دانش کشاورزی
سال:1387 | دوره:18 | شماره:3 |تعداد مقالات:25

پیش بینی فصلی بارش در مناطق غربی و شمال غربی ایران که کشاورزی عموما بصورت دیم می باشد، برای توسعه تولید گندم و سیاستگذاری های مناسب جهت کاهش خسارات خشکسالی ضروری است. در پژوهش حاضر تاثیر نوسان های دمای سطح آب خلیج فارس (PGSST, Persian Gulf Sea Surface Temperature) بر بارش زمستانه مناطق فوق در زمان وقوع دوره های گرم و سرد پدیده النینو - نوسانات جنوبی ENSO مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در نظر گرفتن همزمان مقادیر شاخص Southern Oscillation Index (SOI) و PGSST می تواند پیش بینی دوران خشک و تر زمستانه این مناطق را بطور چشمگیری بهبود بخشد. در فاز گرم (E1 Ninio)، در صورتیکه PGSST کمتر (یا بیشتر) از نرمال باشد، احتمال خشکسالی (یا تر سالی) در مناطق مورد مطالعه بین 50% تا 71% (کمتر از 33%) متغییر می باشد. بنابراین چنانچه پدیده النینو با گرم شدن PGSST همزمان گردد کشت گندم دیم در این مناطق توصیه می گردد. زمانی که این پدیده با سرد شدن PGSST همزمان شود احتمال تر سالی زیاد نبوده و کشت دیم همراه با ریسک خواهد بود. در دوران La Nina وقتی که دمای سطح آب خلیج فارس سردتر از معمول باشد، احتمال تر سالی زیاد بوده و توسعه کشت گندم دیم توصیه می گردد. از طرف دیگر در دوران گرم PGSST، احتمال خشکسالی زیاد و بنابراین کشت دیم با ریسک زیادی روبرو می باشد.

پیش بینی دبی رودخانه ها، به منظور استفاده بهینه از مخازن سدها، سامان دهی رودخانه و هشدار سیل از اهمیت زیادی برخوردار است. بارش - رواناب یکی از پیچیده ترین فرآیندهای هیدرولوژی است که به عوامل زیادی مانند رطوبت خاک، کاربری زمین، ژئومورفولوژی، تبخیر و نفوذ حوضه آبخیز و... بستگی دارد. در این مطالعه هیدروگراف های واحد حوضه با به کار بردن مدل هیدروگراف واحد ژئومورفولوژی مخزن (GUHR) و مدل نش (NASH) برای دبی سیلاب های حوضه کمانج بالا در استان آذربایجان شرقی به دست آمد و نتایج حاصل با هیدروگراف واحد مشاهداتی حوضه مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. معیارهایی که به منظور ارزیابی کارآیی مدل ها مورد استفاده قرار گرفت شامل: ضریب تعیین (R2)، درصد خطای حجم هیدروگراف (V%)، درصد خطاهای مربوط به پیش بینی دبی اوج (%Qp) و زمان رسیدن به دبی اوج (%Tp) بودند. طبق نتایج بدست آمده هر دو روش مقدار دبی اوج کمتری را نسبت به مقادیر متناظر مشاهده ای شبیه سازی می کنند. مدل NASH زمان رسیدن به دبی اوج را زودتر و مدل GUHR این زمان را دیرتر از زمان مشاهده شده پیش بینی می کند. اما در کل مدل GUHR مقدار دبی اوج و زمان رسیدن به دبی اوج را نسبت به روش NASH بهتر شبیه سازی می نماید. آنالیز حساسیت مدل ها بر مبنای تغییرات پارامترهای آنها انجام شد. نتایج نشان دادند که هیدروگراف ها حساسیت زیادی نسبت به پارامترهای مدل های مربوطه نشان می دهند.

توانایی کال زایی و میزان رشد کال در قطعات جدا کشت درختان 5 تا 6 ساله کاج تهران (Pinus eldarica M.)، در 30 تیمار متفاوت در محیط پایه MS تغییر یافته (MMS) برای گونه های کاج مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد، نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری در سطح احتمال کمتر از یک درصد از نظر کال زایی در بین تیمارهای مختلف وجود دارد. علاوه بر این مشخص شد که برای کالزایی، حضور اکسین 2, 4-D در محیط کشت ضروری است و از NAA بهتر است. افزایش غلظت هورمون مذکور تا 7.5 میلی گرم در لیتر، باعث افزایش میزان کال زایی گردید ولی در واکشت های پس از کال زایی میزان رشد کال در غلظت های پایین تر، بیشتر بود. تجزیه ها داده های حاصل، با استفاده از رگرسیون چند متغیره در مورد رشد کال نشان داد که یک اثر متقابل بین افزایش غلظت 2, 4-D و کینتین وجود دارد زیرا افزایش غلظت 2, 4-D به رشد بیشتر کال کمک می کند ولی غلظت های اضافی کینتین در حضور 2, 4-D به کاهش رشد کال منجر می گردد. در عین حال این تاثیر متقابل در مورد NAA و کینتین مشاهده نگردید.

