فرآیند و کارکرد گیاهی
سال:1391 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

شوری یکی از مهمترین عوامل محیطی محدود کننده رشد و تولید محصول در گیاهان می باشد. گیاه Puccinellia distans گیاهی مرتعی، چند ساله و مقاوم به شوری است. اثرات شوری ناشی از کلرید سدیم بر رشد و میزان اسمولیت ها و ترکیبات دیواره سلولی گیاه Puccinellia distans موضوع این پژوهش است. گیاهان در گلخانه در محیط کشت هیدروپونیک با محلول غذایی هوگلند رشد داده شدند. تیمارهای شوری شامل دو سطح صفر و 200 میلی مولار کلرید سدیم بود. گیاهان قبل از رسیدن به مرحله زایشی برداشت شدند. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار شوری منجر به کاهش معنی دار صفات رشد نظیر، وزن تر بخش هوایی و کل، وزن خشک ریشه، بخش هوایی و کل، میزان آب نسبی و تعداد برگ گیاه گردید. شوری سبب افزایش میزان سدیم و کاهش میزان پتاسیم در بخش هوایی و ریشه گیاهان شد و میزان نشت الکترولیت ها را در بخش هوایی افزایش داد. شوری سبب افزایش معنی دار قندهای محلول و فنل در ریشه گیاه گردید، اما در بخش هوایی تاثیر معنی داری نداشت. همچنین شوری به صورت معنی داری میزان اسیدآمینه کل، پرولین و سلولز بخش هوایی و ریشه و پروتئین های محلول و لیگنین بخش هوایی گیاه را افزایش داد. این نتایج نشان می دهد، احتمالا کاهش آب در گیاه منجر به فعالیت گیاه برای تنظیم اسمزی با افزایش اسمولیت ها گردید، اما این امر برای حفظ میزان آب نسبی کافی نبود. در نتیجه کمبود آب همراه با سمیت یونی منجر به کاهش رشد گیاهان شده است.

این آزمایش به منظور بررسی واکنش جوانه زنی و رشد گیاهچه ارقام کلزا به تنش شوری به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل شش رقم کلزا (فورنکس، آلیس، اورینت، کنسول، اکامر و اکاپی) و فاکتور دوم چهار سطح شوری صفر، 40، 80 و 120 میلی مولار نمک NaCl بود. نتایج نشان داد که تنش شوری سبب کاهش درصد جوانه زنی بذر، شاخص بنیه گیاهچه، فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز و وزن تر گیاهچه ارقام کلزا شد، اما میانگین زمان جوانه زنی، غلظت مالون دی آلدهید و نشت پذیری غشا سلولی تحت تاثیر شوری افزایش یافت. در بالاترین سطح تنش شوری ارقام اورینت و فورنکس در مقایسه با سایر ارقام بیشترین درصد جوانه زنی (به ترتیب 84 و 80 درصد)، فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز (به ترتیب 9.3 و 9.4 نانومول بر بذر در دقیقه) و وزن تر گیاهچه (به ترتیب 0.95 و 0.7 میلی گرم) را داشتند و نشت پذیری غشا سلولی در این ارقام کمتر از سایر ارقام بود (به ترتیب 30 و 23 درصد). همبستگی مثبت و معنی داری بین وزن گیاهجه و فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز مشاهده شد، اما همبستگی میان وزن گیاهچه با با نشت پذیری غشا سلولی و غلظت مالون دی آلدهید منفی بود. نتایج این آزمایش نشان داد تنش شوری با تخریب غشا سلولی و اختلال در فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز سبب کاهش جوانه زنی و رشد گیاهچه کلزا شد و ارقام اکامر و اکاپی حساس تر از سایر ارقام بودند.

