پژوهش های کاربردی در گیاهپزشکی
سال:1396 | دوره:6 | شماره:4 |تعداد مقالات:12

دراین تحقیق اثرات مستقیم کاربرد باکتری آنتاگونیست Bacillus subtilis و اسید سالیسیلیک بررشد قارچ فوزاریوم Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici در شرایط آزمایشگاهی در قالب آزمون تقابل و مواد فرار مورد بررسی قرار گرفت. اثرغلظت های مختلف اسید سالیسیلیک (8-دو میلی مولار) بررشد فوزاریوم به روش اختلاط با محیط کشت آزمایش شد. در آزمایش گلخانه ای اثرات القایی اسیدسالیسیلیک و Bacillus subtilisبرتغییر فعالیت های آنزیمی فنیل آلانین آمونیالیاز به عنوان یکی از آنزیم های مهم دفاعی گیاه، در گوجه فرنگی آلوده به پژمردگی فوزاریومی و Meloidogyne javanica ودرحالت تعامل دو بیماری مورد بررسی قرار گرفت. طبق نتایج، کلیه غلظت های اسید سالیسیلیک به طور کامل از رشد قارچ عامل بیماری جلوگیری کرد. در تست تقابل و مواد فرار باکتری به طور معنی داری موجب کنترل موثر فوزاریوم شد که به ترتیب 8/34 و35 درصد بوده است. ارزیابی فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز نشان داد که تمام تیمارهای باکتری و اسید سالیسیلیک به طور موثری موجب افزایش سطح فعالیت آنزیم در مقایسه با شاهد و گیاهان آلوده به فوزاریوم و نماتد شدند و بیشترین میزان فعالیت آنزیم در تیمار آلوده به پاتوژن ها همراه با باکتری و اسید سالیسیلیک درروز پنجم بعداز مایه زنی بود.

قارچ Puccinia graminis f. sp. tritici عامل بیماری زنگ سیاه گندم است. این زنگ، دوپایه با سیکل کامل است که میزبان واسط آن گیاه زرشک (Berberis spp. ) بوده وتولید مثل جنسی قارچ بر روی آن صورت می پذیرد. در برخی مناطق که یوردیوسپور ها امکان بقا در زمستان را ندارند، بوته های زرشک بازیدیوسپورهای تولیدشده توسط تلیوسپورهای زمستان گذران را پذیرفته و باعث انتقال زنگ سیاه به فصل بعد می گردند. در این تحقیق، نمونه های آلوده ی برگ زرشک به جوش های مشکوک به اسیدیوم قارچ عامل زنگ سیاه گندم از استان های خراسان شمالی، مازندران، گلستان، سمنان، فارس، لرستان و خراسان جنوبی، جمع آوری و گونه ی میزبان و همچنین ارتباط اسیدیوم ها به زنگ سیاه گندم مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع پنج گونه و هیبرید Berberis vulgaris، B. integerrima × vulgaris، B. integerrima × cartingia، B. orthobotrysو B. integerrima از زرشک به عنوان میزبان شناسایی شدند. از مایه زنی اسیدیوسپورها روی ارقام گندم حساس، فقط دو مورد زنگ سیاه شناسایی شد. با مطالعات میکروسکوپی سه گونه ی Puccinia magelhaenica، P. brachypodi. و Aecidium berberidis شناسایی شدند که هیچ کدام عامل زنگ های غلات و به ویژه زنگ سیاه نیستند؛ بنابراین جز در موارد بسیار نادر، رابطه ی مشخصی بین جوش های اسیدیوم روی درختچه زرشک و بیماری زنگ سیاه گندم در استان های مورد بررسی در این پروژه وجود نداشت.

