بصیرت و تربیت اسلامی
سال:1394 | دوره:12 | شماره:35 |تعداد مقالات:7

از جمله مسائلی که امروزه در مورد ادیان الهی و کتاب های آسمانی مطرح است، محتوای این کتاب ها و میزان اعتماد به آنهاست. از آنجایی که انسان به مقتضای آفرینش و ساختار وجودی اش گریزی از زندگی اجتماعی ندارد، در نتیجه آفریدگار حکیم برای رشد و شکوفایی زندگی اجتماعی انسان، راهکارهایی در کتاب های آسمانی تبیین و پبامبرانش را مامور به تعلیم آنها کرده است تا جوامع انسانی با به کارگیری آنها، نظام احسن اجتماعی را به وجود آورند. در این تحقیق سعی شده تا با توجه به اهمیت روابط اجتماعی در استحکام و دوام ساختار جامعه و ایجاد سلامت و امنیت اجتماعی، برخی از ارزش های اخلاق اجتماعی در قرآن و عهدین نظیر صداقت و راستی، عهد و پیمان، عدل و انصاف، عفت و پاکدامنی و تعاون و همکاری و مصادیق، ابعاد، آثار و نتایج آنها مورد بررسی قرار می گیرد.

وجود آسیب ها و تهدیدها در بین کارکنان باعث انحراف، رشد بزهکاری و ایجاد اختلال در سازمان ها از جمله نیروی انتظامی و در نتیجه کاهش بهره وری و کارایی می شود. هدف این تحقیق بررسی و شناسایی انواع آسیب ها و تهدیدها و شیوه های صیانت مبتنی بر آموزه های دینی از کارکنان در برابر این آسیب هاست.این تحقیق با روش تحلیلی و توصیفی و با بررسی های اسنادی و کتابخانه ای صورت گرفته است. یافته های حاصل از این تحقیق نشان می دهد که توسل و اتکای کارکنان به آموزه های دینی و قرآنی، مانع پیشرفت آسیب ها و تهدیدها شده و خود نقش مهمی در پیشگیری از ارتکاب تخلف و بزهکاری دارد.بر مبنای نتایج این پژوهش سه عامل فردی، اجتماعی و سازمانی از قبیل: ایمان، عمل صالح، خودشناسی، اخلاص، صبر، ارشاد و راهنمایی، عدالت اجتماعی، اجرای قوانین الهی، خانواده سالم، عدالت سازمانی، فرهنگ سازمانی دینی و نظم و انضباط، نقش بسزایی در صیانت و پیشگیری از آسیب ها و تهدیدها دارند.

پیشرفت علم و تمدن در زمینه های گوناگون زندگی جوامع بشری، همواره پیچیدگی های روزافزونی را از نظر تشکیلات و اداره در سازمان ها به وجود آورده است که باعث تجدید نظر پژوهشگران علوم مدیریت در اصالت نظریه مدیریت شده است؛ زیرا که انسان نمی تواند به گونه ای ناموزون و همچون وصله ای ناهمرنگ در جهان هستی زندگی کند. او به همان اندازه که از نظام، تشکیلات و مدیریت فاصله گیرد؛ با شکست و ناکامی روبه رو خواهد شد و محکوم به فناست.از همین روست که نهج البلاغه به دانش مدیریت توجه خاصی دارد؛ زیرا مدیریت در هر سطحی که باشد و هر گستره ای را تحت پوشش قرار دهد، از آنجا حایز اهمیت است که سرنوشت گروه و جامعه را در دست دارد و می تواند موجب پیشرفت و اعتلا و یا انحلال و عقب ماندگی شود. از همین روست که امام علی (ع) با ظرافت و مهارت خاص از سلسه تدابیر مدیریتی در حوزه های مختلفی سخن گفته است که کاربست آنها از طرف مدیران و دست اندرکاران می تواند حلال مشکلات و بحران ها باشد و زمینه های رشد و ترقی جامعه را به ارمغان آورد. نتیجه حاصل از این پژوهش این است که کاربست مبانی مدیریت توانمند مردم محوری نهج البلاغه، در نظام اداری جوامع اسلامی می تواند الگوی جامع توانمندسازی در مدیریت اسلامی را فراهم و کرده جایگزینی بسیار مناسب و مطلوب و از لحاظ اقتصادی با صرفه تر از الگوی ارائه شده از دانشمندان غربی باشد. این پژوهش که بر روش توصیفی تحلیلی استوار است، ابتدا به تعریف مدیریت و شاخصه های آن از دیدگاه نهج البلاغه و نیز به بیان مدیریت توانا و شاخصه های آن پرداخته و در پایان از مدیریت ناتوان و مفاهیم آن از دیدگاه امام علی (ع) سخن به میان آورده است.

توانمندسازی (التمکین) یعنی شناخت ارزش افراد و نقشی که می توانند در امور مربوط به خود از جمله مسائل معیشتی داشته باشند. هدف غایی تمام نظریه های توسعه انسانی، تلاش در جهت فراهم نمودن فضای مناسب برای افراد جامعه است؛ به طوری که بتوان زمینه را برای اعضای جامعه به منظور برخورداری افراد از منابع موجود و شناخت قابلیت ها و ارزش های خود ایجاد کرد. توزیع درآمد و امکانات از مباحث اقتصادی در اسلام است. رسیدن به رفاه عمومی در جامعه، برقراری عدالت اقتصادی و معیشتی، ریشه کنی فقر و محرومیت، عدم تکدی گری و نیازمندسازی و اجرای درست احکام وضعی اقتصادی که در قرآن و سنت به آنها تاکید شده است، شامل انفاق، خمس، زکات، قربانی، کفاره، صدقه، وقف و... است. این عوامل می توانند فرد و جامعه را به سمت توانمندی اقتصادی و معیشتی پیش ببرد.

