دین و سلامت
سال:1398 | دوره:7 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

سابقه و هدف: سرطان پستان شایع ترین نوع سرطان در میان زنان بوده و درصد زیادی از مرگ و میرهای ناشی از سرطان را به خود اختصاص داده است. این نوع سرطان، بار منفی زیادی را برای بیماران به همراه دارد و می تواند منجر به افسردگی شود. در این ارتباط، پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سبک های دلبستگی به خدا با افسردگی در زنان مبتلا به سرطان پستان با متغیر میانجی اضطراب مرگ در ارتباط با بیماران مبتلا به سرطان پستان شهر تهران انجام شد. مواد و روش ها: جامعه آماری پژوهش توصیفی حاضر که از نوع همبستگی می باشد را کلیه زنان مبتلا به سرطان پستان مراجعه کننده به "مرکز پزشکی مهدیه" و "بیمارستان های امام خمینی، فیروزگر و پارس" تهران در سال 1396 تشکیل دادند. با استفاده از فرمول کوکران، 397 نفر از این افراد به صورت در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه های پژوهش که عبارت بودند از: پرسشنامه افسردگی Beck (BDI-II: Beck Depression Inventory) (2001)، پرسشنامه سبک دلبستگی به خدا Rowat و Kirkpatrick (2002) و پرسشنامه اضطراب مرگ Templar (1979) پاسخ دادند. در انتها، داده ها با استفاده از روش معادلات ساختاری به وسیله نرم افزار آماری smart PLS تجزیه و تحلیل گردیدند. یافته ها: یافته ها نشان دادند که سبک های دلبستگی به خدا و اضطراب مرگ، توانایی پیش بینی افسردگی در زنان مبتلا به سرطان پستان را دارند (05/0P<). همچنین مشاهده گردید که با درنظرگرفتن متغیر اضطراب مرگ به عنوان متغیر میانجی، روابط بین سبک های دلبستگی به خدا و افسردگی تعدیل می گردند (05/0P<). استنتاج: نتایج حاکی از آن بودند که هرگونه دلبستگی به خدا موجب کاهش افسردگی در زنان مبتلا به سرطان پستان می شود؛ درحالی که وجود اضطراب مرگ منجر به افزایش میزان افسردگی می گردد؛ از این رو پیشنهاد می شود که در مداخلات تکمیلی، این دو عامل مورد توجه کادر درمانی قرار گیرند.

سابقه و هدف: آینده هر کشور در دست کودکان و نوجوانان آن است و با تمرکز بر رفع نیازهای مرتبط با سلامتی آن ها، احتمال اینکه بزرگسالان جامعه زندگی سالم و ارزشمندی را در آینده داشته باشند، افزایش می یابد. در این ارتباط، مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه نگرش مذهبی با رفتار تغذیه ای در دانش آموزان دبیرستانی شهر یزد در سال 1397 انجام شد. مواد و روش ها: در مطالعه مقطعی-تحلیلی حاضر 500 نفر (250 دختر و 250 پسر) از دانش آموز شهر یزد به روش نمونه گیری تصادفی و به نسبت تعداد جمعیت هر مدرسه در سال تحصیلی 1397 انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه سنجه دینداری سراج زاده و رفتار تغذیه ای استاندارد بود. داده ها پس از ورود به نرم افزارSPSS 24 با استفاده از آمار توصیفی و آزمون هایt مستقل، ANOVA و ضریب همبستگی Pearson تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: در این مطالعه میانگین و انحراف معیار نمره نگرش مذهبی و رفتار تغذیه ای دانش آموزان به ترتیب معادل 67/4± 25/72 و 14/55± 3/75 بود. بر مبنای نتایج، بین نمره نگرش مذهبی و رفتار تغذیه ای دانش آموزان همبستگی مثبت و معناداری وجود داشت (00/0 P=، 88/0R=)؛ اما بین متغیر نگرش مذهبی با وضعیت اقتصادی (04/0) و رفتار تغذیه ای با جنسیت (03/0) رابطه آماری معناداری مشاهده نشد. استنتاج: نتایج نشان دادند که هرچه نگرش مذهبی بالاتر باشد، رفتار تغذیه ای مطلوب تر خواهد بود؛ بنابراین، به نظر می رسد که ترویج و انجام دستورات و مناسک مذهبی می تواند به بهبود رفتار تغذیه ای نوجوانان در جامعه کمک کند.

