پژوهش های ماهی شناسی کاربردی
سال:1392 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

قالب گیری تحلیلی عروق یکی از روش هایی است که برای بررسی ساختار عروق خونی در یک بافت یا اندامی خاص بکار می رود. در مطالعه حاضر چهار روش گوناگون تزریق داخل رگی رزین جهت مطالعه قالب دستگاه گردش خون در ماهی کپور نقره ای مورد بررسی قرار گرفت. 12 قطعه ماهی با محدوده وزنی 1000-850 گرم از یک مزرعه پرورش ماهی تهیه شد. ماهی ها با محلول 5% بنزوکائین در اتانول 96% بیهوش شده و به آنها هپارین (4000 IU/Kg) به روش داخل صفاقی تزریق شد. پس از 40 دقیقه، ماهیان با افزایش دوز محلول بنزوکائین کشته، و ماده رزین با پایه متیل متا کریلات به روش های تزریق، در داخل سرخرگ دمی، پیاز آئورتی قلب، آئورت پشتی و آئورت شکمی، به ماهیان تزریق شد. ماهیان 24 الی 48 ساعت در حمام آب با دمای اتاق قرار داده شدند تا رزین کاملا سفت و سخت شود. سپس به مدت 24-48 ساعت درمحلول هیدروکسید پتاسیم KOH)) %25 قرار داده شدند تا بافت های بدن ماهیان بطور کامل حل شوند. در این مطالعه پس از بررسی کالبد شناسی قالب های تهیه شده، قسمت های مختلف قلب و سرخرگ های آبششی، سیاهرگ کبدی (هپاتوپانکراس)، سیاهرگ معده (گوارشی)، آئورت پشتی و انشعابات آن در سرخرگ های کلیوی و دمی و همچنین شبکه های مویرگی اندام های گوناگون به خوبی مشخص شدند. در نتیجه، به نظر می رسد که تزریق رزین به داخل پیاز آئورتی قلب، بهترین و موثرترین روش مطالعه قالب گیری تحلیلی دستگاه گردش خون و رگ های در کپور نقره ای می باشد.

تحقیق حاضر در پژوهشکده آبزی پروری جنوب کشور و مرکز تکثیر ماهیان بومی دشت آزادگان با مطالعه بر روی 17 ماهی مولد نر گطان B. xanthopterus که از جمله ماهیان بومی، اقتصادی و کمیاب استان خوزستان بوده انجام گرفت. در نمونه های زنده جمع آوری شده: میانگین وزن 28.1±559.3 گرم، میانگین طول استاندارد 45.9±4.0 سانتی متر، میانگین طول چنگالی 49.1±4.2 سانتی متر و میانگین طول کل 53.5±4.9 سانتی متر اندازه گیری شد. در این مطالعه میانگین طول دوره تحرک اسپرم 309.2±64.5 ثانیه، میانگین تراکم اسپرم 47.5±16.3، میانگین pH مایع منی 7.66±0.9 و میانگین درصد اسپرماتوکریت 45.2±15.8 درصد، میانگین گلوکز، کلسترول و پروتئین کل مایع منی به ترتیب 23.3±1.0، 51.7±28.8 و 1.1±0.9 میلی گرم بر دسی لیتر، میانگین سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم و فسفر مایع منی به ترتیب 432.4±79.2، 108.8±20.2، 2.7±0.6، 0.7±0.2 و 15.8±3.1 میلی مول بر لیتر، همچنین میانگین طول سراسپرم 1.3±0.3 میکرون، میانگین طول تاژک 2.3±0.7 میکرون و میانگین طول کل اسپرم 3.7±1.0 میکرون اندازه گیری شد.

در این تحقیق اثر دوزهای مختلف یوجینول و زمان بیهوشی بر کورتیزول و گلوکز خون ماهی قرمز ( C. auratus) مورد بررسی قرار گرفت. ماهیان قرمز در معرض غلظت های 50، 75، 100، 125 و 150 قسمت در میلیون یوجینول به مدت 40-360 ثانیه قرار گرفتند و خونگیری شدند. در آزمایشی دیگر، ماهیان در معرض غلظت 50، 75، 100، 125، 150 و 175قسمت در میلیون یوجینول قرار گرفتند و پس از رسیدن به مرحله 4 و 5 بیهوشی، زمان بیهوشی ثبت و ماهیان خونگیری شدند. نمونه های خون جهت تعیین سطوح کورتیزول و گلوکز و بررسی ارتباط بین این شاخص ها و زمان بیهوشی و یا غلظت یوجینول استفاده شدند. در غلظت های 50 و 75 قسمت در میلیون، سطوح کورتیزول و گلوکز خون به طور معنی داری تحت تاثیر مدت زمان بیهوشی بود. در غلظت های 100 و 125 قسمت در میلیون، سطوح کورتیزول و گلوکز خون به طور معنی داری تحت تاثیر مدت زمان بیهوشی، غلظت یوجینول و برهمکنش آنها بود. در غلظت 150 قسمت در میلیون تنها کورتیزول خون با افزایش زمان بیهوشی افزایش معنی دار داشت ولی تغییری در گلوکز خون مشاهده نگردید. بررسی همبستگی کورتیزول و گلوکز خون با زمان بیهوشی و غلظت یوجینول حاکی از این بود که زمان بیهوشی عامل کلیدی تعیین کننده سطوح این مولفه های خونی می باشد. زمان بیهوشی نسبت به غلظت ماده بیهوشی تاثیر بیشتری در تعیین سطوح کورتیزول و گلوکز خون ماهی قرمز دارد. بر این اساس، ماهی قرمز باید با استفاده از غلظت های بالای یوجینول در زمان کوتاه بیهوش و خونگیری شود تا حداقل استرس به آن وارد شود.