چکیده آلودگی به ویروس های شایع مزارع گوجه فرنگی شامل Cucumber mosaic virus (CMV)، Tomato spotted wilt virus (TSWV)، Tomato mosaic virus (ToMV) و Tobacco mosaic virus (TMV) در آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 205 نمونه دارای علائم موزاییک، کوتولگی، نکروز، باریک شدن، بدشکلی برگ ها و میوه ها جمع آوری و از نظر بررسی علائم، مورد مطالعات گلخانه ای قرار گرفتند. سپس آزمون الایزا برای ردیابی CMV روی نمونه های مشکوک به آلودگی با این ویروس انجام پذیرفت. پس از استخراج RNA کل از نمونه های آلوده، RT-PCR با آغازگرهای اختصاصی CMV، آغازگرهای عمومی جنس توسپوویروس یا توباموویروس با توجه به علایم ویروسی انجام شد. با بهینه سازی PCR از نظر دمای اتصال، قطعات تکثیر یافته ی مورد انتظار در تعداد 6، 37 و 23 نمونه به ترتیب با آغازگرهای توسپوویروس، توباموویروس یا CMV حاصل شد. پروفیل برش آنزیمی با HindIII، EcoRI و XbaI روی قطعات تکثیر یافته با آغازگرهای توسپوویروس از تعداد شش نمونه نشان داد که هویت ویروس در همه ی آنها TSWV بود. همسانه سازی و تعیین توالی این قطعات نیز ماهیت TSWV بودن جدایه ها را تایید نمود. قطعات DNA تکثیر یافته با آغازگرهای توباموویروس با TaqI برش داده شدند که طبق پروفیل برشی، آلودگی به ToMV در 37 نمونه محرز شد در حالی که TMV در هیچیک از نمونه ها پیدا نشد. برش محصول PCR حاصل از آغازگرهای CMV با آنزیم MspI هم نشان داد که جدایه های CMV متعلق به زیر گروه I این ویروس بودند. همچنین، نتایج گویای فراوانی بیشتر آلودگی با CMV و ToMV در نمونه ها بود.

گندم به عنوان استراتژیک ترین محصول کشاورزی، در امنیت غذایی بشر از اهمیت زیاد برخوردار بوده و بیش ترین سطح زیر کشت در کشور را به خود اختصاص داده است. قارچ های موجود روی ریشه و طوقه ی این گیاه در میزان تولید و عملکرد آن نقش بسزایی دارند. لذابه منظور شناسایی فلور قارچی ریشه و طوقه ی گندم در استان زنجان، در طی سال زارعی 90-1389 از 58 مزرعه ی گندم کشت دیم و آبی استان نمونه برداری به عمل آمد و در مجموع 286 جدایه ی قارچ بدست آمد که از این میان، 248 جدایه متعلق به هیفومیست ها بر اساس ویژگی های پرگنه، ویژگی های میکروسکوپی و استفاده از کلید های معتبر مورد بررسی قرار گرفتند. جهت کمک به شناسایی، جدایه ها تکثیر شده و توالی یابی نواحی ITS1-5. 8S-ITS2 توسط جفت آغازگر ITS1/ITS4 انجام شد و این جدایه ها در 10 جنس و 23 گونه (Alternaria alternata, A. atrum, A. chlamydospora, A. tenuissima, Aspergillus auricomus, A. niger, Bipolaris. sorokiniana, Botrytis cinerea, Curvularia australiensis, C. inaequalis, Fusarium acuminatum, F. avenaceum, F. chlamydosporum, F. equiseti, F. redolens, F. sambucinum, F. scirpi, F. solani, F. tricinctum, Microdochium nivale, Periconia circinata, Penicillium chrysogenum, Trichoderma atroviride, ) قرار گرفتند. آزمون بیماری زایی برخی از جدایه های قارچی بدست آمده در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار برای هر تیمار در شرایط گلخانه انجام شد. نتایج نشان داد که قارچ های B. cinerea، B. sorokiniana، F. avenaceum، F. acuminatum، P. circinata، C. australiensis، F. equiseti، F. solani و A. chlamydospora سبب ایجاد علائم بیماری در میزبان با شدت های مختلف شدند. در این بین قارچ های B. cinerea، B. sorokiniana، F. avenaceumوF. acuminatum به ترتیب بیش ترین علائم نکروز را در ریشه ایجاد کردند. در میان گونه های شناسایی شده قارچ A. auricomusبرای نخستین بار از ریزوسفر گندم در ایران و قارچ های A. tenuissima, B. cinerea, C. inaequalis, E. chlamydospora, . F. avenaceum, F. chlamydosporum, . F scirpi, F. tricinctum, M. nivale, P. circinata, P. chrysogenumو T. atrovirideبرای نخستین بار از استان زنجان گزارش می-شوند. بیماری زایی قارچ B. cinerea روی گندم نیز برای اولین بار از ایران گزارش می شود.

