غدد درون ریز و متابولیسم ایران
سال:1381 | دوره:4 | شماره:2 (مسلسل 14) |تعداد مقالات:11

در پنجاه سال گذشته، پژوهش ها نشان داده اند مهم ترین عواملی که سبب بروز ناتوانی ها و مرگ های زودرس می شوند، از بیماری های عفونی و واگیر به بیماری های مزمن و تحلیل برنده (دژنراتیو) تغییر یافته اند.در این سالها از یک طرف، به علت افزایش توان اقتصادی جوامع صنعتی و رفاه بیش از حد در زندگی، زیاده روی در مصرف چربی ها، گوشت، شکر و نمک و مصرف دخانیات رایج گردید و از سوی دیگر فعالیت بدنی کاهش یافت. رعایت اصول بهداشتی عمومی، واکسیناسیون و تولید آنتی بیوتیکها و داروهای موثر برای درمان عفونت ها، سبب پیشگیری از بروز و نیز درمان نامناسب بیماری های عفونی گردید؛ لذا با افزایش متوسط طول عمر انسان ها، تعداد  سالمندان در کشورها افزایش یافت.

مقدمه: بیماری های جسمی با ساختارهای روانشناختی انسان، رابطه ای تنگاتنگ دارند که اثرگذاری و اثرپذیری هر یک بر دیگری و از دیگری، از سده های پیشین، مورد توجه پژوهشگران زمینه های پزشکی بوده است. در رده بندی های دانش روانپزشکی، دیابت در نمایه بیماری های روان ـ تنی جای دارد که در این بیماری ها پیرامون نقش الگوهای رفتاری و فشارهای روانی در بروز و تداوم بیماری های جسمی بحث می شود. هدف از این پژوهش بررسی چگونگی رابطه الگوهای رفتاری نوع A با بیماری دیابت نوع یک و دو است.مواد و روش ها: پنجاه بیمار مبتلا به دیابت نوع یک، پنجاه بیمار نوع دو و پنجاه نفر یه عنوان گروه شاهد بررسی شدند. برای سنجش الگوهای رفتاری A از پرسشنامه جنکینز که دارای روایی و پایایی جهانی است بهره گرفته شد.یافته ها: داده های آماری نشان داد که بیشتر افراد دیابتی نوع یک (74%) الگوهای رفتاری A را در مقایسه با دیابتی های نوع دو و گروه شاهد آشکار می کنند (P=0.037)نتیجه گیری: این یافته نقش الگوهای رفتاری و ساختار روانی را در سیر بالینی بیماری دیابت مطرح می سازد و بر اهمیت جایگاه مداخلات روانشناختی در درمان دیابت تاکید می کند.

مقدمه: دیابت بیماری مزمنی است که بسیاری از عوارض آن شناخته شده است. رابطه بین بیماری دیابت و روابط خانوادگی در این بیماران تا به حال بررسی نشده است. این تحقیق با هدف مقایسه چگونگی روابط خانوادگی بانوان دیابتی و غیردیابتی در جمعیت ساکن شهرک های غرب تهران انجام شد.مواد و روش ها: از مجموع 306 زن 25 تا 50 ساله ساکن دو شهرک اطراف تهران که به طور کاملا تصادفی و با همکاری مراکز بهداشتی، درمانی منطقه و کمک رابطان بهداشت انتخاب شده بودند، 279 نفر در طرح شرکت نمودند که از این عده، 81 نفر مبتلا به دیابت و 198 نفر غیردیابتی بودند. که قبلا توسط یکی از محققان به فارسی ترجمه و هنجاریابی شده بود ـ استفاده شد. این پرسشنامه شامل 72 پرسش است که میزان صمیمیت، عشق، غیروابستگی، حل منطقی تعارضات و آزادی عملکرد و رفتار را می سنجد. هر فرد با تکمیل این پرسشنامه می تواند نمره‍ای بین 144+ تا 144- کسب کند.یافته ها: میانگین سنی افراد شرکت کننده در طرح در افراد دیابتی 36.4±11.2 و در افراد غیردیابتی 33.8±7.8 سال بود، که تفاوت معنی داری از نظر آماری با یکدیگر نداشتند. میانگین نمره کل پرسشنامه روابط خانوادگی برای افراد دیابتی -1.15±20 و برای افراد غیردیابتی -3.37±22 بود که تفاوت معنی داری را بین دو گروه بانوان دیابتی و غیردیابتی نشان نمی دهد. میزان صمیمیت در روابط بانوان دیابتی و غیر دیابتی به ترتیب +2.92±7.2 و +5.13±9.1 بود که تفاوت معنی داری را نشان می‍دهد (p<0.05)، همین طور میزان عشق در روابط بانوان دیابتی به طور معنی داری کمتر از گروه غیردیابتی ها بود -1.92±5.1) در مقابل (P<0.05, -0.93±4.4. همچنین میزان استقلال در بانوان دیابتی به طور معنی داری کمتر از گروه غیر دیابتی ها بود -1.92±5.1) در مقابل (P<0.05, -0.93±4.4. همچنین میزان استقلال در بانوان دیابتی به طور معنی داری بیشتر از گروه غیر دیابتی بود -4.85±4.8) و (P<0.05, -6.74±7.4. تفاوت معنی داری در دیگر محورهای روابط خانوادگی بین گروه بانوان دیابتی و غیر دیابتی دیده نشد.نتیجه گیری: گرچه تفاوت معنی‍داری بین روابط خانوادگی کلی بانوان دیابتی و غیردیابتی در این بررسی دیده نشد، هیچ یک از دو گروه بانوان دیابتی و غیردیابتی نمره مطلوبی از روابط خانوادگی کسب نکردند.

