پژوهش های ژئوفیزیک کاربردی
سال:1398 | دوره:5 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

داده حاصل از عملیات لرزه نگاری در مقایسه با سایر روش های ژئوفیزیکی می تواند اطلاعات بیش تری از زیر سطح زمین ارائه کند و به همین دلیل لرزه نگاری در اکتشافات نفت و گاز از اهمیت بالایی برخوردار است. واهمامیخت موجک و یا چشمه یکی از با اهمیت ترین مراحل در پردازش داده لرزه ای است که برای افزایش قدرت تفکیک زمانی مقاطع لرزه ای به یک موجک با ساختار صحیح نیازمند است؛ اما تخمین درست یک موجک لرزه ای به شدت تحت تأثیر پیچیدگی های فازی موجک است. خصوصیات آماری سری بازتاب زمین باعث می شود اطلاعات طیف دامنه فوریه موجک چشمه را بتوان از داده های ثبت شده محاسبه نمود و در نتیجه اطلاعات فازی موجک در حالت های خیلی ساده نظیر بیشینه یا کمینه فاز بودن را قابل محاسبه می نماید. این امر موجب شده که فرض کمینه فاز بودن موجک چشمه در لرزه نگاری بسیار مرسوم شود. در حالی که این فرض در بیشتر اوقات درست نیست. در این مقاله با تخمین یک طیف دامنه هموار برای موجک لرزه ای، اقدام به انجام فرآیند واهمامیخت داده ها بر اساس الگوریتم بازیابی فاز به منظور تخمینی از پاسخ ضربه زمین خواهیم نمود. در واقع بر خلاف روش های واهمامیخت مرسوم تنها از وارون سازی طیف دامنه فوریه داده ها بهره گرفته می شود. در گام بعدی با واهمامیخت پاسخ ضربه محاسبه شده از داده ها تخمین صحیح تری از موجک با فاز دلخواه را خواهیم داشت. نتایج حاصل از شبیه سازی های عددی با داده های شبیه سازی شده و میدانی نشان می دهد که روش پیشنهادی قادر است موجک های با فاز آمیخته را با دقت بالایی استخراج نماید. از دیگر خصوصیات بارز این روش تخمین همزمان پاسخ ضربه زمین یا سری بازتابی زمین است. لذا الگوریتم ارائه شده در اینجا نوعی واهمامیخت کور محسوب می شود؛ به طوری که سری بازتاب و موجک چشمه به طور همزمان تخمین زده می شوند.

در بسیاری از حوزه های علوم به دست آوردن اطلاعات در مورد یک کمیت نیازمند تئوری وارون است. در این موارد با استفاده از تئوری وارون اطلاعات آن کمیت از اندازه گیری های غیرمستقیم آن استخراج می شود. در تئوری وارون به همان اندازه که نوشتن یک تابع هزینه مهم است؛ حل آن نیز اهمیت دارد. در اکثر مسائل وارون خطی و محدب، تابع هزینه غیرخطی بوده و از روش های تکراری برای حل آن استفاده می شود. در این روش ها تعیین پارامتر منظم سازی، سرعت همگرایی و کیفیت جواب از موارد مورد بحث است و داشتن روشی جامع، کم هزینه و قابل اعتماد بسیار ارزشمند است. مسئله واهمامیخت ناپایا به عنوان یک مرحله مهم از پردازش داده های لرزه ای و ابزاری کلیدی برای بهبود تفکیک پذیری زمانی، یک مسئله وارون خطی، مقید و بَد وضع با تابع هزینه غیرخطی (چنانچه اثر جذب و موجک معلوم باشند، در غیر این صورت مسئله غیرخطی است) است؛ که حل آن دشوار است. در این مقاله روشی برای حل این بهینه سازی در حضور نوفه گوسی و یا اسپایکی پیشنهاد می شود؛ که به روزرسانی پارامتر را به صورت خودکار انجام می دهد و جوابی پایدار و قابل اعتماد در حالت های مختلف ارائه می دهد. روش پیشنهادی به انتخاب پارامتر منظم سازی اولیه و جواب اولیه وابسته نیست و پاسخ نهایی در تابع هزینه صدق می کند. نتایج اعمال روش پیشنهادی بر مثال های مصنوعی و داده های واقعی نشان می دهد که الگوریتم پیشنهادی پایدار و سریع بوده و نسبت به تغییر پارامتر منظم سازی اولیه مقاوم است.

