دانش کشاورزی
سال:1386 | دوره:17 | شماره:2 |تعداد مقالات:22

ماهیت برخی از نهاده ها و عوامل تولید در فعالیت های کشاورزی به گونه ای است که بازار مناسبی برای مبادله و شکل گیری قیمت مناسب و کارای آنها وجود ندارد. یکی از نهاده های مهم و کمیاب در این مورد بخصوص در کشور ایران آب است. نبود بازار رسمی و پیشرفته برای آب موجب شده است که قیمت واقعی برای آن مشخص نگردد و در عمل قیمتی که نشان دهنده ارزش کمیابی آب باشد، وجود ندارد. در این مواقع می توان از روش های غیربازاری برای برآورد قیمت واقعی (ارزش واقعی) نهاده آب استفاده نموده و از آن به عنوان مبنا در ارزش گذاریها و معاملات استفاده کرد. بر همین اساس در این مطالعه با استفاده از داده های جمع آوری شده در سال زراعی 82-81 و برآورد توابع تولید انعطاف پذیر برتر به برآورد ارزش اقتصادی آب در تولید برخی از محصولات عمده زراعی دشت مراغه - بناب یعنی گندم و پیاز اقدام شده است. نتایج نشان می دهد که ارزش اقتصادی نهاده آب در تولید گندم و پیاز در سال مورد مطالعه به ترتیب 248 و 291 ریال به ازای هر مترمکعب می باشد. قیمت های به دست آمده به مراتب بیشتر از آب بهای رایج آب سطحی در منطقه می باشند.

درک عوامل اثرگذار بر تنوع میکروبی در خاک ها برای پیش بینی اثرات نحوه کاربری زمین بر تنوع اکوسیستم های خشکی ضروری است. در این تحقیق اثرات نوع مدیریت زمین (مزرعه فشرده، نیمه فشرده و مرتع) بر بیوماس میکروبی و تنوع میکروبی خاک بررسی شد. پاسخ تنفسی به ترکیبات آلی ویژه می تواند در تعیین تنوع میکروبی خاک مورد استفاده قرار گیرد. یکنواختی و غنا کاتوبولیکی میکروارگانیزم ها به عنوان شاخصی از تنوع میکروبی خاک اندازه گیری گردید. در این جا منظور از «غنا» تعداد سوبستراهای مورد استفاده بوسیله جامعه هتروتروفی است، در حالیکه یکنواختی هتروتروفی تغییرات در استفاده از سوبسترات های به کار رفته می باشد. در مقایسه با سیستم های زراعی، خاک مرتع مواد آلی و بیوماس میکروبی بیشتری داشت. در بین سه نوع خاک بررسی شده، در سیستم فشرده تنفس پایه نسبت به دو سیستم دیگر بیشتر بود، این امر بیانگر حضور جامعه میکروبی کوچک تر اما فعال تر به لحاظ متابولیکی در این خاک هاست. تجزیه پروفیل های پاسخ کاتابولیکی نشان داد که تفاوت زیادی در توانانی کاتابولیکی جوامع میکروبی خاک در استفاده های مختلف از زمین وجود دارد. مقایسه شاخص های شانن و سیمپسون از روند مرتع > سیستم کم نهاده > سیستم پر نهاده تبعیت کرد که به ترتیب گویای حداکثر و حداقل تنوع در مرتع و در مزرعه پرنهاده است. این می تواند به تنوع در مواد آلی ورودی خاک در مرتع نسبت به مزرعه تک کشتی گندم نسبت داده شود. می توان نتیجه گرفت که کاربری زمین اثرات زیادی بر اندازه، فعالیت و تنوع جوامع میکروبی خاک دارد. این اثرات تا حد زیادی با کاهش در مقدار مواد آلی خاک مرتبط است. گرچه پیامدهای کاهش تنوع میکروبی خاک به خوبی روشن نیست، ولی تنوع بالا می تواند انعطاف پذیری خاک ها در مقابل تنش یا تخریب را افزایش دهد.

