پژوهش های حسابداری مالی
سال:1399 | دوره:12 | شماره:4 (پیاپی 46) |تعداد مقالات:6

فرصت ها و چالش های پیش روی مدیران شرکت ها در دنیای کسب وکار امروز، ناشی از افزایش رقابت در محیط های کسب وکار است. افراد معمولا در اخذ تصمیم های مختلف خود ازقبیل سرمایه گذاری، واکنش دیگران را مدنظر قرار می دهند. بر اساس این، پژوهش های اخیر نشان دادند تصمیم های مالی و عملیاتی شرکت ها نیز از سیاست های رقبا تاثیر می گیرد؛ ازاین رو در صورت عملکرد مطلوب رقبا دور از انتظار نخواهد بود که شرکت ها نیز به منظور دستیابی به عملکرد مطلوب، به دستکاری اطلاعات مالی ازجمله مدیریت سود مبادرت کنند. این پژوهش با هدف بررسی نقش عملکرد شرکت های رقیب بر مدیریت سود تعهدی و واقعی انجام شده است. در این راستا داده های 93 شرکت طی بازه زمانی سال های 1390 تا 1396 تجزیه وتحلیل شدند. نتایج آزمون فرضیه های پژوهش نشان دهند ه وجود رابطه معنادار میان عملکرد شرکت های رقیب و مدیریت سود تعهدی است؛ با این حال، نتایج نشان می دهند عملکرد شرکت های رقیب بر مدیریت سود واقعی شرکت ها تاثیر معناداری ندارد. با توجه به آنکه اقدامات مدیریت سود تعهدی به منابع و زمان کمتری نیاز دارد و بر جریان های نقدی شرکت نیز تاثیرگذار نیست، دور از انتظار نیست که شرکت ها به منظور بهبود عملکرد ظاهری خود، تنها به مدیریت سود تعهدی مبادرت کنند.

سازمان بورس و اوراق بهادار ایران، ماموریت واحد حسابرسی داخلی را ارایه خدمات اطمینان دهی و مشاوره ای مستقل و بی طرفانه، به منظور ارزش افزایی و بهبود عملیات شرکت دانسته است و بر اساس این، در سال 1391، کلیه ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران را ملزم به تشکیل واحد حسابرسی داخلی کرده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر کیفیت حسابرسی داخلی بر کیفیت گزارشگری مالی و عدم تقارن اطلاعاتی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. نمونه آماری شامل 100 شرکت برای سال مالی 1397 است. به منظور آزمون فرضیه ها از الگوی معادلات ساختاری بهره گرفته شده است. در این رابطه، متغیر «کیفیت حسابرسی داخلی» در چهار بخش شامل صلاحیت، استقلال، اجرای عملیات و سایر معیارها و متغیر «کیفیت گزارشگری مالی» در سه بخش شامل قابلیت اتکا، مربوط بودن و به موقع بودن طبقه بندی شد که با لحاظ کردن متغیر «عدم تقارن اطلاعاتی»، تعداد 16 فرضیه تدوین شد. نتایج پژوهش، حاکی از آن است که «کیفیت حسابرسی داخلی» بر دو متغیر «کیفیت گزارشگری مالی» و «عدم تقارن اطلاعاتی» در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، تاثیر معناداری نداشته است؛ ازاین رو لازم است توجه جدی تری به مقوله کیفیت حسابرسی داخلی انجام شود و با اتخاذ سازوکارهای مناسب، زمینه ارتقای هرچه بیشتر کیفیت واحد حسابرسی داخلی شرکت ها فراهم شود.

نظریه نمایندگی از دیدگاه اقتصادی، فردی عقلایی را نشان می دهد که هدف بیشترکردن منافع شخصی خود را دارد؛ بنابراین، به منظور کنترل رفتار فرصت طلبانه نماینده باید مدیران مستقل در هییت مدیره منصوب شوند؛ اما نظریه مباشرت با مدنظر قرار دادن نیازهای سطح بالای سلسله مراتب نیاز های مازلو و استدلال های روانشناسی سازمانی، پیشنهاد می دهد اعتماد به مدیران موظف به عملکرد بهتر منجر می شود. با توجه به تاثیر رفتار انسان از نیازهای متعدد، هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر استقلال هییت مدیره بر عملکرد مالی با توسعه نظریه ترکیبی از دو تیوری یادشده است. داده های پنل متوازن 124 شرکت از جامعه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1390-1397 جمع آوری شدند و تجزیه وتحلیل فرضیه ها با روش رگرسیون حداقل مربعات تعمیم یافته عملی به کمک نرم افزار استاتا انجام شد. بر مبنای یافته های پژوهش بین استقلال هییت مدیره و جریان های نقد عملیاتی، تاثیر معنی داری مشاهده نشد؛ در حالی که نسبت اعضای غیرموظف هییت مدیره تاثیر معنی داری بر سود خالص به شکل درجه دو با تقعر رو به پایین دارد. اینگونه بیان می شود که ترکیب دیدگاه اقتصادی تیوری نمایندگی و دیدگاه روانشناختی تیوری مباشرت برای استقلال هییت مدیره، تاثیر مثبتی بر سودآوری شرکت دارد. به عبارت دیگر، یافته های پژوهش نشان دادند هییت مدیره اثربخش شامل مدیران موظف و اکثریت اعضای غیرموظف است؛ بنابراین در این پژوهش، سطحی از استقلال هیئت مدیره برای بهبود سودآوری شرکت پیشنهاد شده است.

