علوم زمین
سال:1394 | دوره:24 | شماره:95 (زمین ساخت) |تعداد مقالات:39

داده های به دست آمده از تحلیل ساختاری سامانه گسلی کوهبنان نشانگر آن است که این گسل فعال، جنبش شناسی ساختارهای گستره تیکدر- گورچوییه در شمال کرمان را مهار می کند. سامانه گسلی کوهبنان در گستره مورد مطالعه متشکل از چهارشاخه گسلی با میانگین راستای N70E در حد فاصل روستای تیکدر- گورچوییه است. این تکه های گسلی با شیب بین 50 تا 70 درجه در جهت شمال باختری و ریک بردار لغزش 50-80N، حرکت معکوس چیره با مولفه راستالغز گسل را نشان می دهند. شاخه اصلی سامانه گسل کوهبنان با روندشمال باختری- جنوب خاوری بین توالی سنگی سری دزو با توالی سنگی سازند شمشک و تکه های گسلی منشعب از آن با روند خاوری- باختری تا شمال خاوری- جنوب باختری بین توالی سنگی سازند هجدک با آبرفت های نئوژن و رسوبات کواترنری درشمال خاور تیکدر گزارش می شود. در این محدوده توالی سنگی سری دزو (اواخر نئوپروتروزوییک- کامبرین زیرین) شامل سنگ های دولومیتی و تبخیری بر روی سنگ ماسه ها، شیل ها و سنگ آهک های سازند هجدک (ژوراسیک) رانده شده است. بر اساس گامه های فراگشت ساختاری سامانه گسل کوهبنان در گستره مورد مطالعه، اولین شاخه این سامانه گسلی (F3) با سه سری لغزش در راستای شمال خاوری- جنوب باختری و بین توالی سنگی سازند شمشک با توالی سنگی سری دزو در شمال تیکدر تشکیل شده است؛ شاخه های بعدی به ترتیب F2, F4 وF1  با همین راستا از گسل اصلی منشعب شده و بین توالی سنگی سری دزو با سازندهای هجدک، شمشک و داهو (هم ارز سازند لالون) تشکیل شده است.

شاخص های زمین ریخت شناسی زمین ساخت فعال ابزار مفیدی برای بررسی تاثیر فعالیت زمین ساخت در یک ناحیه است. محاسبه این شاخص ها به وسیله نرم افزارهایArcGIS  و سنجش از دور (RS)، در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاری های احتمالی مرتبط با زمین ساخت فعال سودمند است. این روش به ویژه در مناطقی که کار مطالعاتی کمی برروی فعالیت زمین ساختی آن با استفاده از این روش صورت گرفته مانند حوضه آبریز کارون بزرگ، می تواند روش نو و مفیدی باشد. حوضه آبریز رودخانه کارون بزرگ واقع در بخش های میانی کمربند چین خورده- رانده شده زاگرس با راستای چیره شمال باختر- جنوب خاور در جنوب باختری ایران، یک پهنه بسیار ایده آل برای آزمودن مفاهیم این شاخص ها در پیش بینی فعالیت نسبی زمین ساختی بر اساس بررسی سامانه رودخانه ای یا جبهه کوهستان شناخته شد. بر اساس مقادیر شاخص طول- شیب رودخانه (SL)، نبود تقارن حوضه زهکشی (Af)، انتگرال فرازسنجی (Hi)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شکل حوضه زهکشی (Bs) و پیچ و خم پیشانی کوه (Smf) شاخصی نهایی به نام شاخص زمین ساخت فعال نسبی  (Index of relative active tectonics; or Iat)حاصل می شود که ترکیبی از شاخص های بالا بوده و سیماهای زمین را به چهار رده تقسیم می کند. پس از اندازه گیری شاخص ها مشخص شد که پهنه کارون بزرگ دارای نرخ های متفاوتی از فعالیت زمین ساختی است. بر اساس مقادیر به دست آمده تصحیح شده برای شاخصIat  منطقه مورد مطالعه در سه رده طبقه بندی می شود: رده 1 (24% پهنه با فعالیت نسبی خیلی بالا، مانند بخش هایی از خاور و مرکز یعنی در مناطقی که گسل های راندگی اصلی زاگرس و فروافتادگی دزفول بیشترین تاثیر را دارند)، رده 2 (63% پهنه با فعالیت نسبی بالا، مانند بیشتر بخش های خاوری، باختری، شمال و مرکز یعنی در مناطقی که نسبت به رده پیشین عملکرد گسل ها کمتر است)، رده 3 (10% پهنه با فعالیت نسبی متوسط، یعنی در مناطقی که عملکرد گسل ها کمترین تاثیر را دارد)، و بر این اساس پهنه ضعیف (رده 4) در حوضه آبریز کارون وجود ندارد. همچنین 1% از پهنه حوضه آبریز به علت قرارگیری در نواحی دشت های ساحلی خوزستان و نبود امکان اندازه گیری شاخص ها در این رده بندی قرار نمی گیرد.