به منظور بررسی تعادل عناصر غذایی گندم آبی، تعداد 982 نمونه گیاهی به صورت تصادفی از مزارع آبی مربوط به طرح محوری گندم در استان آذربایجان شرقی از برگ های پرچم در مرحله گرده افشانی، در طی پنج سال زراعی (1383-1378) جمع آوری شد. پس از آماده سازی نمونه ها، غلظت عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، روی، مس و بور در آنها اندازه گیری گردید. با تجزیه و تحلیل داده های آزمایش بر اساس ضرایب همبستگی نسبت غلظت های عناصر غذایی با عملکرد دانه و روش تجزیه علیت، برای رسیدن به عملکردهای بالای 6 تن در هکتار و ایجاد تعادل تغذیه ای، به مصرف کودهای فسفری و روی بیش از هر عنصر غذایی دیگری نیاز است. هر عاملی که باعث افزایش غلظت این دو عنصر در گیاه شود، احتمالا باعث بهبود عملکرد دانه خواهد شد. در مجموع می توان چنین استنباط نمود که به منظور ایجاد تعادل تغذیه ای در گندم آبی در منطقه مورد مطالعه، باید به همراه مصرف مقادیر مرسوم کودهای نیتروژنی از کودهای فسفری و روی نیز به صورت جایگذاری عمقی استفاده شود.

در بین روشهای متداول آبیاری، آبیاری قطره ای زیرسطحی به دلیل کاهش تبخیر، رواناب، فرونشت عمقی، سهولت کنترل علف هرز و سله ناشی از خیس شدن سطح خاک و نهایتا صرفه جویی در مصرف آب دارای مزیت هایی نسبت به سایر روشها می باشد. در این راستا سه فاصله نصب (0.6، 0.8 و 1 متر) نوارهای آبیاری در عمق 10 سانتی متر، دو عمق آبیاری (برابر با ETc و 0.8ETc برآورد شده از روش پنمن مانتیث) و دو شیوه مصرف کود ازت (کود آبیاری و کودپاشی دستی) برای تولید پیاز بعنوان تیمارهای آزمایش در دو فصل انتخاب شدند. آزمایش در ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان وابسته به دانشگاه تبریز صورت گرفت. آبیاری کرتی (متداول منطقه) با عمق آبیاری معادل ETc نیز بعنوان شاهد اجرا گردید. بافت خاک منطقه طرح لوم شنی بود. نتایج حاصل از تحقیق دلالت بر آن دارد که اختلاف عملکرد و کارآیی مصرف آب در بین تیمارهای آزمایش در سطح 1 درصد معنی دار بود. حداکثر عملکرد در سیستم قطره ای زیرسطحی برای تیمار 0.8ETc و 0.6 متر فاصله نوار در سال دوم آزمایش برابر 52.73 تن در هکتار بدست آمد. عملکرد آبیاری کرتی به 38.7 تن در هکتار رسید. افزایش عملکرد در سیستم قطره ای زیرسطحی نسبت به شیوه کرتی را می توان به عواملی از جمله شیوه کوددهی، تهویه مناسب در محیط ریشه، کنترل رشد علف هرز، فراهم بودن رطوبت کافی در ناحیه ریشه به خاطر کاهش تبخیر و فرونشت عمقی ربط داد. کوددهی همراه با آب در آبیاری زیرسطحی (تیمار ETc و 0.8 متر) در مقایسه با کوددهی متداول 20 درصد افزایش عملکرد نشان داد. حجم آب مصرفی در آبیاری کرتی 6870 و آبیاری زیرسطحی با عمق های ETc و 0.8ETc به ترتیب 6200 و 4800 مترمکعب در هکتار بدست آمد. این مقادیر نسبت به شیوه مرسوم در منطقه آذربایجان به ترتیب 19.8، 27.7 و 43.9 درصد کمتر می باشد. بیشترین کارایی مصرف آب برابر 10.9 کیلوگرم در مترمکعب از تیمار 0.8ETc و 0.6 متر فاصله بدست آمد. با تغییر سیستم آبیاری کرتی به قطره ای زیرسطحی حداکثر و حداقل صرفه جویی مصرف آب به ترتیب 30.1 و 9.7 درصد حاصل گردید.

