پژوهش های ماهی شناسی کاربردی
سال:1395 | دوره:4 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

در این تحقیق برخی از خصوصیات زیستی ماهی شلج (L. vorax) در شادگان مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری ماهانه در پنج ایستگاه از تالاب شادگان شامل دورق (ماهشهر)، رگبه، خروسی، سلمانه، عطیش انجام گردید. تعداد 456 نمونه ماهی با استفاده از تور گوشگیر ثابت صیادی (چشمه 45 میلی متری) در فروردین 1392 تا اسفند 1392 صید گردید. میانگین طولی جنس ماده و نر ماهی شلج برحسب میلی متر به ترتیب 31±262، 29±265 و میانگین وزنی برحسب گرم به ترتیب 34±192، 41±194 به دست آمد. رابطه طول-وزن این گونه W=0.00002L2.88 (R2=0.88) به دست آمده و آلومتریک منفی بود. زمان تخم ریزی برای ماهی شلج در تالاب شادگان دی و بهمن ماه است. طول بلوغ266 میلی متر، وزن بلوغ 162 گرم و میزان تولید به ازای بیوماس آن ها 0.44 به ازای سال به دست آمد. شاخص های رشد ماهی شلج به ترتیب طول بی نهایت 498 میلی متر، ضریب رشد 0.45 به ازای سال و طول صفر -0.16 محاسبه شد. با توجه به خصوصیات زیستی ماهی شلج و بر اساس شاخص انجمن شیلاتی امریکا (AFS) این ماهی جزء ماهیان با آسیب پذیری ذاتی متوسط به حساب می آید.

جهت بررسی رابطه طول و وزن گاو ماهی قفقازی تعداد 464 قطعه ماهی به وسیله تور پره از بهمن ماه 1390 تا دی ماه 1391 صید گردید. نسبت جنسی نر به ماده در جمعیت مورد مطالعه 1:1.06 بود که اختلاف معنی داری بین نسبت جنسی نر و ماده در جمعیت فوق وجود نداشت (p>0.05، X2=0.422). بیشینه طول کل و وزن ماده ها 41.78 میلی متر و 1.08 گرم و برای نرها 46.12 میلی متر و 1.26 گرم ثبت گردید. رابطه طول و وزن در ماده ها W=0.0083 TL3.20 (r2=0.95) و در نرها W=0.0079 TL3.20 (r2=0.97) و در جمعیت W=0.0082 TL3.19 (r2=0.96) به دست آمد. نتایج نشان داد که الگوی رشد از نوع آلومتریک مثبت برای این گونه در منطقه مورد مطالعه می باشد (t-test, t male=4.94, tfemale=4.22, tpopulation=5.90, p<0.05). بررسی ضریب وضعیت نشان داد که برای هر دو جنس بالاترین مقدار آن در ماه های تیر و آبان و کم ترین مقدار آن برای جنس نر در فروردین ماه و برای جنس ماده در ماه های فروردین و بهمن می باشد.

این مطالعه جهت تعیین تغییرات صید در واحد تلاش (CPUE) ماهی B. pterotum از خانواده فانوس ماهیان (Myctophidea) در آب های ایرانی دریای عمان انجام شد. در این مطالعه اطلاعات مربوط به بیش از 665 مورد تورکشی در طول یک سال نمونه برداری از فروردین تا اسفند 1390 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. میزان CPUE در فصل بهار (45±937)، تابستان (51±1002)، پاییز (51±828) و زمستان (43±640)، به ازای مدت زمان تورکشی (60±1108)، (4-3 ساعت) (31±802) و (4 ساعت <) (40±732)، بازای عمق تورکشی (متر 250<) (36±791) و (متر 250>) (33±922) و بر اساس زمان تورکشی در صبح (37±779)، ظهر (42±987) و عصر (48±805) کیلوگرم در ساعت به دست آمد. آزمون نان پارامتریک کولموگروف اسمیرنوف نشان داد توزیع داده های صید در واحد تلاش نرمال است. آنالیز واریانس (ANOVA) نشان داد که میزان CPUE این ماهی در فصول سال، مدت زمان تورکشی، عمق تورکشی و زمان تورکشی اختلاف معنی دار دارد (p<0.05). رگرسیون خطی وجود ارتباط بین CPUE با عمق تورکشی و مدت زمان تورکشی را تایید کرد. همبستگی پیرسون ارتباط معنی دار بین CPUE با عمق تورکشی (p=0.0007) و مدت زمان تورکشی را (p=0.009) نشان داد.

