پژوهش های کاربردی در گیاهپزشکی
سال:1398 | دوره:8 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

طی دو دهه ی اخیر، علاقه ی فزاینده ای به مطالعه ی اندوفیت ها، منشاء و تنوع زیستی آنها، اثرات متقابلشان و گیاهان میزبان، نقش آنها در اکولوژی و همچنین خصوصیات شیمیایی و فعالیت های زیستی متابولیت های ثانویه ی تولید شده توسط آنها وجود دارد. در این تحقیق قارچ های اندوفیت سرشاخه و شاخه ی بلوط درجنگل های بلوط مناطق حاتم بیگ و کلیبر استان آذربایجانشرقی جداسازی شد و بر اساس ویژگی های ریخت شناختی و داده های مولکولی شناسایی گردید. بدین منظور در طی ماه های تیر و شهریور 1393، از جنگل های حاتم بیگ مشگین شهر و کلیبر نمونه برداری صورت گرفت. هویت قارچ های جداسازی شده، پس از خالص سازی به روش تک اسپور و نوک ریسه، با بررسی های ریخت شناختیوداده های توالی ناحیه ITS-rDNA وTUB تعیین گردید. در این بررسی 25 گونه ی قارچی شامل Alternaria alternata species complex، Arthrinium arundinis، Aspergillus flavus، Biscogniauxia mediterranea، Chaetomium globosum، Cladosporium cladosporioides، Clonostachys rosea، Curvularia spicifera، Daldinia loculata، D. palmensis، D. vernicosa، Discula quercina، Epicoccum nigrum، Fusarium oxysporum، F. proliferatum، F. solani، Nigrospora oryzae، Ochrocladosporium elatum، Paecilomyces formosus، Penicillium commune، P. spinulosum، Pyronema domesticum، Sordaria fimicola.، S. sibutii و Trichothecium roseum از بافت های پوست و چوب سرشاخه و شاخه ی بلوط در جنگل های این منطقه شناسایی شدند. همچنین گونه های قارچی شناسایی شده در این تحقیق برای نخستین بار در دنیا از روی بلوط سیاه (Quercus macranthera) گزارش می شوند و بلوط سیاه به عنوان میزبانی جدید برای این گونه ها معرفی می گردد. حضور این قارچ های اندوفیت در بافت های به ظاهر سالم درختان بلوط می-تواند نشان گر این امر باشد که برخی از این گونه های قارچی ممکن است بیمارگر های احتمالی نهفته گیاهی باشند.

پسته (Pistacia vera L. ) به عنوان یکی از مهم ترین محصول های باغی و صادراتی ایران از اهمیت اقتصادی ویژه ای برخوردار است. پسیل معمولی پسته، Agonoscena pistaciae Burckardt and Lauterer (Hemiptera: Aphalaridae) مهم ترین آفت از گروه آفات درجه اول پسته ایران است. برای مقابله با خسارت اقتصادی و همه ساله ی این آفت، مبارزه ی شیمیایی با آن از اهمیت برخوردار است. در این پژوهش اثر آفت کش هایی از گروه های مختلف شامل اسپیروتترامات (مونتو® ، SC 10%)، اسپیرومسیفن (اُبرون® ، SC 240)، دینوتفوران (استارکل® ، SG 20%)، کلرفلوآزورون (آتابرون® ، EC 5%)، تیامتوکسام + لامبدا سای هالوترین (افوریا® ، SC 247)، فنوکسی کارب + لوفنورون (لوفوکس® ، EC 105) و هگزافلومورون (کنسالت® ، EC 10%) به همراه شاهد (آّب) بر کاهش انبوهی جمعیت تخم و پوره ی پسیل معمولی پسته در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نمونه برداری 3، 7، 14، 21 و 28 روز پس از سم پاشی انجام شد. بیش ترین درصد کاهش جمعیت تخم در تیمار اسپیروتترامات (27/99 درصد) در روز 21 پس از سم پاشی و کمترین درصد کاهش جمعیت تخم آفت در تیمار فنوکسی کارب + لوفنورون (صفر درصد) در روز سوم پس از سم پاشی و کلرفلوآزورون (صفر درصد) در روز 28 پس از سم پاشی مشاهده شد. بیش ترین و کم ترین درصد کاهش جمعیت پوره نیز به ترتیب در تیمار اسپیروتترامات (54/99 درصد) در روز 28 پس از سم پاشی و تیمار دینوتفوران در روز هفتم پس از سم پاشی به میزان صفر درصد بود. نتایج به دست آمده از تحقیق حاضر نشان داد که کاربرد حشره کش اسپیروتترامات به دلیل نحوه ی تأثیر متفاوت و حشره کش های سازگار با محیط زیست مانند هگزافلومورون، کلرفلوآزورون و فنوکسی کارب + لوفنورون می توانند کنترل قابل قبولی در مدیریت تلفیقی پسیل معمولی پسته داشته باشند.