بیماری بلایت فوزاریومی سنبله که توسط گونه های مختلف قارچ Fusarium به ویژه گونه ی Fusarium graminearum ایجاد می شود، یکی از مهم ترین بیماری های گندم در ایران است که به ویژه در اقلیم گرم و مرطوب کشور باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول می شود. تحقیق حاضر به منظور ارزیابی واکنش تعداد 117 توده گندم بومی موجود در کلکسیون بخش تحقیقات غلات مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر نسبت به بیماری بلایت فوزاریومی سنبله طی دو سال زراعی 93-1392 و 94-1393 در شرایط مزرعه در دو منطقه ی گرگان و مغان و در شرایط گلخانه در کرج اجرا گردید. ارزیابی توده-های آزمایشی با استفاده از روش اسپورپاشی در مزرعه نشان داد که 31 توده از 117 توده مورد بررسی، از نظر میانگین شاخص بیماری از مقاومت مطلوبی در برابر بیماری برخوردار هستند. به نظر می رسد که علت مقاومت حداقل 21 شماره از بین این توده ها، اساس ژنتیکی داشته و به وجود مقاومت نوع I در آن ها مربوط می شود. براساس نتایج بررسی های گلخانه ای به روش مایه زنی نقطه ای، همه ی توده های آزمایشی مورد بررسی در برابر این بیماری حساس بوده و آلودگی شدیدی از خود نشان دادند. این امر می تواند منعکس کننده ی عدم وجود مقاومت نوع II در این توده ها باشد. در هر حال، با توجه به احتمال وجود مقاومت نوع I در تعداد قابل توجهی از توده های گندم ذکر شده، که می تواند تا حد زیادی گیاه گندم را در شرایط مزرعه در برابر بیماری حفظ نماید، از آن ها می توان به عنوان والدهای مقاوم به بیماری در تلاقی های مربوط به برنامه های اصلاح گندم استفاده نمود.

در تحقیق حاضر ویژگی های بیوشیمیایی آنزیم های گالاکتوزیدازدر لوله ی گوارش، همولنف و غدد بزاقی لاروهای پروانه ی ابریشم باف پاییزیHyphantria cunea Drury (Lepidoptera: Arctidae) مورد بررسی قرارگرفت. طبق نتایج با اندازه گیری فعالیت آنزیم در مراحل مختلف لاروی، بیشترین فعالیت آنزیم در لاروهای سن پنج مشاهده شد. میزانpH بهینه برای فعالیت آلفا گالاکتوزیداز در لوله ی گوارش برابر هفت، برای بتا گالاکتوزیداز در لوله گوارش، غدد بزاقی و همولنف به ترتیب هفت، هفت و شش بود. دمای بهینه برای فعالیت آلفا گالاکتوزیدازدر لوله ی گوارش برابر 45 درجه ی سلسیوس و برای بتا گالاکتوزیداز در لوله ی گوارش، غدد بزاقی و همولنف به ترتیب 45، 45 و 55 درجه ی سلسیوس به دست آمد. فعالیت آنزیم آلفا گالاکتوزیداز با افزودن یونK+ (10 میلی مولار) نسبت به شاهد به طور معنی داری افزایش یافت. بیشترین بازدارندگی روی فعالیت آنزیم های آلفا و بتا گالاکتوزیدازبه ترتیب در حضور اوره (چهار میلی مولار) وSDS (هشت میلی مولار) مشاهده شد.