با توجه به اعتقاد ما مسلمان به معاد و سرانجام هستی، آشنایی با اهداف و روش های تعلیم و تربیت در اسلام از ضرورت های غیر قابل انکار برای هدایت صحیح افراد جامعه به سوی مسیر سعادت است؛ چرا که بدون شناخت کافی از اهداف و روش های تعلیم و تربیت اسلامی، امکان انحراف افراد از مسیر پر پیچ و خم زندگی دنیوی برای رسیدن به آخرت وجود دارد. به همین دلیل خداوند متعال با فرستادن انبیای الهی، حجت را بر مردم تمام و مسیر هدایت را مشخص کرده است. تعیین اهداف و روش های لازم برای رسیدن به آن از اتلاف وقت، اضظراب و سردرگمی افراد در انتخاب مقصد و مسیر زندگی می کاهد و فرد با آرامش و اطمینان به کمال نهایی خود یعنی قرب الهی نزدیک می شود. در این مقاله که به روش مطالعه اسنادی صورت گرفته، سعی شده تا اهداف تعلیم و تربیت اسلامی در سطوح مختلف و راهکارهای لازم برای رسیدن به آنها بیان گردد. با توجه به نتایج پژوهش، اهداف تعلیم و تربیت در اسلام دارای مراتب مختلف شامل اهداف غایی (عبودیت، قرب و رضوان الهی و حیات طیبه) و اهداف واسطه ای (محوریت توجه به خدا، فرد، دیگران و طبیعت) هستند که در نهایت تمامی آنها برای حصول به اهداف غایی تنظیم شده اند. در ضمن روش های تربیت اسلامی (زمینه سازی تربیتی، تلفیق علم و عمل، الگودهی، مباحثه ای، توجه به تفاوت های فردی، عقلانی، مشاهده، امر به معروف و نهی از منکر، پاداش و تنبیه، عادت، مرحله ای و تجدید نظر در تکالیف) وابسته به شرایط زمانی، مکانی و تفاوت های فردی، متنوع است.

گسترش روزافزون فضای مجازی، فرصت ها و چالش هایی را برای ساحت تربیت سیاسی و اجتماعی جامعه ایران فراهم ساخته است که اهمیت بحث پیرامون آن را ضرورت می بخشد. در بسیاری از ارزیابی هایی که از چالش ها و فرصت های فضای مجازی انجام گرفته، مباحث حوزه چالش ها حول دو محور مطرح بوده است: یکی چالش های کارکردی فضای مجازی و دیگری، نحوه مدیریت و واپایش فضای مجازی که محور دوم باعث شده تا کفه ترازوی چالش های فضای مجازی برای کشورهای در حال توسعه از جمله ایران سنگین تر باشد. امروزه فضای مجازی به عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند در دست صاحبان قدرت در عرصه حقیقی است. این قدرت ها می کوشند از طریق فضای مجازی، فضای تربیت سیاسی و اجتماعی جوامع را واپایش و مدیریت کنند. البته این امر باعث نادیده گرفتن فرصت های فضای مجازی نمی شود، ولی باید توجه داشت که در حال حاضر با توجه به نحوه مدیریت آن، چالش های فضای مجازی بیش از فرصت ها می باشد. در این پژوهش نگارندگان تلاش دارند با نگاهی به چالش ها، فرصت ها و کارکردهای فضای مجازی در ساحت تربیت سیاسی و اجتماعی ایران، ابعاد بیشتری از آن را کالبد شکافی و از منظری درونی این مهم را ارزیابی کنند و ضمن پرداختن به ضرورت های تربیتی و مهارتی فضای مجازی؛ به ارزیابی اثرگذاری چالش ها و فرصت های آن در ساحت تربیت سیاسی و اجتماعی بپردازند.

بصیرت افزایی در جامعه برای مقابله با جنگ نرم دشمن از جمله راهبردی است که می تواند نقشه راه تمام عوام و خواص باشد؛ زیرا در این عرصه برای فایق آمدن بر جنگ نرم و توجه به لایه های جنگ نرم دشمن چون جریحه دار نمودن احساسات، عواطف، هنجارها، ارزش ها و باورهای مهم جامعه است که از طریق مدیریت بر ادراکات، احساسات و باورسازی در مقابل باورسوزی دشمن از الزامات و کار ویژه بصیرت است.مقاله حاضر که به صورت تحلیلی به نگارش در آمده است در صدد تبیین بصیرت افزایی به عنوان اساسی ترین راهبرد است که با استفاده از مبانی نظری و استدلال های لازم و با تاکید بر نظریه های مقام معظم رهبری (مدظله العالی) به دنبال ارائه راهبردها و راهکارهایی موثر به منظور پیشگیری و مقابله با آثار و پیامدهای سوء و زیان بار جنگ نرم می باشد.