به منظور بررسی اثرات پرولین و اسید سالیسیلیک بر برخی صفات فیزیولوژیک زیتون تحت شرایط شور، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی هایدروپونیک دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در سال 1386-1385 انجام شد. در این آزمایش پرولین و اسید سالیسیلیک روی نهال های یکساله زیتون (Olea europaea var Zard) تیمار شده با شوری کلرید سدیم محلول پاشی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با دو فاکتور شوری کلرید سدیم (صفر و (100 mM و مواد شیمیایی ضد تنش پرولین (15 mM) و اسید سالیسیلیک (0.25 mM) بود که در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که مصرف پرولین باعث افزایش وزن تر و خشک نسبت به شاهد در شرایط شور شد. پرولین تاثیر افزایشی معنی داری بر غلظت پتاسیم نسبت به تیمار اسید سالیسیلیک و شاهد گردید. استفاده از پرولین در شرایط شور بطور معنی داری (P≤0.05) غلظت سدیم را در برگها کاهش داد. همچنین، مصرف اسید سالیسیلیک نسبت K/Na را در شرایط شور به طور معنی داری افزایش داد. شوری تاثیر منفی بر نفوذپذیری غشای سلول داشت و باعث کاهش شاخص پایداری غشا و افزایش نشت الکترولیت ها از غشای سلولی شد. شاخص پایداری غشای با مصرف پرولین افزایش یافت که منجر به کاهش نشت الکترولیتها از غشای سلولی شد. تیمار پرولین در شرایط شور مقدار آب نسبی بافت برگی را بطور معنی داری (P≤0.05) کاهش داد. نهایتا، اثر متقابل مواد ضد تنش با شوری در مورد شاخص تحمل کل معنی دار بود و مواد ضد تنش در شرایط شوری شاخص تحمل کل بالاتری را نسبت به شاهد داشتند. بر اساس نتایج بدست آمده به نظر می رسد که تیمار پرولین باعث تعادل عناصر غذایی، جلوگیری از ایجاد سمیت یونی و حفظ خاصیت نفوذپذیری غشای سلول و بهبود رشد و نمو در شرایط شور و غیر شور در زیتون می گردد.

به منظور بررسی تاثیر نیترات پتاسیم بر رشد و نمو چمن لولیوم در شرایط شور، آزمایشی با غلظتهای مختلف نیترات پتاسیم (صفر، 5، 10 و 15 میلی مولار) و دو غلظت شوری کلرید سدیم (صفر و 60 میلی مولار) به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که شوری تاثیر معنی دار (P≤0.01) کاهنده ای بر خصوصیات رشد و نموی گیاهان داشت. در شرایط شوری، افزایش نیترات پتاسیم تا حد 10 میلی مولار، ویژگیهای رشد و نموی را افزایش داد ولی، در غلظت 15 میلی مولار نیترات پتاسیم و شوری، رشد و نمو گیاهان به شدت کاهش یافت. علت کاهش خصوصیات رشد و نموی در تیمار شوری و نیترات پتاسیم پایین (صفر میلی مولار) خشک شدن گیاهان در اواخر آزمایش بود. شوری بر غلظت عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم و نیترات در گیاه اثرات کاهشی معنی داری داشت ولی غلظت سدیم و کلر افزایش یافت. تاثیرات متقابل شوری و نیترات پتاسیم بر نسبت K/Na در گیاه غیر معنی دار بود. در تیمار شوری، نسبت K/Na بشدت کاهش یافت، ولی با افزایش غلظت نیترات پتاسیم بر نسبت K/Na افزایش پیدا کرد. غلظت کلر در گیاه در تیمار شوری، با افزایش مقدار نیترات پتاسیم به طور معنی داری کاهش یافت و در تیمار نیترات پتاسیم صفر میلی مولار، غلظت آن 58% بالاتر از تیمار نیترات پتاسیم 10 میلی مولار بود. در این آزمایش، شوری بر غلظت پرولین تاثیر معنی دار نداشت ولی افزایش شوری همراه با غلظت بالای نیترات پتاسیم مقدار پرولین را در گیاهان افزایش داد. به طور کلی، کاهش کلر و افزایش پرولین و نسبت K/Na شاید از دلایل عمده بهبود رشد در غلظت 10 میلی مولار نیترات پتاسیم باشد.

این تحقیق به منظور بررسی افزایش طول عمر و کیفیت پس از برداشت گل های بریدنی سوسن رقم Romano با استفاده از 5 محلول شیمیایی (به همراه شاهد) و در دو دمای نگهداری به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. ابتدا گل های بریده با محلول های شیمیایی شامل ساکارز (3%)، 8- هیدروکسی کینولین سولفات (200 میلی گرم در لیتر)، اسید سیتریک (100 میلی گرم در لیتر)، کینتین (50 میلی گرم در لیتر)، اسید ژیبرلیک (50 میلی گرم در لیتر) به مدت 24 ساعت تیمار شدند. سپس گل ها به آب مقطر منتقل شده و در دو دمای 4 و 22 درجه سانتی گراد قرار گرفتند. اثر تیمارهای اعمال شده بر طول عمر گل ها و تعدادی از صفات آن ها مانند میزان مواد جامد محلول، شاخص کلروفیل برگ، انسداد آوندی، قطر گل و میزان جذب آب ارزیابی شد. بر اساس نتایج این بررسی اثر دمای 4 درجه سانتی گراد با میانگین 30.61 روز بر عمر گل ها نسبت به دمای 22 درجه سانتی گراد با میانگین 10.5 روز بطور معنی داری بهتر بود (p<%1). همچنین دمای 4 درجه سانتی گراد اثر بهتری بر سایر صفات نشان داد. بیشترین عمر گلدانی (در دمای 4 درجه سانتی گراد 36.33 روز، در دمای 22 درجه سانتی گراد 13.3 روز) مربوط به تیمار اسید ژیبرلیک بود. این تیمار اثر مطلوبی بر حفظ کلروفیل برگ داشت. کمترین عمر گلدانی (در دمای 4 درجه سانتی گراد 25 روز، در دمای 22 درجه سانتی گراد 9 روز) مربوط به تیمار 8- هیدروکسی کینولین سولفات بود. اسید سیتریک و 8- هیدروکسی کینولین سولفات جذب آب را افزایش دادند و از انسداد آوندی ممانعت کردند.