گسل شمال قزوین با روند خاوری- باختری از 11 کیلومتری شمال قزوین می گذرد و در راستای آن سازند ائوسن کرج بر روی نهشته های آبرفتی هزاردره (A) و سازند آبرفتی (B) رانده شده است. زمین لرزه تاریخی 1119 میلادی با بزرگای نسبی 6.5 منسوب به جنبش این گسل دانسته شده است. گسل شمال قزوین از دیدگاه لرزه زمین ساختی فعال بوده و از این رو می تواند یک عامل تهدید زمین لرزه ای برای استان قزوین به عنوان یکی از مراکز صنعتی کشور به شمار آید. بررسی های ریخت زمین ساختی و بررسی های دقیق و بزرگ مقیاس میدانی در راستای بخش میانی این گسل امکان اندازه گیری جابه جایی های افقی و قائم در اثر عملکرد جوان آن را فراهم کرد. میزان بیشینه وکمینه جابه جایی افقی و قائم اندازه گیری شده در این بخش از گسل به ترتیب برابر با 1±5 و 1±4.5 متر است. ویژگی های هندسی گسل شمال قزوین (راستای گسل، شیب و زاویه افت) در این بخش از گسل به ترتیب برابر با 090، 45 و 51 درجه برآورد شد. بر پایه پژوهش های انجام شده گسل موسوم به گسل شمال قزوین گسلی است فشاری با شیب به سوی شمال که به همراه دیگر گسل های پیرامون چون گسل نجم آباد به صورت سامانه گسلی پیشرونده با سازوکار چپ گرد در دامنه جنوبی بخش باختری البرز مرکزی قابل مشاهده است.