مقدمه: دیابت یک معضل سلامتی عمومی است که منجر به ناخوشی، مرگ و میر و در نتیجه هزینه های اقتصادی قابل توجه میگردد. این تحقیق با هدف تعیین هزینه های پزشکی مستقیم و غیرمستقیم منتسب به دیابت نوع 2 و تخمین هزینه سرانه بیماران مبتلا به انجام رسیده است.مواد و روشها: هزینه های مستقیم پزشکی بیماری دیابت در 22349 بیمار دیابتی نوع 2 شهر اصفهان با استفاده از روش "مطالعه بر اساس شیوع هر عارضه در مسیر کلینیکی بیماری دیابت" و تخمین خدمات و مراقبتهای لازم در هر مرحله (ویزیت پزشک، آزمایش های پاراکلینیک، دارو، عمل جراحی، بستری و...)، محاسبه قیمت خدمات یاد شده و ضرب کردن نتایج در کسر سبب شناختی هر عارضه براورد گردید. همچنین هزینه های غیرمستقیم بیماری دیابت با محاسبه ضررهای ناشی از روزهای از دست رفته به علت کاهش بازدهی، ضررهای ناشی از ناتوانی و از کارافتادگی و ضررهای مرگ زود هنگام تخمین زده شد.یافته ها: هزینه های مستقیم پزشکی منسوب به دیابت در افراد دیابتی نوع 2 بالای 40 سال شهر اصفهان، 998/8 میلیارد ریال و هزینه های غیرمستقیم منسوب به دیابت بالغ بر 167 میلیارد ریال براورد گردید. بدین ترتیب هزینه های سرانه غیرمستقیم هر فرد دیابتی غیروابسته به انسولین بالای 40 سال، 6/18 برابر هزینه های سرانه مستقیم میباشد. کل هزینه های پزشکی منسوب به دیابت در افراد دیابتی نوع 2 شهر اصفهان به  176.4 میلیارد ریال بالغ گردید که در نتیجه هزینه سرانه هر فرد معادل با 3/7893868 ریال براورد شد. با تعمیم نتایج به 2/1 میلیون بیمار دیابتی نوع 2 در کشور، کل هزینه های ناشی از این بیماری به رقم 6/9472 میلیارد ریال در سال بالغ میگردد.نتیجه گیری: هزینه های اقتصادی دیابت نوع 2 در کشور ما بسیار سنگین است. هر گونه مداخله بهداشتی ـ درمانی که بتواند شروع تظاهرات دیابت را به تاخیر بیندازد یا پیشرفت عوارض آن را کند نماید، سهم بسزایی در تخفیف آلام بیماران، بهبود کیفیت زندگی آنها و کاهش هزینه های تحمیلی خواهد داشت.