منطقه چومالو در شمال غرب زنجان، در پهنه فلززایی طارم-هشتجین واقع است. سنگ میزبان های کانی سازی سنگ های آتشفشانی ائوسن و توده نفوذی مونزونیتی الیگوسن می باشند؛ که متحمل دگرسانی های گرمابی پروپیلیتیک-کربناته، سیلیسی و سیلیسی-آرژیلیک شده اند. فعالیت های گرمابی حاصل از تزریق توده نفوذی سبب ایجاد دو نوع کانی سازی در منطقه شده است؛ کانی سازی اول به صورت یک زون سیلیسی-برشی با روند N70E، و نوع دوم به صورت دسته رگه با روند تقریبی شمال غرب-جنوب شرق، در شمال کانی سازی اول می باشد. کانی سازی به صورت رگه ای، رگچه ای، توده ای، پراکنده و جانشینی بوده و از روند گسل ها تبعیت می کند. ماده معدنی شامل سرب، روی و فلوئور به همراه مس، طلا و نقره می باشد؛ که به صورت کانی های کالکوپیریت، پیریت، گالن، اسفالریت، سروزیت، کلسیت و فلوریت تشکیل شده است. بر اساس نتایج مطالعات زمین شناسی انجام شده در این تحقیق، خصوصیات کانی سازی منطقه چومالو از نوع کانسارهای سرب و روی هیدروترمال می باشد. برداشت داده های قطبش القایی (IP) و مقاومت ویژه ابتدا در قالب آرایش مستطیلی به منظور تعیین محدوده های بی هنجار و سپس با استفاده از آرایش دوقطبی-دوقطبی به منظور اکتشاف محدوده های جانبی و عمقی این بی هنجاری ها، طراحی و انجام شد. سپس مدل سازی دادههای IP و مقاومت ویژه به روش وارون سازی هموار دوبعدی انجام شد؛ همچنین برای نمایش بهتر نتایج، تمام مقاطع دوبعدی با یکدیگر ترکیب شدند و یک مدل سه بعدی ارائه شد. در نتیجه، یک بی هنجاری با راستای تقریبی شرقی-غربی در جنوب محدوده منطبق بر زون سیلیسی-برشی، و چند بی هنجاری با راستای تقریبی شمالی-جنوبی در شمال محدوده در ارتباط با شکستگی های نهشته های بازالتی گسترش یافته اند؛ که می توان آن ها را مرتبط با کانی سازی فلزی در منطقه دانست. نواحی بی هنجار با مقادیر بارپذیری بالا و مقاومت ویژه متوسط رو به پایین مشخص شده اند. مقادیر بسیار بالای بارپذیری برای برخی از بی هنجاری های شمالی احتمالاً به علت وجود پیریت پراکنده در عمق باشد. در نهایت 6 نقطه برای حفاری پیشنهاد شد.

یکی از اهداف اصلی در اکتشافات ژئوفیزیکی، تعیین عمق و گسترش توده معدنی در زیر زمین می باشد. بدلیل عدم یکتایی جواب در وارون سازی میدان گرانی، روش های زیادی برای حذف یا کاهش خطای مدل سازی ارائه شده است. تشبیه کردن شکل توده مولد بی هنجاری به یکی از شکل های هندسی، تا حد زیادی ابهام موجود در مدل سازی وارون را کاهش می دهد. همانند سازی ساختار توده معدنی مولد بی هنجاری گرانی به یک شکل هندسی، نیازمند مطالعات زمین شناختی و صحرائی می باشد. در این مقاله استفاده از شبکه عصبی مصنوعی پیشخور مدولار برای وارون سازی دو بعدی بی هنجاری های گرانی شکل های هندسی کره، استوانه عمودی و استوانه افقی ارائه می شود. شبکه عصبی مدولار از چندین شبکه عصبی پیشخور موازی تشکیل می شود که به هر شبکه عصبی پیشخور، مدول گفته می شود. آموزش هر مدول بصورت مجزا توسط مدل های آموزشی صورت می پذیرد. یادگیری مدول ها با ناظر و با استفاده از الگوریتم پس انتشار خطا صورت می پذیرد. سه پارامتر عمق، فاکتور شکل و ضریب دامنه با توجه به مقادیر بردار گرانی، بعنوان لایه ورودی شبکه های عصبی پیشخور، توسط هر مدول تخمین زده می شود. همچنین یک واحد پردازشی یکپارچه کننده بنام واحد عملگر میانگین، خروجی های هر مدول را دریافت کرده و مقدار میانگین هر پارامتر را محاسبه می نماید. فاکتور شکل، تعیین کننده شکل تقریبی توده معدنی می باشد. با توجه به ضریب دامنه تخمین زده شده، می توان شعاع توده مولد بی هنجاری گرانی را نیز محاسبه نمود. داده های گرانی مدل های مصنوعی کره، استوانه افقی و عمودی، با و بدون نوفه تصادفی اضافه شده، با روش ارائه شده در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرند. نتایج قابل قبول بدست آمده از مدل های مصنوعی، کارایی وارون سازی شبکه عصبی مدلار را نشان می دهند. همچنین در این مقاله، از روش شبکه عصبی مدولار برای مدل سازی میدان گرانی باقی مانده و نیز میدان گرانی فراسو شده یک معدن کرومیت در سبزوار استفاده شده است.