در این تحقیق اثرات جیره های غذایی حاوی اسانس آویشن (T. vulgari) بر عملکرد رشد، فراسنجه های خونی و سرمی ماهی قزل آلای رنگین کمان (O. mykiss) مورد پژوهش قرار گرفت. 156 قطعه ماهی قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزنی 69.38±0.44 گرم به طور تصادفی در چهار تیمار (هر تیمار با سه تکرار) با جیره های غذایی حاوی اسانس آویشن با مقادیر 0، 250، 500 و 750 میلی گرم اسانس در هر کیلوگرم جیره غذایی به مدت 48 روز مورد تغذیه قرار گرفتند. در پایان دوره، میزان فاکتورهای رشد، فراسنجه های خونی و سرمی مورد سنجش قرار گرفت. سنجش پارامترهای رشد نشان داد که بین تیمارهای تحت اسانس آویشن و شاهد تفاوت معنی داری از لحاظ پارامترهای رشد شامل میانگین وزن نهایی، افزایش وزن، درصد افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی و نرخ رشد ویژه وجود ندارد (p>0.05). میزان هموگلوبین، هماتوکریت و تعداد گلبول قرمز تیمارهای آویشن در مقایسه با شاهد اختلاف معنی داری نداشتند (p>0.05). تعداد گلبول سفید تمامی گروه های تیماری بیشتر از گروه شاهد بود. به طوری که بیشترین تعداد گلبول سفید در تیمارهای آویشن متعلق به تیمار حاوی 500 میلی گرم این اسانس مشاهده شد (p<0.05). بررسی فراسنجه های سرمی نشان داد که بیشترین میزان پروتئین کل در تیمار 500 میلی گرم آویشن به دست آمد (p>0.05). میزان لایزوزیم سرم تمامی تیمارهای تحت اسانس با گروه شاهد اختلاف معنی داری داشتند و بیشترین میزان لایزوزیم سرم در تیمار 750 میلی گرم آویشن مشاهده شد (p<0.05). بر اساس نتایج به نظر می رسد که استفاده از 500 و 750 میلی گرم اسانس آویشن در کیلوگرم جیره بتواند در ارتقای برخی از فراسنجه های ایمنی ماهی قزل آلای رنگین کمان موثر باشد.

امروزه تولید جمعیت تمام ماده ماهی قزل آلای رنگین کمان از اهمیت زیادی برخوردار است. برای تولید ماهیان تمام ماده قزل آلای رنگین کمان (O. mykiss) در ابتدا اسپرم استحصال و سپس با دوزهای 450، 600، 750، 900 و 1050 گری پرتو گاما ساطع شده از کبالت 60 پرتودهی گردید. در مرحله بعد لقاح با استفاده از دزهای مختلف اسپرم و تخمک عادی صورت گرفته و در جهت دیپلوئید نمودن تخمک هاپلوئید از شوک حرارتی (28±0.5oC) استفاده شد. پس از تفریخ کلیه گروه های آزمایشی برای سنجش شاخص های خون شناسی، بیوشیمیایی و ایمنی شناسی تا زمان مناسب خونگیری تحت یک دوره پرورشی 6 ماهه قرار گرفتند. شاخص های خون شناسی شامل MCV، MCH، MCHC، گلبول قرمز، گلبول سفید، هماتوکریت، هموگلوبولین، بیوشیمیایی شامل کلسترول، تریگلیسیرید و آلبومین و ایمنی شناسی سرم شامل پروتئین کل، لیزوزیم و ایمنوگلوبولین اندازه گیری شد. برای مطالعات بیشتر ایمنی شناسی (MMCs و تجمع لنفوسیت ها) از قسمت قدامی بافت کلیه گروه ها نمونه برداری صورت پذیرفت. این نتایج نشان داد که ماده زایی با استفاده از پرتو گاما روی شاخص های خون شناسی و ایمنی شناسی ماهی قزل آلای رنگین کمان گروه های مختلف تاثیر گذار نبود. این در حالی است که عوامل خون شناسی شامل هماتوکریت، همو گلوبولین، حجم گلبول قرمز، MCH و MCHC بین تیمار تریپلوئید و سایر تیمارها اختلاف معنی داری را نشان داد. با توجه به نتایج حاصل می توان از این روش بدون تغییرات منفی در شاخص های ایمنی شناسی و خون شناسی برای ماده زایی این گونه ماهی استفاده کرد.