pH خاک های باغات چای شمال کشور به دلایل مختلفی، کاهش یافته و در بعضی از مناطق به کمتر از 4 رسیده است. برای افزایش pH، آهک دهی به این خاکها ضرورت دارد. ضایعات جنبی صنایع فولاد سازی مانند سر باره و لجن کنورتور که از نظر pH قلیایی می باشند، می توانند بعنوان اصلاح کننده ارزان قیمت برای افزایش pH و احیای این اراضی کاربرد داشته باشد. لذا برای تعیین اثر این مواد بر ویژگیهای شیمیایی خاک و گیاه چای یک آزمایش مزرعه ای در یک باغ چای با مساحت 1000 متر مربع اجرا شد. این طرح در 18 کرت 40 متر مربعی شامل 6 تیمار (0.5 و 1 درصد سر باره، 0.5 و 1 درصد لجن کنورتور، 0.5 درصد سر باره + 0.5 درصد لجن کنورتور در واحد وزن خاک خشک و تیمار شاهد) در 3 تکرار بر روی ردیفهای بوته چای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. تیمارها در ابتدای فصل بهار تا عمق 15 سانتی متر با خاک مخلوط شدند. پس از دو ماه از اعمال تیمارها در 5 مرحله به فواصل زمانی هر 45 روز یکبار نمونه برداری خاک از عمق 15-0 سانتی متر انجام شد. همچنین بوته های چای در سه مرحله (چین بهاره، تابستانه و پاییزه) برگ چینی شدند. نمونه های خاک و گیاه پس از آماده شدن در آزمایشگاه مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که pH خاک در تیمارهای سر باره و لجن کنورتور افزایش یافت. افزایش pH در تیمارهای سر باره نسبت به تیمارهای لجن کنورتور بیشتر بود. تمام تیمارهای سر باره و لجن کنورتور مقدار منگنز و روی قابل عصاره گیری با DTPA را به طور معنی داری نسبت به تیمار شاهد کاهش دادند. در میان تیمارها فقط تیمار 1 درصد سر باره مقدار مس قابل عصاره گیری با DTPA را بطور معنی داری کاهش داد. هیچکدام از تیمارهای سر باره لجن کنورتور تاثیری بر روی مقدار کادمیم خاک نشان ندادند. مقدار آهن قابل جذب خاک در همه تیمارهای سر باره و لجن کنورتور به جز تیمار یک درصد لجن کنورتور کاهش معنی داری را نشان داد. نتایج تجزیه برگ نیز نشان داد که غلظت عناصر روی، مس و کادمیم گیاه در همه تیمارهای سر باره و لجن کنورتور نسبت به تیمار شاهد کاهش معنی داری دارد. تمام تیمارهای سر باره و لجن کنورتور به جز تیمار نیم درصد سر باره، باعث کاهش معنی دار غلظت آهن گیاه شدند. تیمارهای سر باره و تیمار ترکیبی غلظت منگنز گیاه را به طور معنی داری کاهش دادند.

در این تحقیق اندازه گیری پایداری ساختمان خاک به سه روش کمپر و روسنا، لی بیسونس و لوی و میلر انجام گرفت. شاخص های پایداری به ترتیب به صورت پایداری خاکدانه در آب (WAS)، میانگین وزنی قطر خاکدانه در شرایط خیس کردن سریع (MWDf)، ملایم (MEDs) و خیس کردن همراه با تکان دادن (MWDsh)، و نسبت پایداری (SR) بیان می شود. نوزده نمونه خاک با دامنه وسیعی از خصوصیاتی نظیر ماده آلی، کربنات کلسیم معادل، ECe و SAR در تعیین شاخص های پایداری به کار گرفته شد. هدف از این تحقیق، بررسی میزان تاثیرپذیری هر شاخص از خصوصیات مزبور، شناخت محدودیت های اندازه گیری شاخص ها و بررسی میزان هماهنگی بین سه شاخص است. شاخص WAS برای 19 خاک بین 6 تا 89 درصد تغییر کرد که 64 درصد (R= 0.8**) آن به تبع از تغییرات کربن آلی بود. بعد از کربن آلی، کربنات کلسیم معادل (R= -0.62**) و (R= -0.52*) بیشترین تاثیر را بر تغییرات WAS داشتند. با وجود تغییرات وسیع درصد شن، سیلت و رس بین خاک ها، بافت خاک تاثیر معنی داری بر WAS نشان نداد. از این رو بکارگیری این شاخص برای مقایسه پایداری ساختمان در خاک هایی که بیشتر از نظر بافت متفاوت هستند ممکن است منطقی نباشد. اندازه گیری شاخص MWD در خاک های با رس غالب به دلیل چسبندگی ذرات پس از مرحله غربال تر و خشک کردن عملا با مشکل مواجه شد و لذا این شاخص در 12 نمونه خاک اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که تفاوت مقادیر MWDf، MWDs و MWDsh معنی دار نیست و لذا اندازه گیری MWDf با توجه به سهولت و سرعت عمل، به عنوان شاخص پایداری در روش لی بیسونس حداقل در خاک های مورد بررسی کافی به نظر می رسد. هشتاد و چهار درصد (R= 0.91**) تغییرات MWDf در محدوده 0.32 تا 1.17 میلی متر با تغییرات میزان کربن آلی قابل تفسیر بود. به عبارت دیگر این شاخص پایداری اساسا تابع مقدار کربن آلی در خاک است. بر خلاف WAS، شاخص MWD تاثیرپذیری معنی داری از کربنات کلسیم معادل و SAR نداشت ولی بطور معنی داری با درصد شن (R= 0.74**) و درصد رس (R= -0.61*) همبستگی نشان داد. بنابراین بکارگیری این شاخص برای مقایسه پایداری ساختمان بین خاک هایی مناسب خواهد بود که تفاوت آنها عمدتا بر مبنای بافت و نه بر مبنای خصوصیاتی نظیر کربنات کلسیم معادل، ECe یا SAR باشد. شاخص پایداری لیوی و میلر یعنی SR که دامنه نظری آن از صفر تا یک می باشد بین 0.30 تا 0.89 در 14 نمونه خاک تغییر کرد. تاثیرپذیری این شاخص از خصوصیات خاک مشابه MWDf بود یعنی بیشترین عامل تاثیرگذار بر این شاخص کربن آلی، درصد شن و رس بودند. از نظر مطابقت بین سه شاخص پایداری مورد مطالعه، ضرایب همبستگی خطی MWDf و SR با WAS به ترتیب 0.73 و 0.87 در سطح احتمال یک درصد معنی دار شدند. بر مبنای شاخص SR، تعداد 14 نمونه خاک از نظر پایداری در سه گروه کیفی پایداری بالا (SR≥0.81)، متوسط (0.42<SR<0.81) و کم (SR<0.42) جای گرفتند. انتخاب یا تعیین محدوده بر مبنای شاخص SR (یا WAS و (MWD جهت قرار دادن خاک ها در گروه های مختلف پایداری و به کارگیری آن برای قضاوت و ارزیابی رفتار خاک در تعامل با مدیریت های مختلف مسلما نیاز به بررسی گسترده تری دارد.