روش های رادیومگنتوتلوریک (RMT) و رادار نفوذی به زمین (GPR) از جمله روش های شناخته شده در مطالعه و اکتشاف آبهای زیرزمینی می باشند. روش RMT به منظور بررسی تغییرات مقاومت ویژه الکتریکی در ساختارهای زیرسطحی (عموماً کمتر از 100 متر) مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین از مقاطع پردازش یافته GPR، اطلاعات ساختاری با قدرت تفکیک بالا از اعماق کم زمین قابل اکتساب است. از این رو ترکیب اطلاعات به دست آمده از روش های فوق در مدل سازی آبخوان های زیر سطحی منجر به نتایج مفیدی خواهد شد. برای این منظور با تحلیل سرعت داده های نقطه میانی مشترک (CMP) و ترکیب روابط تجربی تاپ و آرچی، یک قید جدید به منظور وارون سازی داده های RMT معرفی شده است. برای ارزیابی وارون سازی مقید داده ها و مقایسه آن با تفسیر تلفیقی نتایج، یک آبخوان شناخته شده در شمال محدوده هبی (Heby) واقع در غرب شهر اپسالا (Uppsala) در سوئد در نظر گرفته شد. بر روی این آبخوان دو پروفیل با طول های 870 و 550 متر با روش های مذکور برداشت و مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهند که تفکیک نواحی اشباع و غیر اشباع با ضخامت قابل توجه (بیشتر از 10 متر)، در مقاطع RMT به خوبی صورت گرفته است. در این نواحی نتایج حاصل از انطباق مناسبی با مقاطع GPR برخوردار بوده و تفسیر تلفیقی آنها منطقی به نظر می رسد. مشکل عمده مقاطع نهایی RMT در این شرایط، عدم نمایش مرزهای ناگهانی است که به واسطه هموارسازی مدل در فرایند وارون سازی داده ها به وجود آمده است. با مشارکت دادن اطلاعات به دست آمده از مقاطع GPR در قالب ماتریس کواریانس مدل و اطلاعات پیشینی، وارون سازی مقید داده های RMT به خوبی هدایت شده است. به نحوی که سطح ایستابی در اعماق 10 الی 20 متری و به تبع آن ناحیه اشباع به خوبی آشکارسازی شده و منطبق به اطلاعات چاه می باشد. روش RMT به دلیل قدرت تفکیک پایین، قابلیت تفکیک نواحی اشباع و غیر اشباع کم ضخامت را نداشته است. به نحوی که سطح ایستابی مربوط به یک آبخوان محلی در اعماق 10 الی 15 متری و به تبع آن ناحیه اشباع کم ضخامت به ویژه در مود دترمینان آشکارسازی نشده است. برای نشان دادن این موضوع، یک مدل مصنوعی مشابه با محیط مورد مطالعه نیز ارزیابی شد. به دلیل قدرت تفکیک متفاوت روش های RMT و GPR، تفسیر تلفیقی آنها در آشکارسازی آبخوان محلی گمراه کننده است. در چنین شرایطی، وارون سازی مقید داده های RMT با استفاده از مقاطع دورافت مشترک (common-offset(CO)) برخلاف قید معرفی شده، نا امید کننده بوده است. درصورتیکه با استفاده از رویکرد ارائه شده و مشارکت دادن قیدهای سخت تر، آبخوان محلی آشکارسازی شده است.

