پژوهش در بهداشت محیط
سال:1400 | دوره:7 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: آلودگی هوا از مهم ترین مشکلات زیست محیطی در قرن اخیر است که سلامت انسانها را تهدید می نماید و ذرات معلق از مرگبارترین انواع آلودگی هوا محسوب می شوند. لذا مطالعه حاضر با هدف انتخاب بهترین الگوریتم درون یابی در توزیع مکانی ذرات معلق PM2. 5 شهر مشهد در سال 1395 توسط مدل های مختلف فضایی انجام شد. مواد و روش ها: غلظت ذرات معلق PM2. 5 از تعداد 21 ایستگاه فعال سنجش کیفیت هوا در نقاط مختلف شهر مشهد جمع آوری و مدل های درون یابی کریجینگ معمولی، کریجینگ جهانی و تابع فاصله معکوس وزن دار به منظور بررسی فضایی وضعیت آلودگی هوای کلان شهر مشهد مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای مقایسه مدل ها و انتخاب بهترین مدل از ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و برای انتخاب بهینه ترین شرایط اجرای دو مدل کریجینگ معمولی و کریجینگ جهانی از ریشه میانگین خطای استاندارد (Standardized RMSE) استفاده گردید. یافته ها: بر اساس نتایج، بیشترین میانگین فصلی آلاینده PM2. 5 در سال 1395 مربوط به فصل پاییز (40/84 میکروگرم بر متر مکعب) و کمترین آن مربوط به فصل بهار (27/78 میکروگرم بر مترمکعب) بود. همچنین منطقه شرق تا شمال شهر مشهد در وضعیت نامناسب تری از نظر غلظت آلاینده نسبت به نواحی غربی این شهر قرار داشت. مقایسه مدل ها با استفاده از شاخص ریشه میانگین مربعات خطا نیز نشان داد که مدل کریجینگ معمولی به علت دارا بودن کمترین میزان RMSE برای میانگین فصلی و سالیانه غلظت ذرات معلق PM2. 5 دارای میزان خطای کمتر در مقادیر پیش بینی نسبت به اندازه گیری است، لذا دارای شرایط بهتر در میان یابی است. نتیجه گیری: این پژوهش در نهایت منجر به تولید نقشه هایی از وضعیت آلاینده PM2. 5 بر روی کل شهر مشهد شد که به منظور شناخت مناطق پرریسک در شهر و بکارگیری اقدامات مفید به منظور کاهش آلودگی هوا در آن مناطق بسیار سودمند می باشد.

زمینه وهدف: امروزه آلودگی خاک به فلزات سنگین به عنوان یکی از مهمترین آلاینده ها محسوب می شود و از نظر سمیت و پایداری جز خطرناک ترین گروه طبقه بندی شده اند و به دلیل خصوصیات آلایندگی شان در خاک، سمی بودن، زمان ماندگاری بالا و تجمع آنها در بافت جانداران، از اهمیت اکولوژیکی و بیولوژیکی زیادی برخوردارند. مطالعه حاضر با هدف بررسی نحوه پراکنش و توزیع فلزات سنگین در خاک منطقه ده نو شاندیز (شمال غرب مشهد) انجام شد. مواد و روش ها: در این تحقیق 20 نمونه خاک از عمق صفر تا 30 سانتی متری جمع آوری گردید و غلظت کل عناصر آرسنیک، کادمیوم، کبالت، کروم و نیکل با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر جذب اتمی اندازه گیری شد. برخی از ویژگی های خاک شامل PH، درصد کربن، ظرفیت تبادل کاتیونی و بافت خاک نیز در نمونه ها اندازه گیری گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری spss، ورژن 7/2 انجام شد. یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از اندازه گیری میزان غلظت فلزات سنگین، میانگین غلظت آرسنیک، کادمیوم، کبالت، کروم و نیکل در منطقه مورد مطالعه به ترتیب 10/87، 0/26، 14/8، 56/6 و 2/68میلی گرم بر کیلوگرم بود. همچنین براساس نتایج حاصل از آنالیز آماری انحراف معیار و میانگین فلزات آرسنیک، کادمیوم، کبالت، کروم و نیکل در منطقه مورد مطالعه به ترتیب 1/97، 0/16، 1/32، 19/47 و 17/39 بود. نتیجه گیری: غلظت نیکل در خاک های منطقه نسبت به میانگین استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست ایران بالاتر و غلظت کروم، کبالت، کادمیوم و آرسنیک نسبت به میانگین این استاندارد پایین تر است. وجود خاک های سرپانتینیتی، سبب افزایش غلظت عنصر نیکل در منطقه شده است.

