مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند
سال:1402 | دوره:30 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

بیماری هموفیلی یک بیماری خونریزی دهنده ارثی است که در اثر نقص عملکرد یا فقدان فاکتورهای انعقادی 8 (هموفیلی A) یا 9 (هموفیلی B) به وجود می آید. در حال حاضر درمان اصلی این بیماری­ها جایگزین درمانی است که از طریق تزریق دوره ای و منظم فاکتورهای انعقادی مشتق شده از پلاسما و یا نوع نوترکیب آن ها امکان پذیر است. استفاده از فاکتورهای انعقادی نوترکیب به دلیل نیاز به تزریق دوره ای و منظم (2 الی 3 بار در هفته) به منظور پیشگیری از خونریزی، به خصوص در مورد بیماران مبتلا به نوع حاد هموفیلی، بار مالی زیادی را برای بیمار به دنبال دارد. از طرفی دیگر این روش درمانی در دسترس همه بیماران به ویژه بیماران ساکن در کشورهای درحال توسعه نیست. ازاین رو اخیراً ژن درمانی به عنوان گزینه درمانی مناسب و مقرون به صرفه برای درمان هموفیلی مطرح شده است، زیرا این روش می تواند به عنوان درمان دائمی مدنظر قرار گیرد. پیش بینی می شود این روش مشکلاتی را که در حال حاضر در درمان هموفیلی با آن مواجه هستیم، برطرف نماید. هموفیلی به دلیل آن­که یک ژن فاقد عملکرد باعث بروز بیماری می شود گزینه مناسبی برای ژن درمانی محسوب می گردد. اخیراً ژن درمانی با استفاده از ناقل های مشتق شده از ویروس همراه آدنو (AAV) برای درمان هموفیلی B موفقیت آمیز بوده است. همچنین روش های جدید مبتنی بر ژن و سلول درمانی و همچنین روش های مبتنی بر ویرایش ژنومی نیز برای درمان بیماری های هموفیلی در دست بررسی است. در این مقاله مروری انواع روش های درمان هموفیلی از گذشته تاکنون به ویژه روش های ژن درمانی ارائه شده است.

زمینه و هدف: در سلول های بنیادی با اتصال برخی از فاکتورهای پرتوانی مانند OCT4، NANOG، KLF4 و SOX2 ضمن تنظیم رونویسی باعث القای پرتوانی در سلول های بنیادی اسپرم ساز و سرطانی می شوند. در مطالعه حاضر علاوه بر رسم شبکه پروتئین-پروتئین و نقش این فاکتورها در بروز و پیشرفت سرطان سلول های جنسی بیضه، به بررسی ایمونوهیستوشیمی ژن های نام برده شده در سلول های شبه جنینی ((ESC-like cells می پردازیم. روش تحقیق: در این مطالعه تجربی، برای بررسی قدرت اثر و ارتباط میان ژن های مذکور و رسم شبکه پروتئینی از پایگاه String و نرم افزارهای Cytoscape و Gephi استفاده شد، سپس سلول های بنیادی اسپرماتوگونیال موش جدا شد و پس از کشت، سلول های ESC-like به صورت دستی از آن ها استخراج شد. سپس بیان OCT4، NANOG، KLF4 و SOX2 در ESC-like cells با روش ایمونوهیستوشیمی ( (ICCبررسی شد. یافته ها: طبق نتایج بیوانفورماتیک، ژن های هدف دارای تعامل بسیار قوی با یکدیگر می باشند که سبب پیشبرد عملکرد آن ها و غنی کردن مسیرهای پیام رسانی خصوصاً در سرطان می شوند. هم چنین نتایج بیان دائمی ژن OCT4 و بیان ژن های NANOG، SOX2 و KLF4 در ESC-like cells را نشان داد. نتیجه گیری: این داده ها اطلاعات بیشتری در مورد پتانسیل پرتوانی ESC-like cells ارائه می دهد. با توجه به ارتباط شبکه ای بسیار قوی میان ژن های مذکور و نقش آن ها در غنی کردن مسیرهای سرطان و هم چنین نقش کلیدی در پیشبرد اسپرماتوژنز برای درمان ناباروری در مردان و تشخیص سرطان حائز اهمیت می باشند. این یافته ها به درک بهتر کاربردهای درمانی بالقوه این ژن ها کمک می کنند و راه هایی را برای تحقیقات بیشتر در این زمینه ها باز می کنند.

