علم سنجی کاسپین
سال:1397 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

سابقه و هدف: بررسی کمّی و کیفی تولیدات علمی حوزه های مختلف، امروزه در دانشگاه ها و مراکز علمی مورد توجه قرار گرفته است. هدف این پژوهش، تعیین وضعیت تولیدات علمی ایران در حوزه ی انرژی و سوخت و مقایسه ی آن با کشورهای خاورمیانه می باشد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش علم سنجی انجام شده است. داده های آن با استفاده از بخش جستجوی پیشرفته پایگاه استنادی Web of Science گردآوری شده است. این داده ها مربوط به حوزه ی انرژی و سوخت در بین سال های 1998 تا 2017 می-باشد. برای تحلیل داده ها و ترسیم نقشه های علمی نرم افزارهای HistCite و VOSviewer بکار گرفته شده است و برای تحلیل داده های آماری، از نرم افزار اکسل استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان داد که ایران در زمینه ی انرژی و سوخت 10870 مدرک نمایه شده در این پایگاه دارد. بیشترین تعداد مدارک مربوط به سال 2016 است. ایران از لحاظ تعداد مدارک در این حوزه جایگاه سیزدهم در جهان و جایگاه اول را در خاورمیانه داراست. همچنین از لحاظ همکاری های بین المللی در خاورمیانه و جهان به ترتیب بیشترین همکاری های ایران با کشورهای ترکیه و ایالات متحده آمریکا است. پررخدادترین کلیدواژه های به کار گرفته شده توسط پژوهشگران ایرانی به ترتیب optimization، genetic algorithm و exergy است. همچنین با بررسی موضوعات کار شده در مقالات پراستناد دنیا مشخص شد این مقالات بیشتر روی موضوعات مربوط به انرژی های تجدیدپذیر تمرکز داشته اند، در حالی که بیشترین تمرکز پژوهشی ایران روی موضوعات مربوط به انرژی های تجدیدناپذیر است. نتیجه گیری: نتایج حاکی از روند رو به رشد مدارک ایران در این حوزه است. اگرچه ایران از لحاظ تعداد مدارک، جایگاه خوبی در خاورمیانه دارد، اما از لحاظ تعداد استنادات و شاخص هرش عملکرد ضعیفی داشته است که این مسئله باید مورد توجه قرار گیرد.

سابقه و هدف: همکاری علمی فرآیندی است که طی آن دو یا چند نویسنده با هدف خلق اثری مشترک، منابع و استعدادهای خود را به اشتراک می گذارند. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت همکاری گروهی نویسندگان مجله خانواده پژوهی دانشگاه شهید بهشتی می باشد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر با استفاده از روش های علم سنجی انجام گرفته است. جامعه مورد پژوهش شامل تمام مقالات مجله خانواده-پژوهی دانشگاه شهید بهشتی طی سال های 1384 تا 1395 بوده است. در این پژوهش تعداد 320 مقاله و 911 نویسنده مقاله مورد بررسی قرار گرفت و برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نرم افزار Excel و SPSS استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که طی سال های مورد بررسی، در مجله خانواده پژوهی هر مقاله 2/8% نویسنده داشته است. همچنین مشخص گردید که متوسط ضریب همکاری نویسندگان مقالات خانواده پژوهی در سال های یاد شده 0/60% بوده است. علاوه بر این، بیشترین میزان نویسندگان مقالات به ترتیب به دانشگا ه های شهید بهشتی، اصفهان و تهران اختصاص داشته است. در مجموع سال های مورد بررسی، متوسط تعداد نویسندگان مقالات مجله خانواده پژوهی تقریبا 3 نویسنده بوده است. نتیجه گیری: میزان همکاری علمی در مجله خانواده پژوهی پایین بوده است.

سابقه و هدف: در سال های اخیر، کتابخانه های دیجیتال در بسیاری از کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته و تولیدات علمی قابل توجهی در این زمینه منتشر شده است. هدف از این پژوهش تحلیل مقالات علمی دنیا در حوزه کتابخانه دیجیتال بر اساس شاخص های کمّی و کیفی با تاکید بر جایگاه کشور ایران است. مواد و روش ها: این پژوهش از نوع مطالعات علم سنجی بوده و به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. جامعه این تحقیق شامل 5637 مقاله نمایه شده در Web of Science (WoS) تا پایان 2016 است. برای تحلیل داده ها، از نرم افزار HistCite و برای ترسیم نقشه های مربوط به تحلیل موضوعی و هم نویسندگی از نرم افزار VOSviewer استفاده گردید. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که مقالات علمی جهان در این حوزه روندی رو به رشد داشته و شاخص اچ کل مقالات دنیا در این حوزه، 93 و برای کشورهای خاورمیانه 18 بوده است. ایالات متحده آمریکا با دارا بودن بیشترین تعداد مقالات (2221 مورد)، دارای شاخص اچ 81 و کشور ایران دارای شاخص اچ 7 بوده است. مقالات تک نویسنده بیشترین فراوانی را در بین مقالات جهانی داشتند و میانگین ضریب همکاری علمی بین پژوهشگران جهانی در طول 35 سال مورد بررسی 0/44 و برای کشور ایران 0/54 است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که بیشتر مقالات علمی حوزه کتابخانه های دیجیتال توسط چند کشور تولید شده اند که کشور آمریکا در رأس همه آن ها قرار دارد. در خاورمیانه، کشور ایران با تولید 41 مقاله بیشترین سهم را در تولید علم داشته است.