آب نقشی حیاتی در افزایش تولید محصول در دیمزارهای ناحیه نیمه خشک دارد. این پژوهش به منظور تعیین عوامل موثر بر رواناب و ارایه رابطه ای برای پیش بینی آن انجام گرفت. این مطالعه در شهرستان هشترود واقع در جنوب استان آذربایجان شرقی در شمال غربی ایران از سال 1384 تا 1385 انجام شد. برای انجام پژوهش، شبکه ای مربعی به مساحت 900 کیلومتر مربع از دیمزارهای منطقه، انتخاب و به 36 شبکه مربعی به ابعاد 5 کیلومتر تقسیم شد. در هر شبکه کرت های رواناب به ابعاد 22.1 متر طول و 1.83 متر عرض در سه تکرار با فاصله 1.2 متر بر روی دیمزاری با شیب 9 درصد احداث شدند. در انتهای کرت ها، وسایل جمع آوری رواناب قرار داده شد. ویژگی های باران بر مبنای داده های دستگاه باران نگار ایستگاه هواشناسی به دست آمد. بر اساس نتایج، مقدار رواناب در کرت ها تحت تاثیر 23 رخداد باران طبیعی طی دوره مطالعه قرار گرفت. خاک منطقه عمدتا لوم رسی با نفوذپذیری متوسط و دارای تقریبا یک درصد ماده آلی و 13 درصد آهک هستند. مقدار رواناب در هر رخداد از 2.153 تا 49.377 لیتر در کرت تغییر کرد. مقدار رواناب همبستگی معنی دار منفی (R= -0.85, p<0.001) با نفوذپذیری خاک داشت. نتایج نشان داد که مقدار رواناب، با استفاده از یک رابطه رگرسیونی خطی بر اساس شن درشت، ماده آلی و آهک (R= -0.84, p<0.001) قابل پیش بینی است. وجود شن درشت، ماده آلی و آهک در خاک به طور معنی داری سبب افزایش نفوذپذیری و در نتیجه کاهش رواناب گردید.

برای بررسی اثرات محدودیت آبی بر روی عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم سویا در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، آزمایشی با طرح اسپیلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1383 انجام شد. کرتهای اصلی به چهار سطح آبیاری پس از 3±60، 3±80، 3±100 و 3±120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (به ترتیب از I1 تا I4) و کرتهای فرعی به دو رقم سویا (هاک و زان) اختصاص یافتند. نتایج نشان داد که میانگین های تعداد برگچه، تعداد شاخه های فرعی، تعداد گره های حامل نیام، تعداد نیام و تعداد دانه در بوته، ارتفاع گیاه، وزن دانه، عملکرد بیولوژیک و تعداد دانه در گیاه برای سطح آبیاری I1 تقریبا برتر از دیگر سطوح آبیاری بود. تمامی صفات مذکور با افزایش سطح تنش کم آبی کاهش یافتند. هر چند که بالاترین مقدار شاخص برداشت نیز در سطح آبیاری I1 بدست آمد، ولی این برتری در مقایسه با سایر سطوح آبیاری از نظر آماری معنی دار نبود. وزن صد دانه رقم زان بیشتر از رقم هاک بود، رقم هاک تعداد شاخه های فرعی، گره های حامل نیام، نیام در بوته و دانه در بوته نسبتا بیشتر و در نتیجه عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک بیشتری تولید کرد. همبستگی مثبت و معنی دار تعداد دانه در گیاه با عملکرد دانه در واحد سطح و همبستگی غیر معنی دار میانگین وزن دانه با عملکرد دانه نشان میدهد که تعداد دانه در گیاه اثر بیشتری بر روی عملکرد دانه در مقایسه با میانگین وزن دانه داشته است.