زمینه و هدف: کورکومین دارای اثرات شناخته شده ضد التهابی می باشد. هدف از این مطالعه اثر پیشگیری کننده کورکومین در برابر آسیب ایسکمی قلبی در موش های تحت رژیم غذایی پرچرب بود. روش تحقیق: در این پژوهش تجربی، موش های صحرایی نر به چهار گروه کنترل (C)، هایپرلیپیدمی (H)، گروه هایپرلیپیدمی همراه مصرف کورکومین100 (HyperC100 mg/kg) و یا کورکومین 200 (HyperC200) که دو گروه آخر روزانه به مدت 3 هفته کورکومین خوراکی دریافت می کردند، تقسیم شدند. هیپرلپیدمی در سه گروه اخیر با استفاده از رژیم غذایی غنی از کلسترول طی 7 هفته ایجاد شد. تمامی گروه ها پس از بیهوشی، قلب حیوان در روی سیستم پرفیوژن لانگندورف نصب شده و شروع به ضربان داشتند. پس از 20 دقیقه تثبیت، پروتکل 35 دقیقه ایسکمی و متعاقباً 60 دقیقه جریان مجدد مایع مغذی اجرا شد. در این فاصله شاخص های عملکردی بطن (LV) شاملLVSP، LVDP، LVEDP و +dp/dt ثبت شدند و در انتها رنگ آمیزی برش های بطن و محاسبه اندازه انفارکت صورت گرفت. یافته ها: هیپرلیپیدمی باعث ایجاد اختلال در عملکرد با تغییرات در پارامترهای بطنی شد، اما کورکومین توانست برخی از پارامترهای انقباضی LV همچون فشار سیستولی و فشار افزایش یافته دیاستولی را بهبود بخشد (05/0≥P). کورکومین نتوانست باعث کاهش معنی دار اندازه انفارکت گردد. نتیجه گیری: کورکومین ممکن است در پیشگیری از آسیب خون رسانی مجدد نه تنها در موارد سالم بلکه در موش های هیپرلیپیدمیک نیز مؤثر باشد.

زمینه و هدف: گیاهان به دلیل داشتن ترکیبات آنتی اکسیدانی و ضدمیکروبی مختلف، به عنوان منابع ارزشمندی شناخته می شوند. گیاه باریجه یکی از گونه های مهم خانواده چتریان است و در مناطق شرق و غرب ایران پراکنده است. هدف از این مطالعه، بررسی خصوصیات آنتی اکسیدانی و ضدمیکروبی عصاره های آبی و هیدروالکلی صمغ گیاه باریجه می باشد. روش تحقیق: در این مطالعه آزمایشگاهی، میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی، ظرفیت آنتی اکسیدانی (به روش های قدرت احیاءکنندگی آهن و مهار رادیکال آزاد DPPH) تعیین شد. فعالیت ضدمیکروبی عصاره ها به روش انتشار دیسک، حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندکی (MBC) بر روی برخی باکتری ها مورد ارزیابی قرار گرفت. آنالیز داده ها با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد و برای مقایسه میانگین های از آزمون تعقیبی چند دامنه ای دانکن استفاده شد. یافته ها: بیشترین محتوای فنل کل و ترکیبات فلاونوئیدی مربوط به عصاره متانولی به ترتیب به میزان 43/2±21/53 میلی گرم گالیک اسید بر گرم وزن خشک و 78/1±42/38 میلی گرم کوئرستین بر گرم وزن خشک بود. بالاترین درصد مهار رادیکال های آزاد DPPH و قدرت احیاءکنندگی آهن مربوط به عصاره متانولی به ترتیب به میزان 56/3±43/96 درصد و 012/0±963/1 میکروگرم در میلی لیتر به دست آمد. در فعالیت ضدمیکروبی با استفاده از روش انتشار دیسک و حداقل غلظت بازدارندگی باکتری باسیلوس سوبتیلیس، در هر سه عصاره بیشترین حساسیت را نسبت به دیگر باکتری ها از خود نشان داد. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که عصاره متانولی صمغ گیاه باریجه دارای فعالیت ضدمیکروبی، پتانسیل آنتی اکسیدانی و محتوای فنلی و فلاونوئیدی بالاتری نسبت به عصاره های اتانولی و آبی بود.