تعیین مرز افقی توده های مغناطیسی یکی از اهداف مهم در اکتشافات مغناطیس سنجی می باشد در این راستا روش های گوناگونی پیشنهاد شده که بر پایه مشتقات میدان پتانسیل بنا شده اند. در سال های اخیر با اندازه گیری مستقیم داده های تانسور گرادیان میدان پتانسیل روش های جدیدی ارائه شده که به دلیل استفاده از نه مولفه میدان دارای دقت بسیار بالایی در تعیین مرز ساختارها و توده های مولد بی هنجاری نسبت به سایر روش های پیشین می باشند. این مولفه ها را می توان به طور غیرمستقیم از داده های میدان پتانسیل نیز محاسبه کرد. هدف از این پژوهش ارائه یک فیلتر جدید تحت عنوان مدول افقی نرمال شده (Normalized Horizontal Modulus) بر پایه داده های تانسور گرادیان میدان پتانسیل می باشد که با دقت بسیار بالایی مرز ساختارها و توده ها را نمایش می دهد و نسبت به دیگر روش های تعیین مرز هیچگونه اعوجاجی نداشته و لبه کاذب نمایش نمی-دهد. این فیلتر در حقیقت از تانسور گرادیان میدان پتانسیل جهت نرمال کردن مدول افقی میدان پتانسیل استفاده می کند و کمترین مقدار آن مرز افقی ساختارها و توده ها را نمایش می دهد. همچنین این پژوهش روشی برای محاسبه مولفه های تانسور گرادیان میدان پتانسیل معرفی می کند. روش های ارائه شده بر روی داده های مغناطیسی مصنوعی با نویز و بدون نویز اعمال شد و با سایر فیلترهای تعیین مرز مانند THDR، Tilt و ED مقایسه شد. نتایج حاکی از کارایی بسیار خوب روش پیشنهادی می باشد همچنین این روش بر روی داده های مغناطیس هوایی منطقه ورزقان اعمال گردید و مرز گسل ها و شکستگی های منطقه با دقت بسیار بالایی تعیین گردید.

دستیابی به نمایش زمان-فرکانس سیگنال با تفکیک پذیری زمانی و فرکانسی قابل قبول، برای اهداف خاص در مطالعات کاربردی مختلف، همواره یکی از چالش های محققین در زمینه پردازش سیگنال بوده است. در تحلیل داده های لرزه ای نیز استفاده از یک نمایش زمان-فرکانس با تفکیک پذیری بالا، دقت بالاتر در پردازش و تفسیر داده های لرزه ای با استفاده از تحلیل زمان-فرکانس را نتیجه خواهد داد. در اکثر روش های تحلیل زمان-فرکانس، یک فرایند هموارسازی در تولید نمایش زمان-فرکانس سیگنال انجام می شود که باعث پخش شدن انرژی در صفحه زمان-فرکانس و کاهش توان تفکیک پذیری می گردد. یکی از فنون کارآمد برای جبران این رخداد و افزایش تفکیک پذیری، بازچینی می باشد. این فن قادر است از طریق انتقال و تمرکز انرژی پخش شده در صفحه زمان-فرکانس به موقعیت واقعی آن، تفکیک پذیری زمانی و فرکانسی بسیار بالایی ارائه دهد. بازچینی بر روی روش های مختلف تحلیل زمان-فرکانس پیاده سازی شده و عملکرد آن در تحقیقات مختلف نشان داده شده است. در این مقاله تبدیل S بازچینی شده که یکی از رهیافت های جدید برای ارتقای تفکیک پذیری زمانی و فرکانسی در نمایش زمان-فرکانس حاصل از تبدیل S است، برای استخراج برخی نشانگرهای لرزه ای به کار گرفته خواهد شد. در این مقاله عملکرد این روش در ارائه تفکیک-پذیری قابل قبول با آزمایش بر روی سیگنال های مصنوعی ناپایای غیر لرزه ای و لرزه ای نشان داده می شود. بعنوان یک کاربرد لرزه ای، تبدیلS بازچینی شده در تهیه نشانگرهای تک-فرکانس، دامنه لحظه ای، فرکانس لحظه ای غالب و فاکتورشیرینی از تحلیل زمان-فرکانس داده ی لرزه ای مربوط به یک میدان هیدروکربنی برای مطالعه ناهنجاری های سایه کم-فرکانس به کار گرفته می شود. نتایج نشان می دهد که این روش قادر است تمرکز انرژی بسیار بالاتری نسبت به تبدیل S استاندارد ارائه دهد و رویدادها و ناهنجاری ها با تفکیک پذیری بهتری در مقاطع نشانگرها نمایش داده شده و با دقت بیشتری تفسیر شوند.

