آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران
سال:1393 | دوره:2 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: افزایش قابل توجهی در مصرف غذاهای آماده یا فست فودها در دهه های اخیر دیده شده است. درنتیجه استفاده زیاد از این غذاهای پرکالری و چرب و عدم تعادل بین انرژی دریافتی و مصرفی، شانس ابتلا به دیابت و بیماری های قلبی عروقی در افراد به شدت افزایش داده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل مرتبط با مصرف غذای آماده در شهر بندرعباس در سال 1392 انجام گرفت.مواد وروش ها: پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی-تحلیلی از نوع مقطعی بود. جامعه آماری را 600 نفر مصرف کننده غذاهای آماده تشکیل داد. روش نمونه گیری ترکیبی از تصادفی خوشه ای و آسان در دسترس بود. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته جهت سنجش علل گرایش مردم به مصرف غذاهای آماده بود. روایی پرسشنامه توسط متخصصین و پایایی آن در مرحله مطالعه اولیه (پایلوت) مورد تائید قرار گرفت. برای تفسیر داده ها از نرم افزار SPSS16 و روش های آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار، تعداد و درصد) و تحلیلی ( ANOVAو کای اسکوئر دو) استفاده شد. همچنین P<0.05 ازنظر آماری معنادار تلقی گردید.یافته ها: در این مطالعه 52% افراد مرد بوده و 303 نفر (50.5%) از بین غذاهای آماده پیتزا را ترجیح داده بودند. در افراد زیر 25 سال مصرف غذاهای آماده بیشتر از سایر گروه های سنی دیده شد. افراد تحصیل کرده دانشگاهی بیشتر از سایر مقاطع تحصیلی مصرف کننده غذاهای آماده بودند.نتیجه گیری: مصرف غذاهای آماده در افراد جوان و دارای تحصیلات دانشگاهی بیشتر دیده شد. شاید محل سکونت، تحصیلات، وضعیت اشتغال در نوع مصرف غذاهای آماده و همچنین تکرار مصرف این غذاها دخیل باشد.

زمینه و هدف: عوارض یائسگی به کاهش کیفیت زندگی در زنان منجر می شود. شناخت این مرحله به عنوان فرایند طبیعی در زندگی زنان در کنترل موثر مشکلات آنان در این دوره مهم است. هدف این مطالعه تعیین ابعاد چهارگانه کیفیت زندگی زنان یائسه (وازوموتور، روحی- اجتماعی، جسمی و جنسی) در شهر تهران است.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی تحلیلی، 700 نفر از زنان یائسه شهر تهران با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه برای برآورد نسبت یک پدیده به روش نمونه گیری تصادفی ساده 700 نفر از زنان یائسه شهر تهران انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد کیفیت زندگی زنان یائسه بود. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS14 و در سطح معناداری 0.05 با استفاده از روش های توصیفی (میانگین، انحراف معیار، فراوانی مطلق، فراوانی نسبی) و تحلیلی (آزمون کای اسکوئر) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.یافته ها: میانگین نمره کل کیفیت زندگی زنان یائسه موردبررسی 43.28 (متوسط) به دست آمد. بالاترین نمره میانگین مربوط به بعد فیزیکی (3.09±23.97) و کمترین نمره میانگین مربوط به بعد وازوموتور (3.29±0.84) بود. همچنین میان کیفیت زندگی آنان با شغل (p=0.04) و میزان درآمد (p=0.009) ارتباط معنادار آماری مشاهده شد؛ به این صورت که خانم های یائسه خانه دار و همچنین زنان با میزان درامد بیشتر از کیفیت زندگی بهتری برخوردار بودند.نتیجه گیری: کیفیت زندگی زنان مورد بررسی مطلوب نیست و طراحی مداخلات مناسب برای بهبود کیفیت زندگی آنان ضروری است.

