قرآن و طب( QURAN AND MEDICINE)
سال:1397 | دوره:3 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

اهداف: یکی از مولفه هایی که اخیراً در حیطه روان شناسی دین مطرح شده است، هوش معنوی است. تجارب معنوی نیز تجاربی اصیل و درونی هستند که در ذات هر انسانی نهفته است. همچنین منظور از جهت گیری مذهبی، نگرش فرد به مذهب است. بنابراین هدف از پژوهش، مقایسه هوش معنوی، تجارب معنوی، جهت گیری مذهبی و همبستگی آنها باهم بین دانشجویان مهندسی و دانشجویان پررفت وآمد به مسجد دانشگاه شیراز بود. ابزار و روش ها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی، علی-مقایسه ای و همبستگی بین 60 نفر از گروه دانشجویان مهندسی و 60 نفر از گروه دانشجویان پررفت وآمد به مسجد دانشگاه شیراز که با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند، اجرا شد. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های هوش معنوی، تجارب معنوی و جهت گیری مذهبی آلپورت استفاده شد. داده ها با نرم افزار SPSS 16، از طریق آزمون تحلیل واریانس یک طرفه و همبستگی پیرسون تحلیل شدند. یافته ها: دانشجویان پررفت وآمد به مسجد به طور معنی داری، میانگین نمرات بالاتری در هوش معنوی، تجارب معنوی و جهت گیری مذهبی نسبت به دانشجویان مهندسی داشتند (0/05p<). بین هوش معنوی و جهت گیری مذهبی دوگروه، هوش معنوی و تجارب معنوی در دانشجویان پررفت وآمد به مسجد و همچنین تجارب معنوی و جهت گیری مذهبی دانشجویان مهندسی همبستگی مثبت معنی داری وجود داشت (0/05p<). نتیجه گیری: دانشجویان پررفت وآمد به مسجد دانشگاه شیراز، هوش معنوی، تجارب معنوی و جهت گیری مذهبی بالایی نسبت به دانشجویان مهندسی دارند. بین هوش معنوی و جهت گیری مذهبی دو گروه، هوش معنوی و تجارب معنوی دانشجویان پررفت وآمد به مسجد و همچنین تجارب معنوی و جهت گیری مذهبی دانشجویان مهندسی همبستگی وجود دارد.

مقدمه: اخیراً اهمیت متغیرهای دینی و تاثیر آن در سلامت روان به صورت روزافزون مورد توجه روان شناسان و متخصصان بهداشت روانی است، به نحوی که در مطالعات زیادی ارتباط دین و متغیرهای مرتبط با سلامت روان نشان داده شده است. روش پژوهش مروری حاضر از نوع کیفی بود که با نگرش استنتاجی به منابع دینی با مطالعه نظریات ارایه شده توسط اندیشمندان علوم انسانی اسلامی صورت گرفت. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تعلقات دنیوی به عنوان مفهومی کلیدی برای تبیین سلامت و اختلال های روان شناختی بود. نتیجه گیری: تعلق بدن به نفس، کارکرد مثبتی دارد و لازمه حیات بشر است، زیرا موجب حفاظت نفس می شود. اما انسان این تعلق را درون خود توسعه می دهد تاحدی که این تعلق موجب حجاب نفس می شود و اگر انسان بتواند با این حجاب نفس که مظاهر آن در تعلقات دنیوی است، مبارزه نماید، به قابلیت های شگرفی دست می یابد. تعلق، حداقل به صورت نظری می تواند در تبیین اختلال های روان شناختی تاثیرگذار باشد. برخی تعلقات مستقیماً فرد را درگیر می نماید و مانعی برای ادراک صحیح مساله هستند. "تعلق به وضع موجود" موجب می شود که فرد نگران هر نوع تغییری در زندگی باشد و این افراد نسبت به تغییر شرایط زندگی آسیب پذیر خواهند بود. "تعلق به اشیا، افراد، موقعیت ها و اهداف خاص" موجب می شود زمانی که افراد با فقدان آنها روبه رو شوند، در معرض افسردگی قرار گیرند. در دیدگاه اسلامی، اگر عدم دستیابی به هدف خاصی ناشی از کوتاهی فرد نباشد، چه بسا که فرد را به سمت راه های جدیدی در زندگی هدایت نماید. تعلقات، یکی از ریشه های مهم در شکل گیری بیماری های روان شناختی باشد.

