عملیات استشهادی از مفاهیمی است که در سده های اخیر در ادبیات جنگ مسلمانان راه یافته است. مشروعیت این اصطلاح که در گذشته از آن به عنوان «هجوم تک نفره به صف دشمنان» یاد می شد، به پشتوانه ادله ای از قرآن و سنت و اجماع و عقل، محل استناد علمای اسلامی قرار گرفته است، هرچند در سال های گذشته، برخی اندیشمندان سلفی، اقدامات استشهادی مردم فلسطین را حرام می شمردند. این نوشتار با شیوه تحلیل انتقادی و مراجعه مستقیم به منابع معتبر به روش کتاب خانه ای، با مقایسه دیدگاه عالمان اهل سنت و مروجان فکر سلفیه تکفیری در موضوع استشهادی به این نتایج دست یافته است که اهل سنت چهار شرط برای مشروعیت استشهادی برشمرده اند که «مصلحت برای اسلام و مسلمانان» مهم ترین شرط برای عمل استشهادی است، ولی سلفیه تکفیری انکار کرده اند. افزون بر اینکه، جامعۀ هدف استشهادی که باید دو شرط «کافربودن» و «محارب بودن» را داشته باشد، در بیشتر اقدامات استشهادی که در مناطق مسلمانان انجام می شود، نادیده گرفته شده است. این رأی آنان برخاسته از اندیشه ای است که دارالاسلام را به جهت وجود برخی منکرات، دارالکفر می خوانند.
چکیده عربی
دراسة مقارنة للمقومات الشرعیة العملیات الاستشهادیة بین آراء أهل السنة والسلفیة التکفیریة
المستخلص
العملیات الاستشهادیة هی إحدی المفاهیم التی دخلت أدب الحروب الإسلامیة فی القرون الأخیرة. وقد استشهد علماء الإسلام بشرعیة هذا المصطلح، الذی کان یُشار إلیه فی السابق بـ"هجوم الواحد علی صفوف الأعداء"، بناءً علی أدلة من القرآن والسنة والإجماع والعقل، وإن کان فی السنوات الماضیة، بعض علماء السلفیة، حرم عملیات الاستشهادیة الفلسطینین. وقد توصل هذا المقال، باخذ منهج التحلیلی النقدی والرجوع المباشر إلی المصادر الموثقة علی اساس منهج المکتبی، من خلال مقارنة آراء علماء اهل السنة ومروجی الفکر السلفی التکفیری فی موضوع العملیات الاستشهادیة، إلی هذه النتائج التی مفادها أن علماء أهل السنة فرضوا أربعة شروط لمشروعیة عملیات الاستشهادیة ومن اهمها ان تکون فی "صالح الإسلام والمسلمین"، إلا أنها نفیت من قبل علماء السلفیین التکفیریین. مضافاَ إلی ذلک، تم تجاهل شرطین فی جهة المستهدفة عند عملیات الاستشهادیة فی معظم العملیات التی تتم فی البلاد الإسلامیة، وهما أی یشترط "الکفر" وکونها "المحارب". هذا الرأی من وجهة نظرهم ینبع من فکرة أنهم یعتبرون دار الإسلام بدار الکفر وذلک لوجود بعض المنکرات الشرعیة.
الکلمات الرئیسیة
الاستشهادیة، الانغماس، الانتحاریة، التکفیر، تتریس، دار الاسلام