شب پره ی مینوز گوجه فرنگی Tuta absoluta (Meyrick) یکی از آفات مهم گوجه فرنگی در ایران است. در این مطالعه، بیماریزایی جدایه های IRAN 1395C Beauveria bassiana و Metarhizium anisopliae IRAN 1018C و یک فرمولاسیون تجاری از باکتری Bacillus thuringiensis رویلاروهای سن دوم این آفت مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش های زیست-سنجی با روش غوطه وری برگ در سوسپانسیون اسپور در دمای 1 ± 25 درجه ی سانتی گراد و رطوبت نسبی 5 ± 70 درصد و دوره نوری 8: 16 ساعت (روشنایی به تاریکی) تحت شرایط آزمایشگاهی صورت گرفت. نتایج نشان داد که قارچ B. bassiana به صورت مجزا و نیز در ترکیب با قارچ M. anisopliae، بیش از 80 درصد مرگ و میر در لاروهای آفت پس از گذشت هفت روز از زمان اعمال تیمار را بوجود آورد. کمترین میزان LT50، به ترتیب 84/35 و 25/28 ساعت، در این دو تیمار مشاهده شد. باکتریB. thuringiensis حدود 65 درصد مرگ و میر در لاروهای آفت پس از هفت روز ایجاد نمود که با مرگ و میر ایجاد شده توسط قارچ B. bassianaاز نظر آماری تفاوت معنی داری نداشت. با این حال، جدایه IRAN 1018C قارچ M. anisopliae به طور معنی دار تاثیر کمتری نسبت به جدایه IRAN 1395C قارچB. bassiana و باکتری B. thuringiensis در کنترل لاروهای T. absoluta نشان داد.

در بین دشمنان طبیعی سن گندم، زنبورهای پارازیتویید تخم نقش فعالی در کاهش جمعیت سن در مزارع دارند. در این میان زنبورTrissolcus vassilievi به عنوان یکی از مهم ترین گونه ها در کنترل زیستی سن گندم محسوب می شود. در این پژوهش دو جمعیت زنبور و دو جمعیت سن گندم با منشاء تبریز و ورامین مورد استفاده قرار گرفتند. آزمایش های واکنش تابعی در دو زمان 6 و24 ساعت با استفاده از زنبورهای ماده 24 ساعته بارور تغذیه کرده نسل سوم از هر جمعیت زنبور و نتاج حاصل از تلاقی معکوس آن ها انجام شدند. نتایج تجزیه رگرسیون لجستیک واکنش تابعی دو جمعیت زنبور به تراکم های مختلف تخم دو جمعیت سن گندم نشان داد که در تمام تیمارها واکنش تابعی از نوع سوم بود. مقادیر پارامترهای واکنش تابعی نوع سوم شامل قدرت جستجو (b) و زمان دست یابی (Th) در تمام تیمارها بسیار نزدیک به هم بود. افزایش زمان آزمایش از 6 به 24 ساعت تأثیری درمیزان پارازیتیسم نداشت و تنها باعث افزایش کاذب زمان دست یابی و کاهش شیب خط نرخ حمله شد. بیشینه نرخ حمله در جمعیت های اصلی بین 42 تا 45 و در تلاقی ها حداکثر 5/47 عدد بر روز متغیر بود. زمان دست-یابی زنبورهای تبریز قدری طولانی تر و پارامتر b در زنبورهای ورامین بیش تر بود که نشان می دهد در این زنبورها با افزایش تراکم میزبان، نرخ حمله با شتاب بیش تری افزایش می یابد، یا واکنش وابسته به تراکم قوی تری دارند. اثر میزبان در هیچ کدام از تیمارها معنی دار نبود. این بررسی نشان داد زنبورهای ورامین برتری جزئی از لحاظ نرخ حمله و سرعت کاوش دارند.