زمینه و هدف: تاثیر تنوع انواع پسماند تولید شده در سامانه، حمل و نقل و تیمار پسماند، تنوع آلایندگی ناشی از جمع آوری زباله و غیره مشکلات استانداردی هستند که جوامع از جمله ایران با آن سروکار دارند. شهر تهران به عنوان پایتخت ایران، روزانه بیش از 7000 تن پسماند تولید می کند و در صورت عدم مدیریت صحیح این حجم از پسماند، انتشاراتی بیش از حد مجاز به محیط زیست وارد می کند. مطالعه حاضر با هدف کمینه کردن انتشارات تولیدی ناشی از پسماند در شهر تهران انجام شد. مواد و روش ها: در این پژوهش، یک مدل ابرساختار برای مدیریت پسماند جامد ارایه شد که رویکرد آن، رسیدن به حداکثر انتشارات اجتناب شده می باشد. بهینه سازی با نرمال سازی خروجی مربوط به انتشارات و سپس دسته بندی و مرتب کردن داده ها انجام شد. یافته ها: با بررسی 31250 سناریوی مختلف و بر اساس نتایج به دست آمده، بهترین سناریو از نظر بهینه سازی انتشارات، سناریو 21303 بود و حالتی است که مواد آلی، کاغذ و چوب وارد هضم بی هوازی و پلاستیک، شیشه و آهن وارد فرآیند بازیافت شوند. در این حالت میزان انتشارات اجتناب شده برابر 837027-کیلوگرم کربن دی اکسید معادل در هر روز است. نتیجه گیری: می توان هضم بی هوازی مواد آلی، کاغذ و چوب و بازیافت پلاستیک، شیشه و آهن را به عنوان یک الگوی پایدار برای سیستم فعلی مدیریت پسماند شهر تهران انتخاب کرد. در این حالت میزان اجتناب شده انتشارات نیز افزایش زیادی می یابد و می توان آن را به عنوان بهترین گزینه دوست دار محیط زیست در نظر گرفت.

زمینه و هدف: با توجه به اثرات سوء لجن تصفیه خانه فاضلاب و مشکلات زیست محیطی زایدات آلی، امروزه کمپوست همزمان به عنوان روشی جدید برای استفاده مجدد از لجن مطرح شده است تا منجر به دفع ایمن لجن و زایدات آلی شود. مطالعه مروری حاضر با هدف بررسی کمپوست همزمان لجن تصفیه خانه فاضلاب و انواع زایدات آلی جهت راهبردی برای کاهش آلودگی محیط زیست و کشاورزی انجام شد. مواد و روش ها: در مطالعه مروری حاضر مقالات پایگاه های داده Scopus، Springer، Web of Sciences و PubMed به زبان انگلیسی و google scholar به زبان فارسی جستجو شد و پارامتر هایی نظیر pH، نسبت کربن به نیتروژن، درصد رطوبت و زمان انجام فرآیند مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور از کلیدواژه های Co-compost، wastewater treatment sludge، organic wastes، environmental pollution و agricultural و همچنین کمپوست همزمان، لجن تصفیه خانه فاضلاب، زایدات آلی، آلودگی محیط زیست و کشاورزی استفاده شد. یافته ها: در بازه زمانی 2020-2011، از مجموع 38 مقاله دریافت شده، تعداد 14 مقاله با واژه های مذکور یافت شد و 24 مورد از مقالات به دلیل اینکه فاقد واژه لجن تصفیه خانه بودند، 5 کتاب و 6 مقاله که در رابطه با فاضلاب بودنداز مطالعه حذف شدند. بررسی مقالات نهایی نشان داد، برای بهبود فرآیند کمپوست می توان با کاهش اندازه