پژوهش نامه جغرافیای انتظامی
سال:1393 | دوره:2 | شماره:7 |تعداد مقالات:6

ازآنجایی که توسعه در زمان ها و مکان های مختلف در بین مناطق به صورت یکسان صورت نگرفته است در هر مقیاسی نابرابری های منطقه ای در کشورها زیاد بوده و در زمینه شاخص های مختلف مناطق ویژه ای موقعیت ممتازتری نسبت به سایر مناطق دارند. بنابراین، مطالعه نابرابری های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در میان گروه ها، قشرها، اقوام و نیز مناطق جغرافیایی با تقسیمات در یک کشور یکی از کارهای ضروری و پایه ای برای برنامه ریزی و اصلاحات به منظور تامین رشد اقتصادی و تحقق امنیت پایدار به ویژه در مناطق حساس است. هدف پژوهش حاضر بررسی تفاوت ها و نابرابری ها بین شهرستان های مرزی استان آذربایجان غربی از نظر وضعیت و سطح برخورداری از 63 شاخص که شامل شاخص های اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و کالبدی و رتبه بندی این شهرستان ها از نظر میزان برخورداری از شاخص های یادشده می باشد. نوع پژوهش کاربردی و روش آن نیز تحلیلی- مقایسه ای است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش های الکتر و تاپسیس، که از روش های تصمیم گیری چندمعیاره می باشند، استفاده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده از بررسی ها مشخص شد که شاخص های توسعه در میان شهرستان های این استان به صورت متعادل توزیع نشده است و شهرستان های پیران شهر، سردشت و ارومیه به ترتیب در جایگاه اول تا سوم از لحاظ برخوداری از این شاخص ها دارای وضعیت فرا برخودار می باشند. در مقابل، شهرستان های ماکو، اشنویه و چالدران دارای وضعیت نابرخوردار از لحاظ برخورداری از شاخص های مورد مطالعه می باشند. همچنین، با توجه به نتایج روش تاپسیس از لحاظ برخورداری از شاخص های آموزشی شهرستان سردشت، شاخص های اجتماعی اشنویه و نیز شاخص های اقتصادی و کالبدی شهرستان ارومیه در جایگاه نخست قرار گرفته اند. رتبه بندی شهرستان ها در این پژوهش می تواند در بهینه سازی وضع موجود و ساماندهی سطوح توسعه و امنیت پایدار در این استان موثر باشد.

از آنجایی که توسعه در زمان ها و مکان های مختلف در بین مناطق به صورت یکسان صورت نگرفته است در هر مقیاسی نابرابری های منطقه ای در کشورها زیاد بوده و در زمینه شاخص های مختلف مناطق ویژه ای موقعیت ممتازتری نسبت به سایر مناطق دارند. بنابراین، مطالعه نابرابری های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در میان گروه ها، قشرها، اقوام و نیز مناطق جغرافیایی با تقسیمات در یک کشور یکی از کارهای ضروری و پایه ای برای برنامه ریزی و اصلاحات به منظور تامین رشد اقتصادی و تحقق امنیت پایدار به ویژه در مناطق حساس است. هدف پژوهش حاضر بررسی تفاوت ها و نابرابری ها بین شهرستان های مرزی استان آذربایجان غربی از نظر وضعیت و سطح برخورداری از 63 شاخص که شامل شاخص های اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و کالبدی و رتبه بندی این شهرستان ها از نظر میزان برخورداری از شاخص های یادشده می باشد. نوع پژوهش کاربردی و روش آن نیز تحلیلی- مقایسه ای است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش های الکتر و تاپسیس، که از روش های تصمیم گیری چندمعیاره می باشند، استفاده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده از بررسی ها مشخص شد که شاخص های توسعه در میان شهرستان های این استان به صورت متعادل توزیع نشده است و شهرستان های پیران شهر، سردشت و ارومیه به ترتیب در جایگاه اول تا سوم از لحاظ برخوداری از این شاخص ها دارای وضعیت فرا برخودار می باشند. در مقابل، شهرستان های ماکو، اشنویه و چالدران دارای وضعیت نابرخوردار از لحاظ برخورداری از شاخص های مورد مطالعه می باشند. همچنین، با توجه به نتایج روش تاپسیس از لحاظ برخورداری از شاخص های آموزشی شهرستان سردشت، شاخص های اجتماعی اشنویه و نیز شاخص های اقتصادی و کالبدی شهرستان ارومیه در جایگاه نخست قرار گرفته اند. رتبه بندی شهرستان ها در این پژوهش می تواند در بهینه سازی وضع موجود و ساماندهی سطوح توسعه و امنیت پایدار در این استان موثر باشد.

