راهبردهای مدیریت در نظام سلامت
سال:1402 | دوره:8 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

1چکیده زمینه و هدف: مراقبت فردی سازی شده مفهومی است که ویژگی های شخصی بیماران را در شرایط بالینی، وضعیت زندگی شخصی و ترجیحات آن ها در جهت ارتقاء مشارکت در تصمیم گیری را توصیف می کند. هدف این پژوهش، اعتبار سنجی نسخه فارسی پرسشنامه مراقبت فردی سازی شده سوهانن و همکاران (2005) بود. روش پژوهش: این مطالعه به صورت مقطعی در سال 1398 انجام گرفت. در ابتدا پرسشنامه مراقبت فردی سازی شده سوهانن و همکاران (2005) که دارای 19 گویه و بر روی طیف 5 گزینه ای لیکرت (1 = کاملاً مخالف، 2 = مخالف، 3 = نظری ندارم، 4 = موافق، 5 = کاملاً موافق) بود، به روش پیش رو و پس رو (Forward-Backward) ترجمه گردید. سپس روایی محتوا و ظاهری آن با اخذ نظرات 10 نفر از متخصصان مدیریت سلامت (رشته های مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، سیاستگذاری سلامت و اقتصاد سلامت) موردسنجش قرار گرفت. پایایی درونی پرسشنامه نیز با استفاده از نظرات 20 نفر از بیماران بستری در بخش های زنان، داخلی و جراحی 3 بیمارستان آموزشی یزد، بررسی گردید و ضریب آلفای کرونباخ (0/93) از طریق نرم افزار SPSS 20 محاسبه شد. یافته ها: نتایج محاسبه روایی محتوا نشان داد که تمامی گویه های پرسشنامه حاضر دارای نسبت روایی محتوایی (Content Validity Ratio) قابل قبول بودند و شاخص روایی محتوایی (Content Validity Index) نیز برای این پرسشنامه مقدار 0/73محاسبه گردید. سنجش روایی ظاهری نیز نشان داد که تمام متخصصان گویه های پرسشنامه را تأیید نمودند. آلفای کرونباخ کل پرسشنامه 0/93بود و برای ابعاد "وضعیت بالینی"، "وضعیت زندگی شخصی" و "کنترل تصمیم گیرانه بر مراقبت" به ترتیب 0/90، 0/87و 0/90به دست آمد که نشان دهنده میزان مطلوب آلفا کرونباخ بود و بدین ترتیب پایایی پرسشنامه نیز مورد تأیید قرار گرفت و هیچ کدام از گویه های پرسشنامه حذف نشدند. نتیجه گیری: پرسشنامه مذکور می تواند، به عنوان ابزاری معتبر و ارزشمند جهت بررسی وضعیت مراقبت فردی سازی شده بیماران مورداستفاده قرار گیرد.

1زمینه و هدف: ارزیابی عملکرد بیمارستان ها منجر به افزایش اثربخشی، کارآیی و ارتقای کیفیت خدمات ارائه شده و بهبود پاسخگویی به مشتریان می گردد. شاخص های کارآیی پرکاربردترین ابزار اندازه گیری عملکرد بیمارستان ها است. شیوع همه گیری کووید-19، سیستم مراقبت های بهداشتی را در سطوح مختلف با پیامدهای مهمی بر سلامت، اقتصاد و ساختارهای اجتماعی تحت تأثیر قرار داده است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی عملکرد بخش های بستری بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با استفاده از مدل پابن لاسو در سال های قبل و حین همه گیری