تنش شوری موجب کاهش رشد و تولید گیاهان زراعی می شود. کلسیم نقش تغذیه ای و فیزیولوژیکی در متابولیسم گیاه دارد و از طریق کاهش اثرات شوری رشد و تولید گیاه را بهبود می بخشد. بمنظور بررسی این اثرات آزمایشی به روش آب کشت به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با دو ژنوتیپ متحمل (ژنوتیپ 12) و حساس (ژنوتیپ 3) گندم، سطح کلرید سدیم (شاهد، 100 و 200 میلی مولار) و سه سطح کلرید سدیم (0.5، 5 و 10 میلی مولار) در سه تکرار انجام شد. 23 روز بعد از کاشت سطحهای شوری به صورت تدریجی اعمال گردیدند و آزمایش تا مرحله رسیدگی بوته ها ادامه یافت. نتایج نشان داد که در سطح 200 میلی مولار کلرید سدیم نسبت به شاهد، زمان رسیدگی فیزیولوژیکی، ارتفاع بوته، تعداد پنجه در بوته، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه ساقه اصلی، عملکرد دانه پنجه، ماده خشک کل و عملکرد دانه ژنوتیپ متحمل به ترتیب 31%، 33%، 83%، 36%، 46%، 68%، 92%، 82 و 72% کاهش یافت. افزودن کلرید سدیم به محیط رشد موجب افزایش تحمل به شوری بوته های گندم گردید. در سطح 200 میلی مولار کلریدسدیم همراه با 10 میلی مولار کلرید سدیم نسبت به همین سطح کلرید سدیم ولی بدون کلرید سدیم، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و ماده خشک کل در ژنوتیپ حساس به ترتیب 10، 14 و 33 درصد افزایش نشان داد. برای ژنوتیپ متحمل مقادیر افزایش به ترتیب 18، 33 و 51 درصد شد. چنین استنباط می شود که ژنوتیپ متحمل در شرایط شوری از طریق توانایی رشد بیشتر، تولید پنجه بیشتر، پایداری تولید دانه در ساقه اصلی، داشتن وزن هزار دانه بالاتر از عملکرد دانه و ماده خشک بیشتری در مقایسه با ژنوتیپ حساس برخوردار است. کلسیم از طریق کاهش اثرات کلریدسدیم موجب تعدیل در افت عملکرد دانه و ماده خشک تحت تنش شوری گردید.

ذخایر ماده خشک قبل از گلدهی در بافتهای رویشی جو (Hordeum vulgare L.) از لحاظ ایفای نقش از طریق انتقال مجدد در پر کردن دانه از اهمیت برخوردار است. در این پژوهش که طی سال های 1383 و 1384 به ترتیب به صورت گلدانی و مزرعه ای در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد، سهم بخش های برگ، ساقه و غلاف دو رقم جو والفجر و ریحان در پرشدن دانه تعیین گردید و تاثیر سه سطح 60، 120 و 180 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و سطوح آبیاری مناسب، تنش ملایم و تنش شدید (به ترتیب بیش از 80، 65-55 و 45-35 درصد ظرفیت زراعی خاک) در استفاده از ذخایر مرحله رویشی، انتقال مجدد آنها و سهم بخش های ذخیره ساز در پرکردن دانه بررسی شد. حداکثر ذخیره ماده خشک در زمان گلدهی که شامل کربوهیدرات های غیرساختمانی و نیتروژن می شود، با مصرف بیشتر کود نیتروژن افزایش یافت. نیتروژن و کربوهیدرات های غیرساختمانی به ترتیب بیشترین ذخایر برگ و ساقه را تشکیل دادند. کاهش دسترسی به آب موجب افزایش معنی داری در انتقال مجدد شد که در تیمار کود نیتروژن زیاد، چمشگیرتر بود. این افزایش موجب بهبود 10 درصدی شاخص برداشت در هر دو آزمایش گردید. در مجموع برگ پرچم، پدانکل و میانگره زیر آن و غلاف در برگیرنده میانگره چهارم در انتقال مجدد کارآتر عمل نمودند. تغذیه با نیتروژن زیاد در گلدان و با نیتروژن مناسب در مزرعه تاثیر محسوس تری بر زیاد شدن سهم میانگره های مختلف ساقه و غلاف های در برگیرنده آنها در حمایت از پرشدن دانه در شرایط تنش کمبود آب داشتند. در آزمایش گلدانی پدانکل با 3.9 درصد و در مزرعه میانگره اول با 6 درصد و همچنین غلاف آنها سهم بیشتری در پرکردن دانه داشتند که با اندازه طول بیشتر این قسمت ها در ارتباط بود. به طور کلی نتایج نشان دادند که کاربرد یک تنش کم آبی کنترل شده در مرحله پرشدن دانه موجب استفاده بیشتر از ذخایر اندام رویشی پیش از فرارسیدن تنش خشکی آخر فصل می شود.

