پژوهش های سیاستگذاری و برنامه ریزی انرژی
سال:1394 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

نیاز مبرم و فزاینده به انرژی الکتریکی به ویژه در بخش های صنعتی، خانگی، تجاری و کشاورزی از یک سو و محدودیت منابع انرژی فسیلی در کنار افزایش نگرانی های زیست محیطی ناشی از مصرف این منابع برای تولید برق از سوی دیگر، لزوم برنامه ریزی بلندمدت برای فرآیند عرضه و مصرف انرژی الکتریکی را اجتناب ناپذیر ساخته است. هدف اصلی این مطالعه، ارزیابی اثرات صرفه جویی انرژی بر توسعه بخش نیروگاهی کشور می باشد. بر این اساس، با به کارگیری ابزار تحلیلی مناسب توسعه سیستم عرضه برق در قالب سناریوهای ادامه روند کنونی و صرفه جویی انرژی با یکدیگر مقایسه می شوند. برای انجام این مهم، با بهره گیری از مدل MESSAGE، سیستم عرضه انرژی الکتریکی کشور برای یک افق زمانی 35 ساله از سال 1395 تا 1430 مدل سازی می شود. در این مدل، کل هزینه های سیستم عرضه انرژی الکتریکی به منظور تامین تقاضای نهایی برق حداقل می گردد. یافته های این مطالعه حاکی از آن است ظرفیت نصب شده از حدود 73 هزار مگاوات در سال 1393 با رشد سالانه معادل 3.6 درصد در پایان دوره بر اساس سناریوی مرجع به 250 گیگاوات خواهد رسید که این رقم بر اساس سناریوی صرفه جویی انرژی به میزان 90 گیگاوات کاهش یافته و در پایان دوره با رشد سالانه ای معادل 2.4 درصد به 160 گیگاوات خواهد رسید. این مساله هزینه های سرمایه گذاری اولیه را به میزان 75 میلیارد دلار در طول دوره مطالعه کاهش می دهد.

انرژی خورشیدی به عنوان منبع اصلی تمامی ذخایر انرژی نقش تعیین کننده ای در هر جامعه دارد. ماهیت چندمعیاره بودن تصمیم گیری، انتخاب فناوری مناسب، فقدان اطلاعات کامل و به روز و کم تجربه بودن تصمیم گیران موجب پیچیدگی موضوع و ایجاد چالش درانتخاب روش تصمیم گیری و نهایتا انتخاب مکان مناسب برای اجرای پروژه می گردد. در این پژوهش، موثرترین معیارهای ساخت نیروگاه خورشیدی را که دسترسی به آن ها میسر بود در نظر گرفتیم سپس با استفاده از نظر کارشناسان، این معیارها را با سه دیدگاه تصمیم گیری اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی فرهنگی وزن دهی کردیم. منطق بولین، روش هم پوشانی شاخص، منطق فازی و روش AHP به عنوان روش های تصمیم گیری با استفاده از سه لایه اصلی جمعیت، نزدیکی به خطوط انتقال نیرو و نزدیکی به راه که بیش از 75 درصد از وزن را به خود اختصاص داده بودند، ارزیابی شدند. در نهایت، روش منطق فازی را یکی از بهترین قاعده های تصمیم گیری معرفی کردیم که بیشترین درصد انطباق را به خود اختصاص داده بود.