روند جهانی شدن زمینه توسعه روابط بین کشورها و نفوذپذیری مرزهای سیاسی را افزایش دادهاست. این امر به صورتهای مختلف بر مرزهای سیاسی بین کشورها و مناطق مرزی تاثیر گذاشته و زمینه توسعه مبادلات تجاری بین کشورها و سایر بازیگران چه در قالب مبادلات قانونی و چه در قالب مبادلات غیر قانونی نظیر قاچاق کالا را فراهم آورده است. در این میان، جمهوری اسلامی ایران با توجه به دارابودن مرزهای طولانی از پدیده قاچاق کالا به صورت های مختلف دچار چالش و ناامنی های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... شده است. براین اساس، شناسایی و تبیین عوامل اثرگذار بر قاچاق کالا یکی از گامهای اولیه مدیریت و کنترل مرزهای ایران می باشد که مقاله حاضر بنا دارد با روشی توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که چه عواملی بر قاچاق کالا در مرزهای ایران موثر می باشند؟ منابع مورد استفاده برای گردآوری داده ها به منظور پاسخ دهی به این پرسش از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی(پرسشنامه ای) صورت گرفته است و برای تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه ای از نرم افزار SPSS و آزمون T-test استفاده شده است. نتایج حاصل از این بررسی حاکی از آن است که عوامل موثر بر قاچاق کالا در طول مرزهای ایران شامل عوامل جغرافیایی (طول مرزها، جغرافیای طبیعی مرزها و ...)، عوامل اقتصادی (نا برابری های فضایی، بیکاری و ...)، عوامل اجتماعی و فرهنگی (فرهنگ عمومی، افزایش فرهنگ مصرف گرایی و ...)، عوامل سیاسی (تعداد همسایگان، میزان اعمال حاکمیت کشور همسایه در قلمرو خود و ...) است. شناخت این عوامل موثر بر قاچاق کالا گام اولیه حرکت برای مدیریت و کنترل مرزهای ایران است.

بافت های شهری یکی از عوامل تاثیرگذار در ایجاد امنیت شهروندان می باشند. پژوهش حاضر مطالعه ای تطبیقی است که با هدف بررسی میزان امنیت اجتماعی شهروندان در دو بافت فرسوده و نوساز و برنامه ریزی شده شهر جوان رود به انجام رسیده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری تمامی شهروندان ساکن دو بافت مورد بررسی هستند که بر اساس فرمول کوکران تعداد 380 نفر به عنوان جامعه نمونه انتخاب شده اند. نمونه گیری به صورت غیر احتمالی آسان صورت گرفته است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه و مطالعات میدانی استفاده شده است. روایی و پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از روش اعتبار صوری و ضریب آلفای کرونباخ مورد سنجش قرار گرفته است. به منظور تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و Excel استفاده شد. از آزمون های T دو نمونه ای مستقل و آزمون فریدمن برای تحلیل داده ها استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که امنیت اجتماعی شهروندان بافت فرسوده با میانگین 2.52 کمتر از شهروندان بافت نوساز و برنامه ریزی شده با میانگین 3.34 است. همچنین، امینت اجتماعی زنان با میانگین 2.60 کمتر از امنیت اجتماعی مردان با میانگین 3.19 است. میانگین میزان رضایت از عملکرد مدیریت شهری برای ایجاد محیطی ایمن و قابل زندگی در بافت فرسوده برابر با 2.09 و در بافت نوساز و برنامه ریزی شده برابر با 2.89 می باشد. در نهایت، میانگین میزان رضایت از عملکرد نیروی انتظامی برای برقراری امنیت در بافت فرسوده برابر با 4.02 و در بافت نوساز و برنامه ریزی شده برابر با 3.60 است. با توجه به نتایج این پژوهش می توان بیان داشت که امنیت اجتماعی شهروندان ساکن در بافت فرسوده مطلوب نیست و نوسازی و برنامه ریزی مجدد این بافت ها برای ایجاد محیطی ایمن و قابل زندگی برای شهروندان ساکن در آن امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.