به منظور مطالعه و ارزیابی شاخص های گزینشی در ارقام بادام زمینی آزمایشی در سال 1385 با 39 رقم بادام زمینی در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات توتون بصورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. با کمک تجزیه رگرسیون گام به گام برای عملکرد روغن، صفات درصد روغن، نسبت وزن دانه به غلاف، وزن یکصد غلاف و تعداد دانه در غلاف برای تشکیل شاخص های گزینشی انتخاب شدند. در این پژوهش دو نوع شاخص گزینشی پایه و بهینه بکار برده شد. ارزش های اقتصادی مورد استفاده در ایجاد شاخص ها شامل مقادیر واحد [1]، همبستگی های فنوتیپی [rp] و ژنتیکی [rg]، ضرایب اثرات مستقیم تجزیه علیت، وراثت پذیری عمومی صفات و ضرایب عاملی موجود در عامل اول تجزیه به عامل ها بودند. مقایسه کارآیی شاخص های محاسبه شده نشان داد که به طور کلی شاخص های بهینه محاسبه شده نسبت به شاخص های پایه دارای پیشرفت ژنتیکی بیشتر و همبستگی بالاتری با ارزش اصلاحی می باشند. با این حال از شاخص های پایه به دلیل نزدیک بودن مقادیر پیشرفت ژنتیکی آن ها با شاخص های بهینه و همچنین سهولت محاسبه می توان استفاده کرد. در بین شاخص های پایه و بهینه، شاخص های محاسبه شده بر اساس ضرایب نسبی اقتصادی واحد [1] و ضرایب عاملی، عملکرد روغن بادام زمینی را بهبود بخشیدند و با توجه به شاخص های محاسبه شده ارقام 25 (ICGV 92118)، 17 (ICGV 92040) و (ICGV 93134) 20 به عنوان برترین ارقام انتخاب شدند.

به منظور بررسی تاثیر دماهای مختلف منطقه ریشه بر گره زایی و تثبیت نیتروژن گیاه خلر، آزمایشی در سال 1385 در شرایط کنترل شده به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. در این آزمایش از سه اکوتیپ خلر شامل اکوتیپ های اردبیل، زنجان و شهر کرد استفاده شد. دمای منطقه ریشه شامل 5، 10، 15 و 25°C و دمای هوا ثابت 25°C در نظر گرفته شد. نتایج آزمایش ها نشان داد که اکوتیپ ها از لحاظ گره زایی و تثبیت نیتروژن تفاوت معنی داری داشتند. اکوتیپ زنجان در دمای 15°C بیشترین تعداد گره را تولید نمود که از لحاظ آماری با اکوتیپ اردبیل در دمای 25°C یکسان بود و اکوتیپ زنجان در دمای 5°C کمترین تعداد گره را داشت. اکوتیپ های اردبیل و زنجان به ترتیب در دماهای 10 و 5°C بیشترین و کمترین قطر گره را داشتند. اکوتیپ اردبیل در دمای 25°C بالاترین وزن خشک گره را تولید کرد و وزن خشک گره اکوتیپ های زنجان، اردبیل و شهر کرد در دمای 5°C منطقه ریشه از لحاظ آماری یکسان بودند. حداکثر غلظت نیتروژن و پروتئین علوفه در دمای 25°C و با اکوتیپ اردبیل مشاهده شد و حداقل غلظت نیتروژن و پروتئین علوفه مربوط به اکوتیپ زنجان در دمای 5°C بود. هر سه اکوتیپ در دمای 25°C بیشترین گره زایی و تثبیت نیتروژن را داشتند و دماهای 5 و 10°C باعث کاهش تثبیت نیتروژن و گره زایی اکوتیپ های مورد بررسی شد.

بر اساس تحقیقات مختلف مراحل آماده سازی زمین برنج به ویژه شله زنی یا گل خرابی بر خصوصیات خاک و بازده گیاهان زراعی دیگر که به عنوان کشت دوم بعد از برنج قرار می گیرند زیانبار می باشد. این آزمایش به منظور بررسی آثار شله زنی، غرقابی و کاشت برنج در مقایسه با شرایط غیر غرقاب، شخم معمول و کاشت ذرت همراه با تیمارهای مختلف کودی بر محصول جو، رقم والفجر در سه سال متوالی انجام گرفت. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار طراحی گردید که برنج (رقم زاینده رود) و ذرت به عنوان عامل اصلی و تیمارهای کودی شامل کود آلی و کود شیمیایی به عنوان کرت های فرعی استفاده شدند. تیمارهای کودی هر سال در زمین برنج و ذرت اعمال و آثار آن در کشت بعدی یعنی جو مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای کودی (تیمار 1 تا 6) برای سه سال متوالی بر اساس توزیع تصادفی سال اول آزمایش اعمال شدند. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین تیمارهای کودی از نظر عملکرد دانه، وزن خشک بوته، تعداد پنجه در متر مربع و ارتفاع بوته تفاوت معنی داری وجود داشت. مقایسه میانگین ها نشان داد که گیاه جو از نظر میانگین کلیه صفات در زمین ذرت بالاتر از بود. اگر چه میزان افزایش عملکرد دانه جو در زمین ذرت از نظر آماری معنی دار نشد ولی حدود یک تن از عملکرد جو در زمین برنج بیشتر بود. کاربرد کود آلی در کشت قبل از جو بویژه در مقادیر نسبتا زیاد باعث بهبود کلیه صفات و در نهایت عملکرد بیشتر جو گردید. تیمار اعمال 96 تن کود آلی و پس از آن تیمار اعمال نصف این مقدار در یک دوره سه ساله دارای بیشترین عملکرد و برتری صفات دیگر بودند. تیمار شاهد در مقایسه با بقیه تیمارها از نامناسب ترین وضعیت برخوردار بود. مقایسه کل عملکرد جو در تیمارهای کود شیمیایی در مجموع 2 سال بیانگر افزایش عملکرد جو و سایر صفات (به جز ارتفاع بوته) بصورت معنی دار در تیمار 260.9 کیلوگرم کود اوره در هکتار در سه قسط نسبت به تیمار 260.9 کیلوگرم کود اوره در هکتار همزمان با کاشت به دلیل تقسیط کود نیتروژنی بود.