سابقه و هدف: امروزه با وجود پیشرفت علم بهداشت و گسترش آن، هر ساله بر شمار سالمندان جهان افزوده می شود؛ از این رو، توجه به افزایش بهزیستی روان شناختی سالمندان امری لازم و ضروری می باشد. در این ارتباط، از طریق افزایش معنویت، حمایت اجتماعی و خوش بینی می توان به این مهم دست یافت. با توجه به مطالب بیان شده، پژوهش حاضر با هدف پیش بینی بهزیستی روان شناختی سالمندان براساس معنویت، حمایت اجتماعی و خوش بینی انجام شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از مطالعات توصیفی-همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش را سالمندان ناحیه یک شهر رشت در سال 1397 تشکیل دادند. حجم نمونه معادل 300 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مقیاس بهزیستی روان شناختی 18 گویه ای Ryff (1989)، پرسشنامه معنویت Parsian و Dunning (2009)، سنجه حمایت اجتماعی Sherbourne و Stewart (1991) و آزمون تجدیدنظرشده جهت گیری زندگی Scheier و Carver(1985) جمع آوری گردیدند و توسط نرم افزار SPSS 24 و با استفاده از روش همبستگی Pearson و رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان دادند که معنویت، حمایت اجتماعی و خوش بینی، همبستگی مثبتی با بهزیستی روان شناختی سالمندان دارند (001/0>P). نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نیز حاکی از آن بودند که معنویت، حمایت اجتماعی و خوش بینی، 54 درصد از بهزیستی روان شناختی سالمندان را پیش بینی می کنند. استنتاج: با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت که با کسب معنویت، ارائه حمایت اجتماعی و افزایش میزان خوش بینی در زندگی می توان بهزیستی روان شناختی سالمندان را افزایش داد.

یکی از شاخه های علوم انسانی که به تازگی مورد توجه روان شناسان قرار گرفته، انسان شناسی است. هدف این پژوهش مقایسه ی مفاهیم بنیادی سلامت روان از دیدگاه آدلر با صفات متقین در نهج البلاغه است که با روش گردآوری اطلاعات بهصورت کتابخانه ای و بهصورت توصیفی-تحلیلی انجام شده است. صفات افراد باتقوا که در خطبه ی متقین به آن اشاره شده است، همانند امیدواری، میانه روی، بخشش و فروتنی با مفاهیم بنیادی سلامت روان از دیدگاه آدلر (علاقه ی اجتماعی، شیوه ی زندگی و غایت نگری) ارتباط زیادی دارد و تقوا از لحاظ مفهومی به مفاهیم روان شناختی مانند بازداری، تربیت و خودکنترلی، نزدیک است؛ این متغیرها و مفاهیم روان شناختی نقش مهم و تعیین کننده ای در سلامت روان یک فرد بازی می کنند. یافته های این پژوهش نشان داد که بین آن چه که در نهج البلاغه به عنوان صفات افراد باتقوا آمده است با مفهوم سلامت روان از دیدگاه آدلر، ارتباط وجود دارد و بسیاری از این صفات با مفاهیم مطرح شده در رویکرد آدلر قابل مقایسه هستند (مانند آگاهی در مورد رفتار و گفتار خود با خودآگاهی). این ارتباط به خاطر نوع برداشت فرد از خود، دیگران و جهان، نحوه ی تعامل او با آن ها و نیز ملاحظاتی است که فرد در رفتار خویش در نظر می گیرد. بنابراین می توان گفت که هر اندازه فرد از صفات افراد باتقوا برخوردار باشد به همان اندازه از سلامت روان بیشتری برخوردار خواهد بود.

رهنمودهای بهداشتی بسیاری در ارتباط با سلامت انسان در جوامع حدیثی ارائه شده است که یکی از آن ها بهداشت موی سر می باشد. در این راستا، پژوهش حاضر به تحلیل و واکاوی راهبرد تنظیفی و شستشوی موی سر با شوینده هایی چون حنا، سدر، خطمی و کتم و نقش بهداشتی و درمانی آن ها پرداخته است. در حقیقت هدف از پژوهش حاضر، شناسایی بخشی از ابعاد آموزه های طبی روایات در زمینه شوینده های موی سر و نقش آن در مراقبت از بهداشت و سلامت می باشد. در پژوهش حاضر که مبتنی بر روش تحلیل محتوا است، ابتدا با مراجعه به کتب معتبر حدیثی مانند "الکافی" و "وسائل الشیعه"، احادیث مربوط به مراقبت از موی سر و شوینده های آن شناسایی شدند و محورهای مراقبت از بهداشت و سلامت مو تجزیه و تحلیل گردیدند. نتایج نشان دادند شوینده هایی مانند حنا، سدر، خطمی و کتم که در احادیث مورد تأکید قرار گرفته اند، علاوه بر خاصیت شویندگی موی سر و پاک کنندگی، حاوی موادی طبیعی هستند که در ازمیان بردن غم و اندوه فرد مؤثر می باشند. این مواد تسکین بخش بوده و در احادیث از آن ها به عنوان عامل دور کردن وسواس شیطان از انسان یاد شده است. احادیث طبی مربوط به شوینده های مو، حاوی آموزه هایی ناظر بر مداخلات معنوی و بهداشتی در مورد مراقبت از مو و سلامت آن هستند. به نظر می رسد که استفاده از چنین شوینده هایی و ترویج آن می تواند بر ارتقای سلامت جسمی و روانی جامعه و کاهش هزینه های دارویی اثرگذار باشد.

