روانشناسی پیری
سال:1400 | دوره:7 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

شیوع بیماری کرونا یک چالش مهم برای دستگاه های مراقبت بهداشتی در ایران است. تنظیم شناختی هیجان و تحمل پریشانی ازجمله متغیرهایی هستند که می توانند تاثیر بسزایی بر سلامت روان و کیفیت زندگی سالمندان در دوران شیوع بیماری کرونا داشته باشند. پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش میانجی تحمل پریشانی در رابطه بین تنظیم شناختی هیجان و اضطراب بیماری کرونا در سالمندان اجرا شد. روش پژوهش همبستگی و از نوع تحلیل مسیر بود. جامعه آماری شامل کلیه سالمندان مقیم شهر سنندج در سال 1400 بود که از بین آنها 300 نفر به روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه های اضطراب بیماری کرونا علی پور و همکاران، تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی و کرایج و تحمل پریشانی سیمونز و گاهر جمع آوری شدند و در نرم افزار Amos و با استفاده از روش همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر تحلیل شدند. نتایج نشان داد که مدل با داده های پژوهش برازش دارد. با توجه به یافته ها، مسیر راهبردهای مثبت تنظیم شناختی هیجان با میانجی گری تحمل پریشانی (05/0>P<17/0-=β, ) به اضطراب بیماری کرونا و مسیر راهبردهای منفی تنظیم شناختی هیجان با میانجی گری تحمل پریشانی (01/0>P<25/0=β, ) به اضطراب بیماری کرونا معنی دار بود. با توجه به نتایج پژوهش، می توان گفت هدف قرار دادن سه مولفه تنظیم شناختی مثبت و منفی هیجان و تحمل پریشانی در ارتباط با درمان ها و کمک های روان شناختی برای سالمندان در دوران شیوع بیماری کرونا می تواند موثر باشد.

با توجه به روند رو به رشد جمعیت سالمندان در ایران، پرداختن به مسایل مربوط به این بخش از جامعه دارای اهمیت بالایی است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی نظم بخشی هیجانی در رابطه بین طرحواره های هیجانی و ادراک درد در سالمندان انجام شد. طرح پژوهش حاضر همبستگی از نوع مدل سازی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی سالمندان عضو در مراکز سالمندی شهر شیراز بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، تعداد 251 (104 مرد، 147 زن) نفر از آنها که حداقل در یک ناحیه از بدن خود درد داشتند به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مقیاس طرحواره های هیجانی لی هی، مقیاس مشکلات در نظم بخشی هیجانی گراتز و رویمر و پرسش نامه درد مک گیل گردآوری شد. داده ها با روش مدلسازی معادلات ساختاری با بکارگیری نرم افزارهای آماری SPSS-24 و لیزرل 20/10 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج رگرسیون نشان داد که طرحواره های هیجانی و مشکلات در نظم بخشی هیجانی قادر به پیش بینی ادراک درد در سالمندان هستند. نتایج مدلسازی معادلات ساختاری نیز نشان داد مدل استخراج شده با داده های تجربی برازش مطلوبی دارد. نتایج بررسی میانجی گری نشان داد که مولفه استفاده از راهبردهای محدود نظم بخشی هیجانی قادر به میانجی گری ارتباط طرحواره های هیجانی توافق، نشخوار ذهنی، ابراز احساسات و بی حسی هیجانی با ادراک درد در سالمندان است. با توجه به نقش طرحواره های هیجانی و دشواری در نظم بخشی هیجانی در ادراک درد سالمندان، توجه به این عوامل در حوزه مداخلات آموزشی و درمانی ضروری به نظر می رسد.