کووید-19 بود. روش پژوهش: مطالعه حاضر به صورت مقطعی طی سال های قبل از همه گیری کووید-19 (1398-1397) و حین همه گیری کووید-19 (1400-1399) انجام شد. جامعه پژوهش شامل تمام بخش های بستری بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بود. عملکرد خدمات و کارایی آن ها با استفاده از فرم جمع آوری اطلاعات گردآوری و از طریق الگوی پابن لاسو، کارایی بیمارستان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای ترسیم نمودار پابن لاسو، توصیف داده ها و بررسی روند تغییرات، از نرم افزار Excel استفاده شد، بررسی عملکرد خدمات و روند تغییرات دوره قبل و حین همه گیری کووید-19 با استفاده از نرم افزار SPSS 22 و آزمون آماری مقایسه زوجی (paired sample t-test) انجام شد (معنی داری در سطح 0/05 تعیین گردید). یافته ها: یافته های مطالعه حاضر در سال های قبل و حین همه گیری کووید-19 نشان داد، نسبت های عملکردی درصد اشغال تخت 29/26درصد کاهش، متوسط اقامت بیمار 6/90 درصد افزایش و میزان گردش تخت سالیانه 32/80درصد کاهش داشته است. نتایج آزمون آماری مقایسه زوجی با سطح معنی داری 0/05 نشان داد در بخش های داخلی و CCU (Coronary Care Unit) برای 3 شاخص عملکردی درصد اشغال تخت، میزان گردش تخت و متوسط اقامت بیمار ارتباط معنی داری وجود داشت و در بخش سوختگی ارتباط معنی داری وجود نداشت؛ در بررسی سایر بخش های جراحی کلیه و مجاری ادراری، جراحی گوش و حلق و بینی، ارتوپدی، روان پزشکی، اطفال، عفونی، جراحی عمومی، ICU (Intensive Care Unit) قلب باز، جراحی مغز و اعصاب و قلب و عروق، 2 شاخص عملکردی درصد اشغال تخت و میزان گردش تخت، در بخش ICU، شاخص عملکردی درصد اشغال تخت و در بخش های نوزادان و NICU (Neonetal Intensive Care Unit)، شاخص متوسط مدت اقامت بیمار ارتباط معنی داری را نشان دادند. در بررسی کارایی بخش ها، تعداد بخش های ناحیه کارا از 32/14 به 28/57درصد و تعداد بخش های ناحیه ناکارا از 25 به 28/57درصد تغییر یافت؛ همچنین تغییرات مثبتی در وضعیت کارایی بخش های ICU قلب باز و نوزادان و تغییرات منفی در وضعیت کارایی بخش های اطفال، داخلی، روان پزشکی و عفونی در بازه زمانی مورد نظر مشاهده شد. نتیجه گیری: با ورود همه گیری کووید-19، عملکرد خدمات در شاخص های درصد اشغال تخت و میزان گردش تخت سالیانه و کارایی در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی بیرجند به دلیل محدودیت در ارائه خدمات به بیماران کاهش یافت. در طی سال های مورد مطالعه، به طور میانگین کمتر از یک سوم (30/36درصد) بخش های بیمارستانی در ناحیه کارا و درنتیجه دارای عملکرد مطلوب بودند؛ لذا ارزیابی مستمر دوره ای برای کمک به سیاستگذاران جهت بهره برداری از منابع در دسترس با استفاده از مدل پابن لاسو و یا دیگر مدل ها پیشنهاد می گردد.