مقدمه: حرمت سقط جنین از احکام اولیه و مسلمی است که عمومات کتاب و سنت بالصراحه بر آن دلالت دارند اما همانند هر حکم اولیه ای در صورت عروض عناوین ثانویه، قابل تغییر است و امکان جواز سقط وجود دارد. هدف مطالعه حاضر بررسی مبانی فقهی جواز سقط جنین با تاکید بر قاعده فقهی تزاحم بود. نتیجه گیری: عده ای از فقهای امامیه معتقدند تنها وقتی که روح در جنین دمیده نشده است و حفظ حیات مادر متوقف بر سقط جنین باشد، این عمل جایز است و می توان با استناد به قاعده تزاحم جنین را سقط کرد. گروهی دیگر معتقدند حتی با دمیده شدن روح در جنین برای دفاع از جان مادر می توان جنین را سقط کرد. عده ای براساس قاعده تزاحم مادر را مجاز به سقط جنین می دانند و برای جان مادر اهمیت بیشتری قایل هستند، ولی اگر جان مادر و جنین از نظر درجه اهمیت مساوی باشند، طبق قاعده تزاحم و دوران امر بین محذورین، اگر مرجحی بر یکی از دو طرف نباشد؛ عقل به تخییر حکم می کند و زن باردار مخیر بین حفظ نفس خود و سقط جنین است. از منظر فقهای امامیه در صورتی که بقای جنین مستلزم نقص عضو یا درد غیرقابل تحمل برای مادر باشد، سقط جنین تا قبل از ولوج روح به دلیل حفظ سلامتی مادر جایز است. عده ای دیگر معتقد هستند مادر می تواند حتی با ولوج روح در جنین درمان شود و نیازی نیست که آن را به تاخیر اندازد؛ حتی اگر درمان موجب سقط جنین شود و ایشان طبق قاعده تزاحم می گویند جان مادر رجحان دارد.

مقدمه: امروزه توسعه دانش پزشکی موجب طرح مسایلی مانند پیوند اعضای بدن در حوزه مطالعات اسلامی شده است. بنابراین بررسی چنین مسایلی به دلیل تبیین مشروعیت اخلاقی و شرعی آن اهمیت خاصی دارد. اگرچه نظریات چندی توسط علمای علوم مختلف در این زمینه ارایه شده اما جوانب مختلف مساله و پیچیدگی های خاص مربوط به آن موجب تعارض آرای آنها در این زمینه شده است. مبانی فقهی، اخلاقی و رویارویی این مبانی با یکدیگر، موجب پیدایش مبانی متفاوت و گاه متعارض در این زمینه شده است. فقها با توجه به برخی مبانی از جمله سلطنت و اقسام مالکیت، به جواز پیوند اعضا حکم داده اند. در مقابل، علمای اخلاق نیز با تمسک به مبانی مانند امانت و مالکیت مطلق خداوند، قایل به عدم جواز تصرف انسان در اعضا و جوارح خود هستند. هدف پژوهش حاضر بررسی تعامل مبانی فقه و اخلاق در مساله پیوند اعضا بود. نتیجه گیری: پیوند اعضا محصول علم جدید است و نتایج مطلوبی برای حیات انسان ها دارد. هر گونه مرزبندی بر اعمالی مانند پیوند اعضا از سوی فقه اسلامی یا شریعت دیگر ادیان الهی، مبنی بر حفظ حقوق اخلاقی انسان ها است. درباره تشخیص این موضوع که پیوند عضو در چه صورتی حق افراد را پایمال نمی کند، اختلافاتی میان فقها و علمای دین وجود دارد، اما نفس وجود مرزبندی ها برای تداوم حیات اخلاقی ضروری است. در مجموع به کارگیری عمل پیوند اعضا با رعایت اصل مصلحت و ضرورت و با توجه به مبانی مانند سلطنت و امانت مشروع و مجاز است.

مقدمه: هدف از وضع مقررات حجر حمایتی، حمایت از بزه دیدگان و اشخاص کم توان جسمی و ذهنی در قراردادهای منعقده است. یکی از این اشخاص که به لسان حقوقی محجورین نامیده شده اند صغار هستند؛ مقنن بایستی در وضع قوانین نیز از صغار در مقابل همگان ولو سرپرستان و ولی قهری حمایت کند. مولی علیه به خاطر داشتن اهلیت تمتع می تواند مالک اموال خویش یا دارای حقوقی شود ولیکن به دلیل فقدان اهلیت استیفا، امکان اجرای این حق را ندارد و لاجرم ولی قهری از جانب او اختیار تصمیم گیری در خصوص حقوق مالی و غیرمالی وی را دارد. لیکن این اختیار مطلق نیست و ولایت ولی قهری دارای حد و مرزی است؛ رعایت غبطه و صلاح از یک طرف و نبودن مفسده از جانب دیگر حدود اختیارات ولی قهری را ترسیم می کنند. یکی از مهمترین اموال صغار، اعضا و جوارح آنها است. اعضا و جوارح انسان مال تلقی و تحت مالکیت او هستند، مالی که برای نجات جان اشخاص از اهمیت خاصی برخوردار است. در میان مالکین اعضا و جوارح، محجورین به دلایل متعدد اقتصادی، سلامت عضو، عدم قدرت جسمانی و روانی و نداشتن مقاومت، همیشه مورد طمع اشخاص جهت انتقال و پیوند عضو هستند. نتیجه گیری: عمل جداسازی و انتقال اعضای مولی علیه علاوه بر این که با کرامت انسانی آنها و اصل حمایت از ناتوانان مغایرت دارد، هیچ گونه مصلحت و غبطه ای را شامل نمی شود، بلکه برعکس، باعث عسر و حرج در زندگی آینده برای صغیر می شود و ورود ضرر و زیان و آسیب بدنی و روانی به آنها محرز و مسلم است و قاعده فقهی لا ضرر را باید اعمال نمود. به علاوه، اصل حقوقی عدم اختیار ولی قهری در امور غیرمالی صغیر به این موضوع، که از جمله امور مالی است، نیز قابل تسری است، موضوعی که قانون گذار خود گاه با ایجاد محدودیت های اخلاقی پذیرفته و اصل اختیارات گسترده ولی قهری را در مواردی محدود نموده است. نتیجه آن که ولی قهری اختیار موافقت و تنفیذ عمل جداسازی و انتقال اعضای مولی علیه را نداشته و در صورت موافقت علاوه بر این که از موارد عزل ولی قهری محسوب می شود، قرارداد نقل و انتقال اعضا نیز غیرنافذ محسوب می شود.