جاسمونیک اسید و متیل استر آن، متیل جاسمونات از تنظیم کنندگان رشد گیاهی می باشند که بر بسیاری از فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاه تاثیر می گذارند. در این مطالعه تاثیر غلظت های متفاوت متیل جاسمونات (0، 1، 10، 100 و 500 میکرومولار) بر روی رشد و برخی از پاسخ های فیزیولوژیکی و آنتی اکسیدانی گیاه سویا (.Glycine max L) مورد مطالعه قرار گرفت. تیمار گیاهچه های سویا با متیل جاسمونات با غلظت های 1 و 10 میکرومولار موجب بهبود رشد و افزایش رنگیزه های فتوسنتزی و کاهش پراکسیداسیون لیپیدها گردید. در حالیکه متیل جاسمونات در غلظت های 100 و 500 میکرومولار موجب کاهش رشد، کاهش رنگیزه های فتوسنتزی و افزایش پراکسیداسیون لیپیدها گردید. همه غلظت های متیل جاسمونات موجب افزایش فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز، کاتالاز و پراکسیداز و افزایش مقدار مخزن آسکوربات، ترکیبات فنلی و آنتوسیانین شدند. نتایج این مطالعه نشان داد که متیل جاسمونات در غلظت های کم با افزایش توان دفاع آنتی اکسیدانی و کاهش تنش اکسیداتیو موجب بهبود رشد گیاهان سویا شد، در حالیکه غلظت های بالای متیل جاسمونات خود موجب افزایش پراکسیداسیون لیپیدی و کاهش رشد گیاهان گردید، به طوری که افزایش توان آنتی اکسیدانی گیاه نیز موجب کاهش تنش اکسیداتیو و بهبود پارامترهای رشد نگردید.

عملکرد دانه گندم در اکثر مناطق زراعی ایران در نتیجه بروز تنش خشکی پس از گلدهی کاهش می یابد. به منظور بررسی اثر قطع آبیاری بر عملکرد، اجزای عملکرد و دمای سایه انداز ارقام گندم نان پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در سال های زراعی 89-1388 و 90-1389 طراحی و اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بود. عامل اصلی رژیم آبیاری (آبیاری معمولی و قطع آبیاری بعد از گلدهی) و عامل فرعی ارقام گندم نان (چهل رقم) بود. نتایج نشان داد که قطع آبیاری باعث کاهش معنی دار عملکرد دانه، تعداد دانه در واحد سطح، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، شاخص افت دمای سایه انداز گیاهی، آهنگ تجمع عملکرد بیولوژیک، سرعت تولید عملکرد دانه و سرعت پر شدن دانه شد. در شرایط آبیاری معمولی بیشترین عملکرد دانه از ارقام شیرودی (8864 کیلوگرم در هکتار)، نوید (8440 کیلوگرم در هکتار) و کرج-2 (8403 کیلوگرم در هکتار) و در شرایط قطع آبیاری بیشترین عملکرد دانه در ارقام مغان-2 (4445 کیلوگرم در هکتار) و عدل (4179 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. وجود همبستگی مثبت و معنی دار بین عملکرد دانه و شاخص افت دمای سایه انداز گیاهی در هر دو شرایط رطوبتی، حاکی از آن است که این شاخص، شاخص مناسبی برای شناسایی ارقام مقاوم به خشکی آخر فصل می باشد.

برای بررسی اثرات تنش شوری و سالیسیلیک اسید بر جوانه زنی بذر و رشد گیاهان ذرت در مزرعه، آزمایشی در سال 1389 در شهرستان کرمان انجام شد. در آزمایش جوانه زنی تیمار سالیسیلیک اسید شامل شاهد خشک، خیساندن بذر در آب، خیساندن بذر در محلول 0.1 و 0.2 میلی مولار سالیسیلیک اسید برای 24 ساعت و تنش شوری در سه سطح (صفر، 40 و 80 میلی مولار کلرید سدیم) بود. درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، متوسط زمان جوانه زنی، ضریب یکنواختی جوانه زنی، طول ساقه چه و ریشه چه و وزن خشک گیاهچه تحت تاثیر شوری قرار گرفتند. تیمارهای سالیسیلیک اسید به خصوص غلظت 0.1 میلی مولار باعث افزایش معنی داری در کلیه صفات جوانه زنی و کاهش متوسط زمان جوانه زنی گردید. آزمایش مزرعه ای با خیساندن بذر در غلظت 0.1 میلی مولار سالیسیلیک اسید انجام شد. در شرایط مزرعه ای با شوری خاک در حد 40 میلی مولار نمک، سالیسیلیک اسید موجب افزایش طول بلال، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، وزن تر و خشک علوفه، مقدار کلروفیل، محتوای نسبی آب، کارایی مصرف آب، شاخص پایداری غشا و مقدار پتاسیم و کاهش مقدار سدیم گردید. نتایج نشان داد که پیش تیمار با سالیسیلیک اسید می تواند به صورت تجارتی برای بهبود پارامترهای جوانه زنی، رشد و تولید محصول علوفه و دانه در شرایط تنش شوری در گیاه ذرت مورد استفاده قرار گیرد.