بیماری لکه نواری جو با عامل Pyrenophora graminea یکی از بیماریهای مهم جو در مناطق زیرکشت جو به شمار می آید. به منظور شناسایی توده های بومی مقاوم به بیماری لکه نواری در شرایط مزرعه، واکنش 17 توده بومی جو و رقم زرجو (به عنوان شاهد) نسبت به دو جدایه P. graminea که از مزارع استان آذربایجان شرقی جمع آوری شده بودند، مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش در سال زراعی 82-1381 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید. آزمایش در قالب فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با دو فاکتور واریته (17 توده بومی و رقم زرجو) و جدایه (دو جدایه قارچ) انجام شد. علاوه بر این، یک آزمایش شاهد نیز برای ارزیابی توده های بومی در شرایط عدم بیماری انجام گرفت. گیاهان در مرحله گیاهچه ای (4-3 برگی) و مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی مورد ارزیابی قرار گرفته و درصد بوته های آلوده ثبت شد. واکنش توده های بومی به عامل بیماری در هر دو مرحله متفاوت بود و توده های بومی از نظر درصد بوته آلوده در پنج کلاس مقاوم تا بسیار حساس گروه بندی شدند. همچنین اثر متقابل معنی دار بین توده های جو و جدایه های قارچی وجود داشت و قدرت بیماریزایی جدایه های مورد ارزیابی نیز متفاوت بود. اکثر توده های بومی نسبت به جدایه ها حساسیت نشان دادند و فقط سه توده 1، 8 و 16 در هر دو مرحله با در نظر گرفتن هر دو جدایه مقاوم یا نیمه مقاوم بودند. رقم زرجو در هر دو مرحله برای هر دو جدایه حساس بود ولی میزان حساسیت آن بسته به قدرت بیماریزایی جدایه ها متفاوت بود. جوهای دو ردیفه دانه سیاه نسبت به جوهای شش ردیفه دانه سفید حساسیت کمتری به بیماری داشتند. مقایسه توده های بومی از نظر درصد بوته آلوده در مرحله گیاهچه ای و رسیدگی فیزیولوژیک نشان داد که حداقل در برخی از توده های بومی احتمالا مکانیسم های کنترل کننده مقاومت در دو مرحله رشدی متفاوت هستند. با وجود زیاد بودن عملکرد توده های شش ردیفه نسبت به توده های دو ردیفه در شرایط عاری از بیماری، توده های بومی شش ردیفه از نظر متوسط عملکرد گیاهان بیمار نسبت به توده های بومی دو ردیفه برتری نداشتند و کاهش عملکرد ناشی از بیماری لکه نواری بسته به جدایه قارچی و توده بومی جو متفاوت بود.

به منظور ارزیابی پتانسیل عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم نان و بررسی ارتباط برخی از صفات کمی با عملکرد دانه و انتخاب ژنوتیپ های برتر جهت استفاده در برنامه های به نژادی در آینده، 64 ژنوتیپ گندم در سال 1382 در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه داده ها نشان داد که تفاوت ژنوتیپ ها از نظر اکثر صفات مورد مطالعه معنی دار بود. با انجام تجزیه به عامل ها از طریق تجزیه به مولفه های اصلی هفت عامل وارد مدل شدند. این عوامل با در نظر گرفتن عملکرد دانه 79.30 و بدون در نظر گرفتن عملکرد دانه 77.48 درصد از تغییرات داده ها را توجیه نمودند. نتایج حاصل از بررسی ضرایب عاملی، نشانگر اهمیت صفات موثر بر اجزا عملکرد، خصوصیات رسیدگی و ارتفاع برای گزینش ژنوتیپ های مطلوب می باشد.

پیشرفت در زمینه انتقال ژن و بیوتکنولوژی پنبه (Gossypium hirsutum L.) منوط به سیستم باززایی کارآمد و مستقل از ژنوتیپ می باشد که در این تحقیق با استفاده از ریزنمونه نوک ساقه بررسی شده است نوک ساقه های ارقام ساحل، ورامین و کوکر 312 جدا شده و به محیط کشت MS پایه همراه با 100 میلی گرم در لیتر میواینوزیتول و 0.5 میلی گرم از هر یک از ویتامین های نیکوتینیک اسید، پیریدوکسین و تیامین در لیتر منتقل شدند. بعد از واکشت های متوالی و حذف ریزنمونه های سفید شده، نوک ساقه های باززایی شده برای ریشه زایی به محیط ذکر شده قبلی (بدون تنظیم کننده های رشد) انتقال یافته و بعد از ریشه زایی و خودهی در گلخانه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از نظر تعداد نوک ساقه های زنده مانده و گیاهچه های باززایی شده اختلاف معنی داری در بین ارقام وجود ندارد. 53.9 درصد نوک ساقه های جدا شده سه رقم سبز شدند و زنده ماندند. میانگین گیاهچه های مستقر در گلدان 3.9 درصد بود. درصد گیاهچه های دارای فنوتیپ غیرعادی نیز بسیار کم (0.69 درصد) بود. در طی دوره ساقه دهی هیچ کالوسی تشکیل نگردیده و از هر نوک ساقه تنها یک شاخساره تولید شد. با توجه به نتایج بدست آمده، استفاده از ریزنمونه نوک ساقه می تواند در کشت بافت و انتقال ژن به ارقام زراعی پنبه در ایران مورد استفاده قرار گیرد.