سابقه و هدف: بهرهمندی از قرآن کریم، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه در انجام مطالعات مختلف در حوزه علوم پزشکی می تواند نقش مثبت و مؤثری در ترویج اندیشه های دینی و بسط علوم بهداشتی داشته باشد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان بهره گیری از آیات و روایات (منابع مذهبی) در تدوین مقالات و پروژه های علمی در رشته مهندسی بهداشت محیط انجام شد. مواد و روش ها: مطالعه کمی حاضر بهصورت مروری و با استفاده از چک لیستی پژوهشگرساخته، به شیوه سرشماری در ارتباط با پروژه های تحقیقاتی دانشجویان بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی بابل طی سال های 95-1389 و خلاصه مقالات ارائه شده در همایش های بهداشت محیط طی 16 سال متوالی انجام شد. یافته ها: بررسی 2711 منبع از 121 گزارش درسی نشان داد که 11 گزارش (1/9 درصد) از منابع مذهبی همچون قرآن کریم و نهج البلاغه استفاده کرده بودند. از میان 2928 خلاصه مقاله ارائه شده در همایش های بهداشت محیط نیز پنج مقاله (1/0 درصد) در ارتباط با آیات و روایات منتشر شده بودند. استنتاج: با وجود کلیدواژهها و موضوعات فراوان مرتبط با بهداشت محیط در منابع اسلامی، سهم استفاده از این منابع در تدوین مقالات علمی-پژوهشی اندک است؛ از این رو پیشنهاد می شود با حضور اساتید متخصص در مطالعات میان رشتهای، کارگاه های آموزشی-پژوهشی با محوریت آشنایی با موضوعات و مفاهیم مرتبط با بهداشت محیط در منابع اسلامی و روش جستجو در آن ها برگزار شود.

علی بن عباس مجوسی اهوازی؛ یکی از بزرگ ترین پزشکان دوران دولت آل بویه، در فاصله زمانی بین دو اسطوره پزشکی یعنی پس از رازی و پیش از ابن سینا می زیست. وی یک دایره المعارف طبی به نام "کامل الصناعه الطبیه" (کتاب جامع هنر طب) را برای کتابخانه عضدالدوله دیلمی نوشت. این کتاب را می توان نخستین کتاب طبی دانست که به صورت علمی تدوین شده است؛ زیرا در آن نظریات پزشکی پیشینیان مورد نقد علمی قرار گرفته است. اولین ترجمه این کتاب در قرن یازدهم میلادی توسط قسطنطین آفریقی انجام شد. وی بدون ذکر نام اهوازی، ترجمه کتاب "الملکی" را با نام "لیبر پانتگنی" با نام خود معرفی کرد. قسطنطین یا کنستانتین آفریقایی (Constantine the African) در ترجمه این کتاب (همانند دیگر کتاب هایی که ترجمه کرده است) از عربی به لاتین تلاش نموده است تمامی نشانه هایی را که ممکن است نویسنده اصلی را بشناسانند، از میان ببرد. با وجود این عمل غیراخلاقی و نیز مطالعاتی که دانشمندان مختلف در دو قرن اخیر درباره اصالت آثار کنستانتین آفریقی انجام داده اند، در مقاله حاضر یک شاهد در ارتباط با نام گذاری پرده های مغزی ارائه شده است که نشان می دهد کتاب لیبر پانتگنی در واقع همان کتاب الملکی می باشد.

مطالعه حاضر با هدف بررسی جایگاه سلامت و ابعاد آن در آموزه های اسلامی با استفاده از مرور منابع علمی و پژوهشی انجام شد. به منظور انجام این مطالعه، کلیدواژه های "دین، سلامتی، پیشگیری و بهداشت" و به ویژه "سلامت+اسلام" و "بهداشت+اسلام" در عناوین مقالات در پایگاه های اطلاعاتی نظیر Scopus، Google Scholar، ISC وSID در بازه زمانی معین (سال های 96-1379) جستجو گردیدند. در مجموع، 245 مقاله یافت شد که پس از مطالعه چکیده آن ها، 131 مقاله بررسی محتوایی گردیدند و در انتها، 28 مورد به همراه منابع آن ها دسته بندی شده و مورد استفاده قرار گرفتند. مطابق با یافته های پژوهش حاضر، هر چهار بعد سلامت شامل: سلامت جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی (براساس تعریف سازمان جهانی بهداشت) در مکتب اسلامی مشاهده گردید. نتایج نشان دادند که اسلام دینی سلامت محور است و جوامع انسانی در پرتو اسلام و آموزه های دینی با رعایت دستورات و اعمال مراقبت ها می توانند به کمال صحت و سلامت خود دست یابند.