مواد خام اولیه و استفاده از مواد حجیم کننده به منظور کاهش زمان فرآیند و همچنین اندازه گیری و کنترل pH، نسبت کربن به ازت و درصد رطوبت به صورت روزانه، به افزایش کیفیت محصول اشاره کرد. نتیجه گیری: در اکثر مطالعات گذشته از مواد حجیم کننده و کاهش اندازه ذرات به منظور افزایش هوادهی کمپوست و کاهش زمان استفاده شده بود. مهم ترین پارامترهای تاثیرگذار در فرآیند کمپوست همزمان، تنظیم pH و درجه حرارت بود. فرآیند کمپوست همزمان با کاهش اثرات سوء زیست محیطی لجن تولیدی تصفیه خانه و زایدات آلی، به عنوان یک فرآیند دوست دار محیط زیست سبب افزایش بهداشت و سلامت افراد جامعه می شود.

زمینه و هدف: هلیکوباکتر پیلوری، شایع ترین پاتوژن گوارشی است که بیش از نیمی از مردم دنیا آلوده به این باکتری می باشند. هلیکوباکتر پیلوری باکتری، عامل زخم گوارشی (گاستریت مزمن)، سرطان معده، لمفوم و آدنوکارسینوم می باشد. مطالعه حاضر با هدف کاربرد روش واکنش زنجیره ای پلیمرازی (PCR) برای حضور هلیکوباکتر پیلوری شیر آب مصرفی و آب چاه بیمارستان های منتخب شهر تهران سال 1399 انجام گرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی خوشه ای تصادفی، نمونه ها از شیر آب مصرفی سیستم توزیع آب آشامیدنی 22 نمونه و آب چاه 6 نمونه از بیمارستان های منتخب در نواحی مختلف شهر تهران از تاریخ 15 شهریور تا 30 آبان 1399 تهیه شد. نمونه ها در ظروف استریل بر اساس دستورالعمل روش های استاندارد ملی جمع آوری شد. هلیکوباکتر پیلوری در این تحقیق با استفاده از روش واکنش زنجیره ای پلیمرازی (PCR) و کشت سطحی ارزیابی شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS، ورژن 18 انجام گرفت. یافته ها: در این مطالعه شیوع هلیوباکتر پیلوری با روش PCR، 2 مورد (10/3 درصد) گزارش شد. میانگین تعداد هلیوباکتر پیلوری در میلی لیتر نمونه های شیر آب مصرفی و آب چاه به ترتیب 0/18±, 0/85 و 0/67±, 1/63 بود. میانگین تعداد باکتری های بشقابی هترتروفی در میلی لیتر نمونه های شیر آب مصرفی و آب چاه بیمارستان های منتخب شهر تهران به ترتیب 0/0±, 0/0 و 2/10±, 7/83 بود. میانگین تعداد باکتری های کلیفرم، اشرشیا کلی، پسودوموناس آیروژینوزا، کلستریدیوم پرفرینژینس و استرپتوکوکوس فکالیس در 100 میلی لیتر نمونه های شیر آب مصرفی 0/0±, 0/0 بود. نتیجه گیری: هلیکوباکتر پیلوری به علت مقاومت تحت شرایط نامساعد محیطی ماندگاری بالایی در محیط آبی دارد و حذف آن شاخصی از بهداشت محیط مناسب خواهد بود. کنترل آلودگی و استراتژی های پیشگیری به منظور کاهش خطر حضور هلیکوباکتر پیلوری برای تهیه منابع آب سالم به مقامات بهداشت عمومی پیشنهاد می شود. بررسی کیفیت بیولوژیکی (باکتری هتروتروفی، کلیفرم، اشرشیا کلی، پسودوموناس آیروژینوزا، کلستریدیوم پرفرینژینس، استرپتوکوکوس فکالیس)، کیفیت فیزیکی-شیمیایی آب و هلیکوباکتر پیلوری، از جمله نقاط قوت و نوآوری این تحقیق محسوب می شوند.