زمینه و هدف: سلامت معنوی به عنوان یکی از سرمایه های با ارزش دارای پشتوانه دینی انسان است و ارتباط آن با شادکامی به عنوان احساس رضایت که افراد نسبت به زندگی دارند، موضوعی است که کمتر به آن پرداخته شده است. لذا هدف اصلی این تحقیق رابطه بین سلامت معنوی و شادکامی در میان دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس در سال 1392 بود.مواد و روش ها: سلامت معنوی در این پژوهش با پرسشنامه سلامت معنوی الیسون بر اساس سه بعد شناختی، عواطف، کنش و شادکامی نیز با استفاده از پرسشنامه آکسفورد با پنج حیطه رضایت زندگی، حرمت خود، بهزیستی فاعلی، رضایت خاطر و خلق مثبت مورد تحلیل قرارگرفته است. جامعه آماری دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس در سال 1392 بود. تعداد نمونه 90 نفر بودند که با استفاده از نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و به وسیله پرسشنامه مورد سوال قرار گرفتند. برای تفسیر دادها از نرم افزار SPSS13 و روش های آماری توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی) و تحلیلی (ضریب همبستگی پیرسون، آزمون من ویتنی، تجزیه وتحلیل رگرسیون خطی) استفاده شد.یافته ها: سلامت معنوی دانشجویان با شادکامی آن ها رابطه مثبت و معناداری داشت. ضریب همبستگی بین سلامت معنوی و شادکامی 0.62 بود و کلیه محاسبات این تحقیق با سطح اطمینان 0.95 انجام شد. تمامی ابعاد سلامت معنوی با شادکامی ارتباط معناداری داشت. بیشترین ارتباط را بعد عواطف و کمترین ارتباط را بعد کنش با شادکامی به خود اختصاص داد. میانگین نمره سلامت معنوی با توجه به جمع میانگین (انحراف معیار) نمرات در دانشجویان 76.1 (12±85) و میانگین نمره شادکامی در آن ها 75.46(14±87) به دست آمد.نتیجه گیری: در صورت برنامه ریزی پیرامون ابعاد شناخت معنوی و عواطف دانشجویان، می توان میزان شادکامی در این گروه عظیم و مهم جامعه را افزایش داد و امیدوارتر بود که این شادکامی دوام و پایداری بیشتری داشته باشد.

زمینه و هدف: بازاریابی اجتماعی در طی چندین سال گذشته بارها در جهت تاثیر گذاری بر رفتار بهداشتی مورد استفاده قرار گرفته شده است. این مقاله سعی دارد با مروری بر تجارب موجود در این زمینه وسعت کاربرد رویکرد بازاریابی اجتماعی، چگونگی کاربرد، میزان موفقیت در تغییر رفتارهای بهداشتی گزارش شده را بررسی نموده و از این طریق رهنمودهایی برای محققینی که تمایل به استفاده از این رویکرد در مداخلات آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت در آینده را دارند، ارائه نماید.مواد و روش ها: این مطالعه یک مطالعه مروری است. ابتدا با استفاده از کلید واژه های اختصاصی در موتورهای جستجو شامل Google Scholar، Pu bmed، Sciencedirect، SID و بانک های مقالات علوم بهداشتی، مقالات و گزارش های مرتبط با کاربرد رویکرد بازاریابی اجتماعی در حوزه سلامت در ایران و جهان به دو زبان انگلیسی و فارسی استخراج گردید. داده ها سپس بر حسب اهداف مطالعه مورد تحلیل کیفی طبقه بندی شدند.یافته ها: گرچه محور عمده مطالعات تغذیه سالم بود؛ اما به موضوعاتی از قبیل بهبود سلامت قلب، استفاده از کلاه ایمنی، محافظت از خود در برابر نور خورشید نیز پرداخته شده است. در این مطالعات نتیجه بازاریابی اجتماعی نه تنها بر رفتار مصرف یک محصول خاص بلکه بر متغیرهای دیگری چون آگاهی، باورها و وضعیت سلامت نیز گزارش شده است. میزان موفقیت گزارش شده در تغییر رفتار بهداشتی افراد مورد مطالعه طیف نسبتا گسترده ای از کاهش 10 درصدی مصرف روغن جامد تا 30% افزایش در مصرف سس سویای غنی از آهن متغیر بوده است.نتیجه گیری: به نظر می رسد مداخلات ارتقاء سلامت با رویکرد بازاریابی اجتماعی درتغییر رفتارهایی که مستلزم استفاده از یک محصول بهداشتی و دسترسی به امکانات است و نیز بیشتر تحت تاثیر نگرش و تصمیم فردی است می تواند با موفقیت های ارزشمندی همراه باشد. مطالعات میزان موفقیت های مختلفی را گزارش کرده اند؛ اما هنوز خیلی روشن نیست که چرا میزان تغییر رفتارهای گزارش شده چنین تفاوت هایی رانشان می دهند و لذا مطالعات بیشتری لازم است.

