تحقیقات نظام سلامت حکیم
سال:1391 | دوره:15 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

مقدمه: از جمله مهم ترین موارد بهره بری از حیوانات تراریخته در اهداف پزشکی، استفاده از این حیوانات برای پیوند اعضای بدنشان به انسان است که مباحثات اخلاقی و علمی بسیاری پیرامون آن شکل گرفته است. درباره مباحثات اخلاقی، طیف انتقادات وارده آن چنان وسیع است که می توان آن ها را به دو دسته کلی تقسیم نمود. دسته اول که تحت نام انتقادات اخلاقی ذاتی طرح شده اند و دسته دیگری به نام انتقادات عرضی. در زمینه دسته دوم، انتقادات باز به دو گروه عمده تقسیم می شوند. دسته ای که با دید انسان محور، عوارض پیوند اعضای حیوانات به انسان را بررسی نموده اند و گروه دیگر که با دید جاندارمحور و با استدلال رفاه حیوانات این امر را مردود اعلام داشته اند.روش کار: در مقاله پیش رو، نویسنده درصدد است تا با استفاده از کتب و دستورالعمل هایی منتشر شده درباره حیوانات ترنسژنیک و با روشی تحلیلی توصیفی، مناقشات اخلاقی طرح شده را بیان نماید تا مسجل بشود که آیا انجام عمل پیوند اعضای حیوانات به انسان با توجه به انتقادات اخلاقی و ابهامات علمی از نظر اخلاقی پذیرفته شده است یا خیر.نتیجه گیری: در حال حاضر مطالعات حاکی از آن است که با وجود طرح اصل احتیاط که سبقه اخلاقی و حقوقی دارد، در این مرحله به دلیل وجود ابهامات و عدم قطعیت های علمی مقبول، انجام پیوند اعضای حیوانات به انسان دربردارنده خطراتی برای انسان و حیوانات می باشد و به دلیل آثار سوء، انجام آن هم نسبت به انسان و هم حیوان غیراخلاقی انگاشته شده است.

مقدمه: تجهیز مدیریت به یک سیستم اطلاعات صحیح و مطمئن باعث ارتقای توانایی آن در اتخاذ تصمیم در مورد برنامه ریزی، سازمان دهی و کنترل می گردد. این پژوهش با هدف تحلیل و ارزیابی نیازهای اطلاعاتی اداره تجهیزات پزشکی معاونت های درمان دانشگاه های علوم پزشکی کشور انجام گرفته است.روش کار: این پژوهش از نوع کاربردی و توصیفی مقطعی است. جامعه مطالعه در این پژوهش مدیران اداره تجهیزات پزشکی 39 دانشگاه علوم پزشکی کشور و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بود که در سال1387  انجام گرفت. با توجه به وجود روش های مختلف طراحی سیستم های اطلاعاتی، ما از دو روش BSP که بر مبنای فرآیندها و شرح وظایف و روش CSF که بر مبنای عوامل حیاتی موفقیت مدیران است الگوبرداری کردیم. برای تحلیل و آنالیز داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 16 استفاده شد.یافته ها: در مجموع از  29مورد، نیاز اطلاعاتی شناسایی شده، 62% جزو نیازهای اطلاعاتی اولیه از دیدگاه خود مدیران بود. 41% از نیازهای اطلاعاتی، جزو عوامل حیاتی موفقیت مدیران (CSF) واحد قرار گرفتند. 4% نیازهای اطلاعاتی از طریق فرم، 14% فرم و بانک اطلاعاتی به طور مشترک، و 11% وب سایت اینترنتی در دسترس بودند و 71% نیازها بدون منبع (فرم، بانک اطلاعاتی، وب سایت) مشخص بودند.نتیجه گیری: با توجه به این که 71% نیازهای اطلاعاتی مدیران، فاقد منبع اطلاعاتی بودند، طراحی سیستم اطلاعات مدیریت در این واحد ضروری به نظر می رسد. با وجود شناسایی 62% از نیازهای اطلاعاتی واحد، توسط خود مدیران، طراحی سیستم های اطلاعاتی نباید به تنهایی متکی بر نیاز آن ها باشد و استفاده از روش های علمی در طراحی سیستم های اطلاعاتی توصیه می شود.