مقدمه: یکی از دغدغه های مهم و همشیگی بشر دست یابی به آرامش است. در این خصوص مکاتب گوناگون الهی و بشری راهکارهایی را ارایه می دهند. در این میان در مکتب تعالی بخش اسلام نیز با محوریت قرآن کریم و روایات معصومین(ع) راهکارهای شناختی و عملی متعددی برای دست یابی به آرامش توصیه شده است. هدف این مطالعه مروری بر مفاد سوره مبارکه فجر و ارایه یک راهکار ایمانی-شناختی برای رسیدن به آرامش و اطمینان قلبی بود. روش تحقیق این پژوهش کتابخانه ای و با سبک تحلیل محتوایی است که در آن، آیات و روایات مرتبط مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. نتیجه گیری: با توجه به آموزه های سوره مبارکه فجر، راه رسیدن به آرمش قلبی از بعد ایمانی-شناختی، باور به تقدیرات حکیمانه خداوند و نگرش واقع بینانه به تمامی نعمت ها، حوادث، شرایط، و موقعیت ها بر اساس سنت های ثابت الهی، از جمله سنت «ابتلاء» و آزمایش است. فلسفه سنت ابتلاء، همانند سایر سنت های الهی تحقق هدایت عامه تکوینی خداوند است. بر اساس آموزه های سوره مبارکه فجر، «نگاه ابتلائی به نعمت ها و تمامی موقعیت های خوشایند و ناخوشایند» به عنوان یک عامل موثر و نقش آفرین در دست یابی به آرامش قلبی پایدار معرفی شده است.

مقدمه: منشا ضَمان طبیب از دیدگاه فقهای فریقین اعم از عقدی و قهری است. همه آنها بر ضَمان طبیب جاهل، مقصر و غیرماذون اجماع دارند. اما در ضَمان طبیب حاذق، ماذون و مجتهد اختلاف وجود دارد. مشهور فقهای امامیه بنابر روایت سکونی، قاعده اتلاف، قاعده لاتطل دم و اجماع فقها، طبیب را ضامن می دانند و در مقابل، مشهور فقهای اهل سنت نیز بنابر قاعده ضرورت، قاعده اذن، قاعده جواز شرعی، قاعده احسان، قاعده قیام به فعل واجب و خطرپذیربودن فعل طبابت قایل به عدم ضَمان طبیب هستند. همچنین غیرمشهور امامیه با تمسک به قواعد اذن، احسان، ضرورت و اصل برائت با فقهای اهل سنت هم نظر هستند. این پژوهش مروری با هدف بررسی ضَمان طبیب در فقه امامیه و مذاهب اربعه انجام شد. نتیجه گیری: با بررسی دلایل هر دو نظریه ضَمان و عدم ضَمان می توان گفت هر چند در بعضی از مصادیق مثل جایی که طبیب متبرُعاً به معالجه بیمار می پردازد یا در شرایط اضطراری برای حفظ نفس چاره ای جز تلف برخی از اعضای بدن وجود ندارد، باید قایل به عدم ضَمان شد. ولی در نهایت به دلیل اینکه جسم و نفس انسان نسبت به اموال از ارزش و منزلت بالاتری برخوردار است و با پرداخت دیه آن، خسارت واقعی جبران نمی شود، نظریه ضَمان باعث می شود تا اطبا محتاط تر به طبابت بپردازند و این نظریه به مقاصد تشریح احکام اسلام که یکی از آنها حفظ نفس است، نزدیک تر است و از طرفی دیگر برای کمک به اطبا، برائت را تشریع کرده اند.