زمینه و هدف: یکی از مقوله های مهم در مباحث روان شناسی و روان پزشکی سلامت روان است که عوامل متعددی بر آن تاثیرگذار است. هدف از این مطالعه تعیین عوامل موثر بر سلامت روان دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر بوشهر مبتنی بر نظریه شناخت اجتماعی است.مواد و روش ها: این مطالعه، پژوهشی توصیفی – تحلیلی از نوع مقطعی بوده که در آن 500 نفر دانش آموز دختر دبیرستان های دولتی شهر بوشهر به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای خوشه ای موردبررسی قرار گرفتند. داده ها توسط پرسشنامه های استاندارد خودکارآمدی اجتماعی، اضطراب پیشرفت تحصیلی، حمایت اجتماعی چند بعدی، انگیزش تحصیلی و کیفیت زندگی (SF-36) جمع آوری گردید. داده ها توسط نرم افزار SPSS20 با استفاده از آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی در سطح معناداری 0.05 تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: دانش آموزان مورد بررسی از سطح سلامت روان متوسطی (50.99±11) برخوردار بودند و سلامت روان آنان با حمایت اجتماعی، انگیزش تحصیلی و اضطراب تسهیل کننده ارتباط داشت. اضطراب تسهیل کننده، حمایت خانواده و حمایت دوستان 13.2% تغییرات سلامت روان را پیشگویی می کردند.نتیجه گیری: ایجاد محیط حمایت کننده در خانه و مدرسه توسط والدین، دوستان و آموزش نحوه برخورد با اضطراب به ویژه اضطراب تسهیل کننده جهت ارتقاء سلامت روان دانش آموزان دختر ضروری است.

زمینه و هدف: سل یکی از شایع ترین بیماری های عفونی است که سالانه منجر به بیش از 2 میلیون مرگ در جهان می گردد. این مطالعه با هدف تعیین میزان تاثیر آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی در ارتقاء رفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت چابهار در سال 1392 انجام گرفت.مواد و روش ها: چارچوب این مطالعه نیمه تجربی را مدل اعتقاد بهداشتی به وسیله پرسشنامه محقق ساخته تشکیل می دهد. تعداد 80 نفر از مسلولین ریوی اسمیر مثبت با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب و به دو گروه آزمون و کنترل تقسیم شدند. جلسات آموزشی جهت گروه آزمون به صورت چهره به چهره و پرسش و پاسخ در طی 2 ماه و در 2 جلسه انجام گرفت و مداخله ای روی گروه کنترل صورت نگرفت. مواد کمک آموزشی شامل؛ کتابچه آموزشی و پمفلت بود. از دو گروه، یک ماه بعد از مداخله پس آزمون گرفته شد. داده ها در نرم افزار SPSS19 و آزمون های توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.یافته ها: بعد از مداخله، نمره شدت درک شده، منافع درک شده، موانع درک شده، راهنما برای عمل، خودکارآمدی، آگاهی و رفتارهای خودمراقبتی به طور معناداری نسبت به قبل از مداخله افزایش یافت. و آزمون تی وابسته این تغییرات را معنادار نشان داد ولی در مورد گروه کنترل این تغییرات معنادار نبود.نتیجه گیری: آموزش بهداشت از طریق مدل اعتقاد بهداشتی، رفتارهای خودمراقبتی بیماران سل ریوی اسمیر مثبت را ارتقاء می دهد.