در این بررسی تاثیر روغن معدنی و حشره کش ایمیداکلوپراید روی پروانه ی مینوز مرکبات، Phyllocnistis citrella Stainton (Lep: Gracillariidae)، جمعیت کنه ی قرمز مرکبات Panonychus citri McGregor و کنه های شکارگر فیتوزئیده با یکدیگر مقایسه شدند. در آزمایش اول، میانگین تعداد دالان های بوجود آمده در هر برگ درختان مورد آزمایش توسط لارو مینوز مرکبات در تیمارهای روغن معدنی با غلظت 700 میلی لیتر در یکصد لیتر آب، ایمیداکلوپرید (چهار سی سی در دو لیتر آب) و شاهد به ترتیب 27/0، 37/0 و95/2 عدد، درصد مرگ و میر لاروها به ترتیب 85/51، 83/37 و10/26 درصد و درصد لاروهای تبدیل شده به شفیره به ترتیب 09/47، 4/59 و 8/73 درصد بود. میانگین تعداد دالان های ایجاد شده در هر برگ در تیمارهای روغن معدنی با غلظت 900 میلی لیتر در یکصد لیتر آب، ایمیداکلوپراید (چهار سی سی در دو لیتر آب) و شاهد به ترتیب 09/0، 3/0 و96/2 عدد، درصد مرگ و میر لاروها به ترتیب 57/77، 06/60 و10/26 درصد، درصد لاروهای تبدیل شده به شفیره به ترتیب 01/11، 23/36 و 32/75 درصد بود. در آزمایش دوم، میانگین تعداد تخم و مراحل مختلف رشدی Panonychus citri در سمپاشی با ایمیداکلوپراید در تمام تاریخ های نمونه برداری بطور چشمگیری بیشتر از روغن پاشی با روغن معدنی بود، از طرفی تعداد تخم و مراحل مختلف رشدی کنه های شکارگر فیتوزئیده در روغن پاشی با روغن معدنی بطور چشمگیری بیشتر از سمپاشی با ایمیداکلوپراید بود. نتایج نشان داد که روغن معدنی قادر به کنترل کافی مینوز مرکبات بوده و می تواند جایگزین آفت کش ایمیداکلوپراید در باغات مرکبات استان مازندران گردد.

زنجرک خرما یکی از آفات کلیدی خرما در ایران می باشد.این آفت با تغذیه از شیره ی گیاهی و ترشح عسلک فراوان موجب کاهش کمیت و کیفیت میوه خرما و ارزش بازار پسندی آن می شود.در این آزمایش اثر حشره کشی غلظت های سه،پنج و هفت درصد کائولین تولید داخل و سه نوع روغن معدنی (آریاشیمی،پرتونار و ولک با غلظت 5,1 درصد) با حشره کش دیازینون (دو در هزار) علیه پوره های نسل اول زنجرک خرما در دو استان فارس و کرمان و در سال های 1392 و 1393 مقایسه شد.در هر دو منطقه اختلاف معنی دار در سطح احتمال یک درصد بین تیمارها از نظر درصد مرگ و میر پوره-ها مشاهده شد.درصد مرگ و میر پوره ها در تیمارهای استفاده از کائولین سه،پنج و هفت درصد در فارس به ترتیب 2,35،2,58 و 45,61 درصد و در کرمان به ترتیب 5,34،5,70 و 80 درصد بود.همچنین،درصد مرگ و میر پوره ها در تیمار کاربرد روغن ولک در کرمان 4,26 درصد و در تیمارهای روغن آریاشیمی و پرتونار در فارس به ترتیب75,41 و 4,39 درصد بود.در کل،هیچکدام از فرمولاسیون روغن معدنی در کنترل زنجرک خرما موثر نبودند،اما کائولین هفت درصد به عنوان ترکیبی زیست-سازگار می تواند جایگزینی موثر و امید بخش برای حشره کش دیازینون در برنامه مبارزه با زنجرک خرما باشد.

