تحقیقات نظام سلامت حکیم (حکیم)
سال:1390 | دوره:14 | شماره:3 |تعداد مقالات:12

در دوره 13 شماره 4 (زمستان 89) مجله حکیم، مقاله ای با عنوان «بررسی آلودگی آفلاتوکسینی M1 در پنیر پاستوریزه عرضه شده در دو کارخانه تولیدکننده فرآورده های لبنی در شهر تهران با روش الایزا» ارایه شده است.

در دوره 14، شماره 2 (تابستان 1390) مقاله ای تحت عنوان «عوامل موثر بر واحد ارزش نسبی خدمت ویزیت پزشک عمومی شاغل در مطب در شهر تهران» توسط اکرم بیاتی و همکارانش منتشر شد. با توجه به اهمیت روش های تدوین تعرفه و چگونگی تعیین و میزان نرخ خدمات سلامت در کشور و توجه به این امر که موضوع بررسی شده در این مقاله یکی از چالش های مهم و قابل توجه در نظام سلامت کشور بوده و از آنجا که نویسنده این نامه نیز قبلا در این زمینه به انجام مطالعات متعددی پرداخته است (4 -1)؛ لذا ذکر برخی نکات در خصوص مطالب درج شده در این مقاله لازم به نظر می رسد.

مقدمه: در دنیای امروز ، شاخص های متعددی برای ارزیابی برون داد علمی محققان به کار برده می شوند. یکی از متداول ترین این شاخص ها، شاخص h است که توسط بسیاری از مراجع معتبر دنیا برای ارزیابی افراد و حتی موسسه ها استفاده می شود. این مطالعه با هدف بررسی نگرش پژوهشگران علوم پزشکی کشور در مورد اهمیت عوامل موثر در افزایش شاخص h ایشان و نیز ارجاع به مقالات صورت پذیرفته است.روش کار: در یک مطالعه مقطعی، پرسشنامه ای با 29 سوال نگرش سنج، به منظور سنجش نگرش اعضای هیات علمی دانشگاه های علوم پزشکی کشور با شاخص h یک و بالاتر در سال 2008 میلادی ارسال شد. سوالات پرسشنامه پیرامون عوامل موثر در افزایش شاخص h و نیز ارجاع به مقالات، با مقیاس 5 تایی طراحی شده بود. برای انجام برخی از مقایسه ها، افراد نمونه به دو گروه افراد دارای شاخص h شش و بیشتر و گروه کمتر از شاخص شش تقسیم شدند.یافته ها: از 1892 پرسشنامه ارسال شده، 702 نفر (37%) پاسخ دادند. نحوه نگرش به علت ارجاع به مقالات و افزایش شاخص h در دو گروه با h شش و بیشتر و گروه کمتر از شش تفاوت چندانی نمی کرد. هر دو گروه معتقد بودند که چاپ مقاله در مجلات با شاخص تاثیر بالا، متدولوژی خوب و اولین مطالعه در ایران و جهان، عوامل موثر به ارجاع زیاد می باشند. اکثر افراد به چاپ مقالات مروری و نیز انتشار مقالات در مجلات با دسترسی باز توجه زیادی نداشتند.نتیجه گیری: به نظر می رسد بسیاری از محققان از اهمیت انتشار مقالات مروری و نیز انتشار در مجلات با دسترسی باز اطلاع ندارند. بالا بردن سطح کیفی تحقیقات جهت چاپ در مجلات با با شاخص تاثیر بالا، بها دادن به ایده های نوینی که اولین مطالعات در نوع خود در ایران و جهان محسوب می شوند و استفاده از متدولوژی های نوین در تحقیقات، مهم ترین عواملی هستند که از نظر محققان برجسته کشور در این مقطع باعث ارتقای شاخص h می شود. آشنا نمودن محققان به ارزش چاپ مقالات در مجلات با دسترسی باز و چاپ مقالات مروری نیز می تواند در افزایش تعداد ارجاعات و ارتقای شاخص h موثر باشد.