ماهی خیاطه Alburnoidse eichwaldii از جمله فراوانترین ماهی های رودخانه ای حوضه جنوب غربی دریای خزر است. هدف از این مطالعه بررسی ریخت شناسی ماهی خیاطه با استفاده از سیستم شبکه تراس در رودخانه های کرگان رود از استان گیلان و چالوس از استان مازندران بود. در این مطالعه صفات ریخت سنجی 60 قطعه ماهی خیاطه صید شده در مرداد 1389 مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. چهارده نقطه روی بدن ماهیان انتخاب شد و 91 فاصله بین این نقاط بر روی سمت چپ بدن آنها اندازه گیری شد. سپس اختلافات ریختی و تمایز جنسی بین گروه های مذکور تحت آزمون تحلیل عاملی و تحلیل تابع متمایز کننده قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که صفات ریخت سنجی برای تفکیک جنس های نر و ماده مناسب نبوده و آنالیز تحلیل تابع متمایز کننده توانست جمعیت های مورد مطالعه را تفکیک کند. به نظر می رسد تفاوت زیستگاه های مختلف از نظر شدت جریان آب، شیب رودخانه، شرایط فیزیکوشیمیایی آب و شرایط تغذیه ای دلیل تفاوت این جمعیت ها باشد.

شناخت ویژگی های گونه های غیر بومی، یکی از مطالعات مهم اکولوژیکی است که در مدیریت گونه و اکوسیستم کاربرد زیادی دارد. در این پژوهش ویژگی های رشد ماهی گامبوزیا ( G. holbrooki) در 6 منطقه استان گلستان (تالاب آلماگل، سدگلستان، کانال زهکش دهانه خلیج گرگان در بندر ترکمن، آبراهه ای منتهی به تالاب گمیشان، آب بندان آلاکولی و سد وشمگیر) مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری از بهمن 1390 تا شهریور 1391 بصورت ماهانه با استفاده از تور ساچوک صورت پذیرفت. در این بررسی حدود 8500 عدد ماهی صید و بیومتری شدند. تعیین سن ماهیان بوسیله سرپوش آبششی و فلس انجام شد. نتایج نشان داد که حداکثر سن نر و مادهماهیان دو سال بود. بزرگترین نمونه طولی و وزنی به ترتیب برابر با 5.9 سانتی متر و 3.83 گرم بود. بزرگترین متوسط طول و وزن، در تالاب گمیشان (به ترتیب 3.41±0.68 سانتی متر و 0.71±0.47 گرم در جنس ماده) و کوچکترین متوسط طول در آب بندان آلاکولی (2.47±0.24 سانتی متر در جنس نر) و کوچکترین وزن در تالاب آلماگل و آب بندان آلاکولی (به ترتیب 0.2±0.06 و 0.2±0.29 گرم در جنس نر) مشاهده شد. رابطه رگرسیونی طول - وزن، همبستگی معنی داری را برای جمعیت ها در مناطق مختلف نشان داد (P<0.05). الگوی رشد برای جنس نر جمعیت های مورد بررسی از نوع آلومتریک منفی و برای جنس ماده آلومتریک مثبت بود، تنها استثناء در جنس ماده آب بندان آلاکولی مشاهده شد که الگوی رشد آلومتریک منفی را نشان داد. فاکتور وضعیت در بندرترکمن در جنس نر و در حوضه آبریز منتهی به تالاب گمیشان در جنس ماده پایین تر از سایر مناطق بود.