برای بررسی نیروی کششی حاکم بر البرز مرکزی در بازه زمانی تریاس پایانی (نورین) تا ژوراسیک میانی (باژوسین آغازین)، سیستم های گسلی عادی و امتدادلغز همزمان با رسوب گذاری فعال در حوضه شمشک (دره بلده واقع در البرز مرکزی) مورد مطالعه قرار گرفت. منطقه مورد مطالعه، از ستبرای قابل توجهی از نهشته های گروه شمشک تشکیل شده است. با تحلیل جهت گیری σ3 حاصل از 404 سطح گسل در قالب 35 مجموعه گسلی نرمال، دو جهت اصلی کشش در راستاهای (020o) NNE و (070o) NE تشخیص داده شد. همچنین جهت کشش فرعی در راستای (300o) WNW نیز مشاهده شده است. جهت کشش سیستم های گسلی امتدادلغز همزمان با تشکیل این رسوبات در این راستا، نشانگر وجود حوضه های برشی- کششی در منطقه است. در طول زمان تریاس- ژوراسیک لبه جنوبی اوراسیا ضمن حرکت به سمت جنوب (از حدود مدار 30 درجه به 15 درجه) در راستای حدود 40-50 درجه در جهت عقربههای ساعت گردش می کند، این امر موجب می شود که کششی شمالی- جنوبی در ابتدای رسوب گذاری گروه شمشک حاکم باشد که پس از گردش صفحه اوراسیا، کشش شمال خاوری- جنوب باختری غالب شود؛ افزون بر این در بازه زمانی نورین- رتین و توآرسین- آلنین رسوب گذاری و فرونشست حوضه رسوبی شمشک شدیدتر بوده و سبب شده راستاهای اصلی یاد شده به صورت مجزا از هم دیده شوند. کشش فرعی که در راستای (278o-307o) WNW-ESE)، دیده می شود؛ در واقع چرخش 90 درجه ای (permutation) همان راستای کشش اصلی شمالی- جنوبی است. هنگامی که نسبت Φ به صفر نزدیک (کمتر از0.4 ) می شود احتمال جابه جایی بین محورهای 2σ و  σ3بالا می رود و حوضه هایی با ساختار کششی دوجهتی شکل می گیرند. در حدود 80% از ایستگاه هایی که کشش WNW-ESE را نشان می دهند، نسبت Φ پایینی دارند؛ که همین امر سبب جابه جایی محور 3σ آنها با  σ2راستای اصلی کشش شده است. در نواحی ایستگاه های یادشده و همچنین ایستگاه هایی با سیستم امتدادلغز که جهت  σ3در آنها با این راستای کشش همراه است؛ انیزوتروپی در سنگ های پوسته ای حوضه تشکیل، بالا بوده است.

رشته کوه های البرز بخشی از کوهزاد آلپ- هیمالیا است که در جنوب دریای کاسپین و شمال ایران مرکزی قرار گرفته است. دگرریختی پوسته در این کوهستان حاصل کوتاه شدگی بین شمال ایران مرکزی و صفحه سخت کاسپین جنوبی است. به منظور بررسی ساختار پوسته در بخش خاوری رشته کوه البرز، از داده های مربوط به بازه زمانی سال های 2004 تا 2010 میلادی که در شبکه های لرزه نگاری کوتاه دوره ساری و سمنان ثبت شده بود، برای مدل سازی تابع گیرنده موج های P استفاده شد. بررسی ما تبدیل های روشنی از مرز ناپیوستگی موهو در تابع های گیرنده P را آشکار کرد که برای تعیین مدل پوسته از آنها استفاده شد. نتایج مدل سازی مستقیم تابع های گیرنده  Pنشان می دهد که ژرفای پوسته از حدود 2±51 کیلومتر در زیر بخش شمالی البرز خاوری به حدود 2±62 کیلومتر در زیر بخش مرکزی گستره می رسد و سپس ژرفای پوسته به حدود 2±52 کیلومتر در جنوب کوه های البرز خاوری می رسد.