محصولات فرعی در ایران بوسیله کارخانجات آرد سازی، خشکبار، صنایع فرآوری مواد غذایی و غیره تولید می شوند و مقادیر زیادی از آنها در جیره غذایی دامها مورد استفاده قرار می گیرد. روشهای مختلفی برای ارزیابی خوراک دام و محصولات فرعی وجود دارند. در این آزمایش برای تعیین میزان تجزیه پذیری پوشش کشمش، تفاله انگور و ضایعات کشمش از روش های کیسه های نایلونی و تولید گاز استفاده شد. برای این منظور از دو راس گوسفند مغانی فیستولا گذاری شده استفاده شد. کیسه های نایلونی به ابعاد 6×12 سانتیمتر حاوی 5 گرم نمونه ماده خوراکی در داخل شکمبه گوسفند برای ساعات 0، 2، 4، 6، 8، 12، 16، 24، 36، 48، 72 و 96 انکوباسیون گردید. در روش تولید گاز، میزان تولید گاز در ساعات 2، 4، 6، 8، 12، 16، 24، 36 و 48 اندازه گیری شد. داده های بدست آمده در قالب طرح کاملا تصادفی مورد تجزیه قرار گرفتند. پس از 24 ساعت انکوباسیون نمونه ها در داخل شکمبه میزان تجزیه پذیری ماده خشک در تفاله انگور 75.93 درصد بود که بطور معنی داری بیشتر از تجزیه پذیری ماده خشک پوش کشمش (60.73%) و ضایعات کشمش (58.07%) بود (P<0.05). اما در این مدت تجزیه پذیری پروتئین خام پوش کشمش (66.43%) بطور معنی داری بیشتر از تفاله انگور (53.64%) بود. مقدار گاز تولیدی پس از 24 ساعت انکوباسیون پوش کشمش، تفاله انگور و ضایعات کشمش به ترتیب 209.17، 231.66، 180.88 و میلی لیتر به ازای گرم ماده خشک به دست آمد و تفاله انگور بیشترین گاز تولیدی را نسبت به سایر مواد خوراکی داشت (P<0.05). نتایج این مطالعه نشان داد که روش کیسه های نایلونی تبیین بالایی با روش اندازه گیری تولید گاز در تعیین ارزش غذایی محصولات فرعی انگور دارد.

انرژی قابل سوخت و ساز شش نمونه پودر گوشت و استخوان با 35 خروس بالغ لگهورن با میانگین وزن 63.02±1868 در قالب طرح کاملا تصادفی در 7 گروه تعیین شد. یک گروه از آنها جهت تعیین دفع انرژی با منشا داخلی مورد استفاده قرار گرفت. تعادل نیتروژن در بین نمونه های پودر گوشت و استخوان منفی بوده و تفاوت معنی داری بین آنها مشاهده نشد ولی تفاوت میزان دفع انرژی تصحیح شده برای تعادل نیتروژن، معنی دار بود (p<0.05). انواع انرژی قابل سوخت و ساز شامل AME، AMEn، TME و TMEn در بین نمونه های پودر گوشت و استخوان تفاوت معنی داری (p<0.05) نشان داد. میانگین و دامنه تغییرات آنها به ترتیب برابر 2686 (2200 تا 2987)، 2755 (2237 تا 3010)، 3183 (2692 تا 3484) و 2993 (2473 تا 3253) کیلوکالری در کیلوگرم بود. بازده انرژی خام (TMEn/ GE) از 0.623 تا 0.647 متغیر بوده و از این لحاظ در بین نمونه های پودر گوشت و استخوان تفاوت معنی داری مشاهده شد (p<0.05). میانگین قابلیت سوخت و ساز ظاهری و حقیقی ماده خشک پودر گوشت و استخوان برابر 34.94 و 51.63 درصد بود و تفاوت معنی داری بین آنها وجود داشت (p<0.05). AMEn و TMEn، همبستگی منفی معنی داری با خاکستر خام به ترتیب برابر 0.90 (p=0.0138) و -0.87 (p=0.0224)، نشان دادند. همچنین همبستگی AMEn و TMEn با انرژی خام برابر 0.96 (p=0.0024) و 0.94 (p=0.0039) بود. تجزیه رگرسیون ساده TMEn روی ماده خشک قابل سوخت و ساز حقیقی نشان داد که می توان آن را با ضریب تبیین برابر 0.77 برآورد کرد. تجزیه رگرسیون چندگانه به روش مرحله ای نشان داد که انرژی خام تنها متغیر پیشگویی کننده TMEn با ضریب تبیین معادل (p=0.0023) 0.92 می باشد.