زمینه و هدف: بارداری می تواند به عنوان یکی از بهترین وقایع زندگی فردی و خانوادگی هر زن باشد اما ناخواسته بودن آن ممکن است سلامتی مادر، کودک، خانواده و نهایتا جامعه را تهدید نماید. هدف از این مطالعه شناخت عمیق دلایل روان شناختی ناخواسته بودن بارداری زنان می باشد.مواد و روش ها: این مقاله بخشی از یک پژوهش با رویکرد کیفی از نوع تحلیل درون مایه در شهرستان اهواز و بهبهان در سال 1392 است. نمونه گیری به روش نمونه گیری مبتنی بر هدف و تا زمان اشباع یافته ها ادامه داشت. داده ها از طریق مصاحبه فردی عمیق بدون ساختار توسط پژوهشگران با 30 شرکت کننده (24 نفر دارای تجربه مستقیم و 6 نفر دارای تجربه غیرمستقیم) جمع آوری و همزمان با آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. استحکام داده ها توسط مشارکت کنندگان و کنترل خارجی تایید گردید.یافته ها: مضمون های اصلی شامل سه زمینه بود: 1) شرمندگی ناشی از هنجارهای ذهنی مرتبط با بارداری، 2) احساس تنهایی و درک حمایت اجتماعی ناکافی و 3) ترس از عواقب ناگوار بارداری؛ که مجموعا خود از 12 طبقه فرعی تشکیل شدند.نتیجه گیری: یافته ها نشان دهنده دلایل روان شناختی احساس ناخواسته بودن بارداری بر اساس تجربیات زنان است. لذا، با در نظر گرفتن اینکه این بارداری ها به عنوان بارداری های پرخطر محسوب می شوند، تدوین برنامه های آموزشی برای این مشکل ضروری است تا از آثار منفی بارداری ناخواسته بر سلامت جامعه کاسته شود.

زمینه و هدف: نظریه انتخاب، به عنوان یک نظریه مبتنی بر روان شناسی کنترل درونی، معتقد است گذشته بر زندگی کنونی ما اثر شگرفی دارد ولی تعیین کننده رفتار کنونی ما نیست. نظریه انتخاب توضیح می دهد که ما به عنوان انسان چگونه برای به دست آوردن «آنچه می خواهیم» دست به انتخاب می زنیم. با توجه به خلا پژوهشی که در زمینه نظریه انتخاب در ایران وجود دارد، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش نظریه انتخاب بر کیفیت زندگی و شادکامی در افراد ترک کننده مواد مخدر انجام شده است.مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی است. طرح به کاررفته در این پژوهش، طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل و همچنین مرحله پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی افراد ترک کننده مواد مخدر شهر تهران در سال 1391 بود. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای تعداد 40 نفر از بین افرادی که دوره ترک را در مرکز ترک اعتیاد گذرانده بودند، انتخاب و سپس به شیوه تصادفی ساده در دو گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر) جای دهی شدند. برای جمع آوری داده ها از دو پرسشنامه کیفیت زندگی و مقیاس شادکامی مونش استفاده شد. برنامه آموزش نظریه انتخاب در 12 جلسه 90 دقیقه ای برای افراد گروه آزمایش برگزار شد. جهت تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کواریانس اندازه گیری مکرر استفاده شد.یافته ها: آموزش نظریه انتخاب موجب افزایش سطح کیفیت زندگی (P£0.000، F=50.85) و شادکامی (P£0.000، F=573.05) افراد گروه آزمایش در مرحله پس آزمون شده است. همچنین نتایج نشان داد اثرات مداخله در مراحل پس آزمون و پیگیری با گذشت زمان روند ثابتی داشتند.نتیجه گیری: با توجه به اهمیت سطح مطلوب کیفیت زندگی و شادکامی در دوره ترک مواد، مراکز ترک اعتیاد می توانند با ارائه آموزش نظریه انتخاب به افزایش سطح شادکامی و کیفیت زندگی افراد، پس از ترک مواد مخدر کمک نمایند.