در این تحقیق به منظور مطالعه برخی از ویژگی های زیست شناختی این گونه، تعداد 236 نمونه از 3 ایستگاه طی 8 ماه (ماه های آذر و اسفند سال 1390 و فروردین تا شهریور سال 1391) از رودخانه سفیدرود به صورت ماهیانه صید شد. دامنه طول کل ماهیان بین 227-48 میلی متر و دامنه وزنی آنها بین 113- 1.03 گرم ثبت شد. میانگین طولی در جنس نر و ماده به ترتیب 108.39±19.56 و 135.88±32.31 میلی متر، و میانگین وزنی 11.35±6.13 و 25.33±15.16 گرم اندازه گیری شد. در تعیین سن توسط استخوان سرپوش آبششی، بیشترین سن مشاهده شده در جنس ماده 4+ و در جنس نر 3+ بود و دو ساله ها و سه ساله ها فراوان ترین گروه سنی را بترتیب در جنس نر و ماده دارا بودند. بر اساس نتایج بدست آمده، نسبت جنسی کل نمونه های نر در برابر ماده ها 1: 1.13 بود و اختلاف معنی داری را با نسبت مورد انتظار 1: 1 نشان نداد (P>0.05). رابطه طول- وزن برای نرها 3.1628 W=0.0054 TL و ماده ها W=0.0036 TL 3.3244 نمایانگر رشد آلومتریک مثبت در هر دو جنس است. معادله رشد برتالانفی برای جنس نر Lt=17.86 (1-e -0.55 (t+0.939) و برای جنس ماده Lt=23.94 (1-e -0.36(t+0.940) محاسبه شد. بیشترین میزان رشد لحظه ای در هر دو جنس نر و ماده در سنین یک به دو ساله مشاهده شده و با افزایش سن، میزان رشد لحظه ای کاهش محسوسی نشان می دهد. به علاوه شاخص رشد گنادی نشان داد که دوره تولیدمثل این گونه در رودخانه سفیدرود، ماه های فروردین تا خرداد می باشد و حداکثر مقدار آن معادل 7.03±1.58 برای نرها و 6.36±2.40 برای ماده ها در ماه اردیبهشت بدست آمد.

در این پژوهش، سن، رشد و تولیدمثل سیاه ماهی C. c. gracilis از تیرماه 1390 تا مردادماه 1391 از حوالی مصب رودخانه شیرود بررسی قرار گرفت. تعداد 157 عدد سیاه ماهی با استفاده از تور سالیک با اندازه چشمه 8 میلی متر صید گردید.تعیین سن به وسیلهفلس انجام گرفت. ماهی های صید شده در دامنه طولی 85.5-232 میلی متر قرار داشتند.نسبت جنسی نر به ماده 1 به 2.74 به دست آمد و این نسبت معنی دار بود (P<0.05). دامنه سنی برای جنس نر بین 0 تا 2 سال و برای جنس ماده 0 تا 4 سال، در هر دو جنس سن غالب 2+ بود. در معادله رشد برتلانفی L¥=31.3، K=0.2، t0=-0.4 بدست آمد.رابطه طول با وزن در هر دو جنس ایزومتریک برآورد شد. میانگین هماوری مطلق 3562.56±1546.81 تخمک بوده که با طول و وزن بدن همبستگی مثبت و معنی دار داشت. قطر تخمک ها در جمعیت مورد مطالعه بین 2.3-0.3 میلی متر متغیر بود. اوج رسیدگی جنسی ماهیان در اسفند و فروردین ماه برآورد گردید. پارامترهای رشد این گونه در رودخانه شیرود مشابه با سیاه ماهی در نهرهای حوضه رودخانه گرگانرود می باشد.

در این مطالعه زیستگاه تخمریزی ماهی اندمیک گورخری چهارمحال و بختیاری A. vladykovi در تنها تالاب زیستگاهی باقی مانده از این ماهی مورد بررسی قرار گرفت. با مشاهده مستقیم مکانهای تخمریزی و رفتار مولدین بهترین ترجیح مولدین برای انتخاب لانه هاا مشخص شد. مشاهدات حاکی از این بود که مکان تخمریزی در منطقه ای با نوع بستر سنگی، با توجه به نوع پوشش گیاهان آبزی و با عمق و فاصله معین از ساحل انتخاب شده اند. زیستگاه های اولیه تخمریزی با متوسط عمق 55±1.1 سانتی متر و با فاصله 555±18.8 سانتی متر از ساحل به علت کم آبی رخ داده و به مکان هایی با متوسط عمق 40±1.2 و فاصله 190±12.2 سانتی متر از ساحل تغییر کردند. مدل رشد وان برتالانفی معادله Lt=4.25 (1-e 0.37 (t=0.89)) برای ماده ها و Lt=4.12 (1-e 0.37(t=0.83)) برای نرها را نشان داد. آهنگ تغییرات وزن و طول برای نرها به صورت W=0.026L 3.01 (r2=0.97) و برای ماده ها W=0.026L 3.03 (r2=0.98) بود. بر اساس شیب این تغییرات (b) برای هر دو جنس رشد، آلومتریک مثبت بوده است. نتایج نشان داد که ویژگی منطقه زیستگاهی محدودتخمریزی عاملی مهم برای بقای ماهی اندمیک در خطر انقراض است.