1چکیده زمینه و هدف: گردشگری درمانی در شهر یزد به عنوان یکی از قطب های درمان کشور رونق فراوانی یافته و می توان گفت این صنعت به یکی از محور های توسعه ای شهر یزد مبدل شده است. هدف این پژوهش شناسایی مهم ترین عوامل مؤثر برجذب گردشگران درمانی غیر بومی به شهر تاریخی یزد بود. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کیفی بود که در پاییز سال 1401 انجام شد. برای گردآوری اطلاعات از روش مطالعات کتابخانه ای و دلفی استفاده گردید. نمونه آماری این مطالعه شامل 41 خبـره در حوزه های درمان، گردشگری و برنامه ریزی شهری بودند که این خبرگان بر اساس تخصص های مرتبط به شیوه گلوله برفی انتخاب شدند. در مطالعه مبانی نظری تحقیق، 41 عامل مؤثر در جذب گردشگران درمانی از متون پژوهش های مرتبط احصاء گردید و در طی مطالعه، دسته بندی و ویرایش، تعداد 23 شاخص به صورت پرسشنامه ای در طیف 5 گزینه ای لیکرت در اختیار خبرگان قرار گرفت و در پایان پرسشنامه یک سؤال باز مطرح گردید. بعد از تجزیه وتحلیل پاسخ ها، نتایج ثبت و پرسشنامه جدید برای مرحله بعد تشکیل گردید که این کار 3 بار تکرار شد. با توجه به نتایج آزمون - اسمیرنوف در سطح معنی داری 0/05، همبستگی بین عوامل با استفاده از آزمون ناپارامتریک همبستگی دبلیوی کندال و با استفاده از نرم افزار SPSS18  بررسی و برای دستیابی به اهداف تحقیق از تکنیک دلفی استفاده گردید. یافته ها: در جریان تجزیه وتحلیل داده ها شاخص های با اختلاف میانگین کمتر از 0/1 تائید نهایی شد، شاخص های با میانگین کمتر از 4 حذف و سایر شاخص ها به مرحله بعد منتقل شد. پس از انجام 3 مرحله آزمون، تعداد 12 عامل به عنوان مهم ترین عوامل مؤثر بر گردشگری درمانی شهر یزد مشخص گردید که این عوامل در 5 دسته ی خصوصیات کادر درمان، ویژگی های بیمارستان، عوامل اقتصادی، اطلاع رسانی و ارتباطات و سایر عوامل مرتبط قرار گرفتند. با توجه به ضرایب همبستگی دبلیوی کندال به دست آمده در طی 3 مرحله دلفی، همگرایی و تطابق نظرات خبرگان مورد تأیید قرار گرفت. نتیجه گیری: با توجه به اینکه شاخص های زیر ساختی، مهارت پرسنل و عوامل اقتصادی از مهم ترین شاخص های جذب گردشگران درمانی به شهر تاریخی یزد می باشد؛ بنابراین پیشنهاد می گردد به منظور توسعه گردشگری درمانی در شهر یزد این موارد به صورت خاص موردتوجه قرار گرفته در ساماندهی وضعیت موجود مراکز درمانی به کارگیری شوند و سرمایه گذاری بر توسعه زیرساخت های درمانی متمرکز گردد.  نویسنده مسئول: احمد استقلال پروفایل ارکید می توانید سوابق علمی نویسنده را در گوگل اسکالر و پابمد مشاهده کنید.

1زمینه و هدف: درآمدهای نفتی به عنوان بخش مهمی از درآمدهای دولت در اقتصاد وابسته به نفت ایران، نقش قابل توجهی در تأمین مخارج بخش عمومی ازجمله بخش سلامت و بالتبع اثرگذاری بر برون داده های سلامت دارد. از طرفی، چگونگی استفاده و مدیریت درآمدهای نفتی عامل مهمی در نحوه این اثرگذاری می باشد. بر این اساس، هدف اصلی این مطالعه بررسی اثر تعاملی حکمرانی خوب و رانت نفت بر امید به زندگی در ایران بود. روش پژوهش: مطالعه توصیفی- تحلیلی حاضر با استفاده از داده های سری زمانی کشور ایران به بررسی رابطه تعادلی کوتاه مدت و بلندمدت بین شاخص برون داد سلامت، درآمد سرانه، رانت نفت، شاخص حکمرانی خوب و اثر متقاطع (تعاملی) حکمرانی خوب و رانت نفت طی دوره ی زمانی 2020-1985 پرداخته است. داده های مورداستفاده از پایگاه داده ای شاخص های توسعه جهانی متعلق به بانک جهانی و راهنمای ریسک بین المللی کشوری گردآوری شدند. هم چنین، برآورد مدل با استفاده از آزمون هم انباشتگی کرانه ها و روش خود رگرسیون با وقفه های توزیعی و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار Eviews 10 انجام شد. یافته ها: نتایج نشان می دهد که در کوتاه مدت و بلندمدت افزایش رانت نفت، شاخص برون داد سلامت را در کشور بهبود می بخشد. 1 درصد افزایش در سهم رانت نفت از تولید ناخالص داخلی، در بلند مدت و کوتاه مدت، امید به زندگی را در کشور، به ترتیب حدود 0/101و 0/668 درصد افزایش می دهد. اما اثر تعاملی رانت نفت و شاخص حکمرانی خوب در کوتاه مدت و بلندمدت با ضرایب 0/84 - و 0/515- ، منفی و معنی دار است؛ که نشان می دهد رانت نفت از طریق تضعیف شاخص های حکمرانی خوب به کاهش امید به زندگی منجر می شود. نتیجه گیری: بر اساس یافته های این مطالعه می توان گفت رانت نفت در ذات خود برای ارتقای سلامت در کشور مفید است؛ اما نحوه ی استفاده و مدیریت نادرست آن باعث می شود که بخش سلامت به خوبی از این نعمت بهره مند نشود و حتی این نعمت به نقمت تبدیل شود.