این تحقیق در سال 1391 به منظور بررسی فلور و توصیف الگوهای توزیع مکانی و تراکم علف های هرز در پروژه جنگل کاری پیرامون شهر کرج انجام شد. ابتدا منطقه ی مورد مطالعه به گریدهای 50 ×50 متر شبکه بندی و علف های هرز در یک کادر مربع 1 × 1 متر شناسایی و شمارش شدند. از تعداد 56 گونه متعلق به 18 خانواده، چهار گونه با میانگین بیش از پنج بوته در متر مربع شامل یولاف وحشی، جو موشی، قندرونک و جو هرز (به ترتیب 556/19، 080/13، 190/6 و 677/5 بوته در متر مربع)، 9 گونه با میانگین بین یک تا چهار بوته در متر مربع و 43 گونه با میانگین یک یا کمتر از یک بوته در متر مربع شناسایی شدند. خانواده های Asteraceae، Poaceae، Fabaceae، Apiaceae و Lamiaceaeبه ترتیب با 13، 10، 6، 5 و 4 گونه علف هرز بیش ترین تعداد گونه ها را به خود اختصاص دادند. بررسی نقشه لکه های آلودگی علف های هرز با روش زمین آمار نشان داد که در بین گونه های شناسایی شده، گونه های غالب به وضوح لکه های آلودگی با شعاع های بیش از 50 متر تشکیل داده بودند که نشانگر افزایش قطر لکه های آلودگی این گونه ها در اطراف گیاهان مادری است. نتایج آزمایشات در مورد شاخص های تنوع حاکی از آن بود که منطقه ی مورد مطالعه از تنوع بالایی برخوردار است. اطلاعات در مورد پراکنش علف های هرز در اراضی جنگلی می تواند در اتخاذ تصمیم کارآمد و بهبود کنترل آن ها مفید باشد.

مگس های خانواده ی Phoridae، با بیش از 4000 گونه ی توصیف شده و 260 جنس در چهار زیرخانواده، یکی از بزرگ ترین خانواده های راسته ی دوبالان می باشد. طی سال های 1397-1388، بررسی هایی به منظور شناسایی مگس های Phoridae جنس Megaselia Rondani, 1856 (Diptera: Phoridae) در مناطق مختلف مرتعی و جنگلی استان آذربایجان شرقی انجام شد. نمونه های مورد مطالعه با استفاده از تور حشره گیری استاندارد از روی انواع گیاهان و همچنین از طریق تله ی مالیز جمع آوری شدند. در طی این مطالعه، تعداد 14 گونه Megaselia albicaudata (Wood, 1910)، *M. albocingulata (Strobl, 1906)، *M. angustiata Schmitz, 1936، *M. bovista (Gimmerthal, 1848)، *M. brevior (Schmitz, 1924)، *M. curvicapilla Schmitz, 1947، *M. longiseta (Wood, 1909)، *M. oxybelorum Schmitz, 1928، *M. posticata (Strobl, 1898)، M. rufipes (Meigen, 1804)، *M. stichata (Lundbeck, 1920)، *M. styloprocta (Schmitz, 1921)، *M. tama(Schmitz, 1926) و M. xanthozona (Strobl, 1892) از این جنس شناسایی گردیدند. از این تعداد، 11 گونه که با علامت ستاره مشخص شده اند برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. کلید تفکیک گونه های شناسایی شده، پراکنش جغرافیایی و همچنین تصاویر گونه های مربوطه نیز آورده شده اند.

کنترل شیمیایی با استفاده از قارچ کش ها مهم ترین روش کنترل Botrytis cinerea در محصولات مختلف به شمار می رود. ولی مدیریت موثر این قارچ مستلزم وجود اطلاعاتی در زمینه وجود و فراوانی سویه های مقاوم به قارچ کش ها و میزان مقاومت و نیز جهش های مرتبط با بروز مقاومت است. در این تحقیق حساسیت 103 جدایه B. cinerea که از تاکستان های مناطق مختلف استان آذربایجان غربی جمع آوری شده بودند، نسبت به کاربندازیم و آزوکسی استروبین مورد ارزیابی قرار گرفت. در بین جدایه های مورد بررسی، 39 جدایه (38 درصد) به کاربندازیم و 35 جدایه (34 درصد) نسبت به آزوکسی-استروبین خیلی مقاوم بودند. توالی یابی بخشی از ژن بتاتوبولین نشان داد که در سویه های مقاوم به کاربندازیم، جهش از GAG به GCG اتفاق افتاده است که منجر به جایگزینی آلانین با اسید گلوتامیک در کدون 198 و بروز فنوتیپ Ben R1 می-شود. بررسی توالی بخشی از ژن cyt b مشخص نمود که سویه های مقاوم به آزوکسی استروبین، یک جهش نقطه ای از GGT به GCT داشتند که موجب جایگزینی آلانین با گلایسین در کدون 143 می شود. همچنین یکی از جدایه های حساس به آزوکسی استروبین دارای اینترون Bcbi-143/144 بلافاصله پس از کدون 143 در ژن cyt b بود. نتایج نشان داد که استفاده از قارچ کش های گروه های بنزیمیدازول و استروبیلورین در مدیریت B. cinerea در تاکستان های منطقه قابل توصیه نیست. البته با توجه به اینکه سویه های مقاوم به بنزیمیدازول ها دارای فنوتیپ Ben R1 بودند، می توان از دی اتوفن کارب یا زوکسامید به همراه یکی از قارچ کش های بنزیمیدازولی استفاده کرد و سویه های حساس و مقاوم را به طور موثری کنترل نمود.