رشد تجارت بین المللی، جریان های سرمایه و پیوستگی اقتصادی فزاینده طی سه دهه گذشته به هماهنگ سازی استانداردهای حسابداری در میان کشورها منجر شده است. با توجه به پذیرش استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی (IFRS)، در بسیاری از کشورهای دنیا و نیز ابلاغیه سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص الزامی کردن استانداردهای مذکور، هدف اصلی این پژوهش، بررسی تاثیر پیاده سازی استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی بر کیفیت گزارشگری مالی در ایران است. بدین منظور تاثیر به کارگیری IFRS بر کیفیت فرایند شناسایی و اندازه گیری معاملات، کیفیت شناسایی و اندازه گیری دارایی ها و بدهی ها، کیفیت ارایه و افشای اجزای صورت های مالی و ویژگی های کیفی اطلاعات مالی بررسی شد. برای انجام پژوهش از رویکرد پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل خبرگان دانشگاهی و حرفه ای است. تعداد 117 پرسشنامه جمع آوری شد. یافته های پژوهش نشان دادند به کارگیری استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی موجب بهبود فرایند شناسایی و اندازه گیری معاملات، دارایی ها و بدهی ها، افزایش کیفیت ارایه و افشای اجزای صورت های مالی و کیفیت کلی گزارشگری مالی می شود.

امروزه با ورود سرمایه گذاران ناگاه یا اختلال گر در بورس، معاملات اختلال زا نقش محوری در مالی رفتاری بازی می کند. این معاملات موجب انحراف قیمت دارایی از ارزش های بنیادی می شوند. همچنین، قیمت سهام به طور مشترک ازطریق ارزش ذاتی و خطر معامله گر اخلالی تعیین می شود؛ درنتیجه، معاملات اختلال زا موجب قیمت گذاری نادرست می شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر نوسانات غیر سیستماتیک به عنوان شاخص معاملات اختلال زا بر قیمت گذاری نادرست سهام است. در این راستا جامعه آماری تحقیق 120 شرکت بورس اوراق بهادار تهران از سال 1390 تا 1396 به روش غربالگری شده است. نتایج پژوهش نشان دادند نوسانات غیر سیستماتیک بر سطح قیمت گذاری نادرست سهام براساس مدل رودز (2005)، برگر (1995) و والکینگ (1985) تاثیر مثبت و معناداری دارد؛ بنابراین، نوسانات غیر سیستماتیک به عنوان شاخص معاملات اختلال زا تاثیر مثبت و معناداری بر قیمت گذاری نادرست براساس هر سه روش دارد؛ درنتیجه، ورود معامله گران ناآگاه در بورس ایجاد اختلال می کند و سبب انحراف قیمت از ارزش ذاتی آن می شود؛ موضوعی که نظریات کلاسیک مالی به توجیه آن قادر نبوده اند و نقش نوسانات غیر سیستماتیک را در قیمت گذاری در نظر نگرفته اند؛ در حالی که مباحث جدید مالی رفتاری آن را بیان می کنند. نتایج تحقیق حاضر نیز بر این نکته تاکید می کند. در این راستا یکی از راهکارهای جلوگیری از قیمت گذاری نادرست سهام، کنترل معاملات اختلال زا است.

دغدغه اصلی مدیران واحدهای اقتصادی، انتخاب ساختار مطلوب سرمایه و شیوه های مختلف تامین منابع و مصارف مالی به منظور حداکثرسازی ثروت است. حداکثرکردن ثروت مستلزم به کارگیری بهینه منابع مالی و کسب بازدهی و انتخاب ریسک مناسب ازطریق گزینش سیاست های مالی مطلوب برای شرکت است. بدون شک یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر سیاست های مالی، انعطاف پذیری مالی است. انعطاف پذیری مالی بیان کننده توانایی یک شرکت برای تجهیز منابع مالی در راستای حداکثرسازی ارزش شرکت و تطبیق ساختار سرمایه با نیازهای ناشی از تغییر شرایط است. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثر ارزش انعطاف پذیری مالی بر سیاست های تقسیم سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. نمونه آماری شامل 112 شرکت در بازه زمانی 1388 تا 1397 است. به منظور آزمون فرضیه ها از الگوی رگرسیون چندمتغیره، داده های ترکیبی و نرم افزار استتا استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از تاثیر معنادار و معکوس ارزش انعطاف پذیری مالی بر سیاست های تقسیم سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. سطوح بالاتر ارزش انعطاف پذیری مالی، کاهش در میزان پرداخت سود نقدی سهام، تمایل به پرداخت نکردن سود نقدی سهام و نگهداشت مقادیر بیشتری از وجوه نقد را به همراه خواهد داشت؛ بنابراین شرکت های دارای انعطاف پذیری مالی بیشتر، سهامداران خود را برای نگهداشت وجه نقد در شرکت ترغیب می کنند یا مدیریت توانایی بیشتری در محدودکردن پرداخت سود سهام دارد.