روانشناسی خانواده
سال:1395 | دوره:3 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

آشفتگی روابط زوجی ازجمله شایع ترین عوامل استرس زای دهه های اخیر است که تاثیرات منفی قابل توجهی بر سلامت زیستی، روانی و اجتماعی زوجین و فرزندان آن ها دارد. این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی زوج درمانی روایتی و هیجان محور بر کیفیت زناشویی و کارکردهای مختل هیجانی، شناختی و رفتاری زوجین آشفته انجام شد. طرح پژوهش حاضر از نوع کارآزمایی بالینی و نمونه آماری شامل 18 زوج بود که به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی EFCT و NCT گمارده شدند و بین 8 الی 12 جلسه 90 دقیقه ای زوج درمانی روایتی یا هیجان محور دریافت کردند. آزمودنی ها با استفاده از مقیاس های سازگاری زناشویی (DAS)، فرم کوتاه تجارب در روابط نزدیک (ECR-S)، اسنادهای ارتباطی (RAM)، ویراست دوم مقیاس مقابله با تعارض رحیم (ROCI-2) و ویراست سوم پرسشنامه بالینی چند محوری میلون (MCMI-III) در مراحل غربالگری، پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که در مرحله پس آزمون رویکرد NCT موجب بهبودی معنادار کیفیت زناشویی و کارکردهای مختل رفتاری و رویکرد EFCT موجب بهبودی کیفیت زناشویی، کارکردهای مختل هیجانی و شناختی گردید. تاثیر معنادار رویکرد NCT در مرحله پیگیری پایدار نبود ولی بهبودی در گروه EFCT همچنان به صورت معنادار پایدار بود (به جز دلبستگی اجتنابی) و همچنین این رویکرد باعث بهبودی معنادار کارکردهای مختل رفتاری در این مرحله شد. نسبت تغییرات معنادار بالینی در هر دو مرحله پس آزمون و پیگیری در گروه EFCT بیشتر بود ولی از این لحاظ بین دو گروه آزمایشی تفاوت معناداری در مراحل مذکور وجود نداشت.

اندیشه تشکیل خانواده، نیل به آرامش روان و امنیت درون و تجربه خوشبختی حقیقی است و رضایت زناشویی یک گام مهم در نیل به این آرامش است. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی برنامه آموزشی خانواده محور بر پایه الگوی اسلامی ایرانی بر رضایت زناشویی بود. طرح پژوهش حاضر از نوع شبه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. تعداد 40 زوج در این پژوهش شرکت کردند و در دو گروه آزمایش (20 زوج) و کنترل (20 زوج) گمارده شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش مقیاس رضایت زناشویی افروز (AMSS) بود. مداخله آموزشی برای گروه آزمایش در طی 10 جلسه یک و نیم ساعته و هفته ای یک بار اجرا شد. تحلیل داده ها نشان داد که تفاوت معناداری بین دو گروه آزمایش و کنترل در افزایش رضایت زناشویی در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و نیز پیگیری وجود دارد. بر این اساس، برنامه خانواده محور بر پایه الگوی اسلامی ایرانی در افزایش رضایت زناشویی موثر است. نتایج پژوهش حاضر می تواند به درک نقش مهمی که مهارت های ارتباطی، خودآگاهی، ارتباط جنسی، کنترل خشم، حل مساله، مثبت اندیشی، فرزندپروری و مهارت مدیریت زمان با تاکید بر الگوی اسلامی ایرانی در بهبود رضایت زناشویی ایفا می کنند، کمک کند. آموزش این برنامه در مراکز مشاوره برای زوجین پیشنهاد می شود.