مقدمه: افراد دیابتی به برخی از عفونتها حساسیت بیشتری نشان میدهند. کاندیدوزیس دهانی یکی از شایعترین عفونتهای فرصت طلب در افراد دیابتی و مبتلایان به نقص ایمنی سلولی است. هدف از این مطالعه مقایسه فلور قارچی و فراوانی عفونتهای قارچی دهان و عوامل موثر بر بروز آن در بیماران مبتلا به دیابت ملیتوس و افراد شاهد بود.مواد و روشها: در این تحقیق که به مدت 18 ماه به طول انجامید، 132 بیمار مبتلا به دیابت (گروه مورد) مراجعه کننده به درمانگاه دیابت بیمارستان شریعتی و 130 بیمار غیردیابتی (گروه شاهد)، در سنین 65-25 سال مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونه های خون وریدی و بزاق در شرایط ناشتا گرفته شد. از چهار نقطه مختلف دهان نمونه برای کشت برداشته شد. گروه خونی بیماران نیز تعیین گردید. برای ارزیابی وضعیت متابولیک بیماران HbA1c اندازه گیری گردید.یافته ها: کاندیداآلبیکنس شایعترین قارچ در دهان افراد هر دو گروه بود. این بررسی نشان داد که بین میانگین کلونی کانت تام افراد بیمار و شاهد اختلاف معنی داری وجود دارد (P<0.001). در گروه بیماران دیابتی رابطه ای مستقیم و معنی دار بین غلظت قند خون و بزاق با میانگین کلونی کانت تام دیده شد، در حالی که این ارتباط در گروه کنترل مشاهده نگردید. همچنین در کل جمعیت مورد مطالعه، میانگین کلونی کانت تام با استفاده از دندان مصنوعی یا دندان مصنوعی همراه با استعمال سیگار، افزایش قابل ملاحظه ای نشان داد. در این مطالعه سابقه ابتلا به بیماریهای دیگر دهان به عنوان عامل مستعد کننده افزایش مخمرهای دهانی شناخته شد. به علاوه، کنترل ضعیف دیابت، بهداشت پایین دهان و استفاده از دندان مصنوعی از دیگر عاملها به شمار میروند. آنالیز رگرسیون چندگانه نشان داد که میانگین کلنی کانت تام با افزایش سن و جنس مونث ارتباط دارد. اما متغیرهایی مانند مدت زمان ابتلا به دیابت، قند بزاق و گروههای خونی نقش تعیین کننده ای در تعداد کلونی های جدا شده نداشتند. در گروه دیابتی با گروه خونی AB به میزان معنی داری ضایعات لوکوپلاک زبانی شایعتر بود. همچنین ارتباط معنی داری بین غلظت قند بزاق و HbA1c، غلظت قندخون و HbA1c، HbA1c و میانگین کلونی کانت تام در گروه دیابتی به دست آمد.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد کاندیدوزیس در دهان مبتلایان به دیابت شیوع قابل توجهی دارد و کلونیزه شدن کاندیدا در دهان این بیماران شایع است، لذا رعایت بهداشت دهان و دندان و استفاده از آنتی سپتیک ها و داروهای ضد قارچی موضعی ضروری است.

مقدمه: گزارشهای متناقضی درباره اثر میدانهای مغناطیسی بر جنبه های مختلف حیات در دست است. مطالعه حاضر به بررسی اثر میدان مغناطیسی با القای 05/0 تسلا بر رشد و قند خون پرداخته است.مواد و روشها: 22 موش جوان نژاد BALB/C به دو گروه تقسیم شدند. گروه آزمون به مدت 10 روز و روزانه حداقل به مدت 10 ساعت در میدان مغناطیسی ثابت یکنواخت با القای مغناطیسی 05/0 تسلا که توسط آهن ربای دایمی ایجاد شده بود، قرار میگرفت. گروه شاهد در شرایط مشابه ولی بدون میدان قرار داشت. دو گروه 10 روز قبل، در طول آزمایش و 10 روز پس از آزمایش تحت نظر بودند و روزانه وزن می شدند. سپس گروه آزمون مجددا برای 15 روز در میدان مغناطیسی قرار گرفت و در روز پانزدهم از دو گروه به روش قربانی کردن، نمونه خون جهت اندازه گیری قند خون گرفته شد.یافته ها: وزن گیری برای گروه آزمون 03/0±3/0 گرم در روز (خطای معیار± متوسط) و برای گروه شاهد 03/0±25/0 گرم در روز بود که از نظر آماری تفاوت معنی داری نداشت. سطح قند خون برای گروه آزمون 114.36±8.18mg/dl و برای گروه شاهد 113.81±4.46mg/dl بود که تفاوت معنی دار نشان نداد.نتیجه گیری: در مقالات منتشر شده افزایش قند خون در میدان 01/0 و 001/0 تسلا و کاهش وزن در میدان 9/0 تسلا با آهن ربای الکتریکی گزارش شده است. در مطالعه حاضر میدان مغناطیسی ثابت یکنواخت 05/0 تسلا بر روی رشد و قند خون موش BALB/C  بی اثر بود که نشانگر بی ضرر بودن این میدان است. احتمال دارد که تغییرات گزارش شده در مقالات منتشر شده ناشی از اختلالات صوتی و حرارتی آهن ربای الکتریکی باشد.