سالمندی موفق یکی از مفاهیم اصلی در پیری شناسی است. سالمندی فرایند زیستی است که تمام موجودات زنده از جمله انسان ها آن را تجربه می کنند. کیفیت زندگی می تواند بر سلامت سالمندان اثر بگذارد. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش خودشفابخشی بر کیفیت زندگی سالمندان در سال 1399 انجام شد. روش پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری، با گروه گواه بود. جامعه پژوهش شامل تمامی زنان مقیم آسایشگاه سالمندان شهر اصفهان بودند که طی فراخوان عمومی در آسایشگاه سالمندان شبانه روزی، تعداد 40 نفر از زنان سالمند از طریق نمونه گیری در دسترس و رعایت معیارهای ورود به مطالعه انتخاب و به صورت تصادفی ساده در دو گروه 20 نفری گمارش شدند. ابزار این پژوهش، پرسشنامه کیفیت زندگی وار و شربورن بود. آموزش خودشفابخشی لطیفی و مروی به مدت 12 جلسه 60 دقیقه ای بر روی گروه آزمایشی اجرا شد. داده ها از طریق تحلیل کوواریانس تک متغیری و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 24 تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش خودشفابخشی مولفه های کیفیت زندگی (شامل عملکرد جسمانی، محدودیت ایفای نقش به دلایل جسمانی، انرژی و شادابی، بهزیستی هیجانی، درد بدنی و سلامت عمومی) را در شرکت کنندگان گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه به طور معناداری در مرحله پس آزمون ارتقاء بخشیده است (05/0P<) و این اثرات به میزان قابل توجهی در مرحله پیگیری ثابت باقی مانده اند (05/0P<). ولی در مابقی مولفه های کیفیت زندگی (شامل محدودیت ایفای نقش به دلایل هیجانی و عملکرد اجتماعی) تفاوت معناداری در مرحله پس آزمون و پیگیری یافت نشد (05/0P>). با توجه به نتایج پژوهش حاضر می توان گفت رویکرد خودشفابخشی با کاهش استرس فیزیولوژیک از طریق روش های درمان خاطرات سلولی مخرب، اصلاح سبک زندگی و آموزش فنون آرام سازی موجب بهبود کیفیت زندگی و افزایش سلامت عمومی سالمندان می شود.

روند رو به رشد پدیده سالمندی لزوم توجه به مسایل سالمندان را به عنوان یک ضرورت اجتماعی مطرح می سازد. کاهش امید به زندگی و عدم استحکام روانی می تواند باعث ایجاد مشکلات در سالمندان شود. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی خاطره پردازی گروهی بر استحکام روانی و امید به زندگی سالمندان شهر تهران بود. پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری کلیه سالمندان مقیم سراهای شهر تهران بودند که به شیوه نمونه گیری دردسترس سرای کهریزک انتخاب شد. 30 سالمند با توجه به معیارهای ورود به مطالعه انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش در 8 جلسه هفتگی 2 ساعتی مداخله خاطره پردازی را دریافت کردند و گروه کنترل در لیست انتظار ماندند. پرسشنامه های استحکام روانی کلاف و امید به زندگی میلر برای جمع آوری داده ها استفاده شد. نتایج کواریانس تک متغیری نشان دادکه تفاوت معناداری بین دو گروه در استحکام روانی و امید به زندگی در مرحله پس آزمون وجود دارد. نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیری در نرم افزار SPSS نسخه 21 نشان داد که خاطره پردازی بر استحکام روانی و مولفه های آن شامل چالش، کنترل زندگی، اعتماد به توانایی های خود، اعتماد بین فردی تاثیر معناداری دارد (05/0>P) و برمولفه های تعهد و کنترل هیجانی تاثیر معنادار ندارد (05/0P). یافته های این پژوهش کارآیی مداخله خاطره پردازی گروهی را در مورد سالمندان نشان می دهد. بنابراین پیشنهاد می شود روان شناسان و درمانگران از این روش در راستای بهبود مشکلات روان شناختی سالمندان استفاده کنند.

سالمندان نیاز به توجه و مراقبت پزشکی و روان پزشکی مطلوب دارند، و انتخاب رویکرد مناسب درمانی برای مراقبت های روان شناختی ایشان به ویژه در سالمندان دچار اختلال شناختی در بهبود علایم روان شناختی و سلامت آنها اثرگذار خواهد بود. بنابراین، هدف این پژوهش مقایسه اثربخشی شوخ طبعی درمانی و بازتوانی شناختی بر بی قراری و بی تفاوتی مردان سالمند مبتلا به اختلال شناختی خفیف بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی سالمندان مرد دچار اختلال شناختی خفیف و مقیم سراهای سالمندی استان البرز بود. ابتدا آسایشگاه خیریه کهریزک به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شد، سپس بر اساس ملاک های ورود، 51 سالمند انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی (شوخ طبعی و بازتوانی شناختی) و یک گروه کنترل قرار گرفتند. سیاهه بی قراری کوهن-منسفیلد، مقیاس بی تفاوتی مارین و ارزیابی شناختی مونترال-پایه برای گردآوری داده ها استفاده شد. گروه مداخله شوخ طبعی، مهارت شوخ طبعی مک گی و گروه بازتوانی شناختی، راهبردها و فنون بازتوانی شناختی کلی و اوسالیوان را به طور مجزا در 8 جلسه 90 دقیقه ای دریافت کردند و گروه کنترل در این مدت هیچ مداخله ای دریافت نکرد. نتایج تحلیل کواریانس تک متغیری نشان داد مداخله شوخ طبعی موجب کاهش بی قراری و بی تفاوتی شد. بازتوانی شناختی نیز موجب کاهش بی قراری و بی تفاوتی شد. همچنین شوخ طبعی درمانی و بازتوانی شناختی تفاوت معناداری در کاهش بی قراری و بی تفاوتی نداشتند. با توجه به اثربخشی هر دو مداخله در کاهش بی قراری و بی تفاوتی در این پژوهش می توان از این مداخلات برای بهبود علایم روان شناختی، عملکرد فردی و روابط بین فردی سالمندان مبتلا به اختلال شناختی خفیف استفاده کرد.