مقدمه: عوامل اجتماعی بر وقوع بیماری تاثیر قابل توجهی دارند. به منظور حل مسایل سلامت در جامعه کنونی، پزشکی بایستی مجهز به یک دیدگاه اجتماعی- بیولوژیک به سلامت و بیماری باشد. هدف این پژوهش، مطالعه نقش مشارکت اجتماعی در ابتلاء به سرطان های معده، پستان و لنفوم است.روش کار: پژوهش حاضر، مطالعه ای توصیفی- تحلیلی و گذشته نگر است. حجم نمونه 85 نفر بود که با روش نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده متناسب از میان جامعه آماری بیماران بالاتر از 14 سال مبتلا به سرطان های معده، پستان و لنفوم انتخاب شدند. حجم گروه شاهد نیز برابر با بیماران (85 نفر) بود. بیماری سرطان و انواع مورد نظر آن با استناد به نتایج آزمایشات پزشکی موجود در پرونده بیماران تایید شد و داده های حاصل از اجرای پرسشنامه با روش تحلیل تشخیصی، تحلیل همبستگی کانونی و تحلیل رگرسیون لجستیک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که بین مجموعه مولفه های مشارکت اجتماعی با سرطان معده، پستان و لنفوم همبستگی متوسطی وجود دارد و این مولفه ها بر ابتلاء به این سرطان ها تاثیر معناداری دارند؛ به طوری که مولفه «تمایل به کسب منافع جمعی مشارکت»، تاثیر مثبت و معناداری بر عدم ابتلاء به سرطان معده (OR= 1.602، (p<0.05 و مولفه «تمایل به ورود به مشارکت» نیز تاثیر مثبت و معناداری بر عدم ابتلاء به سرطان پستان داشت (OR= 1.597، (p<0.01.نتیجه گیری: بنابر یافته های این پژوهش، مشارکت اجتماعی ابزاری جهت پیشگیری از سرطان های معده، پستان و لنفوم می باشد. یافته ها، ضرورت توجه به مشارکت اجتماعی و مولفه های آن را در سیاست گذاری های کلان اجتماعی پیشنهاد می کند.

مقدمه: با توجه به اهمیت رو به افزایش درمان های معنوی و طبق برخی از گزارش ها که اثربخشی درمان های معنوی را مقدم بر درمان های مرسوم قبلی بیماران معتاد دانسته اند، هدف اصلی این پژوهش، بررسی اثر یک نوع درمان معنوی گروهی می باشد.روش کار: در این کارآزمایی بالینی، 61 فرد وابسته به مواد اپیوئیدی مورد بررسی قرار گرفتند. مراجعین به صورت تصادفی به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. گروه مداخله، به مدت هشت هفته تحت درمان معنوی گروهی دانشگاه یل قرار گرفتند. تست ادراری مورفین برای همه مراجعین به صورت هفتگی انجام شد و نیز قبل، حین و بعد از اتمام طرح، همگی مراجعین با تست افسردگی بک، تست اضطراب بک و تست کیفیت زندگی مورد سنجش قرار گرفتند.یافته ها: بیماران همگی مرد بودند و میانگین سن آنها 32.05 سال بود. از نظر سطح معناداری بین دو گروه مداخله و کنترل، افسردگی (p>0.002)، اضطراب (p>0.001) و کیفیت زندگی 0.001)،(p>0.01 ، نسبت به حالت پایه بهبود پیدا کرد؛ به طوری که هر سه تست معنادار بود. تست مورفین اگرچه روند رو به بهبود را نشان داد، در مقایسه با گروه کنترل معنادار نبود (p<0.75).نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که روش درمان معنوی گروهی، موجب کاهش مشکلات روانی نظیر افسردگی و اضطراب شده و کیفیت زندگی را بهبود می بخشد و روند منفی شدن تست مورفین را تسریع می کند.

مقدمه: در اولین اجلاس ارتقای سلامت در اتاوا سال 1986، جهت گیری دوباره نظام های ارایه دهنده خدمات سلامت به خصوص بیمارستان ها به عنوان یکی از راهبردهای اصلی ارتقای سلامت مطرح گردید. حدود یک دهه قبل نیز، طرح ارتقای سلامت بیمارستان ها توسط سازمان جهانی بهداشت عنوان گردید. بر اساس این طرح، بیمارستان ها علاوه بر ارایه خدمات تشخیصی و درمانی، باید در جهت ارتقای سلامت و پیشگیری از بیماری نیز فعالیت نمایند. این در حالی است که خدمات پیشگیری در کشور ما به صورت ساختارمند ارایه نشده و غالب تلاش ها در سطح درمان بیماری و بازتوانی انجام می شود. با توجه به این دیدگاه، هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد مختلف نظام ارایه خدمات پیشگیری بالینی در بیمارستان طالقانی شهر تهران می باشد.روش کار: در این مطالعه کیفی، 20 نفر از اساتید و صاحب نظران در زمینه چگونگی ارایه خدمات پیشگیری بالینی، مورد مصاحبه قرار گرفتند. نمونه گیری به طور هدفمند از ذی نفعان در بخش های مختلف انجام گردید. اطلاعات از طریق مصاحبه با سوالات باز تا زمان اشباع داده ها جمع آوری گردید و به شیوه تحلیل محتوا (content analysis) تحلیل گردید.یافته ها: مفاهیم اصلی که از این مصاحبه ها استخراج شد، عبارت بودند از: چالش ها و موانع ارایه خدمات پیشگیری بالینی، جایگاه کلینیک پیشگیری در بیمارستان، نیروی انسانی، منابع اطلاعاتی، نظام پرداخت و تعرفه، نحوه هماهنگی بین بخشی، پذیرش و پیگیری بیماران و همچنین نقش آموزشی و پژوهشی این نظام.نتیجه گیری: ارایه خدمات پیشگیری بالینی دورنمای بیمارستان های آینده می باشد. مهم ترین الزامات پیاده سازی این خدمات در کشور ما، تعریف بسته های خدمتی، طراحی ساختار لازم و تربیت نیروی انسانی آموزش دیده در این حیطه می باشد.