مقدمه: کم کاری غده تیرویید عوارض متعددی به دنبال دارد که کم خونی از جمله آنهاست. کم خونی میتواند علل مختلفی داشته باشد و شکننده تر بودن گلبول های قرمز از آن جمله است. در این بررسی شکنندگی گلبولهای قرمز موشهای صحرایی با غده تیرویید کم کار مورد مطالعه قرار گرفته است.مواد و روشها: موشهای نر و ماده با وزن 5±246 گرم با استفاده از متی مازول (500 میلیگرم در هر لیتر آب آشامیدنی برای مدت 20 روز) هیپوتیرویید شدند. برای آزمون روتین شکنندگی گلبولهای قرمز، نمونه های خون از ورید کاروتید موشها روی EDTA گرداوری شد. سپس گلبول های قرمز در محیط هایی با غلظت های مختلف کلریدسدیم (9-0 گرم در هزار) قرار داده شد و میزان همولیز با استفاده از رنگ سنجی تعیین گردید. برای تعیین درصد همولیز گلبولهای قرمز در هر یک از غلظت ها، همولیز در لوله حاوی آب مقطر را صد درصد و به عنوان مبنا قرار داریم.یافته ها: بررسی هورمونی نشان داد که حیوانات هیپوتیرویید شدند و درصد همولیز گلبولهای قرمز حیوانات هیپوتیرویید در غلظتهای کلریدسدیم 5/2، 3، 4، 5/4، 5، 5/5، 6 و 7 گرم در لیتر به طور معنی دار (P<0.05) از حیوانات گروه شاهد بیشتر بود.نتیجه گیری: از این مطالعه می توان نتیجه گرفت که گلبولهای قرمز حیوانات هیپوتیرویید شکننده ترند و این اختلال میتواند از دلایل دیگر کم خونی در این حیوانات باشد.

مقدمه: رشد قد و وزن علاوه بر عوامل ژنتیک تحت تاثیر عوامل محیطی گوناگونی است. برای مشخص کردن اثر عوامل اقتصادی اجتماعی بر رشد قدی و وزنی، منحنی رشد نوجوانان پسر 15 تا 18 ساله ساکن شیراز در دو سطح اقتصادی اجتماعی مختلف با هم و با آمار مرکز ملی بهداشت ایالات متحده (NCHS) مقایسه شده است.مواد و روشها: ابتدا با مراجعه به مراکز آموزش و پرورش، دبیرستانهای برخوردار (وضع اقتصادی بهتر) و غیر برخوردار شیراز مشخص گردید. سپس با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای و با مراجعه به 25 دبیرستان، 1800 دانش آموز از هر گروه اقتصادی (در مجموع 3600 نفر) شامل سه مجموعه 600 نفره برای سنین 15، 16 و 17 ساله انتخاب شدند. قد و وزن هر دانش آموز با روش استاندارد اندازه گیری شد. بعد از مرتب کردن اعداد مربوط به هر گروه سنی و مشخص کردن صدک ها، منحنی های قد و وزن برای هر گروه اقتصادی رسم و با هم مقایسه شد.یافته ها: در تمامی رده های سنی و در سه صدک 5% و 50% و 95%، نوجوانان برخوردار از همسالان غیر برخوردار خود بلندتر بوده، این تفاوت گاهی به 5 سانتیمتر میرسد. مقایسه صدک 50 نوجوانان برخوردار ساکن شیراز با نمودار NCHS نشان می دهد که نوجوانان آمریکایی بلندقدتر از نوجوانان برخوردار شیرازی هستند. ولی این اختلاف کمتر از اختلاف بین دو گروه برخوردار و غیربرخوردار ساکن شیراز است. در مورد وزن نیز در تمام گروه های سنی و در همه صدک ها وزن نوجوانان برخوردار بیشتر از گروه غیربرخوردار است و این تفاوت گاهی تا 5 کیلوگرم نیز میرسد.نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان دهنده تاثیر وضعیت اقتصادی بر رشد قدی ـ وزنی نوجوانان است و نیاز به توزیع متعادل تر امکانات را گوشزد میکند.