در تحقیق حاضر، تاثیر مواجهه کوتاه مدت غلظت های زیر کشنده دیازینون بر شاخص های انرژتیک (گلوکز، لاکتات) و تنظیم اسمزی (تعداد سلول های کلراید، هورمون کورتیزول، پروتئین کل و یون های پلاسمای خون) بچه ماهیان تاس ماهی ایرانی (A. persicus) طی دوره سازگاری شوری با آب دریا مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: تیمار 1: دیازینون با دوز ppm/3 (96 LC50 %10 ساعت)، تیمار 2: دیازینون با دوز 0.9 ppm (96 LC50 %30 ساعت)، تیمار 3: دیازینون با دوز 1.5 ppm (96 LC50 %50 ساعت). همچنین یک گروه بدون سم به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. آزمایش در 2 مرحله انجام شد شامل: 96 ساعت مواجهه با سم در آب شیرین و 24 ساعت مواجهه با سم در آب لب شور (شوری 12 گرم در لیتر). بعد از هریک از این مراحل نمونه برداری از خون و آبشش بچه ماهیان انجام شد. این مطالعه نشان داد که سم دیازینون به خصوص در غلظت های بالا (شامل 0.9 و 1.5 ppm) می تواند شاخص های انرژتیک و تنظیم اسمزی خون بچه ماهیان تاس ماهی ایرانی را قبل و در طول دوره سازگاری شوری تحت تاثیر قرار دهد. این تاثیرات عبارت اند از (الف) 96 ساعت مواجهه در آب شیرین: افزایش کورتیزول، گلوکز، لاکتات و تعداد سلول های کلراید (تنها برای تیمار 0.3 ppm سم) و کاهش یون ها (ب) 24 ساعت مواجهه در آب شور: افزایش کورتیزول، گلوکز و یون ها. در مجموع دیازینون به خصوص در غلظت های 0.9 و 1.5 ppm موجب کاهش پتانسیل تنظیم اسمزی بچه ماهیان تاس ماهی ایرانی شامل کاهش تعداد سلول های کلراید، ایجاد شرایط بی هوازی، اختلال در نفوذپذیری یون ها در بافت آبشش و افزایش شاخص های استرسی شامل غلظت هورمون کورتیزول و سطوح گلوکز می شود.

مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات سطوح مختلف پروبیوتیک L. acidophilus جیره غذایی بر شاخص های رشد، بهره وری غذایی، خون شناسی و فعالیت آنزیم های گوارشی دستگاه گوارش ماهی سورم انجام شد. در این آزمایش تعداد 120 عدد ماهی سورم (H. severus) با میانگین وزن اولیه 18.72±0.3 گرم در 4 تیمار شامل جیره های حاوی سطوح مختلف پروبیوتیک L. acidophilus شامل (0، 1.5×108، 3×108 و 6×108 CFU/g) و هر تیمار با سه با تکرار به مدت 60 روز مورد تغذیه قرار گرفتند. در پایان آزمایش شاخص های یادشده مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که استفاده از پروبیوتیک لاکتوباسیلوس در جیره به شکل معنی داری (p<0.05) باعث بهبود پارامترهای رشد و ضریب تبدیل غذایی شد. نتایج سنجش آنزیم های گوارشی نشان داد که افزودن L. acidophilus به جیره باعث افزایش معنادار (p<0.05) فعالیت اختصاصی آنزیم های گوارشی روده شامل لیپاز، آلفا آمیلاز، پروتئاز و فسفاتاز قلیایی ماهیان سورم شد. همچنین تغذیه ماهیان سورم با این پروبیوتیک باعث تغییر شاخص های خون شناسی شد به شکلی که ماهیان تغذیه شده با جیره حاوی پروبیوتیک دارای سطح بالاتری از میزان هماتوکریت، هموگلوبین و تعداد گلبول قرمز و سفید بودند. نتایج این مطالعه نشان داد که افزودن پروبیوتیک L. acidophilus در سطوح 1.5×10+، 3×108 و CFU/g 6.×108 در جیره غذایی باعث بهبود شاخص های رشد و فراسنجه های فیزیولوژیکی ماهی سورم شد و سطح 3×108 دارای بیشترین اثر بود.

مطالعات مختلف در خصوص تعیین جنسیت و مراحل رسیدگی جنسی ماهیان خاویاری به ویژه در مراحل اولیه زندگی نشان داد که برخی از روش ها مانند تکه برداری، سوند و آندوسکوپی علاوه بر هزینه بالا، سبب آسیب های شدید فیزیکی به ماهی می شوند. روش های مختلف ژنتیکی نیز فاقد کارایی لازم جهت تشخیص جنسیت تاس ماهیان می باشند. روش هایی چون اندازه گیری صفات مورفومتریک و تصویربرداری از سوراخ تناسلی از دقت اندازه گیری مناسب برخوردار نیستند. همچنین استفاده از الگوی هورمون های استروئیدی جنسی و دیگر پارامترهای بیوشیمیایی خون و نیز سونوگرافی اگرچه تا حدی می توانند در مراحل بالای رسیدگی جنسی، سبب جداسازی نر و ماده از یکدیگر شوند، اما در مراحل پایین فاقد این دقت بوده، روش هایی زمان بر، هزینه بر و نیازمند تخصص و نیروی ماهر می باشند. مطالعات نشان داده است که بر پایه اهداف مورد نظر و شرایط سنی و وزنی ماهی، روش های مختلف تشخیص جنسیت و تعیین مراحل رسیدگی جنسی، می توانند مورد استفاده قرار گیرند. به طور کلی، روش های لاپاراسکوپی و اولتراسوند که به ترتیب از گروه روش های کم تهاجم و غیرتهاجمی می باشند، فناوری های بسیار مناسب برای جداسازی ماهیان نر از ماده در گروه های مختلف سنی تاس ماهیان محسوب می شوند.