مقدمه: سالمندی با اثر بر همه ابعاد زندگی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت سالمند را تحت تاثیر قرار می دهد. به منظور ارزیابی این اثرات، پژوهش حاضر با هدف طراحی ابزار اندازه گیری کیفیت زندگی مرتبط با سلامت سالمندان صورت گرفته است.روش کار: پژوهش حاضر یک پژوهش روش شناسی است که در مراحل تعریف مفهوم کیفیت زندگی مرتبط با سلامت سالمندان، تعیین عبارات ابزار اندازه گیری کیفیت زندگی مرتبط با سلامت سالمندان و تعیین ویژگی های روان سنجی ابزار کیفیت زندگی مرتبط با سلامت سالمندان صورت پذیرفته است.یافته ها: بر اساس نتایج مرحله اول پژوهش، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت سالمندان تعریف گردید. در مرحله دوم پژوهش، 121 عبارت به همراه یک عبارت کلی در قالب مقیاس پنج درجه ای لیکرت استخراج گردید. در مرحله سوم، پس از تعیین اعتبار محتوی و صوری، ابزار با  105عبارت به دست آمد. بر اساس نتایج به دست آمده از تعیین اعتبار سازه با روش تحلیل عاملی، 50 عبارت در قالب شش عامل استخراج گردید. بررسی نتایج حاصل از تعیین اعتبار ملاکی همزمان، وجود رابطه خطی مثبت و معناداری را بین نمرات ابزار کیفیت زندگی مرتبط با سلامت سالمندان و ابزار ملاک نشان داد. نتایج حاصل از بررسی پایایی ابزار اندازه گیری کیفیت زندگی مرتبط با سلامت سالمندان به روش همسانی درونی و پایایی آزمون مجدد نیز ضرایب پایایی از 0.83 تا 0.96 را نشان داد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که ابزار طراحی شده، دارای اعتبار و پایایی جهت اندازه گیری کیفیت زندگی مرتبط با سلامت سالمندان می باشد.

مقدمه: در سال 1388 نسخه جدید کتاب ارزش های نسبی خدمات تشخیصی درمانی بر اساس کتاب CPT/RVU 2008 توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ترجمه گردید و در دسترس بیمارستان ها قرار گرفت. هدف مطالعه حاضر، تخمین تعداد اعمال تهاجمی در کشور و مقایسه تعرفه های قدیم و جدید، و برآورد میزان تغییر در دستمزد پزشکان در صورت اجرای تعرفه های جدید بود.روش کار: ابتدا با استفاده از اطلاعات سازمان های اصلی بیمه درمان و بر اساس الگوی مطالعه، پس از حذف موارد تکراری فهرست،  54مورد از رایج ترین و تاثیرگذارترین اعمال تهاجمی انتخاب شدند. سپس با استفاده از اطلاعات سازمان های بیمه گر، جمعیت تحت پوشش آن ها و جمعیت کشور، تعداد هر یک از این اعمال در کشور در مدت یک سال برآورد شد. در نهایت با توجه به میزان دستمزد پزشکان بابت هر کای جراحی و نسبت اعمال جراحی در بخش خصوصی به دولتی، تفاوت پرداخت به پزشکان در صورت اجرای تعرفه های جدید برآورد گردید.یافته ها: برآورد می شود در ایران سالیانه حدود چهار میلیون و نهصد هزار عمل جراحی و خدمت درمانی تهاجمی انجام شود که تقریبا 53% آن مربوط به 54 خدمتی است که از رایج ترین و اثرگذارترین اعمال در کشور می باشند. انتظار می رود با اجرای تعرفه های جدید در مجموع حدود 767 میلیون و 833 هزار ریال در سال هزینه اختصاص یافته به برخی خدمات گروهی از تخصص های پزشکی اضافه شود و حدود 810 میلیون و 655 هزار ریال از هزینه برخی خدمات کسر شود.نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که اجرای تعرفه های جدید اعمال جراحی موجب باز توزیع هزینه اختصاص یافته به خدمات پزشکان تخصص های مختلف می شود و با توجه به این که اصلاح تعرفه ها بر مبنای پیشرفت های سال های اخیر در ارایه خدمات است، انتظار می رود موجب تناسب منطقی تر درآمدها شود. همچنین به نظر می رسد تغییر محسوسی در مجموع هزینه های دستمزد پزشکان ایجاد نشود.