برای ارزیابی صفات کمی و کیفی علوفه ذرت شیرین تحت تاثیر تراکم بوته و تاریخ کشت آزمایشی مزرعه ای در سال 1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس واقع در غرب تهران به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در این تحقیق تاریخ کاشت ذرت شیرین در چهار سطح (یکم خرداد، بیستم خرداد، دهم تیر و سی ام تیر ماه) به عنوان عامل اصلی و تراکم بوته در چهار سطح (45، 55، 65 و 75 هزار بوته در هکتار) به عنوان عاملی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج اولین نمونه برداری (در مرحله 50 درصد کاکل دهی) نشان داد تاریخ کاشت و تراکم بوته تاثیر معنی داری روی صفاتی از قبیل وزن برگ و ساقه (تر و خشک) شاخص سطح برگ، نسبت برگ به ساقه و... داشته است. تجزیه و تحلیل داده های حاصل از دومین نمونه برداری در مرحله خمیری و پس از برداشت بلال نشان داد که میزان کل علوفه، پروتئین خام و عناصر فسفر، کلسیم، سدیم، پتاسیم و منیزیم موجود در علوفه در سطوح مختلف تاریخ کاشت و تراکم بوته تفاوت معنی دار دارند. در مجموع تاریخ کاشت بیستم خرداد علاوه بر تولید بیشترین و بهترین بلال قابل کنسرو به عنوان محصول اصلی با تولید علوفه ای به میزان 50 تن در هکتار از نظر تولید محصول جانبی نیز به عنوان تیمار برتر شناخته شد.

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف کاه عمل آوری شده با آهک بر عملکرد و ترکیبات لاشه های بره های نر قزل، از 16 راس بره با وزن اولیه 33.36±2.45 کیلوگرم در قالب طرح کاملا تصادفی برای چهار جیره غذایی آزمایشی (حاوی سطوح مختلف کاه عمل آوری شده: صفر، 7، 14 و 21 درصد برحسب ماده خشک) با چهار تکرار و در مدت 12 هفته استفاده شد. برای عمل آوری کاه گندم، به ازای هر کیلوگرم ماده خشک از 1.3 لیتر محلول حاوی 100 گرم آهک در مدت زمان سه هفته و در دمای اتاق استفاده گردید. نتایج حاصله نشان داد که مصرف روزانه غذا تحت تاثیر جیره های حاوی سطوح مختلف کاه عمل آوری شده قرار نگرفت ولی مصرف روزانه غذا بر حسب وزن متابولیکی در جیره غذایی حاوی 21 درصد کاه عمل آوری بطور معنی داری کاهش یافت (P<0.05). ضریب تبدیل غذایی در جیره غذایی حاوی 14 درصد کاه گندم عمل آوری شده با آهک (7.51) کمتر بود، ولی تفاوت معنی داری در مقایسه با سایر جیره های غذایی نداشت. وزن زنده نهایی (52.35 کیلوگرم) و میانگین اضافه وزن روزانه (218.45 گرم) بره هایی که با 14 درصد کاه عمل آوری شده تغذیه شده بودند، به طور معنی داری (P<0.05) بیشتر از گروه شاهد (به ترتیب 48.5 کیلوگرم و 171.13 گرم) و سطوح 7 درصد (به ترتیب 48.5 کیلوگرم و 172.61 گرم) و 21 درصد (به ترتیب 48 و 148.01) کاه گندم عمل آوری شده با آهک بود. درصد بازده لاشه در متوسط جیره های غذایی مورد استفاده برابر 50.60 درصد بود. درصد کل گوشت لخم، راسته و ران برحسب درصد وزن قبل از کشتار در بره های تغذیه شده در متوسط جیره های غذائی به ترتیب برابر 26.7، 13.4 و 7.4 بود.