این تحقیق به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد کمی و کیفی 5 رقم کلزا در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران در سال زراعی 89-1388 اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا گردید. تاریخ کاشت در چهار سطح شامل 20 شهریور، 5 مهر، 20 مهر (عرف منطقه) و 5 آبان به عنوان کرت اصلی و 5 رقم کلزا شامل هایولا 401، اکاپی، ساری گل، زرفام و RGS003 در کرت های فرعی مورد مقایسه قرار گرفتند. در این آزمایش صفاتی چون تعداد خورجین در ساقه اصلی و فرعی، عملکرد دانه، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، درصد روغن، عملکرد روغن و شاخص برداشت مورد ارزیابی قرار گرفتند. تاریخ کاشت بر تمامی صفات به جز تعداد خورجین در ساقه فرعی و شاخص برداشت اثر معنی داری داشت. اثر رقم نیز بر تمام صفات به جز وزن هزار دانه، شاخص برداشت و تعداد ساقه فرعی معنی دار بود. نتایج نشان داد که با تاخیر در کاشت، کلیه صفات به جز تعداد دانه در خورجین به طور معنی داری کاهش می یابد. در بین ارقام مورد بررسی رقم RGS003 بیشترین و رقم هایولا 401 کمترین عملکرد دانه را داشتند. نتایج نشان داد که مناسب ترین رقم و تاریخ کاشت در کشت پائیزه کلزا در منطقه ورامین به ترتیب رقم RGS003 و 20 شهریور می باشد.

در این پژوهش تاثیر مقادیر مختلف کودهای نیتروژنی آمونیوم نیترات (0، 0.15، 0.29، 0.43، 0.57 و 0.71 گرم بر گلدان) و اوره (0، 0.11، 0.22، 0.33، 0.43 و 0.53 گرم بر گلدان) بر وزن تر، رنگیزه های فتوسنتزی و محتوای پرولین گیاهچه های آلوئه ورا در محیط کشت گلدان بررسی شد. نتایج نشان داد که مقادیر 0.29، 0.43، 0.57 گرم در گلدان آمونیوم نیترات و مقدار 0.22 گرم در گلدان اوره موجب افزایش معنی دار وزن تر گیاهچه نسبت به شاهد گردید. مقدار 0.29 گرم در گلدان آمونیوم نیترات باعث افزایش کلروفیل a شد و مقادیر 0.15، 0.29، 0.43، 0.57 و 0.71 گرم در گلدان آمونیوم نیترات موجب افزایش کلروفیل b و همچنین کاروتنوئید نسبت به شاهد گردید. اوره باعث ایجاد تغییر معنی داری در میزان کلروفیل a و b نگردید، ولی در میزان کاروتنوئید نسبت به شاهد افزایش معنی داری ایجاد کرد. محتوای پرولین آزاد تحت تاثیر مقادیر آمونیوم نیترات تغییری نشان نداد. در حالی که با افزایش مقادیر اوره، محتوای پرولین به طور معنی داری افزایش یافت. با توجه به نتایج این آزمایش، مقدار کود آمونیوم نیترات و اوره مناسب جهت رشد بیشتر گیاهچه آلوئه ورا پس از معادل سازی به ترتیب تقریبا 300 و 200 کیلوگرم در هکتار توصیه می شود. این مقادیر با توجه به مقدار نیتروژن موجود در کود نیترات آمونیوم (35 درصد) و اوره (46 درصد) تقریبا معادل 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن می باشد.