در این مقاله، طرح معکوس سازی شبه دوبعدی با قیدهای جانبی و قائم از طریق روش معکوس سازی اکام دوبعدی (2D-DOInv) برای داده های الکترومغناطیس هلی کوپتری در حوزه فرکانس، حاصل از دو سیستم آرایش هم صفحه افقی، هم-محور قائم و همچنین ترکیبی از هر دو سیستم، در محیط نرم افزار MATLAB ارائه شده است. در الگوریتم 2D-DOInv، مساله معکوس سازی علاوه بر قیدهایی در جهت قائم، با استفاده از قیدهای جانبی یا افقی نیز پایدار شده است. علاوه بر این اطمینان حاصل می شود که پارامترهای مدل در شرایط و ساختارهای زمین شناسی متفاوت در دو جهت افقی و قائم، با تعریف ضرایب اختیاری جانبی و قائم از طرف کاربر، به طور صحیح تغییر می کنند. در این طرح داده های تمام ایستگاه ها به طور همزمان معکوس سازی می گردند و متعاقبا مدل حاصل از تمام ایستگاه ها نیز در یک مقطع دوبعدی در یک زمان بازیابی می شوند. از دیگر قابلیت های این طرح معکوس سازی، اعمال قید عدم تساوی به عنوان اطلاعات اولیه برای پایداری بیشتر مساله می باشد. 2D-DOInv قادر است جهت تسریع در فرآیند معکوس سازی، از قابلیت پردازش موازی در کامپیوترهای حاوی چند پردازشگر استفاده کند. این طرح معکوس سازی برای داده های حاصل از دو مدل مصنوعی با شبیه سازی شرایط واقعی زمین، ساختار دره مدفون و یک زمین دو لایه ای با رولایه ی به شدت ناهمگن، مورد آزمایش قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که الگوریتم 2D-DOInv با وجود عدم برازش بالاتر، اثرات نامطلوب دو و سه بعدی و همچنین اثر نوفه ی داده-ها در مقاطع مقاومت ویژه الکتریکی را نسبت به روش معمولی اکام به طور موثر کاهش می دهد. همچنین با توجه به عدم وابستگی 2D-DOInv به مدل شروع، پایداری فرایند معکوس سازی و در نتیجه همگرایی سریع را در پی دارد. علاوه بر این، در مواردی که تغییرات جانبی ساختار زیر سطح زمین قابل توجه باشد، مانند رولایه ناهمگن موجود در مدل مصنوعی دوم، می توان با انتخاب مقادیر پایین قید هموارساز در این محیط ها از همواری بیش از حد مدل بازیابی شده جلوگیری کرد. در نهایت از الگوریتم مورد بحث به عنوان روشی مؤثر در معکوس سازی داده های الکترومغناطیس هلی کوپتری در حوزه فرکانس واقع در محدوده ای از برگه کلاته رشم در استان سمنان استفاده شده است و نتایج این فرایند معکوس سازی با نقشه زمین شناسی، تصاویر ماهواره ای و نتایج از حاصل از داده های توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی مقایسه گردید و صحت آنها تائید شد.