مقدمه: بیماری مالتیپل اسکلروز یک بیماری التهابی و میلین زدای سیستم عصبی مرکزی می باشد و شایع ترین علت ناتوانی در افراد جوان بعد از تروما می باشد. در حال حاضر ترکیبات بتا اینترفرون به عنوان خط اول درمان بیماری ام اس مورد استفاده قرار می گیرند. تفاوت چشمگیری بین کشورهای ثروتمند با دیگر کشور در استفاده از این دارو دیده می شود. هدف از این مطالعه، بررسی میزان استفاده و هزینه های درمان با بتا اینترفرون در بیماران دچار ام اس در استان فارس می باشد.روش کار: در یک مطالعه توصیفی تمام بیمارانی که نیاز به درمان با اینترفرون در آنها توسط کمیته ام اس دانشگاه علوم پزشکی شیراز تایید شده بود، مورد مطالعه قرار گرفتند.یافته ها: در مجموع، 1792 نفر بیمار، داروی بتا اینترفرون مصرف می کردند که بیشترین داروی مصرفی، سینوکس (28%) و کمترین دارو، رسیژن (%2.9) بود. در مجموع، 587 بیمار (%33.1)، داروی ایرانی و 1185 بیمار (%66.9)، داروی خارجی استفاده می کردند که البته از سال 1385 تا 1388 این نسبت رو به افزایش بوده است. هزینه سالانه درمان بیماران حدود 126 میلیارد ریال می باشد.نتیجه گیری: در استان فارس تعداد بسیار زیادی از بیماران مبتلا به ام اس از داروهای بتا اینترفرون استفاده می کنند. در سال های اخیر مصرف نوع ایرانی داروها به صورت قابل ملاحظه ای افرایش یافته است؛ ولی علی رغم این موضوع، در حال حاضر بیش از نیمی از این بیماران در استان فارس از داروهای خارجی استفاده می کنند. هزینه سالانه این داروها برای درمان بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروز استان فارس، بسیار زیاد (بالغ بر 126 میلیارد ریال) می باشد.

مقدمه: رسانه ها به عنوان مهم ترین ابزار در انتشار اخبار سلامت به مردم ایفای نقش می نمایند. دستورالعمل وزارت بهداشت در خصوص شرایط اعلام عمومی نتایج پژوهش ها را می توان به عنوان اولین سیاست کنترلی کشور در انتشار اخبار سلامت در نظر گرفت. این مطالعه به بررسی میزان آگاهی و دیدگاه خبرنگاران سلامت، پژوهشگران و مدیران پژوهش حیطه سلامت در خصوص دستورالعمل فوق پرداخت.روش کار: مطالعه به دو روش کیفی و کمی انجام شد. در بخش کیفی از نظرات 23 نفر از پژوهشگران، خبرنگاران سلامت، و مسوولین مراکز تحقیقاتی در قالب 6 مصاحبه عمیق فردی و 4 بحث متمرکز گروهی استفاده گردید. محتوای مصاحبه ها به روش تماتیک با استفاده از نرم افزار Open code مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بخش کمی و به عنوان یک مطالعه سریع تکمیلی، اطلاع رسانی دستورالعمل با پرسش از مسوولین روابط عمومی 41 دانشگاه علوم پزشکی و 24 پژوهشگر که نتایج پژوهش های آنها در طول یک ماه اخیر در رسانه های عمومی به انتشار رسیده بودند، مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: در بخش کیفی، دستورالعمل در سه حیطه اطلاع رسانی، محتوا و ضمانت اجرایی مورد بررسی قرار گرفت. اکثریت شرکت کنندگان در مصاحبه ها از وجود دستورالعمل بی اطلاع بودند. از نظر محتوا مواردی مانند جامع و کامل نبودن بندهای دستورالعمل، عدم وضوح و شفافیت در بندهای ذکر شده، مشخص نبودن گروه های مخاطب آن، و نداشتن ضمانت اجرایی ذکر گردید. در بخش کمی، 28 (%71.8) روابط عمومی دانشگاه های علوم پزشکی کشور و 21 نفر (%87.5) از پژوهشگران در خصوص وجود دستورالعمل بی اطلاع بودند.نتیجه گیری: انتشار عمومی یافته های پژوهشی و نوآوری های سلامت، متناسب با افزایش تولید علم در کشور اهمیت می یابد. اعمال حاکمیت پژوهش و وجود راهنماهای الزام آور مناسب در این زمینه ضروری است. دستورالعمل فعلی از نظر محتوا دارای نواقصی است که در عمل امکان اجرایی شدن آن را کاهش می دهد. مناسب است در صورت بازنگری از ذی نفعان و افراد صاحب نظر (از جمله قانون گذاران، کارشناسان خبری، و شخصیت های علمی) استفاده گردد.