رضایت جنسی و سازگاری زناشویی از ابعاد مهم زندگی زناشویی هستند که به شدت کیفیت و پایداری رابطه زوجین را تحت تاثیر قرار می دهند. مطالعات نشان داده اند که عوامل متعددی ازجمله عوامل روانی، اجتماعی، اقتصادی، فردی و ویژگی های جمعیت شناختی بر رضایت جنسی و سازگاری زناشویی تاثیرگذار هستند. هدف پژوهش حاضر پیش بینی سطوح رضایت جنسی و سازگاری زناشویی بر اساس متغیرهای شغلی، تعهد، صمیمیت و دانش و نگرش جنسی بود. تعداد 100 نفر از کارمندان شرکت نفت (50 کارمند اقماری، 50 کارمند غیراقماری) در این پژوهش شرکت کردند. از شرکتکنندگان خواسته شد پرسشنامه وضعیت جنسی گلومبوک- راست (GRISS)، پرسشنامه وضعیت زناشویی گلومبوک- راست (GRIMS)، جدول مربوط به اطلاعات شغلی، مقیاس تعهد زناشویی (DCI)، مقیاس صمیمیت (IS) و مقیاس دانش و نگرش جنسی (SKAS) را تکمیل کنند. نتایج پژوهش نشان داد که بین رضایت جنسی و سازگاری زناشویی با متغیرهای شغلی رابطه معنادار وجود ندارد اما تعهد، صمیمیت و دانش و نگرش جنسی با رضایت جنسی و سازگاری زناشویی رابطه مثبت داشتند. همچنین رضایت جنسی توسط صمیمیت و دانش و نگرش جنسی قابل پیش بینی بود. تعهد و صمیمیت نیز توان پیش بینی سازگاری زناشویی را داشتند. نتایج همچنین نشان داد صمیمیت بیشترین سهم را در پیش بینی رضایت جنسی و تعهد بیشترین سهم را در پیش بینی سازگاری زناشویی ایفا می کند. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که متغیرهای شغلی تاثیری بر رضایت جنسی و سازگاری زناشویی ندارند اما تعهد، صمیمیت و دانش و نگرش جنسی نقش تعیین کننده ای در پیش بینی رضایت جنسی و سازگاری زناشویی ایفا می کنند.

در بسیاری از زوجین احساسات مثبت اولیه در گذر زمان کاهش می یابد و تعارضات شدید جایگزین آن می شود. استفاده از سبک های مخرب حل تعارض صرفا باعث دوری بیشتر زوج ها می شود و توانایی زوج ها در کاربرد مهارت های حل مساله می تواند عاملی برای بهبود روابط زوجین باشد. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی مدل گشتاوری السون بر تاب آوری و تعارضات زناشویی زوجین بود. پژوهش حاضر، آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون- پیگیری با گروه کنترل بود. تعداد 20 زوج در این پژوهش شرکت کردند که در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. سپس گروه آزمایش طی 8 جلسه 120-90 دقیقه ای هفته ای یک بار تحت تاثیر مداخله (مدل گشتاوری السون) قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش مقیاس تاب آوری (CD-RISC) و پرسشنامه تعارضات زناشویی (MCQ) بود. یافته ها نشان داد که بین میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون گروه آزمایش و کنترل در تاب آوری و تعارضات زناشویی تفاوت معناداری وجود دارد؛ آموزش مدل گشتاوری السون موجب افزایش تاب آوری و کاهش تعارضات زناشویی زوجین شده است و این تاثیر در طی زمان دارای ماندگاری اثر است. با توجه به یافته های به دست آمده از پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت که الگوی گشتاوری السون می تواند به عنوان یک روش درمانی مناسب مورد استفاده متخصصان و درمانگران خانواده قرار گیرد.

مهارت های زندگی از مولفه های مهم در روابط زناشویی و امید به زندگی محسوب می شود. امروزه مهارت های زندگی به عنوان یکی از کاربردی ترین آموزش ها برای کاهش تعارض زناشویی و پیشگیری از وقوع طلاق در نظر گرفته می شود. هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر رضایت زناشویی و امیدواری بود. طرح پژوهش حاضر از نوع آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. تعداد 20 زوج در این پژوهش شرکت کردند و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. سپس گروه آزمایش طی 10 جلسه دوساعته هفته ای یک بار تحت مداخله برنامه آموزش مهارت های زندگی قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ (ENRICH) و پرسشنامه امیدواری اشنایدر و همکاران (HQ) بود. یافته های به دست آمده از تحلیل داده ها نشان داد که بین میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون گروه آزمایش و کنترل تفاوت معنادار وجود دارد. بر اساس نتایج پژوهش می توان نتیجه گرفت که به کارگیری آموزش مهارت های زندگی می تواند بر دوام و پایداری زندگی زناشویی و افزایش رضایت زناشویی و امیدواری موثر باشد.