زمینه و هدف: با توجه به اینکه مشکلات زیستمحیطی روزبه روز در حال افزایش است، حفظ محیطزیست نیازمند رفتار زیستمحیطی مناسب میباشد. در این میان زباله پراکنی و تجمع زباله در طبیعت و محیط، به عنوان یک مساله زیست محیطی و انسانی کاملا شناخته شده است که علاوه بر مسایل زیبایی شناختی محیط، تهدیدی برای بهداشت و سلامتی روحی، روانی و جسمی شهروندان است. علی رغم تاثیرات مثبت شیوع ویروس کووید-19 در محیط زیست، تاثیرات منفی نیز بر محیط زیست داشته است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل آسیب شناسانه رفتار زیست محیطی شهروندان در منطقه 3 شهر اردبیل با تاکید بر زباله پراکنی در دوران پاندومی کووید-19 و با در نظر گرفتن 4 معیار (فقدان امکانات، محیط کثیف، گمنامی و عادت به زباله پراکنی) صورت گرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی تحلیلی و پیمایشی، جهت سنجش رفتارهای زیست محیطی شهروندان محلات مورد مطالعه، شاخص های مرتبط زباله پراکنی با استفاده از روش آنتروپی وزن دهی و محلات هدف با بهره گیری از روش های تصمیم گیری رتبه بندی و برای دست یابی به اولویت بندی نهایی از روش ادغامی کپ لند استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری25 SPSS، و اکسل جهت برآورد میانگین پاسخ های پرسشنامه انجام شد. یافته ها: بر اساس یافته ها: ی حاصل از روش های مختلف تصمیم گیری، محله ملایوسف و ملاباشی با کمترین امتیاز در نامطلوب ترین وضعیت و رتبه نخست به لحاظ زباله پراکنی قرار داشتند و محله رضوان با کسب بیشترین امتیاز در رتبه آخر و دارای بهترین وضعیت بود. نتیجه گیری: از آنجایی که بسیاری از شهروندان فقدان یا ضعف خدمات مربوط به دفع زباله را یکی از دلایل مهم رفتار زباله پراکنی دانسته اند، از این رو فراهم نمودن زیرساخت های بهداشتی-مراقبتی و آموزشی در سطح شهر بسیار حایز اهمیت می باشد تا بتوان افراد جامعه را به رفتارهای زیست محیطی مسیولانه تشویق نمود.

زمینه و هدف: پسماندهای بیمارستانی بعد از رادیواکتیو، به عنوان دومین پسماندهای خطرناک مطرح هستند. اگرچه این موضوع، سلامت شهروندان و محیط زیست را تهدید می کند، ولی اختلاف نظر بین نهادهای متولی، مدیریت پسماندهای بیمارستان را با مشکل جدی مواجه کرده است. مدیریت نامناسب از یک سو و افزایش حجم این پسماندها به سبب شیوع ویروس کرونا از سوی دیگر، ضرورت پرداختن به این موضوع را دوچندان نموده است.، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی و ساختاردهی تعارضات و تناقضات میان ذی نفعان این مسیله انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه، ابتدا با استفاده از رویکرد استراتژی مذاکره و بازتاب مفاهمه، مشارکت کنندگان مسیله شناسایی شدند. سپس با ترسیم نمودار قدرت-علاقه بازیگران اصلی تعیین و در نهایت با استفاده از تیوری درام، تقابل و تعارض بازیگران در این مسیله ساختاردهی گردید. یافته ها: با توجه به اولویت ها و گزینه های تصمیم 5 بازیگر اصلی در میز مذاکره، عدم همکاری و کشمکش زیادی بین آنها وجود داردشت. بیشترین کشمکش میان سازمان های پسماند و بیمارستان ها شکل گرفت و مهم ترین نوع معضل بین سازمان ها، معضل رد گزینه های یکدیگر بود. نتیجه گیری: تعارضات ناشی از معضل رد گزینه ها را می توان به نوعی بهترین نوع از تعارض دانست که با مصالحه و همکاری سازمان ها با یکدیگر می توانند بهبود در مسیله را ایجاد کنند. در این حالت با مذاکره، اندکی انعطاف پذیری و سازش در مورد گزینه های موجود و یا با اندکی تغییر و نوآوری در ارایه گزینه های جدیدتر، می توان این تعارضات را به همکاری تبدیل نمود.