تعیین لبه یک تفسیر کیفی و روشی سریع برای بدست آوردن اطلاعات از بی هنجاری های مولد میدان گرانی است. در تعیین لبه دقت در برآورد مرز بی هنجاری ها و تفکیک بی هنجاری های که دامنه آنها با هم تداخل دارد بسیار مهم است. از جمله معایب روش های تعیین لبه، حساس بودن به نوفه؛ حساس بودن به عمق بی هنجاری، برآورد لبه بزرگتر از مقدار واقعی، عدم تفکیک بی هنجاری ها و. . است. به همین دلیل روش های متنوعی برای تعیین لبه معرفی شده است. بیشتر روش های تعیین لبه بر پایه گرادیان ها قرار دارند. گرادیان ها به نوفه حساس هستند. به منظور افزایش دقت در تعیین لبه از روش های آماری استفاده شده است. روش نیمه آماری NSTD و روش کاملا آماری CCMS از جمله آنها هستند. در این مقاله از روش های برپایه گرادیان مشهور زوایه تتا (Theta)، گرادیان کل افقی (THD)، زوایه تیلت (Tilt angle)، زوایه تیلت هذلولوی (HTA)، روش نوین برپایه گرادیان NTHD، روش نیمه آماری NSTD و روش کاملا آماری CCMS در تعیین لبه داده های مصنوعی و واقعی استفاده شده است. قضاوت اینکه کدام روش جواب بهتری در همه ی داده ها گرانی دارد، کمی دشوار است اما در این مقاله با در نظر گرفتن شرایطی مانند نوفه ای، بی هنجاری های تداخل یافته، دقت لبه برآوردی و تاثیر عمق بی هنجاری در تعیین لبه توانایی روش های مختلف بررسی و مقایسه شده است. نتایج تعیین لبه داده ها مصنوعی نشان می دهد که روش های تنها بر پایه گرادیان قرار دارند به تداخل دامنه بی هنجاری ها و نوفه حساس هستند و در روش های که از تعداد گرادیان های کمتری استفاده می کنند نوفه کمتری وجود دارد. روش های NTHD، NSTD و CCMS که از حرکت پنجره ها حاصل می شوند به نوفه حساسیت کمتری دارند. این روش ها مرز بی هنجاری با دامنه-های مختلف را آشکار می کنند و بی هنجاری های که دامنه آنها باهم تداخل داشته را به خوبی تفکیک می کنند. در همه ی روش های تعیین لبه این مقاله افزایش عمق بی هنجاری باعث شده است که دقت تعیین لبه کاهش یابد. در مجموع بررسی ها نشان می دهد که CCMS نتایج بهتری در تعیین لبه داده های مصنوعی ارائه داده است. در داده های واقعی نیز نتایج روش CCMS بهتر از سایر روش ها است. نتایج تعیین لبه این روش در داده های واقعی برروی نقشه بوگه نشان داده شده است این نحوه نمایش پیچیدگی های نقشه تعیین لبه را کاهش می دهد که می تواند برای مفسر بسیار مفید باشد.

فعالیت معدنکاری با تولید حجم عظیمی باطله همراه است که بخشی از این مواد مربوط به کارخانه فرآوری است و معمولاً در سدهای باطله جمع آوری می شود. با توجه به اثرات سوء زیست محیطی سدهای باطله و ناپایداری مکانیکی آن ها به دلیل فرسایش داخلی ناشی از نشت های احتمالی، مطالعه عملکرد این سدها ضروری بوده و عاملی برای مدیریت بهتر فعالیت های معدنی است. در این پژوهش با استفاده از روش های ژئوفیزیکی (توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی و پتانسیل خودزا)، مطالعات هیدورشیمی آب و تفسیر این نتایج با درنظر گرفتن زمین شناسی و تکتونیک منطقه سد باطله و ساختار نفوذناپذیر سد آبگیر با هسته آسفالت، احتمال نشت آب از تکیه گاه سد آبگیر معدن مس میدوک شهربابک کرمان بررسی شد. نتایج مطالعات توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی محدوده ای با مقاومت ویژه الکتریکی کمتر از 20 اهم متر را در تکیه گاه شمال شرقی سد آبگیر نشان می دهد که می تواند نشان دهنده احتمال حضور زون آبدار باشد. نتایج پتانسیل خودزا، نشان دهنده آنومالی مثبت در محدوده مقادیر نشت و منطبق بر نتایج توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی است. آنومالی مثبت پتانسیل خودزا در محل خروج آب از زمین می تواند مرتبط با پتانسیل الکتروسینتیک به دلیل اختلاف ارتفاع سطح آب در جلو و پشت سد باشد. بنابراین، وجود تغییرات پتانسیل خودزا در این تکیه گاه تأییدی بر حضور جریان آب است. نتایج مطالعات هیدروشیمی نشان می دهد تیپ آب زیرزمینی منطقه بی کربناته-کلراته است؛ در حالی که تیپ نمونه آب گمانه پایشی W5 که در پایین دست سد آبگیر و در نزدیکی دیواره شمال شرقی آن واقع شده است، مانند نمونه آب سد سولفاته– کلراته است. تلفیق نتایج مطالعات زمین شناسی، هیدروشیمی آب و روش های ژئوفیزیکی و انطباق آن ها با حضور چشمه در این محدوده، نشان دهنده وجود نشت در تکیه گاه شمال شرقی سد باطله آبگیر معدن مس میدوک است.