با توجه به روند افزایش شمار سالمندان در جامعه ایرانی، توجه به بهبود کیفیت زندگی این گروه از اهمیتی ویژه برخوردار است. این پژوهش با هدف بررسی رابطه سبک های دلبستگی با انسجام خود و پدیدآورندگی با میانجی گری نیازهای اساسی روان شناختی در سالمندان ایرانی به انجام رسید. روش پژوهش، توصیفی-همبستگی مبتنی بر تحلیل مسیر بود. جامعه آماری مشتمل بر سالمندان شهر تهران بود و حجم نمونه برابر با 170 نفر بود که به روش دردسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش مشتمل بر پرسشنامه های پدیدآورندگی لویولا، انسجام روانی آنتونووسکی، سبک های دلبستگی کولینز و رید و نیازهای بنیادین روا ن شناختی دسی و رایان بود. یافته ها نشان داد که مدل مفروض از برازش خوبی در نمونه مورد مطالعه برخوردار است. نتایج نشان داد سبک دلبستگی ایمن به طور مستقیم با هر سه نیاز استقلال، شایستگی و ارتباط، ارتباط مثبت معنادار، سبک دلبستگی اجتنابی با شایستگی و سبک دلبستگی دوسوگرا با نیاز استقلال و شایستگی و انسجام خود ارتباط منفی معنادار دارند. به علاوه بین نیازهای استقلال و شایستگی با پدیدآورندگی ارتباط مثبت معنادار وجود دارد. نهایتا نیاز استقلال در روابط بین سبک های دلبستگی ایمن و دوسوگرا با پدیدآورندگی و نیاز شایستگی در روابط بین هر سه سبک دلبستگی با پدیدآورندگی نقش میانجی ایفا می کنند. در نتیجه، با توجه به اهمیت سبک های دلبستگی و نیازهای اساسی روانی، روان شناسان می توانند با تکیه بر این دو متغیر و تلاش برای بهبود و اصلاح آنها در کودکان و انجام مداخلات و درمان ها در جامعه سالمندان، گامی در جهت افزایش کیفیت این دوران بردارند.

شواهد حاکی از آن است که میزان عواطف مثبت در سالمندی کاهش می یابد و از این رو، شناخت عوامل موثر بر عواطف سالمندان می تواند نقش مهمی در تهیه پروتکل های درمانی برای این گروه سنی داشته باشد. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه سبک های دلبستگی با عواطف مثبت و منفی از طریق نقش میانجی سبک های خاطره پرازی در سالمندان انجام شد. روش پژوهش حاضر همبستگی از نوع تحلیل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل تمامی سالمندان حداقل 60 سال استان همدان بود که از میان آنها به صورت در دسترس 400 (210 مرد و 190 زن) سالمند به عنوان نمونه پژوهشی انتخاب شدند. اعضای نمونه به پرسش نامه های سبک های دلبستگی بزرگسالان کولینز و رید، عواطف مثبت و منفی واتسون و همکاران و سبک خاطره پردازی سالمندان امانی و همکاران پاسخ دادند. نتایج حاصل از تحلیل معادلات ساختاری نشان داد که مدل مفروض این مطالعه از برازش مناسبی در نمونه مورد مطالعه برخوردار است. بدین ترتیب که سبک دلبستگی ایمن رابطه مستقیم مثبتی با خاطره پردازی مثبت، و رابطه مستقیم منفی با خاطره پردازی منفی دارد و سبک دلبستگی اجتنابی و دوسوگرا تنها رابطه مستقیم مثبتی با خاطره پردازی منفی دارد. به علاوه، خاطره پردازی مثبت به ترتیب رابطه مستقیم مثبت و منفی با عواطف مثبت و منفی داشت و خاطره پردازی منفی به ترتیب رابطه مستقیم منفی و مثبتی با عواطف مثبت و منفی داشت. همچنین سبک دلبستگی ایمن، هم از طریق خاطره پردازی مثبت و هم منفی، رابطه غیر مستقیمی با عواطف مثبت و منفی نشان داد. سبک های دلبستگی اجتنابی و دوسوگرا تنها از طریق خاطره پردازی منفی با عواطف مثبت و منفی رابطه غیر مستقیم داشتند. این نتایج بر اهمیت شکل گیری الگوهای کارکردی درونی بر اساس نوع خاطره پردازی و روایت گری بین مراقب و کودک، و اثرات مادامالعمر این الگوها تاکید دارد.