مقدمه: با وجود اثرات سلامتی بخش متعدد میوه ها و سبزی ها، دریافت این دو گروه غذایی در نوجوانان دختر تهرانی کمتر از میزان توصیه شده می باشد. با توجه به رابطه نزدیک مشاهده شده بین باور و عملکرد والدین و رفتارهای غذایی نوجوانان، مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر یک مداخله خانواده محور بر میزان مصرف میوه و سبزی در نوجوانان دختر تهران اجرا شد.روش کار: تعداد 283 دختر نوجوان دانش آموز مقطع اول و دوم راهنمایی، به همراه والدینشان (136 نفر در گروه آزمون و 147 نفر در گروه شاهد) در مطالعه شرکت کردند. نظریه شناختی - اجتماعی، چارچوب طراحی مداخله بود. مداخله شامل سه جلسه آموزش والدین از طریق جلسات بحث گروهی و توزیع پمفلت و کتابچه بود. به منظور ارزیابی تاثیر مداخله، در دو مقطع پیش و پس از مداخله (سه ماه پس از مداخله)، میزان مصرف میوه و سبزی نوجوانان توسط یادآمد 24 ساعته میوه و سبزی و بسامد مصرف میوه و سبزی و وضعیت فراهمی میوه و سبزی در خانه، امید پیامد، ترجیح، مهارت، آگاهی، یادگیری مشاهده ای و خودبسندگی ارزیابی شد.یافته ها: پس از مداخله، میزان دریافت میوه و سبزی در گروه آزمون افزایش معنادار داشت (از 4.62±6.25 به 4.6±7.22 واحد در روز در ابتدا و انتهای مداخله، 0.02=p)، ولی در گروه شاهد تغییر معناداری در مصرف این گروه ها مشاهده نشد. در بین سازه های نظریه شناختی - اجتماعی، تنها آگاهی در گروه آزمون افزایش معنادار یافت (از 0.5±0.3 به 0.7±0.6 در ابتدا و انتهای مداخله، 0.001>p).نتیجه گیری: مداخله خانواده محور بر اساس نظریه شناختی اجتماعی می تواند در افزایش دریافت میوه و سبزی در نوجوانان موثر باشد.

مقدمه: اعتیاد و درمان آن، حداقل در سال های اخیر مشکل اصلی نظام سلامت در بسیاری از کشورهای جهان بوده است. در کشور ایران با توجه به جوان بودن جمعیت و فراهم بودن زمینه های لازم جهت شیوع اعتیاد در بین جمعیت جوان، حدود 44 میلیون نفر در معرض خطر هستند. بدین منظور پژوهش های پیرامون مساله اعتیاد از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. با توجه به این که در مطالعات ترک اعتیاد، خودکارآمدی پیش بینی کننده رفتارهای وابسته به سلامتی می باشد، ساخت و تهیه ابزاری بر ای سنجش میزان خودکارآمدی در معتادان ضروری است. هدف از انجام مطالعه حاضر، رواسازی و بررسی پایایی پرسشنامه خودکارآمدی ترک اعتیاد برامسون بوده است.روش کار: پس از اطمینان از اعتبار ترجمه و تعیین روایی (روایی محتوایی، صوری و روایی سازه که خود شامل تحلیل عاملی بود)، پرسشنامه خودکارآمدی ترک اعتیاد برامسون به طور همزمان با پرسشنامه خودکارآمدی عمومی به صورت تصادفی ساده در اختیار 150 نفر از مددجویان معتاد مراجعه کننده به کلینیک درمان و بازتوانی اعتیاد مهر و پیروزی شهر مشهد قرار گرفت. پایایی این پرسشنامه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید.یافته ها: ضریب همبستگی پیرسون با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نشان دادکه بین نمرات دو پرسشنامه (خودکارآمدی ترک اعتیاد برامسون و خودکارآمدی عمومی)، همبستگی بالا (0.67=r) و معناداری به لحاظ آماری وجود داشت (0.001>p). ساختار عاملی پرسشنامه نیز با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی مورد تایید قرار گرفت. فاصله اطمینان در این پژوهش برای هر ضریب آلفا 95% لحاظ گردید. اعتبار این پرسشنامه از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (0.90=a) به دست آمد. در نتایج تحلیل عاملی، چهار عامل مهارت های حل مساله، تصمیم گیری، ابراز وجود و ارتباط شناسایی شدند. میزان آلفا برای عامل ها بین 0.72 تا 0.78 به دست آمد.نتیجه گیری: پرسشنامه خودکارآمدی ترک اعتیاد برامسون دارای روایی و پایایی مناسب شناخته شد و با توجه به نتایج پژوهش حاضر، عوامل به دست آمده از تحلیل عاملی می توانند خودکارآمدی ترک اعتیاد در مددجویان وابسته به مواد مخدر را به گونه ای مناسب اندازه گیری نمایند.