نظریه رویدادهای عاطفی یک مدل روان شناختی است که توسط ویس و کرپانزانو ارایه شد. طبق این نظریه پاسخ های هیجانی یک فرد به رویدادهای محیط کار، به طور گسترده ای نگرش ها و رفتار بعدی وی را تعیین می کند. هدف از انجام پژوهش حاضر آزمون این نظریه از طریق بررسی رابطه غنی سازی کار- خانواده با رفتارهای شهروندی سازمانی از طریق خلق مثبت و خشنودی شغلی است. تعداد 270 نفر از کارکنان شرکت ملی حفاری در این پژوهش شرکت کردند. برای جمع آوری داده ها مقیاس غنی سازی کار- خانواده (FWES)، مقیاس عاطفه مثبت و منفی ،(PANAS) مقیاس خشنودی شغلی (JSQ) و مقیاس رفتار شهروندی سازمانی (OCBS) در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفت. نتایج نشان دادند که غنی سازی کار- خانواده و غنی سازی خانواده- کار با رفتار شهروندی سازمانی از طریق خلق مثبت و خشنودی شغلی رابطه دارند. این یافته ها نظریه رویدادهای عاطفی را تایید می کند. یافته ها با توجه به نظریه های رویدادهای عاطفی و خلق به مثابه اطلاعات مثبت تبیین شدند. یافته های پژوهش نشان داد که برخی عوامل سازمانی مهم مانند خلق مثبت، خشنودی شغلی و میزان مشارکت در رفتارهای شهروندی سازمانی، تنها متاثر از شرایط موجود در شغل نیست و از شرایط خانوادگی فرد نیز تاثیر می پذیرد.

دیدگاه فهمی به عنوان جنبه ی شناختی همدلی، توانایی گذاشتن خود به جای شخص دیگر است؛ به این صورت که فرد موقعیت و شرایط دیگری را درک می کند و به اصطلاح با کفش او راه می رود و تدبر و تاملش مانند او می شود. به نظر می رسد که دیدگاه فهمی ویژگی باشد که به طور مساوی برای افزایش تعاملات مثبت هم در روابط عاشقانه و هم در روابط غیرعاشقانه به کار می رود. مقیاس دیدگاه فهمی خود (SDPT) شامل ماده هایی است که دیدگاه افراد را در روابط زوجی اندازه گیری می کند و مقیاس دیدگاه فهمی همسر (ODPT) شامل ماده هایی است که ادراک افراد را از دیدگاه فهمی همسرشان می سنجد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی ویژگی های روان سنجی مقیاس دیدگاه فهمی خود و مقیاس دیدگاه فهمی همسر بود. به منظور دست یابی به این هدف، 300 شرکت کننده ی متاهل (148 مرد، 152 زن) به مقیاس های دیدگاه فهمی خود، همسر و مقیاس همدلی باتسون (BEAS) پاسخ دادند. یافته ها ساختار دوعاملی مقیاس دیدگاه فهمی خود و ساختار دوعاملی مقیاس دیدگاه فهمی همسر را تایید کردند. یافته ها همچنین نشان داد مقیاس های دیدگاه فهمی خود و همسر از روایی سازه همزمان و پایایی مطلوبی برخوردارند. یافته های پژوهش مشخص ساخت که مقیاس های دیدگاه فهمی خود و همسر برای مطالعات پژوهشی کاربرد دارد و استفاده از این مقیاس ها در مشاوره و درمان زناشویی به روانشناسان و مشاوران خانواده توصیه می شود.