توت فرنگی در میان میوه های معتدله یک میوه ی بی مانند می باشد و ایران به دلیل دارا بودن شرایط اقلیمی مناسب می تواند با تولید ارگانیک آن به یک تولید و صادرکننده ی مهم تبدیل شود. در این تحقیق، امکان استفاده از تور ضدحشره علیه کنه ی دولکه ای (Tetranychus urticae)، تریپس غربی گل (Frankliniella occidentalis) و شته ی توت فرنگی (Chaetosiphon fragaefolii) بررسی شد. آلودگی گلخانه های ارگانیک و شاهد به این آفات و نیز عملکرد بوته ها و کیفیت (میانگین وزن یک میوه) در گلخانه های ارگانیک، شاهد و تجاری به صورت طرح کاملا تصادفی مورد مطالعه قرار گرفت. تاثیر چند ترکیب زیست-سازگار علیه کنه ی دولکه ای در قالب طرح کاملا تصادفی و به روش تاگوچی ارزیابی گردید. طبق نتایج، در گلخانه ی ارگانیک، میزان آلودگی برگ ها به کنه ی دولکه ای و فراوانی جمعیت تریپس طی یک ماه نمونه برداری همواره زیر آستانه ی زیان اقتصادی (به ترتیب آلودگی 25 درصد برگچه ها به کنه و پنج عدد تریپس در هر گل) قرار داشت ولی در گلخانه ی شاهد، میزان آلودگی همواره از آستانه بالاتر بود. فراوانی جمعیت شته ی توت فرنگی نیز در گلخانه ی شاهد همواره از گلخانه ی ارگانیک (صفر) بیشتر بود ولی در هر دو گلخانه، فراوانی جمعیت شته زیر آستانه ی زیان اقتصادی (30 شته در هر گیاه) قرار داشت. عملکرد در گلخانه ی تجاری (4/317 گرم بر بوته) از گلخانه ی ارگانیک (9/216 گرم بر بوته) بیشتر بود، ولی از نظر وزن یک میوه بین این دو گلخانه (به ترتیب 1/12 و 91/11 گرم) اختلاف معنی داری وجود نداشت. دو بار استفاده از نیم آزال به فاصله ی دو روز در غلظت 12000 پی پی ام به میزان 40 میلی لیتر برای هر گلدان به خوبی توانست کنه ی دولکه ای را کنترل کند. با توجه به نتایج، استفاده از تورهای ضدحشره با مش مناسب جهت جلوگیری از ورود این سه آفت به داخل گلخانه، و نیز استفاده از فرمولاسیون های تجاری حاوی آزادیراکتین در تولید ارگانیک توت فرنگی توصیه می شود.

کرم غوزه پنبه، Helicoverpa armigera Hü bner (Lepidopter: Noctuidae) یکی از آفات مهم محصولات کشاورزی در غالب نقاط دنیا از جمله ایران می باشد. در این آزمایش اثرات زیرکشنده غلظت LC20 باکتریBacillus thuringiensis subsp. kurstaki Berliner روی لاروهای سن سوم کرم غوزه پنبه در شرایط دمایی 1 ± 26 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی10 ± 65 درصد و دوره نوری 8: 16 ساعت (تاریکی: روشنایی) در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس آزمایش های زیست سنجی صورت گرفته، غلظت LC20 باکتری B. thuringiensis، روی لاروهای سن سوم کرم غوزه پنبه، 105 × 8/9 واحد موثر در لیتر (IU/L) به دست آمد. میانگین طول عمر و میانگین تعداد تخم گذاشته شده در طول عمر افراد ماده H. armigera در شاهد و تیمار باکتری به ترتیب، 05/1 ± 63/16، 05/1 ± 88/13 روز، 68/147 ± 83/1336 و 68/147 ± 1029 تخم به دست آمد که در مورد هر دو فراسنجه، تفاوت معنی داری در سطح احتمال 5% وجود داشت. نرخ تولید مثل خالص (R0) در شاهد و تیمار باکتری به ترتیب، 89/51 ± 22/582 و 78/27 ± 38/126 ماده/ ماده/ نسل، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm)، 002/0 ± 1442/0 و 004/0 ± 1082/0 ماده/ ماده/ روز، نرخ متناهی رشد (λ )، 003/0 ± 155/1 و 004/0 ± 114/1 ماده/ ماده/ روز، طول مدت یک نسل (T)، 62/0 ± 16/44 و 62/0 ± 73/44 روز و زمان دوبرابر شدن جمعیت (DT)، 08/0 ± 80/4 و 21/0 ± 41/6 روز به دست آمد که به غیر از میانگین طول مدت یک نسل بقیه فراسنجه های رشد جمعیت پایدار H. armigeraاختلاف معنی داری در سطح احتمال 5% بین شاهد و تیمار باکتری نشان دادند. نتایج نشان داد که باکتری مذکور توانایی کاهش جمعیت کرم غوزه پنبه را دارد و جهت کاهش مصرف سموم در مناطقی که آفت مذکور حضور دارد این ماده میکروبی قابل پیشنهاد است.