مساله برنامه ریزی جامع انرژی و محیط زیست، همواره جزو موضوعات بحث برانگیز در کشور بوده است. این مساله در درجه اول به واسطه پیچیدگی تصمیم گیری در بخش انرژی است که به نوبه خود ناشی از وجود «انتخاب های فراوان غیرمستقل و به هم پیوسته» است، و در درجه دوم برآمده از نحوه مواجهه و یا حل «مساله تصمیم» یادشده است. اینکه کدام مدل با کدام قالب مدل سازی مناسب کشور است همواره محل بحث بوده است. این مقاله با ترجیح رویکرد «بهینه سازی کد باز» در زمینه سیاست گذاری انرژی، ضمن اشاره به کاستی های نهفته در مدل سازی با استفاده از مدل های کد بسته، مسیر و مدل جدیدی را پیش روی تصمیم گیرندگان در بخش انرژی کشور قرار می دهد. این مدل که کدهای آن در زبان برنامه نویسی GNU Mathprog نوشته شده اند، دربردارنده تمامی قابلیت های مدل های معروف بهینه سازی است و مضاف بر آن قادر است تنگناهای خاص بخش انرژی کشور را مانند برنامه ریزی ارتقای (توانبخشی) تکنولوژی های با عملکرد پایین تر به تکنولوژی های با عملکرد بالاتر یا پیر شدن میادین نفتی در مدل منعکس کند. همچنین مدل توسعه داده شده از نظر ساختار مدل سازی و محاسباتی در مقایسه با مدل OSeMOSYS که از آن برای اعتباربخشی استفاده شد، مزیت بیشتری دارد، به گونه ای که اجرا و حل یک مثال موردی به وسیله هر دو آنها نشان می دهد که فایل MPS ساخته شده به وسیله OSeMOSYS دارای 8085 سطر و 8820 ستون بوده و نتایج آن با گرفتن 28.4 مگابایت از حافظه به دست می آید، درحالی که فایل MPS در مدل توسعه داده شده دارای 1755 سطر و 1575 ستون است و نتایج را با گرفتن 7.7 مگابایت از حافظه به دست می دهد.

مقاله حاضر به طراحی هماهنگ منابع تجدیدپذیر ترکیبی بادی و فتوولتائیک به منظور تغذیه بار الکتریکی ساختمان های اداری می پردازد. هدف اصلی از این طراحی مینیمم کردن هزینه های سالیانه و افزایش سود محیطی مربوط به کاهش انتشار گازهای آلوده کننده ناشی از کاربرد سیستم های تولید پراکنده ترکیبی و افزایش قابلیت اطمینان سیستم است. هزینه های سیستم شامل هزینه های سرمایه گذاری، جایگزینی، بهره برداری و نگهداری هر یک از اجزاست. مساله طراحی به صورت یک موضوع بهینه سازی چند هدفه فرمول بندی شده است و توسط الگوریتم بهبودیافته ژنتیک چند هدفه با مرتب سازی نامغلوب (INSGA-II) حل می شود. برای یافتن بهترین پاسخ از میان مجموعه پاسخ های پارتوی به دست آمده از الگوریتم INSGA-II، یک روش تصمیم گیری برمبنای تصمیم گیری فازی به کار گرفته شده است. روش پیشنهادی روی چهار ساختمان اداری در شهر اردبیل اعمال شده است. در این مقاله، ادارات دولتی برای طراحی سیستم تجدیدپذیر در نظر گرفته شده اند و فرض بر این است که سرمایه گذار اصلی سیستم دولت است، با تمرکز بر سه هدف کاهش هزینه سیستم ترکیبی و کاهش هزینه های زیست محیطی، و افزایش قابلیت اطمینان سیستم. آنالیز مقایسه ای ارائه شده کارایی روش پیشنهادی را نشان می دهد.

طراحی الگوی بهینه مصرف انرژی با توجه به نیاز توام بخش های اقتصادی، گامی مهم و اساسی برای برنامه ریزی در جهت مدیریت مصرف انرژی تلقی می شود. تولیدات بخش صنعت به دلیل افزایش دریافت ارزی به واسطه افزایش صادرات تولید صنعتی، جایگزینی کالاهای وارداتی و محدود شدن واردات از جمله مهم ترین و تاثیرگذارترین بخش های اقتصادی است، و در نتیجه پل توسعه اقتصادی تلقی می گردد. لذا، در این مقاله، تاثیر مصرف انرژی در قالب ترکیبی از انرژی های سوخت های فسیلی شامل زغال سنگ، نفت و فراورده های آن و گاز طبیعی بر ارزش افزوده بخش صنعت در 8 کشور عضو سازمان کنفرانس اسلامی (با تاکید بر ایران) طی سال های (2011-1998) بررسی شده است. جهت برآورد آثار متغیرها، از تکنیک هم انباشتگی پانلی با رهیافت حداقل مربعات معمولی پویا (DOLS) استفاده شده است. نتایج رگرسیونی حکایت از تاثیر مثبت مصرف انرژی بر ارزش افزوده بخش صنعت دارد. دولت ها می توانند با طراحی و اجرای سیاست های مناسب اقتصادی هم در زمینه مدیریت مصرف انرژی قدم بردارند و هم زمینه رشد ارزش افزوده بخش صنعت را فراهم سازند.