زمینه و هدف: بیماری کبد چرب غیر الکلی تجمع تری گلیسیرید در کبد است. روش کنترل این بیماری اصلاح سبک زندگی به ویژه ورزش و تغذیه است. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر یک دوره تمرینات تناوبی شدید (High-intensity interval training/ HIIT) و مصرف عصاره خرفه بر مقادیر بیان ژن سلنو پروتئین P و مقاومت به انسولین در موش های دارای کبد چرب غیر الکلی بود. روش تحقیق: مطالعه حاضر از نوع تجربی بود. 25 سر رت نر نژاد ویستار با دامنه وزنی 160 تا 185 گرم تهیه شد و به صورت تصادفی در 5 گروه 5 تایی (1-سالم، 2-کنترل کبد چرب، 3-تمرین، 4-خرفه، 5-تمرین+ خرفه) تقسیم شدند. رت ها با مصرف رژیم غذایی پرچرب مبتلا به کبد چرب غیر الکلی شدند. پروتکل تمرینی شامل 8 هفته تمرین HIIT و مصرف عصاره خرفه بود. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS آنالیز واریانس یک طرفه با سطح معنا داری 0/05>P انجام شد و برای مقایسه تفاوت های بین گروهی از آزمون های تعقیبی توکی استفاده شد. یافته ها: 8 هفته تمرین و مصرف عصاره خرفه تأثیر معنا داری بر سطح سلنو پروتئین P و مقاومت به انسولین داشت؛ به طوری که سطح هر دو فاکتور سلنو پروتئین P و مقاومت به انسولین پس از تمرین و مصرف مکمل خرفه پایین تر از گروه کنترل کبد چرب بود (0/001=P). نتیجه گیری: نتایج حاصل از مطالعه نشان داد تمرینات تناوبی با شدت HIIT به تنهایی و همراه مصرف عصاره خرفه تأثیر مثبتی بر میزان سلنوپروتئین پی و مقاومت به انسولین در موش های دارای کبد چرب دارد این تمرینات به تنهایی و همراه با مصرف عصاره خرفه می تواند در جهت کاهش عوارض بیماری یاری رسان باشند.

زمینه و هدف: چاقی در افراد از طریق اختلال در ترشح و بیان آدیپوکین ها باعث برهم خوردن اعمال بیولوژیک و بروز بیماری دیابت نوع 2 می شود. اگرچه نقش ورزش منظم بر پیشگیری از بیماری های متابولیکی گزارش شده است؛ اما مکانیسم ورزش با شدت های بالا هنوز به خوبی شناخته نشده است. لذا در مطالعه حاضر تأثیر هشت هفته تمرینات تناوبی با شدت زیاد (HIIT) بر تغییرات سطوح انسولین، لپتین و آدیپونکتین در موش های نر نژاد ویستار بررسی شد. روش تحقیق: در این مطالعه تجربی 20 سر موش صحرایی نر از نژاد ویستار 10-8 هفته به طور تصادفی به چهار گروه (1) کنترل سالم، (2) کنترل دیابت نوع 2، (3) تمرین و (4) دیابت-تمرین تقسیم شدند. دیابت نوع 2 با رژیم غذایی پرچرب به همراه تک دوز دوزmg/kg 35 استرپتوزوتوسین (STZ) القا شد. موش های گروه های تمرین و دیابت-تمرین به مدت هشت هفته HIIT (دویدن با شدت 95-85 % سرعت بیشینه، فواصل 10-4) انجام دادند. سطوح انسولین، آدیپونکتین و لپتین در سرم اندازه­گیری شد. ارزیابی مدل هومئوستاز برای مقاومت به انسولین (HOMA-IR)، ارزیابی مدل هومئوستاز برای مقاومت به انسولین بتا (HOMA-β) و شاخص بررسی کمّی حساسیت به انسولین (QUICKI) برای ارزیابی مقاومت و حساسیت به انسولین محاسبه شد. یافته ها: دیابت باعث کاهش سطح انسولین، آدیپونکتین و لپتین در سرم شد. HIIT اختلالات ناشی از دیابت را معکوس کرد. همچنین HOMA-IR، HOMA-β و QUICKI در گروه های دیابت-تمرین بهبود یافتند. نتیجه گیری: در مجموع، نتایج ما تأیید کرد که دیابت اثرات نامطلوبی بر شاخص های سرمی لپتین، آدیپونکتین و انسولین دارد و تمرین HIIT می تواند این اختلالات را بهبود بخشد.