1زمینه و هدف: بیوسیمیلارها را می توان نسخه ژنریک داروهای بیولوژیک برند در نظر گرفت. استفاده از بیوسیمیلارهای تولید داخل به جای داروهای بیولوژیک برند اصلی، یکی از راه های کاهش هزینه های دارویی است. علاوه بر کاهش هزینه های دارویی، تولید داخل داروهای بیوسیمیلار می تواند مزایای اقتصادی دیگری نیز به همراه داشته باشد، لذا در این مطالعه به بررسی مزایای اقتصادی تولید داروهای بیوسیمیلار در ایران پرداخته شده است. روش پژوهش: این پژوهش در سال 1399 در دو مرحله کیفی و کمی انجام شد. در گام اول، پس از بررسی متون، راهنمای پرسشگری طراحی شد و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با خبرگان تا رسیدن به نقطه ی اشباع، پس از مصاحبه با 9 نفر از خبرگان حوزه های مختلف (واردات، تولید و سیاست گذاری) ادامه یافت. داده ها به روش تحلیل مضمون و با استفاده از نرم افزار MaxQDA 2020، کد گذاری و تحلیل گردید و مزایای اقتصادی تولید بیوسیمیلارها در ایران از دیدگاه خبرگان استخراج شد. در بخش کمی، مزیت قیمتی بیوسیمیلارهای تولید داخل به عنوان یکی از مهم ترین مزایای اقتصادی آن ها در مقایسه با معادل آن در کشورهای مرجع مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. بعلاوه این مقایسه برای داروهای برند اصلی وارداتی هم انجام شد. یافته ها: از دیدگاه خبرگان، مهم ترین اثر اقتصادی تولید داخلی بیوسیمیلارها، کاهش هزینه های دارویی و هزینه های مرتبط با سلامت از طریق دسترسی به داروهای ارزان تر بود. سایر ابعاد اقتصادی این داروها، اشتغال متخصصان، توسعه فناوری های جدید، گسترش بازار دارویی، کاهش خروج ارز، افزایش استطاعت پذیری و دسترسی به دارو و درنهایت ارتقای سطح سلامت جامعه بیان گردید. در بخش کمی، پس از مقایسه قیمت 23 داروی بیوسیمیلار تولید داخل باقیمت بیوسیمیلارهای مشابه در کشورهای مرجع، قیمت 21 دارو کمتر از میانگین قیمت بیوسیمیلارهای مشابه و قیمت 18 دارو حتی کمتر از کمینه قیمت بیوسیمیلارهای مشابه در کشورهای مرجع بود. بعلاوه، تولید این داروها در کشور به صورت غیرمستقیم بر کاهش قیمت داروهای برند اصلی در کشور مؤثر می باشند به طوری که، در مورد داروهای بیولوژیک وارداتی نیز، از میان 28 دارو قیمت 26 دارو از میانگین کشورهای مرجع و قیمت 23 دارو حتی از کمینه کشورهای مرجع کمتر بود. نتیجه گیری: بر اساس یافته های مطالعه، نتیجه گیری شد که تولید داخلی داروهای بیوسیمیلار در ایران علاوه برافزایش دسترسی به داروهای بیولوژیک و ارتقای سلامت عمومی، مزایای اقتصادی متعددی ازجمله صرفه جویی در هزینه های دارویی را در پی خواهد داشت.