مقدمه: علی رغم انجام تعداد قابل توجهی تشخیص قبل از تولد تالاسمی، 148 نفر به جمعیت تالاسمی زاهدان بین سال های  88- 82 افزوده شد. در این مطالعه علل بروز موارد جدید تالاسمی مورد بررسی قرار گرفته است.روش کار: این مطالعه توصیفی گذشته نگر بر روی 148 زوجی که فرزند تالاسمی آنها بعد از تشکیل مرکز تشخیص قبل از تولد تالاسمی (سال 1382) به دنیا آمده است انجام شد. اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه و نیز داده های موجود در پرونده آنها جمع آوری گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که %81.6 از والدین کودکان ماژور، آزمایشات غربالگری تالاسمی قبل ازدواج را انجام نداده بودند. همچنین %70.2 زوجین بعد از به دنیا آمدن فرزند مبتلا به تالاسمی، از مینور بودن خود مطلع شده بودند. %71 از والدینی که مینور تشخیص داده شده بودند، به دلایل عدم آگاهی از سن بارداری، مخالفت همسر و عدم آگاهی از اهمیت موضوع، برای انجام مرحله اول تشخیص قبل از تولد تالاسمی مراجعه نکرده بودند. همچنین از زوجین مراجعه کننده مرحله اول، %50 آنها جهت مرحله دوم تشخیص (نمونه گیری از جنین) به دلایل اعتقادات مذهبی، عدم تمایل همسر و بی توجهی مادر مراجعه نکرده بودند.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مهم ترین علل بروز موارد جدید تالاسمی ناشی از عدم انجام آزمایشات قبل از ازدواج و عدم آگاهی از مینور بودن شان بوده است. لذا با برنامه ریزی دقیق، کاهش موارد جدید دور از انتظار نیست.

مقدمه: سلامت روان یکی از عوامل مهم در کارآیی تحصیلی و شغلی دانشجویان پزشکی است که تحت تاثیر عوامل زیادی قرار دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین باورهای خودکارآمدی، فراشناختی و تفکر انتقادی با سلامت روان دانشجویان علوم پزشکی صورت گرفت.روش کار: این یک پژوهش توصیفی- تبیینی بود. در این پژوهش، 357 نفر از دانشجویان (196 دختر و 161 پسر) که در سال تحصیلی 90- 89 در دانشگاه علوم پزشکی مشهد مشغول به تحصیل بودند، به روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای انتخاب شدند و با استفاده از پرسشنامه های خودکارآمدی عمومی شرر، باورهای فراشناختی ولز، مهارت های تفکر انتقادی کالیفرنیا و سلامت عمومی گلدبرگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های حاصل با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر، تجزیه و تفسیر شدند.یافته ها: نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین خودکارآمدی و سلامت روان (p<0.001،(r= -0.74 ، فراشناخت و سلامت روان (p<0.001،(r= -0.56  و همچنین تفکر انتقادی و سلامت روان دانشجویان (p<0.001،(r= -0.17  رابطه معناداری وجود دارد. نتایج تحلیل مسیر نمایانگر این بود که مدل مسیری مورد نظر محققین با داده ها برازش دارد (RSMEA= 0.048، dF= 1، c2= 1.80،GFI= 1.00 ، .(AGFI= 0.97 ضریب مسیر مستقیم خودکارآمدی بر سلامت روان (Se= 0.03 ، (b= -0.52 و همچنین ضریب مسیر اثرات مستقیم خودکارآمدی بر فراشناخت (Se= 0.06،(b= 0.45 ، تفکر انتقادی بر فراشناخت (Se= 1.57، (b= 0.29 و فراشناخت بر سلامت روان (Se= 0.02، (b= -0.25 به لحاظ آماری معنادار بود.نتیجه گیری: نتایج و یافته ها نشان داد علاوه بر این که خودکارآمدی، فراشناخت و تفکر انتقادی با سلامت روان رابطه مستقیم دارند، خودکارآمدی با میانجی گری فراشناخت بر سلامت روان تاثیر غیرمستقیمی داشته و بیشترین اثر کلی را بر سلامت روان دارد.