سندرم تونل کارپال، شایع ترین نوروپاتی عصب محیطی بوده که مشکلات اجتماعی و شغلی فراوانی برای افراد ایجاد می نماید. بررسی از نظر اپیدمیولوژی بیماری در استان خراسان جنوبی انجام نشده است، هدف از انجام مطالعه حاضر بررسی اپیدمیولوژیک و ارتباط علایم بالینی با یافته های عصب و عضله بیماران مبتلا به سندرم تونل کارپال مراجعه کننده به کلینیک طب فیزیکی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در سال 1401 بود. در مطالعه توصیفی تحلیلی 159 دست درگیر مبتلا به سندرم تونل کارپال مراجعه کننده به کلینیک طب فیزیکی بیمارستان امام رضا (ع) بیرجند در سال 1401 بررسی شدند. اطلاعات دموگرافیک، BMI و سابقه بیماری های قبلی، دست غالب، دست درگیر، مدت زمان درگیری، علایم بالینی شامل درد شبانه یا درد هنگام فعالیت، بی حسی و گزگز، آتروفی عضله ناحیه تنار بررسی و در چک لیست ثبت شد. شدت درگیری عصب مدین در سندرم CTS با استفاده از نوار عصب و عضله با استفاده از دستگاه الکترومیوگرافی نموس (EMG) کلینیک ثبت و بر اساس ویژگی های کتاب دومیترو دسته بندی شد (نسخه 2020). میانگین سنی بیماران 5/13±01/51 سال، در خانم ها شایع تر بود. در گروه سنی 60-50 سال شیوع بالاتری داشت. شایع ترین علامت بیماران بی حسی بود. توزیع فراوانی شدت CTS بر حسب گروه سنی، درد حین خواب، درد حین کار، پارستزی و آتروفی عضلات ارتباط معناداری داشت (05/0>P). پیشنهاد می گردد اطلاع رسانی لازم به مراکز بهداشتی و زنان خانه دار در این خصوص انجام گیرد تا بیماران مشکوک را به مراکز ارجاع دهند تا درمان سریع و به موقع انجام شده و از پیشرفت بیماری و تحمیل بار اضافه به سیستم سلامت جلوگیری شود.

در این مقاله به بررسی تغییرات علل مرگ ومیر در استان خراسان جنوبی طی سال های 1382 تا 1401 می پردازیم. بر اساس داده های موجود در "ثبت داده های مرگ ومیر" در معاونت بهداشتی دانشگاه، طی این20 سال، بیماری های قلبی عروقی شایع ترین علت مرگ بوده و میزان آن از حدود 20% در سال 1382 به حدود 8/37% در سال 1401 افزایش یافته است. حتی در دوران پاندمی کوید هم علت اول مرگ کلی در استان بیماری های قلبی عروقی بوده است. در سال 1401 شایع ترین علل مرگ ومیر به ترتیب بیماری های قلبی عروقی (8/37%)، بیماری های دستگاه تنفسی (2/15%)، سرطان ها (14%) و حوادث غیر عمدی (2/9%) بوده است. یکی از عوامل بسیار مؤثر در پیشگیری از این بیماری ها، توجه به"8 فاکتور اصلی سلامت قلب و عروق" می باشد؛ یعنی داشتن قند خون، فشارخون، چربی خون طبیعی یا کنترل شده، نمایه توده بدنی در محدوده طبیعی، فعالیت فیزیکی کافی، رژیم غذایی سالم، میزان کافی خواب شبانه، عدم مصرف سیگار. لازم است علاوه بر توجه هر فرد به این فاکتورها، دست اندرکاران سیستم بهداشتی در زمینه افزایش آگاهی و نگرش مردم در مورد این 8 فاکتور، برنامه ریزی مدون و مداوم داشته باشند.