در این آزمایش از شش جیره پروتئینی مختلف شامل 1) جانشین گرده با پودر کنجاله سویا، 2) مکمک گرده با پودر کنجاله سویا، 3) جانشین گرده با پودر گلوتن ذرت، 4) مکمل گرده با پودر گلوتن ذرت، 5) جانشین گرده با پودر کنجاله کنجد، 6) مکمل گرده با پودر کنجاله کنجد و با احتساب گروه شاهد 7) (شربت شکر بدون مواد پروتئینی یا جیره غیر پروتئینی) در هفتاد کلنی تحت پوشش استفاده گردید. عملیات اجرایی این طرح با جمع آوری گرده طبیعی مورد نیاز و تهیه ملکه های هم سن در اوایل بهار آغاز شد و تا نیمه اول مهرماه آخرین عملیات یکسان سازی کلنی ها انجام گردید. تغذیه در سه مرحله با کیکهای 550 گرمی، 350 گرمی و 500 گرمی از اوایل پاییز تا اواخر زمستان انجام شد. اثر تغذیه بر ترکیبات بدن و ارزیابی آنها بر اساس اندازه گیری معیارهای میزان ازت موجود در سر و سینه (زنبور / میلی گرم)، میانگین وزن خشک سر و سینه (زنبور / میلی گرم)، درصد ماده خشک و درصد رطوبت سر و سینه (زنبور / درصد) زنبوران کارگر پرستار صورت گرفت. این بررسیها نشان داد که اختلاف بین جیره های آزمایشی از نظر میزان ازت موجود در سر و سینه زنبوران کارگر پرستار معنی دار است و جیره شماره 2 با بقیه جیره ها دارای اختلاف معنی دار می باشد بطوریکه بیشترین میزان ازت موجود در سر و سینه زنبوران کارگر پرستار مربوط به جیره شماره 2 و کمترین میزان آن به ترتیب مربوط به جیره های شماره 1، 3 و 6 می باشد. با مقایسه میانگین وزن خشک سر و سینه زنبوران کارگر پرستار نتیجه گرفته شد که جیره شماره 2 با بقیه جیره ها دارای اختلاف معنی دار می باشد و بالاترین میزان وزن خشک سر و سینه در زنبوران کارگر پرستار مربوط به جیره شماره 2 و کمترین میزان آن بترتیب مربوط به جیره های شماره 6 و شماره 4 بود. مقایسه میانگین درصد ماده خشک سر و سینه زنبوران کارگر پرستار نشان داد که جیره های شماره 2 و 1 با بقیه جیره ها دارای اختلاف معنی دار می باشند و بالاترین میزان درصد ماده خشک سر و سینه در زنبوران پرستار بترتیب متعلق به جیره های شماره 2 و شماره 1 و کمترین میزان آن مربوط به جیره های شماره 5 و 6 می باشد. همچنین مقایسه میانگین درصد رطوبت سر و سینه زنبوران کارگر پرستار نشان داد که جیره های شماره 5 و شماره 6 بترتیب با بقیه جیره ها دارای اختلاف معنی دار می باشند و بالاترین میزان درصد رطوبت سر و سینه در زنبوران پرستار بترتیب مربوط به جیره های شماره 5 و 6 و کمترین میزان آن بترتیب مربوط به جیره های شماره 2 و 1 می باشد. بطور کلی این آزمایش نشان داد که جیره های پروتئینی خوش خوراک (جیره های 1 و 2) در ترکیبات بدن زنبوران عسل پرستار موثر بوده و می توانند در فصول کمبود گرده گل جهت تغذیه تحریکی کلنی ها بصورت کیکهای جانشین یا مکمل گرده در اختیار کلنیها قرار بگیرند که در نتیجه ملکه تخمگذاری پیش از موعد را شروع نموده و با تامین احتیاجات پروتئینی و غیره زنبوران کارگر پرستار، غدد تولید ژله رویال آنها بخوبی فعالیت نموده و ژله مورد نیاز جهت تغذیه ملکه و پرورش لاروها را فراهم نمایند.

طرح سازگاری سوزنی برگان غیر بومی در منطقه پایین بند جنگل های نکا (کوهسار کنده) در قالب بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار از سال 1371 در دست اجرا می باشد. از آنجایی که خوک وحشی (گراز) اصلی ترین عامل خسارت به درختان است، بررسی حضور خوک وحشی موضوع تحقیق حاضر را تشکیل می دهد. آماربرداری صد درصد از کلیه پایه های صدمه دیده صورت گرفت. نتایج حاصل نشان داد که گونه های سوزنی برگ کاج تدا با متوسط 20.33 درخت خسارت دیده در 300 متر مربع (20.17 درصد) و کاج رادیاتا با متوسط 13.67 درخت خسارت دیده در 300 متر مربع (20.62 درصد) بیشترین میزان آسیب را نسبت به سایر گونه های سوزنی برگ به خود اختصاص داده اند. تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی نیز نشان داد که گونه های مختلف سوزنی برگ بر اساس تعدادی از ویژگی های تک درختان خسارت دیده و برخی از خصوصیات توده های گونه های مختلف سوزنی برگ بر میزان خسارت حاصل از حمله خوک وحشی (گراز) تاثیر داشته است. گونه های کاج رادیاتا و تدا با رشد کمی و کیفی بسیار مناسب همراه با هرس طبیعی تا ارتفاع بالای تنه، افزایش خسارت ناشی از حمله خوک وحشی را موجب شده اند و این در حالی است که گونه کاج سیاه با رشد کمی و کیفی نامناسب، ارتفاع متوسط درخت، هرس طبیعی در ارتفاع پایین و میزان درصد زنده مانی بالا، مانعی طبیعی برای حضور خوک وحشی فراهم آورده و به کاهش میزان خسارت منجر شده است. گونه های کاج کاشفی و سدروس دئودارا نیز به لحاظ رشد کمی و کیفی متوسط و درصد زنده مانی پایین میزان خسارت حاصل از حمله خوک وحشی را کاهش داده اند.

