.

مقدمه: در کشورهای توسعه یافته هزینه بالای خدمات پزشکی و درمانی، زمان طولانی انتظار بیماران و همچنین زمانی که بیماران می بایست صرف گرفتن تائیدیه بیمه خود نمایند، موجب پیدایش این انگیزه گردید تا علیرغم وجود برخی مشکلات، خدمات مذکور را در کشورهای دیگر دریافت نمایند. از سوی دیگر، در کشورهای در حال توسعه نیز عواملی همچون جهانی شدن و آزادسازی تجارت در حوزه خدمات سلامت، بسترساز رشد سریع گردشگری پزشکی گردید. موقعیت خاص جغرافیایی ایران، تاریخچه علوم پزشکی و فراهمی تیم های پزشکی و پیراپزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی کم هزینه و با کیفیت بالا، موجب افزایش اهمیت گردشگری پزشکی در عرصه های اقتصادی و پزشکی ایران شده است. علیرغم رشد روزافزون گردشگری پزشکی، این صنعت با چالش هایی نیز روبه روست که از مهم ترین آن ها می توان به جنبه های قانونی و حقوقی اشاره کرد. نظر به اینکه پژوهش های اندکی در این رابطه صورت گرفته است، هدف از این مطالعه بررسی جنبه های قانونی و حقوقی مرتبط با گردشگری پزشکی می باشد.روش اجرا: پژوهش حاضر یک مطالعه مروری در خصوص مسائل قانونی و حقوقی گردشگری پزشکی می باشد. جهت گردآوری اطلاعات در خصوص مسائل قانونی و حقوقی گردشگری پزشکی، پایگاه های اطلاعاتی Scopus ,SID ,Pubmed Google Schola با استفاده از کلید واژگان «گردشگری پزشکی»، «گردشگری سلامت» و «جنبه های قانونی و حقوقی» مورد بررسی قرار گرفت و حدود 47 مطلب مرتبط یافت شد، پس از مطالعه عنوان و چکیده مقالات یافت شد؛ تعداد 23 مطلب که در ارتباط با موضوع پژوهش بود مورد مطالعه قرار گرفت. سپس نتایج یافت شده مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: با توجه به یافته های مطالعه، صنعت گردشگری پزشکی رو به رشد می باشد، اما چالش هایی در زمینه جنبه های حقوقی و قانونی گردشگری پزشکی شامل حیطه های دسترسی به خدمات، خطاهای پزشکی، بیمه های سلامت، اعطای مجوز و تائیدیه های قانونی مراکز، عملیات پزشکی و تکنولوژی های پزشکی وجود دارد.نتیجه گیری: چالش های حقوقی و قانونی گردشگری پزشکی بایستی از سوی سیاست گذاران و نهادهای متولی در این صنعت مورد توجه قرار گیرد، چرا که با توجه به جهانی بودن این چالش ها، تلاش در رفع آنها، ضرورتی است که با تبدیل تهدید به فرصت، باعث تسهیل فرایند جذب بیمار خارجی می گردد.

تعامل و گفتگوی پزشک ـ بیمار در مشاوره درمانگاهی، در برگیرنده صداهای متفاوتی است که ضرورتا همه آن ها به مسائل تشخیصی و درمانی مربوط نمی شود. صداهای غیرمرتبط با تشخیص و درمان در مشاوره ها، دست کم دو کارکرد مهم دارد که عبارتند از: کمک به تداوم گفتگو و تاثیرگذاری غیرمستقیم در تشخیص و درمان. یکی از صداهای غیرمرتبط که از سوی پزشک مورد استفاده قرار می گیرد، صدای همنوع است که ارجاع دارد به وجه همدلانه تعامل پزشک با بیمار. تحقیق حاضر با رویکرد توصیفی - تحلیلی مبتنی بر تحلیل گفتگو، مفاهیم و گزاره های صدای همنوع مورد استفاده پزشکان را در 33 مشاوره درمانگاهی در بیمارستان شهید فقیهی شیراز استخراج کرده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که دامنه استفاده از لغات و گزاره های مرتبط با صدای همنوع 610 مورد بوده که 3.30% از کل گفتگوها (پزشک و بیمار) و 5.50% از لغات و گزاره های پزشک را تشکیل می دهد. دامنه استفاده از لغات و گزاره های صدای همنوع به ترتیب در استفاده از واژه های تسهیل گر 298 مورد؛ کمک به داستان گویی بیمار 104 مورد؛ استراتژی همدلانه 20 مورد؛ توجه خاص به داستان بیمار 121 مورد؛ و در مورد سوالات نامربوط به سلامت بیمار 6 مورد می باشد. در رابطه با بستر خاص تحقیق (جامعه ایران) نیز استفاده از مفاهیم خاص 40 مورد و استفاده از مفاهیم ارزشی 21 مورد بوده است. به طور کلی می توان گفت که اگر چه پزشکان به طور فعال از مفاهیم و گزاره های صدای همنوع در مشاوره ها استفاده کرده اند، اما شکل کلی گفتگوها مبتنی بر رابطه نابرابر بین پزشک و بیمار است. از آنجایی که رابطه نابرابر مانعی در مقابل تعامل است و ارتباط با بیمار نیازمند دانش و مهارت لازم می باشد، پیشنهاد می شود نظام آموزش پزشکی در ایران روی آموزش مهارت های ارتباطی برنامه ریزی کند.

در چارچوب حقوق بین الملل بشر، «حق بر غذای کافی»، حق بنیادین هر شخص بر دسترسی پایدار به غذایی است که پاسخگوی نیازهای تغذیه ای او بوده و فاقد عناصر سمی و خطرناک باشد. ارائه محصولات غذایی تراریخته، عواقب و عوارض ناشی از تغذیه با این محصولات برای سلامت مصرف کنندگان، همراه با کنترل گسترده شرکت های خصوصی بر روند تحقیقات علمی در خصوص بررسی عوارض احتمالی شان، موجب بروز نگرانی های جدی در میان فعالان عرصه حقوق بشر شده است. شرکت های مزبور با استناد به پاراگراف سوم ماده 15 میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، هر نوع مداخله و نظارت بخش دولتی در روند تحقیقات خود را خلاف اصول بنیادین حقوق بشر دانسته و از فاش نمودن نتایج علمی حاصل از تحقیقات انجام شده در آزمایشگاه های تحت کنترل خود نیز امتناع می کنند و همواره مدعی اند که غذاهای تراریخته با غذاهای معمولی هیچ تفاوتی ندارند. موضوعی که نه تنها موجب نقض «حق بر غذای کافی» می شود، بلکه در تضاد با برخی اصول «اخلاق زیستی» از جمله «اصل زیانبار نبودن» است. بدین ترتیب، پرسش اصلی آن است که در مواجه با تقابل ایجاد شده میان «حق بر غذای کافی» و التزام به اصول« اخلاق زیستی» از یک سو و «حق انجام آزادانه تحقیقات علمی و فعالیت های خلاقه» از سوی دیگر چه باید کرد؟ آنچه مسلم است رویه موجود توان پاسخگویی به مشکلات ایجاد شده در خصوص تامین «حق بر غذای کافی» و اصول «اخلاق زیستی» را ندارد. بنابراین دولت ها و شرکت های خصوصی فعال در زیست فناوری تراریخت با توجه به لزوم پایبندی شان به اصول بنیادین حقوق بشر و «اخلاق زیستی»، مکلف به اصلاح شیوه موجود و برقراری تعادل میان منافع متفاوت هستند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.