تحقیقات سامانه ها و مکانیزاسیون کشاورزی
سال:1402 | دوره:24 | شماره:85 |تعداد مقالات:6

این مطالعه به منظور بررسی عوامل تولید نیشکر (نهاده های: فیزیکی – مصرفی) و بهینه سازی انرژی مصرفی برای تولید نیشکر با استفاده از تحلیل پوششی داده ها در استان خوزستان واحد کشت و صنعت امیرکبیر انجام گرفت. اطلاعات لازم برای انجام این مطالعه، از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل پرسش نامه از کارشناسان کشت و صنعت نیشکر امیرکبیر جمع آوری شدند. طبق نتایج حاصل، از کل انرژی مصرفی در تولید، انرژی قلمه و کود شیمیایی به ترتیب با 59 و 16 (درصد) بیشترین سهم را در بین نهاده های مصرفی داشت. علف کش 15/3 (درصد)، ماشین های کشاورزی 09/1 (درصد) و نیروی انسانی 06/0 (درصد) کمترین نهاده های انرژی بر در بین دیگر نهاده های تولید نیشکر بودند. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق مشخص شد که دو نهاده قلمه نیشکر و کود شیمیایی بیشترین میزان مصرف را در بین تمام نهاده‏ها برای تولید دارند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل پوششی داده ها نشان داد که کود نیتروژن و نیروی انسانی با 42 و 60/31 (درصد) بیشترین سهم را از انرژی دخیره شده داشتند. کمترین سهم از انرژی ذخیره شده در تولید به ترتیب متعلق به سموم شیمیایی و کود فسفر بود. نتایج نشان داد که کاهش در مصرف کودهای شیمیایی و سوخت دیزل برای ذخیره سازی انرژی و کاهش مشکل خطر زیست محیطی در منطقه مهم است. ذخیره سازی در سوخت دیزل توسط بهبود عملکرد پمپ آبیاری و استفاده از تراکتورهای جدید و آنالیز خاک برای بهبود مصرف کودهای شیمیایی امکان پذیر است.

با هدف انتخاب راهکار مناسب برای مدیریت پسماند صنعت روغن زیتون در شهرستان رودبار استان گیلان، به منظور انتخاب پیشینه پژوهش بررسی و مشورت با کارشناسان انجام گرفت. چهار معیار اقتصادی، فنی، اجتماعی و زیست محیطی به عنوان معیارهای گزینش راهکار مناسب انتخاب و به 12 زیرمعیار تقسیم شدند. پرسش نامه به صورت مقایسات زوجی، طراحی و به روش نمونه گیری هدفمند از طریق مصاحبه با 20 نفر از کارشناسان ماهر این حوزه تکمیل شد. برای محاسبات و تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که معیار اقتصادی تأثیرگذارترین معیار با وزن 478/0 برای انتخاب روش مدیریت پسماند صنعت روغن زیتون است. پس از آن، طبق نظر خبرگان، به ترتیب معیارهای فنی با وزن 248/0، زیست محیطی با وزن 183/0 و اجتماعی با وزن 091/0 در رتبه های بعدی اهمیت قرار گرفتند. در رتبه بندی گزینه های مسئله، راهکار تولید کمپوست با وزن 245/0 بهترین روش برای مدیریت پسماند روغن زیتون در استان گیلان شناسایی شد. پس از آن به ترتیب روش های تولید انرژی تجدیدپذیر (243/0) در رتبه دوم، تولید خوراک دام (236/0) در رتبه سوم، استخراج مواد باارزش (194/0) در رتبه چهارم اهمیت و دفن در لندفیل (082/0) در رتبه آخر قرار گرفتند.