کلسینوز تومورال اولیه اختلال وراثتی متابولیسم فسفر است که به شکل توده های بافت نرم در اطراف مفاصل بروز میکند. افزایش سطح سرمی فسفر و شکل فعال ویتامین D از ویژگیهای این بیماری است. درمان جراحی معمولا با عود مجدد توده ها در محل همراه است و درمان دارویی نیز معمولا موفقیت آمیز نیست. مورد معرفی شده در این مقاله مرد هجده ساله ای است که به دلیل بروز توده های متعدد در اطراف مفاصل و هیپرفسفاتمی بررسی شد. پس از انجام آزمون های بیوشیمیایی و آسیب شناسی، تشخیص کلسینوز تومورال اولیه مطرح شد و بیمار تحت درمان با استازولامید قرار گرفت. چهار هفته پس از شروع درمان، سطح سرمی فسفر به حد طبیعی برگشت و اندازه توده های بافت نرم کاهش چشمگیری نشان داد.

استفاده از آنالوگ های GnRH برای درمان بلوغ زودرس و اثر آن برای حفظ قد نهایی، پزشکان را بیش از پیش به درمان بلوغ زودرس ایدیوپاتیک ترغیب کرده است. در سال 1999 در یک مطالعه 20 دختر با نوع آهسته پیشرونده بلوغ زودرس با سن شروع 2/0±1/4 سال گزارش شدند که بدون هیچ درمانی قد نهایی طبیعی پیدا کرده بودند. سن شروع بلوغ بر اساس سن پیدایش علایم اولیه بلوغ در 95% اجتماع یا دو انحراف معیار زیر متوسط سن شروع بلوغ دختران طبیعی تعریف میشود، مطالعه ای در سال 1997 در یک شبکه تحقیقاتی اطفال بر روی بیش از 17000 دختر بین 12-3 سال در آمریکا انجام شد که نشان داد رشد پستان در دختران سفیدپوست در سن متوسط 82/1±96/9 سال و در دختران سیاهپوست در سن متوسط 93/1±87/8 سال اتفاق می افتد که این امر در دختران سفید پوست تقریبا 1 سال و در سیاهپوستان تقریبا 2 سال زودتر از مطالعات قبل بود. از طرفی چون درمان بلوغ زودرس حقیقی بر اساس سرکوبی محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیزـ گناد (HPGA) با آنالوگ هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH)  است، فعالیت بلوغ باید در محور شروع شده باشد که این درمان موثر باشد. تفسیر سطح LH و FSH بستگی به متد اندازه گیری دارد. جدیدترین روش ICMA است که سطح سرمی کمتر ولی حساسیت بیشتری نسبت به روش های قدیمی RIA دارد. با روش جدید ICMA،basal LH  بیشتر از 0.3 IU/L و بعد از آزمون تحریکی با گنادوتروپین کوتاه اثر (GnRH test) اوج LH بیش از5IU/L  میتواند موید بلوغ زودرس باشد. هر چه سن شروع بلوغ کمتر باشد، مدت بلوغ و مدت جهش رشد بیشتر است. متوسط افزایش قد بعد از قاعدگی برای دختران با قاعدگی زودرس، بیشتر (تقریبا 10 سانتیمتر) و برای دختران با شروع قاعدگی دیررس، کمتر (تقریبا 5 سانتیمتر) است. در این مقاله مروری داریم بر شاخص های آزمایشگاهی و بالینی و حد سنی که برای تعریف بلوغ زودرس به کار میرود.