بیشتر دشمنان طبیعی از قابلیت ذخیره سازی پایینی برخوردار هستند و به همین دلیل، اغلب آن ها مدت کوتاهی قبل از رهاسازی پرورش داده می شوند. در مورد پارازیتوییدها می توان به جای خود پارازیتویید، میزبان آن ها را ذخیره سازی کرد. از آن جایی که ذخیره سازی تخم های میزبان، می تواند منجر به افزایش کارایی واحدهای تولید انبوه زنبوران تریکوگراما شود، این روش توسط محققین مختلف به عنوان یک راهکار مناسب برای پرورش زنبورهای تریکوگراما پیشنهاد شده است. با توجه به اینکه مطالعات بسیار کمی در زمینه اثر دماهای پایین روی فراسنجه های رشد جمعیت پارازیتوییدها موجود است، لذا در این پژوهش اثر مدت زمان های مختلف نگهداری (0، 1، 4، 7، 15 و 30 روز) تخم بید سیب-زمینی، Phthorimaeae operculella (Zeller) در دمای 4 درجه سلسیوس روی ویژگی های زیستی و جمعیتی زنبورTrichogramma brassicaeBezdenko مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 25 تکرار انجام گردید. مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که دوره نشو و نمای مراحل نابالغ، طول عمر، درصد پارازیتیسم، درصد خروج و دوره تخم ریزی زنبور (01/0> P) و زادآوری (05/0> P) بین تیمارها اختلاف معنی-داری داشته و با افزایش مدت زمان ذخیره سازی، میانگین آن ها کاهش می یابد. هم چنین مشخص شد که تمامی فراسنجه های رشد جمعیت پایدار زنبور، اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد بین شاهد و تیمارهای سرمایی دارند. با توجه به میانگین نرخ پارازیتیسم، نرخ ظهور حشرات کامل، زادآوری و طول عمر زنبور روی میزبان سرمادیده، می توان تخم های بید سیب زمینی را تا دو هفته در دمای یاد شده نگهداری کرد بدون اینکه تاثیر منفی چندانی روی کارایی زنبور داشته باشد.

قارچ های Fusarium culmorum و F. graminearum از مهم ترین عوامل بیماری زای غلات هستند که خسارت های کمی و کیفی به گندم وارد می آورند. با توجه به خطرات زیست محیطی کاربرد ترکیبات شیمیایی، استفاده از روش های جایگزین در مدیریت این بیمارگرها از ضرورت برخوردار می باشد. در این تحقیق اثر عصاره های متانولی آویشن، اسپند، زیره ی سبز و چای کوهی در مهار رشد این دو بیمارگر در غلظت های 250، 500، 750 و 1000 پی پی ام در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. نتایج نشان داد که از بین تمامی عصاره های مورد آزمایش، عصاره ی متانولی آویشن در غلظت 1000 پی پی ام با 25/81 درصد بازدارندگی از رشد میسلیومی، موثرترین تیمار علیه F. culmorumبود. عصاره ی متانولی اسپند نیز در غلظت 1000 پی پی ام با 3/82 درصد بازدارندگی، دارای بیشترین اثر بر رشد میسلیومی F. graminearumبود. عصاره ی آویشن کمترین حداقل غلظت بازدارندگی (یک میلی گرم بر میلی لیتر) و کمترین حداقل غلظت کشندگی (دو میلی گرم بر میلی لیتر) علیه قارچ F. culmorum را داشت. عصاره ی اسپند نیز دارای کمترین حداقل غلظت بازدارندگی (78/0 میلی گرم بر میلی لیتر) و کمترین حداقل غلظت کشندگی (56/1 میلی گرم بر میلی لیتر) علیه قارچ F. graminearum بود. عصاره های متانولی آویشن و اسپند، در شرایط گلخانه ای نیز موجب افزایش وزن تر و خشک ریشه ها و ساقه های گندم در مقایسه با گیاهان شاهد شدند.