در این تحقیق، اثر مرطوب کردن لایۀ سطحی یونجه بر مقدار تلفات کمی و کیفی آن بررسی شد. پژوهش در قالب آزمایش یک بار خرد شده با 12 تیمار و سه تکرار به مدت دو سال (1399 تا 1401) اجرا شد. تیمارها شامل مقدار آب پاشش شده در چهار سطح 0، 250، 350 و 450 لیتر در هکتار به عنوان فاکتور اصلی و فاصلۀ زمانی بین آب پاشی و بسته بندی علوفه در سه سطح بلافاصله، نیم ساعت و یک ساعت بعد از آب پاشی به عنوان فاکتور فرعی بود. تلفات کمی یونجه شامل تلفات در قسمت بردارنده و محفظۀ تراکم، تلفات حمل و نقل و تلفات کل و فاکتورهای کیفی علوفه شامل مادۀ خشک، پروتئین خام، چربی، مادۀ آلی، خاکستر، الیاف انحلال ­ناپذیر در پاک ­کنندۀ اسیدی، الیاف انحلال­ناپذیر در پاک­کنندۀ خنثی اندازه گیری و مقدار آفلاتوکسین بعد از شش ماه انبارمانی تعیین شد. نتایج بررسی­ها نشان داد که آب پاشی روی یونجه به مقدار 450 لیتر آب در هکتار نسبت به تیمار بدون آب پاشی (تیمار شاهد)، تلفات بردارنده بیلر، تلفات محفظۀ تراکم بیلر، تلفات حمل و نقل و تلفات کل را به ترتیب به مقدار 4/20، 3/34، 7/4 و 1/21 درصد کاهش داد. فاصلۀ زمانی بین آب پاشی و بسته بندی یونجه اثر معنی‎داری بر تلفات کمّی یونجه در مرحله بسته بندی و حمل و نقل نداشت. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که آب پاشی روی یونجه، خواص کیفی یونجۀ بسته بندی شده را در مدت انبارمانی (شش ماه) تحت تأثیر منفی خود قرار نمی دهد و باعث کاهش کیفیت یونجه بسته بندی شده، نمی شود.

خشک کردن با هوای گرم متداول ترین روش برای محصولات کشاورزی است که زمان بر است و مصرف انرژی بالایی دارد. به دلیل خشک شدن سریع سطح محصول در روش خشک کردن همرفتی، توزیع و انتقال حرارت و رطوبت در داخل محصول نسبتاً غیریکنواخت است. در میوه هایی مانند زردآلو پوشش مومی موجود روی پوست میوه اثر کنترل کننده و بازدارنده ای در فرایند خشک کردن دارد. از این رو، استفاده از بعضی روش­های ترکیبی در خشک کردن میوه­هایی مانند زردآلو می تواند زمان خشک شدن  و انرژی مصرفی را کاهش دهد. در پژوهش حاضر خشک کن همرفتی به سیستم پرتو دهی فروسرخ مجهز و اثر ترکیب هوای گرم و پرتوهای فروسرخ در حالت های مختلف در خشک کردن زردآلو ارزیابی و مقایسه شد. آزمایش ها با تیمارهای هوای گرم و پرتوهای فروسرخ به تنهایی، هم زمان و در ترکیب دومرحله ای و متناوب پرتوهای فروسرخ در یک خشک کن ترکیبی در مقیاس آزمایشگاهی اجرا شد. دمای هوای گرم 65 درجة سلسیوس، سرعت هوای گرم 5/1 متر بر ثانیه و توان لامپ های فروسرخ 400 وات انتخاب شد. نتایج پژوهش نشان داد که زمان خشک شدن، انرژی مصرفی و ضریب نفوذ مؤثر رطوبت به ­طور معنی داری تحت تأثیر تیمارها قرار می­گیرند. مدل میدیلی و همکاران به­ خوبی توانست رفتار خشک کردن زردآلو را برای همۀ حالت های مختلف ترکیبی تحت بررسی توصیف کند.