زمینه و هدف: از آنجا که تهیه و توزیع مواد غذایی بهداشتی در مراکز خدمات غذایی مهم ترین نقش را در پیشگیری و ابتلای بیماری های منتقله از مواد غذایی دارد. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی آگاهی، عملکرد و نگرش بهداشت و ایمنی مواد غذایی مراکز خدمات غذایی استان کرمانشاه در زمان شیوع همه گیری بیماری کووید-19 انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی جهت جمع آوری داده ها از پرسش نامه استاندارد شامل اطلاعات دموگرافیک، عملکرد آگاهی ودانش استفاده شد. پرسش نامه در 4 بخش شامل اطلاعات دموگرافیک، بخش آگاهی، نگرش و عملکرد تنظیم شد. در بخش اول اطلاعات دموگرافیک شامل جنسیت، سن، میزان تحصیلات، میزان درآمد، میزان سلامتی و رضایت مندی، بخش دوم آگاهی به صورت 7 سوال 2 گزینه ای، بخش سوم نگرش 12 سوال 5 گزینه ای و بخش عملکرد شامل 10 سوال 5 گزینه ای بود. ابزار پرسش نامه استاندارد نگرش، عملکرد و آگاهی مواد غذایی وروش کار تجزیه و تحلیل داده در دو بخش توصیفی و استنباطی با نرم افزار spss صورت گرفت. یافته ها: رعایت اصول بهداشتی و ایمنی مواد غذایی می تواند احتمال آلودگی غذاها با هرگونه پاتوژنی به ویژه کرونا ویروس جدید را به حداقل برساند. در این راستا میانگین نمره نگرش پاسخ دهندگان 5/3±, 51/67 برآورد شد. این میانگین در بخش بهداشت 7/3±, 48/51 و در بخش ایمنی 7/6±, 19/58 برآورد گردید، بنابراین نمره بخش ایمنی بالاتر از بخش بهداشت بود. میانگین نمره عملکرد پاسخ دهندگان 1/4±, 45/72 برآورد شد. این میانگین در بخش بهداشت 1/2±, 31/49 و در بخش ایمنی 7/2±, 07/65 برآورد گردید. بنابراین نمره بخش ایمنی بالاتر از بخش بهداشت بود. میانگین نمره آگاهی پاسخ دهندگان 8/6±, 71/54 برآورد شد. این میانگین در بخش بهداشت 1/2±, 31/49 و در بخش ایمنی 7/5±, 11/35 برآورد گردید، بنابراین نمره بخش بهداشت بالاتر از بخش ایمنی بود. نتیجه گیری: ارزیابی آگاهی، عملکرد و نگرش بهداشت و ایمنی مواد غذایی در مراکز خدمات غذایی استان کرمانشاه در زمان شیوع همه گیری بیماری کووید-19، از وضعیت نسبتا ضعیفی برخوردار است. با این حال اکثر پاسخ دهندگان از میکروارگانیسم موجود در دست و بینی، اهمیت بهداشت دست ها قبل و حین تهیه غذا و سرو آن، درجه حرارت نگهداری غذای گرم و وضعیت میکروارگانیسم ها در سردخانه آگاهی کافی نداشتند. این عدم آگاهی می تواند شرایط را برای آلودگی متقابل و افزایش رشد میکروارگانیسم های غذازاد در زمان شیوع ویروس کرونا فراهم نماید.