1زمینه و هدف: مصرف خودسرانه دارو یکی از بزرگ ترین معضلات اقتصادی-اجتماعی و بهداشتی جوامع مختلف محسوب گشته و مصرف غیراصولی و غیرمنطقی داروها می تواند بعضاً عواقب ناگوار و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد. مطالعه حاضر باهدف بررسی وضعیت مصرف خودسرانه دارو و عوامل مرتبط با آن در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام شد. روش پژوهش: مطالعه حاضر از نوع تحلیلی بود که در سال 1399 انجام گردید. جامعه آن را دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد تشکیل دادند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 300 نفر محاسبه شد و روش نمونه گیری به صورت طبقه ای-تصادفی بود. داده های موردنیاز به وسیله پرسشنامه محقق ساخته مطالعه قلی پور و همکاران (1391) جمع آوری شد. جهت توصیف داده ها از فراوانی، درصد فراوانی، میانگین، انحراف معیار و جهت تحلیل از روش های تحلیل پاسخ های چندگانه و آزمون کای اسکوئر و رگرسیون لجستیک باینری استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها توسط نرم افزار 20 SPSS و با در نظر گرفتن سطح معنی داری 5 درصد انجام شد. یافته ها: نتایج مطالعه حاضر بیانگر اذعان 39 درصد از دانشجویان به مصرف خودسرانه دارو بود. شایع ترین علت مصرف خودسرانه در میان دانشجویان، تجربه قبلی از بیماری (50/4درصد) و مهم تلقی نکردن بیماری (47/0درصد) گزارش شد. بیشترین مصرف خودسرانه دارو برای مرتفع نمودن بیماری سرماخوردگی (53/0درصد) و بیشترین فراوانی ازنظر نحوه تأمین داروی موردنظر برای مصرف خودسرانه متعلق به خرید دارو از داروخانه با میزان 52/1درصد بود. نتایج رگرسیون لجستیک باینری نشان داد تنها یکی از رنج های متغیر درآمد (بین 2 تا 3 میلیون تومان) تأثیر معنی داری بر احتمال مصرف خودسرانه دارو دارد (0/02p = ). شانس مصرف خودسرانه دارو در درآمدهای بین 2 تا 3 میلیون تومان حدود 2 برابر دانشجویان با درآمدهای بیش از 3 میلیون تومان بود (1/8, OR = 0/02p = ). نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر نشان داد که 39 درصد از دانشجویان مصرف خودسرانه دارو دارند؛ و هر چه درآمد افراد بیشتر باشد مصرف خودسرانه در بین آن ها بیشتر است.

1زمینه و هدف: انتخاب صحیح شاخص های مالی می تواند به اتخاذ تصمیمات بهینه در مدیریت منابع مالی و ارتقاء کارایی دانشگاه ها کمک نماید. لذا هدف از این پژوهش شناسایی شاخص های مالی مورد نیاز برای طراحی و توسعه سامانه جامع مدیریت امور مالی دانشگاه علوم پزشکی منتخب بود. روش پژوهش: مطالعه حاضر به صورت مقطعی در سال 1401 در 2 مرحله انجام گردید. در مرحله اول با استفاده از مرور کلی ادبیات و مبانی نظری مالی، شاخص های مورد نیاز برای طراحی و توسعه سامانه جامع مدیریت مالی به دست آمد. در مرحله دوم با نظرسنجی از خبرگان، میزان روایی محتوایی شاخص ها برای کاربرد در سامانه امور مالی با استفاده از پرسشنامه والتز و باسل و لاوشه موردبررسی قرار گرفت. جامعه پژوهش شامل مجموعه ای از خبرگان دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران باتجربه ی کاری حداقل 10 سال، مدرک تحصیلی حداقل کارشناسی و شناخت صحیحی از امور مربوطه در حوزه مدیریت مالی، حسابرسی، حسابداری و ممیزی داشتند که از میان آن ها به طور هدفمند 21 نفر انتخاب شدند. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار های MaxQDA 12 وExcel  انجام شد. یافته ها: 17 شاخص در 6 حوزه ی اصلی شامل نقدینگی، سودآوری، درآمدزایی، ساختار سرمایه، سرمایه گذاری و ریسک مالی شناسایی و طبقه بندی شدند. بیشترین میزان نسبت روایی مربوط به شاخص های "سود " و "ارزش افزوده سرمایه انسانی " (90 درصد) بوده و بیشترین میزان نظر شاخص روایی محتوا نیز مربوط به شاخص "نسبت هزینه نیروی کار " و "ارزش افزوده سرمایه انسانی " (100 درصد) بوده است. نتیجه گیری: مدیران و سیاستگذاران دانشگاه با استفاده از سنجه های ارائه شده در این پژوهش می توانند ارزیابی مناسبی از عملکرد مالی دانشگاه داشته باشند. لذا پیشنهاد می گردد نرم افزار ثبت شاخص ها بر اساس این الگو (17 شاخص در 6 حوزه اصلی) طراحی شود و پایگاه اطلاعاتی شاخص های ارزیابی عملکرد مالی دانشگاه و سازوکار جمع آوری و تحلیل اطلاعات بر اساس آن ایجاد گردد.

1زمینه و هدف: کووید-19 علاوه بر اینکه مسئول مرگ­ومیر و ابتلای میلیون ها نفر در سراسر دنیا بود، زمینه­ساز ایجاد طیفی از چالش­های مختلف اجتماعی، اقتصادی، محیطی و سلامت روان نیز شد. این مطالعه باهدف بررسی ابعاد، چالش­ها و تأثیرات مختلف این پاندمی در حوزه­های پیش­گفت انجام شد. روش پژوهش: پژوهش حاضر با روش مرور حیطه ای در سال 1401 انجام شد. تمامی مقالات منتشرشده در زمینه ی ابعاد پیش گفت و از ابتدای 2020 تا پایان ماه آوریل سال 2022 مورد جستجو قرار گرفت. جستجوها در پایگاه های اطلاعاتی داده­ای انگلیسی زبان شامل Medline از طریق درگاه PubMed، Scopus، Web of Sciences و همچنین جستجوی دستی در پایگاه های فارسی زبان SID و Magiran، صورت گرفته و پس از بررسی متون خاکستری و دستی درنهایت 84 مقاله نهایی انتخاب شد. داده­ها با استفاده از روش تحلیل محتوایی و با استفاده از «چارچوب تعیین کننده های ساختاری و حد واسط عوامل تعیین کننده سلامت» سازمان بهداشت جهانی تحلیل و طبقه بندی گردید. یافته­ها: مواردی مانند کاهش تولید ناخالص ملی، عدم تعادل عرضه و تقاضا، نیاز فوری بر تقویت نظام­های حمایتی اجتماعی، افزایش نابرابری، کاهش حقوق اجتماعی زنان و کودکان و کاهش دسترسی به خدمات سلامت در زمره ی عوامل ساختاری و مواردی مانند خسارت­های گردشگری، کاهش رفاه ذهنی، افزایش تحریک پذیری، عصبانیت و تنش، ترس از کووید-19 در سالمندان و قرارگرفتن در معرض طیف مشکلات روانی در زمره ی عوامل تعیین کننده حد واسط قرار گرفتند که منجر به تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم در عدالت، سلامت و بهزیستی جوامع شده­اند. نتیجه ­گیری: پاندمی کووید-19 و اقدامات متعاقب دولت­ها مانند قرنطینه­های سراسری و ایجاد محدودیت­های متعدد، منجر به وجود آمدن طیف وسیعی از اثرات اجتماعی، اقتصادی و محیطی بر جوامع شده است. کشورها نیازمند اقدامات مؤثر و گسترده در قالب این عوامل تعیین کننده برای رهایی از آثار منفی شیوع این بیماری بر سلامت و بهزیستی مردم خود در بلند مدت هستند.