ایران بزرگ ترین تولیدکنندۀ زعفران در جهان است. زعفران دارای اهمیت بالای اقتصادی است و به دلیل افزایش فعالیت رقبای صادراتی، نیازمند حمایت و گسترش و توسعۀ صادرات است. روند رو به رشد سهم صادرات زعفران از یک سو و درآمدزایی و کارآفرینی برای روستاییان کشور از سوی دیگر، لزوم توجه به این محصول را دوچندان می کند. رقابت در این عرضه و با وجود رقبای قدرتمند در گرو مکانیزه کردن فرایندهای کاشت تا برداشت و درجه بندی تا بسته بندی امکان­پذیر خواهد بود. بنابراین، ارزیابی ویژگی های ظاهری زعفران به منظور درجه بندی صحیح نیاز اساسی محسوب می شود. در پژوهش حاضر، ویژگی های ظاهری با هدف درجه بندی زعفران با استفاده از روش­های مختلف هوش مصنوعی شامل شبکه­های عصبی مصنوعی پرسپتورن چند لایه (MLP)، (LVQ)، شبکه عصبی غیر نظارت شده (SOM)، سیستم های فازی (FNN) و سیستم استنتاج فازی عصبی (ANFISS) بررسی شده است. پایگاه داده مورد مطالعه مربوط به 113 نمونه زعفران است که در 4 طبقه زعفران پوشال (نگین)، پوشال درجه 2 (خوب)، پوشال درجه سه (معمولی) و پوشال درجه چهار (ضعیف) که محققان این پژوهش آنها را گردآوری کرده­اند. نتایج تحلیل نشان می دهد که درجه بندی زعفران با در نظر گرفتن شرایط عدم قطعیت در مدل ANFIS نسبت به دیگر روش ها بهتر است، به طوری که دقت طبقه بندی 5/97 درصد و میزان خطای 3484/0 در تشخیص نمونه های آزمون به­ دست آمد.

کرم میوه خوار گوجه فرنگی (هلیوتیس) یکی از مخرب ترین آفت­های گیاهان خانوادۀ سولاناسه در بسیاری از مناطق کشور است. در صورت وجود شرایط محیطی مساعد، این آفت به سرعت گسترش می یابد. در سال های اخیر از پهپاد سمپاش به منظور کنترل دیگر آفت­ها استفاده شده ولی عملکرد این سمپاش ها برای مبارزه با این آفت در مزارع گوجه فرنگی ارزیابی نشده است. در این تحقیق در مزرعه آلوده به آفت هلیوتیس، روش استفاده از پهپاد سمپاش با روش های رایج سمپاش لانس­دار تراکتوری و سمپاش اتومایزر پشتی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی و در سه تکرار مقایسه شد. نتایج نشان داد در سمپاش های لانس دار، اتومایزر و پهپاد مصــرف محـلول سم به ترتیب 1200 و 211 و 32 لیتر در هکتار، بادبردگی 6/45، 06/13 و 68/20 درصد و بازده مزرعه ای 66/60، 69 و 2/90 درصد است. روش استفاده از پهپاد در 14 روز پس از سمپاشی با 75/59 درصد کارایی، نسبت به روش های اتومایزر و لانس به ترتیب با 06/40 و 75/41 درصد، از کارایی بهتری برخوردار بوده است. در روزهای چهارم و هشتم نیز روش استفاده از پهپاد ازنظر درصد کارایی نسبت به روش های اتومایزر و لانس دار برتری داشته است. ضریب کیفیت پاشش در سمپاش­های اتومایزر و پهپاد به ترتیب 88/2 و 23/1 بود. از نظر اقتصادی، نسبت سـود به هزینه در سمپاش­های لانس دار، اتومایزر و پهپاد به ترتیب 15/4، 88/4 و 33/2 بود. در نهایت استفاده از پهپاد به منظور کنترل آفات گوجه فرنگی از نظر فنی قابل توصیه است ولی از نظر اقتصادی باید بررسی بیشتری شود.