هم زمان با رشد فیزیکی و اجتماعی شهرها و تبدیل آنها به مراکز نامتجانس اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی میزان جرایم و آسیب ها به ویژه در مناطق مرکزی و حاشیه ای شهرهای بزرگ افزایش می یابد. میزان جرایم و آسیب های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی شهری با درجه توسعه شهری رابطه دارد و به موازات افزایش جمعیت شهری میزان جرایم و آسیب ها نیز افزایش می یابد.هدف اصلی این مقاله شناسایی آسیب ها و جرایم شهری و تعین رتبه بندی آن در شهرها است که به صورت موردی در شهر گرگان به اجرا درآمدهاست.نوشتار حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی است که به شیوه پیمایشی اجرا شده است. جامعه آماری این پژوهش را سه گروه مدیران اجرایی، نخبگان و شهروندان تشکیل داده اند. از جامعه آماری مدیران 70 نفر، نخبگان 110 نفر و شهروندان 381 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری ترکیبی بوده و از روشهای نمونه گیری هدفمند برای مدیران- و سهمیه ای -برای نخبگان و شهروندان- استفاده شده است. ابزار غالب گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود و از مصاحبه نیز به عنوان ابزار تکمیلی استفاده شده است. تمامی داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار آماری spss تجزیه و تحلیل شدند.نتایج پژوهش نشان می دهد که فقر، بیکاری، مشاغل کاذب، مهاجرت، تکدی و مسکن مهمترین آسیب های اقتصادی شهر و اعتیاد، حاشیه نشینی، طلاق، کودکان خیابانی، سرقت، مزاحمت خیابانی، وندالیسم و خشونت به عنوان مهمترین آسیب های اجتماعی شهر و نیز بدحجابی، قومیت گرایی، تعارض های فرهنگی و ناهنجاری آموزشی مهمترین آسیب های فرهنگی شهر و ترافیک، آلودگی و نامناسب بودن معابر و خیابان ها از مهمترین آسیب های فیزیکی شهر بوده اند.

احساس امنیت در فضاهای سبز شهری یکی از مهمترین شاخص های کیفیت فضا محسوب می شود. وجود امنیت اجتماعی موجبات پویایی اقتصادی-اجتماعی را فراهم خواهد ساخت. برقراری امنیت اجتماعی در فضاهای سبز عمومی که افراد با پایگاه ها و طبقات مختلف اقتصادی و اجتماعی در آن حضور دارند از الزامات اساسی جوامع محسوب می شود. در همین راستا، نویسندگان با انتخاب پارک ملت، که دارای کارکرد منطقه ای می باشد، میزان امنیت اجتماعی در آن را مورد بررسی قرار دادند. روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی می باشد. داده ها و اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای(اسناد فرادست) و میدانی (پرسشنامه) گردآوری شده است. حجم نمونه 100 نفر انتخاب گردیده و روش نمونه گیری نیز به صورت غیراحتمالی اتفاقی می باشد. داده ها پس از واردشدن به نرم افزار spss با آزمون های ANOVA،T دو نمونه ای مستقل و همچنین آزمون پیرسون مورد تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شاخص های پژوهش آزار لسانی با مقدار میانگین 2.78 بیشترین سهم را در کاهش امنیت در پارک ملت دارد. پس از آن بهترتیب شاخص آزار بصری با مقدار 2.74 و آزار فیزیکی با مقدار 2.26 باعث کاهش امنیت می باشند. همچنین عدم امنیت در میان زنان بیشتر از مردان است. در ادامه بر اساس آزمون پیرسون مشخص گردید که بین سن و عدم امنیت مقدار همبستگی 0.811- است. این امر گویای رابطه معکوس این دو متغیر است به طوریکه با افزایش سن عدم امنیت کاهش و با کاهش سن امنیت نیز افزایش می یابد. مقدار همبستگی بین تحصیلات و عدم امنیت 0.867- است که در مقایسه با متغیر سن همبستگی بیشتری با متغیر عدم امنیت دارد. در ادامه نیز پیشنهادهایی به منظور افزایش امنیت اجتماعی در پارک ملت ارایه شده است.