در این مقاله به بررسی همبستگی مقاطع زمانی میان بازار سهام و قیمت نفت در کشورهای منتخب واردکننده و صادرکننده نفت می پردازیم. در این راستا با بهره گیری از مدل DCC-GARCH و GJR، فرضیات پژوهش آزموده می شوند. نمونه ج.ا.ایران وعربستان به عنوان کشورهای منتخب صادرکننده نفت و امریکا، کانادا و ژاپن به عنوان کشورهای عمده واردکننده نفت در نظر گرفته شده اند.نتایج این پژوهش بیانگر نبود همبستگی میان این دو بازار است. بدین ترتیب که شوک قیمتی تقاضای کل نفت به وسیله نوسانات چرخه اقتصادی (رونق و رکود) در سطح بین المللی ایجاد می شود که در این صورت تمامی بازارهای مالی را تحت تاثیر قرار می دهد. از طرفی نیز تقاضای احتیاطی نفت که عمدتا برآمده از نااطمینانی در عرضه نفت است، در بازارهای آتی از ماه ها قبل نمود می یابد، و بنابراین تغییری در روند بازارهای مالی ایجاد نمی کند.

قراردادهای بیع متقابل یکی از معمول ترین قراردادهای نفتی ایران به ویژه بعد از انقلاب اسلامی است که موافقان و مخالفان متعددی دارد. یکی از اشکالات رایج بیع متقابل، ناظر به ضعف انتقال فناوری از طریق این قراردادهاست. ادعای مخالفان این است که در این نوع قراردادها، به علت ساختار خود قرارداد، دانش فنی به صورت مناسب و کامل به کشور میزبان منتقل نمی شود. در مقابل، موافقان معتقدند که اشکالی به خود قرارداد وارد نیست و می توان در متن قرارداد، بندهایی ناظر به انتقال فناوری و دانش فنی در نظر گرفت و عدم انتقال فناوری منشا دیگری دارد. در این مقاله، ضمن تبیین چالش مورد نظر، به واکاوی ضعف انتقال فناوری در صنعت نفت و میزان اثربخشی قراردادهای نفتی در این زمینه می پردازیم. نتایج پژوهش نشان می دهد که علاوه بر فقدان انگیزه کافی در شرکت های دهنده فناوری، مشکلات مربوط به ضعف در ظرفیت جذب برای اکتساب فناوری در داخل کشور نیز از عوامل موثر بر مشکلات انتقال و توسعه فناوری در ایران است. ضمن اینکه با توجه به حضور بازیگران متعدد در بازار فناوری در صنعت نفت، حاکمیت رویکرد سنتی به انتقال و توسعه فناوری از طریق سرمایه گذاری خارجی و قرارداد با شرکت های بین المللی نفتی، زمینه مناسبی برای توسعه فناوری در کشور نیست.

هدف کلی این تحقیق بررسی تبلیغات تلویزیونی به عنوان ابزاری در تغییر ارزش ها، باورها، نگرش و رفتار ها، و ارزیابی مولفه های اقناعی موثر در تبلیغات تلویزیونی در رفتار مصرفی مخاطبان، به ویژه مصرف کنندگان انرژی است، و اینکه چگونه بینندگان این گونه تبلیغات به رعایت اصلاح الگوی مصرف انرژی ترغیب می شوند. روش این تحقیق تحلیل محتوای کیفی، تحلیل اسنادی متون و ادبیات است. به این منظور، جامعه آماری مورد نظر شامل کارشناسان آموزش و ترویج بهینه سازی و بهره وری انرژی بوده است که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و مصاحبه های نیمه ساختارگرانه با ایشان صورت گرفته است. طرح تحقیق به بررسی تبلیغات می پردازد و مولفه های مهم تبلیغات اقناعی را که در تغییر باورها و نگرش مصرف کنندگان نقش موثری دارد و منجر به تغییر رفتار مصرف می شود ارائه می دهد. با توجه به یافته های حاصل از مصاحبه ها و تحلیل کیفی محتوای مروری، نتایج بیانگر آن است که عوامل مربوط به پیام، مخاطب و موقعیت بر متقاعدسازی مصرف کننده انرژی تاثیر داشته است، و ازجمله عوامل موثر اقناعی می توان به وجود عناصر احساسی، شناختی و رفتاری پیام اشاره کرد.