از ژن های سیستم ایمنی که آلل های مختلف آن نقش مهمی در ایجاد حساسیت و یا مقاومت به بیماری ورم پستان دارد، ژن BoLA-DRB3 میباشد. در مرحله اول این پژوهش تعداد 30 نمونه خون از 30 راس گاو نژاد سرابی (از منطقه سراب و مناطق اطراف آن)، 39 نمونه خون دیگر از 39 راس گاو نژاد هلشتاین (از گاوداری های اطراف تهران) و 214 نمونه خون از گاوهای هلشتاین کشت و صنعت مغان که 150 راس از این گاوها حساس و 64 راس آنها مقاوم به بیماری ورم پستان بودند (در قالب 41 خانواده ناتنی) تهیه گردید. جهت بررسی چندشکلی در ریزماهواره های موجود در اینترون 2 ژن BoLA-DRB و محاسبه فراوانی اللی نشانگرها و همچنین مقایسه تنوع اللی در بین نژاد بومی ایران (سرابی) و نژاد اصلاح شده (نژاد هلشتاین)، نمونه های خون بطور تصادفی تهیه گردید. در این نمونه ها، دو ریزماهواره ای DRB3 و DRBP1 (هر دو در داخل اینترون 2 ژن DRB قرار دارند) مورد بررسی قرار گرفتند. در مرحله دوم، جهت بررسی پیوستگی احتمالی بیماری ورم پستان با آلل های مختلف ژن مورد نظر، ریزماهواره DRB3 در 214 راس گاو شیرده مورد استفاده قرار گرفت. در نژاد سرابی 9 و 5 الل و در نژاد هلشتاین 10 و 4 الل مختلف به ترتیب برای نشانگرهای DRBP1 و DRB3 مشاهده گردید و ضریب هتروزیگوسیتی برای دو نشانگر در نژاد سرابی و هلشتاین به ترتیب 0.49 و 0.67 محاسبه گردید. نتایج این مطالعه نشان می دهند که نشانگرهای DRB3 و DRBP1 در نژاد بومی ایران (سرابی) چندشکلی دارند و می توانند به عنوان نشانگر ژنتیکی مورد استفاده قرار گیرند. در 214 نمونه بررسی شده از گاوهای شیرده هلشتاین نیز تعداد 8 نوع الل برای نشانگر DRB3 مشاهده گردید. با توجه به نتایج بدست آمده از تجزیه آماری داده ها، الل شماره 5 پیوستگی معنی داری (P<0.05) با بیماری ورم پستان نشان داد.

با استفاده از یک مدل قطعی که برای گله های گاو شیری مطابق با سیستم نرخ گذاری شیر در ایران طراحی شده، ضرایب اقتصادی تولید شیر، درصد چربی، درصد پروتئین و طول عمر گله در گرایش حداکثر سود و در محدودیت کل نهاده و برای شرایط بلند مدت یعنی متغیر بودن تمام هزینه ها برحسب واحد گاو برآورد شدند. بوسیله روش شبیه سازی داده ها و اطلاعات سه گله گاو شیری مختلف در کشور، میزان حساسیت ضرایب اقتصادی صفات نسبت به 20 درصد تغییر (افزایش و یا کاهش) قیمت علوفه و کنسانتره، نسبت مصرف علوفه به کنسانتره، هزینه های غذایی و غیر غذایی، قیمت شیر به نرخ دولتی و آزاد، سهم فروش شیر به نرخ دولتی و میانگین تولید شیر، درصد چربی و پروتئین و طول عمر گله بررسی شد. ضرایب اقتصادی تولید شیر در شرایط مبنا در سه گله بترتیب برابر با: 745، 581.5، 790.5 و ضرایب اقتصادی درصد چربی 460105، 492630، 161877 و ضرایب درصد پروتئین 454857، 905336، 488234 و ضرایب طول عمر گله 506.7، -16.2، 571.8 بود. تولید شیر، درصد چربی و پروتئین و طول عمر گله بترتیب نسبت به تغییر میانگین تولید شیر، نسبت فروش شیر به نرخ دولتی و میانگین طول عمر گله بیشترین حساسیت را نشان داده اند. تغییر نسبت مصرف علوفه به کنسانتره کمترین اثر را بر ضرایب اقتصادی صفات داشت. بر اساس نتایج بدست آمده، رفتار ضرایب اقتصادی در برابر تغییر عوامل تولیدی در سطح سیستم های مختلف یکسان نبود و تغییر سیستم تولید موجب تغییر در ضرایب اقتصادی صفات شد و برای هر سیستم تولید، ضریب اقتصادی خاصی باید برآورد نمود.