مقدمه: بدون تردید هیچ نظام مراقبتی بهداشتی نه توانسته و نه می تواند همه نیازهای فرد و جامعه را با زیرمجموعه گسترده آن برآورده کند. به همین دلیل اولویت بندی نیازها ضرورت می یابد. نیازسنجی به معنی ترجیح مطلق یک نیاز بر نیاز دیگر نیست، بلکه تشخیص مهم ترین نیازها، تعیین نقاط اشتراک نیازها و سنجش نسبت توجه به هر نیاز در هدف گذاری برنامه های سلامت است. این مطالعه با هدف ارزیابی نیازهای روانی - عاطفی دختران نوجوان انجام شد.روش کار: در این مطالعه مقطعی، 2010 دختر دانش آموز مقاطع راهنمایی و متوسطه استان مازندران، طی نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای وارد مطالعه شدند. نیازهای روانی - عاطفی مشارکت کنندگان به کمک پرسشنامه نیازهای سلامت دختران نوجوان که ابزاری روان سنجی شده مطابق با فرهنگ ایرانی می باشد، به روش خود اظهاری توسط مشارکت کنندگان بررسی گردید. داده های به دست آمده با استفاده از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تی مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه و آنالیز رگرسیون چندگانه تحلیل شدند.یافته ها: میانگین و انحراف معیار نمره نیازهای روانی - عاطفی مشارکت کنندگان 14.23±35.83% بود. همچنین میانگین نمره نیازهای نوجوانان شهری (14±36.85%) به طور معناداری از نوجوانان روستایی (14.99±24.82%) بالاتر بود (0.001>p). در این مطالعه بین نمره نیازهای روانی - عاطفی نوجوانان با سن آنان (001/0>p) و مدرک تحصیلی مادرانشان (0.03=p) ارتباط معنادار آماری وجود داشت.نتیجه گیری: نیازسنجی، مبتنی بر تبیین فاصله بین وضع مطلوب و وضع موجود به عنوان یک روش ضروری جهت کشف ابعاد مختلف نیازهای سلامت روانی - عاطفی دختران نوجوان و اولویت بندی موضوعی آن پیشنهاد می گردد.

مقدمه: امروزه تنظیم خانواده از مفهوم کنترل جمعیت رها گردیده و به عنوان یک عنصر اساسی در حقوق باروری، توانمندی و ارتقای موقعیت زنان در جامعه مطرح است تا زوجین به صورت داوطلبانه، بر پایه آگاهی و بینش، دست به تصمیم گیری مسوولانه درباره فرزندآوری خود بزنند. لذا اطمینان از توانمندی زوجین به هنگام ارایه خدمات تنظیم خانواده، خصوصا توانمندسازی زنان یک پیش نیاز ضروری جهت ارتقای سلامت و توسعه است. این مطالعه جهت تبیین نقش خدمات تنظیم خانواده در توانمندی زنان، با رویکرد کیفی انجام شد.روش کار: این مطالعه با روش تحلیل محتوای کیفی صورت گرفت. مشارکت کنندگان 37 خانم متاهل سنین باروری واجد شرایط تنظیم خانواده تحت پوشش مراکز بهداشتی ارایه دهنده خدمات تنظیم خانواده در شهر اصفهان بودند که با نمونه گیری هدفمند از بین داوطلبین انتخاب شدند. اطلاعات با ضبط هفت جلسه بحث گروه متمرکز و پنج مصاحبه فردی جمع آوری و مکتوب گردید. داده ها با روش آنالیز محتوای کیفی تحلیل شدند.یافته ها: با تحلیل توصیف مشارکت کنندگان درباره عوامل توانمندی در مراکز ارایه خدمات تنظیم خانواده، چهار طبقه اصلی استخراج گردید که شامل: جلب مشارکت مردان در خدمات تنظیم خانواده، فراهم کردن خدمات جامع سلامت باروری، توسعه خدمات رایگان تنظیم خانواده، و بکارگیری تکنولوژی مناسب برای اطلاع رسانی جامعه بود.نتیجه گیری: تحلیل دیدگاه مشارکت کنندگان حاکی از آن است که رویکرد فعلی مراکز بهداشتی در ارایه خدمات تنظیم خانواده نتوانسته است تمایلات باروری زنان را به طور همه جانبه ای حمایت و برآورده نماید. از این رو الگوی ارایه خدمات و محتوای آن باید مورد بازنگری قرار گیرد و با تمرکز بر ارایه خدمات تنظیم خانواده همزمان به زوجین، خدمات جامع بهداشت باروری و درمان کامل عوارض روش های پیشگیری، به تصمیم گیری آگاهانه و مسوولانه زنان کمک نماید تا آن ها بتوانند کنترل بیشتری بر باروری خود داشته باشند.