این آزمایش جهت ارزیابی اثرات کاهش و یا حذف مکمل های معدنی و ویتامینی از جیره های غذایی مرغ های تخم گذار بر عملکرد و کیفیت تخم مرغ در مرحله آخر تخم گذاری انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با تعداد 192 قطعه مرغ تخم گذار سویه های - لاین W-36 از سن 70 تا 78 هفتگی در 4 تیمار و 4 تکرار شامل سطوح مختلف مکمل های معدنی و ویتامینی به صورت (0.25، 0.19، 0.13 و صفر درصد) و به مدت 8 هفته انجام گردید. نتایج حاصل نشان داد که کاهش و یا حذف مکمل های معدنی و ویتامینی از جیره های غذایی مرغ های تخم گذار در مرحله آخر تخم گذاری تاثیر معنی داری بر عملکرد و کیفیت تخم مرغ ندارد. بر اساس نتایج حاصل می توان نتیجه گیری نمود که حذف مکمل های معدنی و ویتامینی از جیره های غذایی مرغ های تخم گذار در مرحله آخر تخم گذاری بدون داشتن اثرات منفی بر عملکرد و کیفیت تخم مرغ آنها امکان پذیر است.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی جدایه های Ralstonia solanacearum در استان های آذربایجان شرقی و فارس نمونه های متعددی در سال 83 از اندام های گیاهان سیب زمینی مزارع این استان ها جمع آوری گردید. بعد از کشت اندام های گیاهان آلوده از قبیل غده و ساقه، تعداد 35 جدایه باکتریایی از نمونه های استان آذربایجان شرقی، سه جدایه از استان فارس و نیز یک جدایه از غده های آلوده بازار کرج روی محیط های کشت TZCA و SPA جدا سازی شد. انگشت نگاری ژنتیکی به وسیله rep- PCR روی پنج جدایه آذربایجان شرقی، سه جدایه فارس، یک جدایه بازار کرج و دو جدایه از کاستاریکا به عنوان استاندارد صورت گرفت. طول قطعات تکثیری با استفاده از آغازگر BOX A1R در محدوده bp 200 تا 1200 bp و آغازگر REP 2I از 200 bp تا 1500 bp متغیر بود. گروه بندی جدایه های به دست آمده با روش UPGMA و بر اساس ضریب جاکارد با استفاده از داده های هر دو آغازگر، جدایه ها را به دو گروه اصلی منتسب کرد. در گروه یک سه جدایه از بیووار N2 و در گروه دو نیز هشت جدایه بیووار 2A قرار گرفتند. این بررسی، کارایی روش rep- PCR با آغازگرهای BOX و Rep را در تمایز و تفکیک درون گونه ای بیووارهای 2A از یکدیگر و از بیووارهای N2 و همچنین به اندازه کافی چند شکلی ژنتیکی در جمعیت های R. solanacearum را نشان می دهد.

مطالعه در زمینه آنزیم های گوارشی حشرات از این نظر حایز اهمیت است که اساس مطالعه فیزیولوژی دستگاه گوارش آن ها به شمار می رود. در حال حاضر، ایده استفاده از مهار کننده های گیاهی آنزیم های گوارشی و تولید گیاهان تراریخته حاوی این ترکیبات، اهمیت بسیار زیادی یافته است. اولین قدم در راه رسیدن به چنین اهدافی، شناخت کامل ویژگی های هر کدام از آنزیم های گوارشی می باشد. در بررسی حاضر که در سال 1383 انجام شد، برخی ویژگی های آنزیم آلفا - آمیلاز بزاقی سن Graphosoma lineatum (L.) برای اولین بار مورد مطالعه قرار گرفت. کلیه آزمایش ها در 4 تکرار انجام شدند. آنزیم در دامنه دماهای 25 تا 50 درجه سانتی گراد فعال بود و فعالیت قابل توجه آن در دماهای 25 تا 40 درجه مشاهده شد که اختلاف معنی داری مشاهده نشد. با وجود این، بیش ترین میزان فعالیت آنزیم در دمای 37 درجه مشاهده شد که می تواند دمای بهینه فعالیت آنزیم باشد. در pHهای، 4، 4.5 و 10، فعالیت آنزیم با گذشت زمان انکوباسیون (تیمار آزمایشی از 30 تا 110 دقیقه به فواصل 10 دقیقه ای) کاهش یافت. در pH های بین 5 تا 9.5، آنزیم تا پایان مدت زمان انکوباسیون فعال بود به طوری که کاهشی در فعالیت آن مشاهده نگردید. در pH 10.5 آنزیم فقط تا 30 دقیقه پس از انکوباسیون فعال بود و در pH=11 نیز به طور کامل غیر فعال شد. pH بهینه فعالیت آنزیم 6.5 برآورد گردید. بین غلظت آنزیم و فعالیت آن در محدوده بین 2 تا 25 جفت غده بزاقی به ازای یک میلی لیتر بافر، یک رابطه خطی وجود داشت. میزان فعالیت آنزیم در محلول های بافر فسفات (41.53 واحد بر میلی گرم پروتئین)، انفوزیون رینگر (42.52 واحد بر میلی گرم پروتئین)، دکستروز 5 درصد (43.1 واحد بر میلی گرم پروتئین) و آب مقطر (41.63 واحد بر میلی گرم پروتئین) فاقد اختلاف معنی دار ولی با فعالیت آن در اتانول های 96 درجه (40.06 واحد بر میلی گرم پروتئین) و 75 درجه (14.07 واحد بر میلی گرم پروتئین) دارای اختلاف معنی دار بود. نگهداری محلول آنزیمی در دمای 4 درجه سانتی گراد تا 40 روز پس از تهیه شدن، هیچ گونه افزایش یا کاهشی را در فعالیت آنزیم سبب نشد.