سابقه و هدف: مخازن سازمانی مجموعه های دیجیتالی هستند که جهت جمع آوری، مدیریت، انتشار و حفاظت منابع علمی استفاده می شود. این پژوهش به منظور بررسی وضعیت استفاده از مخازن سازمانی در مراکز آموزش عالی ایران انجام شده است. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع پیمایشی بوده است، جهت استخراج لیست مخازن سازمانی ایران از فهرست OpenDOAR و ROAR استفاده شده است و همچنین برای بدست آوردن رتبه مخازن سازمانی به وب سایت رتبه بندی جهانی مخازن سازمانی مراجعه گردید. یافته ها: یافته ها نشان می دهد تعداد 17 مخزن سازمانی در مراکز علمی ایران فعال می باشند که از این تعداد 13 مخزن سازمانی از نرم-افزار Eprints، سه مخزن از نرم افزار Dspce و یک مخزن هم از نرم افزار Green Stone استفاده نموده اند. همچنین هیچ کدام از مخازن سازمانی ایران در رتبه بندی وب سنجی لحاظ نشده اند. نتیجه گیری: میزان استفاده از مخازن سازمانی در مراکز دانشگاهی ایران رو به رشد بوده است ولی نسبت به تعداد مراکز علمی و دانشگاهی ایران بسیار ناچیز است.

سابقه و هدف: یکی از حوزه های تحلیل محتوا، تحلیل استنادی (Citation Analysis) است. هدف تحقیق حاضر تحلیل استنادی پایان نامه ها و طرح های پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه بود. مواد و روش ها: این تحقیق از نوع علم سنجی است و جامعه آماری آن 351 سند شامل پایان نامه کارشناسی ارشد (307 مورد) و طرح پژوهشی (44 مورد) است که با استفاده از نمونه گیری طبقه ای از بین 4000 سند با استفاده از جدول مورگان انتخاب گردید. برای گردآوری داده ها از سیاهه وارسی محقق ساخته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون های آماری کلموگروف اسمیرنوف، کروسکال والیس و فریدمن) استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که تفاوت معناداری بین تعداد منابع به زبان فارسی و غیرفارسی در پایان نامه های کارشناسی ارشد و طرح های پژوهشی وجود دارد (0/001P=). همچنین بین تعداد منابع پایان نامه های کارشناسی ارشد و طرح های پژوهشی بر اساس روزآمدی و نوع منابع تفاوت معناداری وجود دارد (0/001P=). نتیجه گیری: در نگارش پایان نامه ها برخلاف طرح های پژوهشی بیشتر به منابع فارسی استناد می شود.

سابقه و هدف: امروزه علم سنجی از روش های اصلی ارزیابی و مقایسه انتشارات علمی کشورها، دانشگاه ها، موسسات علمی، موضوعات خاص و نویسندگان است. هدف این پژوهش ارزیابی تولیدات علمی ایران در حوزه بیماری تالاسمی بر اساس شاخص های علم سنجی است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع علم سنجی بوده و در آن از تحلیل شبکه های اجتماعی جهت بررسی هم تالیفی و هم رخدادی واژگان و ضریب همکاری بکار گرفته شده است. جامعه پژوهش شامل تعداد 476 مقاله ای است که در حوزه بیماری تالاسمی در بازه زمانی 2006 تا 2016 در پایگاه Web of Science نمایه شد ه اند. تحلیل داد ه ها بر اساس شاخص های علم سنجی و با استفاده از نر م افزارهای Excel، Raver-matrix، SPSS 19، UCINET 6/28، Netdraw 2/141 و Vosviewer صورت گرفته است. یافته ها: نرخ رشد (27/94%) نشان داد که تولیدات علمی حوزه بیماری تالاسمی در پایگاه WoS روندی افزایشی دارد. میانگین ضریب همکاری 0/78 به دست آمد و یافته ها نشان داد بین متغیرهای تعداد نویسندگان و تعداد استناد به هر کدام از مقالات، در سطح 0/05 رابطه معنی داری وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل ضریب همبستگی پیرسون 0/650 بدست آمده که بیان کننده رابطه مستقیم و مثبت میان متغیرهای مورد بررسی است. با این وجود مقدار چگالی 0/006 شبکه هم تالیفی نویسندگان و میزان چگالی 0/015 شبکه هم تالیفی موسسات حاکی از انسجام پایین شبکه پژوهشگران در زمینه بیماری تالاسمی است. نتیجه گیری: در حوزه بیماری تالاسمی، هم میزان تولیدات علمی و هم سطح همکاری علمی رو به افزایش است، اما در مقایسه با سایر رشته ها، شبکه همکاری از انسجام خوبی برخوردار نیست و تا رسیدن به وضعیت مطلوب راه زیادی در پیش است.