مقدمه: کارآمدی سیستم بهداشت و درمان کشور نیازمند تعامل و مشارکت فعال بین گیرندگان و ارایه کنندگان خدمات سلامت است. مراکز بهداشتی درمانی باید محلی برای درک و احترام به حقوق و مسوولیت های گیرندگان خدمات، خانواده های آن ها و ارایه کنندگان خدمات باشند تا در سایه تعهد دوجانبه، سلامت جامعه در بالاترین سطح ممکن تامین گردد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان رعایت حقوق گیرندگان مراقبت های دوران بارداری انجام گردید.روش کار: یک مطالعه توصیفی مقطعی با مشارکت 185 نفر از مادران بارداری که در ماه نهم بارداری قرار داشتند، در 40 مرکز بهداشتی درمانی و پایگاه بهداشتی کلان شهر تبریز در سال 90-1389 انجام گرفت. نمونه ها به روش تصادفی و به تعداد 3 الی 8 نفر از هر مرکز و پایگاه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن تایید شده بود استفاده گردید. عملکرد مراکز و پایگاه ها در رعایت حقوق بیمار در 12 بعد از چهار محور حقوق بیمار از دیدگاه مادران باردار با امتیازدهی صفر (عملکرد بسیار ضعیف) تا ده (عملکرد مطلوب) بررسی شد و داده های جمع آوری شده در نرم افزار SPSS تحلیل گردید.یافته ها: از دیدگاه مادران باردار، همه محورها از عملکرد بالا و یا نسبی برخوردار بوده و ابعاد اعتماد و رازداری، رعایت حریم خصوصی، دسترسی، و استمرار دریافت خدمت، مطلوب بوده و بیشترین امتیاز (9≤) را به خود اختصاص دادند. برای ابعاد مربوط به ارتباط و تعامل مناسب، دریافت خدمت در سریع ترین زمان ممکن، تامین امکانات رفاهی پایه و داشتن اختیار برای تصمیم گیری آزادانه از دیدگاه مادران باردار عملکرد متوسط گزارش شده (8.99-7) و ابعاد انتخاب ارایه کننده خدمت، خدمت به دور از هرگونه آسیب و درد و رنج (ایمنی)، ارایه خدمت توام با احترام و شایسته شان و منزلت، و ارایه اطلاعات و آموزش های ضروری به ترتیب پایین ترین امتیاز عملکرد را دریافت نمودند (7>). در مجموع محور احترام به حریم خصوصی و رازداری بالاترین امتیاز (95%) و محور حق انتخاب و تصمیم گیری آزادانه کمترین امتیاز (70%) را کسب نمودند. ضمنا در این مراکز سیستم بررسی و پاسخگویی به شکایات وجود نداشت.نتیجه گیری: با توجه به اهمیت رعایت ابعاد مختلف حقوق گیرندگان خدمت در طول دوران بارداری و عدم توجه کافی به این مساله، لازم است توجه افزون تری به ابعاد با عملکرد ضعیف معطوف شده و سیستم دریافت، بررسی و پاسخگویی به شکایات مراجعه کنندگان ایجاد گردد.