تاثیر دماهای مختلف خشک کردن (39، 45، 60، 70، 80، 85 و 90 درجه سانتی گراد) روی کیفیت اسپاگتی مورد بررسی قرار گرفت. برای تولید اسپاگتی از فرآیند اکستروژن صنعتی استفاده شد و عملیات خشک کردن با استفاده از یک خشک کن آزمایشگاهی با قابلیت کنترل دما و رطوبت نسبی انجام گرفت. از مهمترین شاخص های کیفی مورد بررسی، آزمایش پخت (اندازه گیری میزان لعاب دهی یا افت پخت و افزایش وزن یا میزان تورم و آبگیری رشته ها در حین پخت)، اندازه گیری مقدار مواد آلی کل شسته شده از سطح رشته ها (شاخص (TOM، pH و وضعیت میکروبیولوژیکی محصول بودند. همچنین از ارزیابی حسی محصول پخته شده توسط داوران آموزش دیده بعنوان ملاک مقایسه بین تیمارهای مختلف آزمایشی استفاده گردید. به طور کلی افزایش دمای خشک کردن باعث کاهش میزان لعاب دهی (افت پخت)، افزایش میزان تورم رشته ها (وزن پخت) و کاهش مقدار مواد آلی کل گردید. نتایج ارزیابی حسی نیز نشان داد که با افزایش دمای خشک کردن کلیه خصوصیات حسی و به ویژه کیفیت نهایی محصول به طور قابل ملاحظه ای بهبود یافته طوری که بالاترین امتیازهای کیفی به محصول خشک شده در دماهای 85 و 90 درجه سانتی گراد اختصاص یافت. بار میکروبی محصول نیز با افزایش دمای خشک کردن کاهش پیدا نمود.

اهمیت تجاری قارچ دکمه ای سفید از یک سو و دشواری های دست ورزی ژنتیکی آن از سوی دیگر، موجب شده است که تحقیقات اصلاحی در این قارچ از جذابیت بالایی برخوردار باشد. در این پژوهش، برای اولین بار در ایران، این امکان فراهم شد که دورگ گیری درون گونه ای و تاثیر آن بر عملکرد و ریخت شناسی میسلیوم به صورتی تفصیلی و با کاربری صنعتی مورد بررسی قرار گیرد. شش نژاد هتروکاریون و چهار نژاد هموکاریون از منابع مختلف دریافت شدند. از بین نژادهای هتروکاریون، 25 جدایه هموکاریون جداسازی و در مجموع 29 هموکاریون در تلاقی های دای آلل یک طرفه شرکت کردند. از 406 تلاقی، 145 مورد سازگار و 261 مورد ناسازگار بودند. 145 دورگ سازگار، ابتدا در یک واحد صنعتی پرورش قارچ، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار همراه با شاهد Holland737، مورد آزمون قرار گرفتند. نه نژاد که بطور معنی داری عملکردی بیشتری نسبت به شاهد داشتند، به آزمون های ناحیه ای عملکرد در دو واحد صنعتی پرورش قارچ برده شدند. آزمون های ناحیه ای عملکرد در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار همراه با شاهد 512 انجام گردید و سه دورگ که به طور معنی داری دارای عملکرد بیشتری نسبت به شاهد بودند، انتخاب گردیدند. در پایان آزمون ها، یک شناسنامه اصلاحی تهیه شد. این شناسنامه اصلاحی نکات جالبی به ویژه از لحاظ بررسی شجره ای نتایج با عملکرد بالاتر از شاهد روشن ساخت که در طراحی و پیشبرد برنامه های اصلاحی آتی بسیار مفید خواهند بود.

بیشترین تلفات در زمان برداشت محصول یونجه، مربوط به قسمت سودمند گیاه یعنی برگ آن است. هر اندازه که بتوان زمان قرار گرفتن محصول درو شده در مزرعه را کاهش داد، از میزان تلفات محصول کاسته می شود. روش خشک کردن علوفه با استفاده از تکنیک حصیری کردن شامل مراحلی چند از قبیل برش، رشته رشته کردن علوفه، فشار دادن و شکل دادن به علوفه رشته رشته شده، قرار دادن علوفه بر روی قلمه ها و بسته بندی می باشد. در تحقیق حاضر ابتدا واحد پرس علوفه ساخته و سپس واحد نرم و رشته ساز علوفه به این واحد الحاق و دستگاه کامل مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور، اثر دو عامل تغذیه علوفه به دستگاه و سرعت دورانی غلتک های فشار دهنده هر کدام در سه سطح روی مقدار رطوبت باقی مانده در توده علوفه، مقدار مصرف سوخت ویژه و تلفات مکانیکی علوفه در قالب یک طرح کاملا تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت و از علوفه درو شده توسط دروگر شانه ای به عنوان تیمار شاهد استفاده شد. تجزیه واریانس اثر تیمارهای مختلف عمل حصیرسازی علوفه بر روی مقدرا رطوبت باقی مانده در توده علوفه بیانگر اختلاف معنی دار بین تیمارهای مختلف و تیمار شاهد می باشد. در مورد تلفات مکانیکی، تجزیه واریانس اثر تیمارهای مختلف عمل حصیرسازی علوفه و تیمار شاهد نشان می دهد که بین تیمارهای مختلف عمل حصیرسازی علوفه و تیمار شاهد، اختلاف معنی داری وجود ندارد. همچنین تجزیه واریانس تیمارهای مختلف عمل حصیرسازی بیانگر آن است که عامل سرعت دورانی غلتک ها اثر معنی داری بر روی مقدار رطوبت باقی مانده پس از گذشت مدت زمان معین از تیمار علوفه داشته ولی اثر عامل تغذیه معنی دار نبوده است. سایر نتایج نشان می دهد که به کارگیری دستگاه در سرعت دورانی کمتر اثر بیشتری روی کاهش رطوبت علوفه دارد. بیشترین تاثیر عمل حصیرسازی علوفه روی کاهش رطوبت به کارگیری دستگاه با سرعت دورانی 85 دور در دقیقه و میزان تغذیه 3 تن در ساعت بوده است. در مورد مصرف سوخت ویژه، نتایج نشان می دهد که عامل میزان تغذیه و سرعت دورانی غلتک ها اثر معنی داری داشته اند. مقایسه سطوح مختلف عوامل حاکی از آن است که بهترین وضعیت از لحاظ مصرف سوخت ویژه، استفاده از دستگاه با حداکثر تغذیه و حداقل سرعت می باشد.

یکی از فرآیندهای مهم پس از برداشت محصولات کشاورزی، خشک کردن آنها می باشد. از آنجا که فرآیند خشک کردن بر خصوصیات فیزیکی و مکانیکی محصولات تاثیر دارد لذا مدلسازی سینتیک خشک کردن یکی از راه های کنترل شرایط خشک کردن می باشد. در این راستا، سینتیک خشک شدن لایه نازک گندم (رقم تجن) شبیه سازی گردید. برای این منظور از خشک کن آزمایشگاهی استفاده گردید. آزمایش در پنج سطح دمای هوای خشک کننده (35، 45، 50، 60 و 70oC) انجام گرفت که برای هر سطح چهار تکرار منظور شد. نمونه ها پس از تهیه با رطوبت اولیه 26% (برپایه خشک) تحت شرایط کنترل شده با دمای مورد نظر خشک شدند و به وسیله وزن کردن نمونه ها، رطوبت توده در طی خشک شدن برای هر یک از سطوح دمای هوای خشک کننده به دست آمد. طول مدت خشک شدن برای رسیدن توده به رطوبت 10.5% (برپایه خشک) برای دماهای مختلف بین 62 تا 246 دقیقه برآورد شد. برای مدلسازی ریاضی سینتیک خشک شدن توده لایه نازک گندم، شش مدل ریاضی بر اساس مدل های استاندارد استخراج و ضریب همبستگی مدل های استخراج شده با هم مقایسه گردیدند. به وسیله مدل های رگرسیونی اثر دما بر ثابت ها و ضرایب مدل سینتیک خشک شدن توده به صورت مدل های ریاضی پیش بینی شد. مطابق با تحقیق انجام شده، مدل تقریبی سینتیک خشک شدن لایه نازک گندم برای پیش بینی منحنی سینتیک خشک شدن گندم با ضریب تبیین 869% به دست آمد. از روش رگرسیون غیر خطی برای شبیه سازی سینتیک خشک شدن توده در دماهای متفاوت هوای خشک کننده استفاده شد که کمترین ضریب تبیین مدل شبیه سازی 953% به دست آمد.