گسله های لرزه زا بسته به رسیدگی ساختاری (structural maturity) خود ممکن است در یک تکه و یا تکه های چندگانه گسیخته شوند، همچنین می توانند لغزش های متفاوتی را بر روی آن تکه ها از خود نشان دهند. گسله های رسیده به گونه گسیختگی های دراز با دامنه لغزش کم و گسله های نارس به گونه گسیختگی های کوتاه تر اما پرانرژی تر می شکنند. از سوی دیگر گسله های رسیده در تکرار فعالیت لرزه خیزی خود به صورت خوشه ای رفتار می کنند در حالیکه این پدیده را در گسله های نارس نمی توان یافت. همچنین جنبش زمین حاصل از فعالیت گسل های نارس، شدیدتر از جنبش مربوط به گسل های رسیده است. در این پژوهش ما به ارزیابی رسیدگی برخی گسله های مهم گستره خاور ایران بر اساس تکه بندی، درازای گسیختگی، میزان جابه جایی بر روی گسله و الگوی تکرار رویداد زمین لرزه بر روی گسله ها پرداختیم. طیف پاسخ جنبش زمین لرزه های بزرگی که بر روی این گسله ها روی داده اند و در میدان نزدیک ثبت شده اند، مورد تحلیل قرار گرفت. زمین لرزه ها با سازوکارهای گوناگون و با بزرگایی در محدوده 5.7<Mw<7.1 انتخاب شدند و طیف پاسخ های به دست آمده از آنها با طیف های استخراج شده از رابطه تجربی بور و همکاران، به عنوان مبنا، مقایسه شد. به باور ما بررسی این فراسنج (factor) می تواند به شناسایی بهتر توان جنبشی این گسله ها کمک کند و گنجاندن آن در روابط کاهندگی باعث افزایش سطح دقت در ارزیابی خطر زمین لرزه شود. در پایان، با توجه به رسیدگی ساختاری گسله های خاور ایران، تلاش شد تا الگویی برای فرگشت (evolution) فعالیت لرزه خیزی در میان گسله های آن گستره ارائه شود.

شناخت ویژگی های دیرینه لرزه شناختی و توان لرزه زایی گسل های هر منطقه برای برآورد میزان خطر زمین لرزه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. استفاده از نشانه های زمین ریخت شناختی (Geomorphic markers) به عنوان روشی غیرمستقیم در مطالعات دیرینه لرزه شناختی برای شناخت ویژگی های جنبایی زمین ساختی هر منطقه و برآورد توان لرزه زایی گسل های آن، روشی مناسب و کاربردی در مناطق کوهستانی است. در این میان، زمین لغزش های بزرگ (Gigantic Landslide) را نشانه مناسبی می توان برشمرد. این زمین لغزش ها معمولا با عوامل زمین ساختی مرتبط بوده و در بسیاری موارد زمین لرزه به عنوان محرک آنها عمل می کند. در پژوهش حاضر، زمین لغزش های بزرگ در دره نور (البرز مرکزی) به عنوان نشانه زمین ریخت شناختی برای شناخت شرایط لرزه ای منطقه و توان لرزه زایی گسل های آن به کار گرفته شده اند. در حوالی این دره زمین لرزه تاریخی گزارش نشده است، اما وجود زمین لغزش های بزرگ و قدیمی مرتبط با زمین لرزه نشان از رخداد زمین لرزه هایی متعدد و بزرگ در بازه فراتر از تاریخ در منطقه دارد. با توجه به ویژگی های ریخت شناختی این زمین لغزش ها، سه رده سنی مختلف (هولوسن پسین، هولوسن پیشین و پلیستوسن پسین) برای آنها تعیین شده است که این امر امکان شناسایی رخداد زمین لرزه های متعددی در منطقه را فراهم نموده است. از سوی دیگر با توجه به حجم مواد جابه جا شده، زمین لرزه های مسبب می توانند بزرگایی از 0.49±7.7 تا 0.49±7.9 را نشان دهند. با توجه به توزیع مکانی این زمین لغزش ها و شواهد دیگر، احتمالا قطعه خاوری گسل بلده به عنوان مسبب اصلی زمین لرزه های عمل کرده است.

بلندای قدیمی فارس که حاوی 15 درصد از کل ذخایر گاز اکتشاف شده در جهان است در جنوب خاور کمربند چین- رانده زاگرس قرار دارد. اطلاعات زیرسطحی که در خلال اکتشافات اخیر در این منطقه به دست آمده اند نشان از پیچیدگی سبک چین خوردگی تاقدیس ها در ژرفای پوشش رسوبی می دهند که دانستن آن برای مدل سازی سیستم هیدروکربنی منطقه و تعیین اولویت ساختارها برای حفاری اکتشافی ضروری است. این مطالعه با ارائه یک برش ساختاری ناحیه ای به طول 130 و ژرفای 12 کیلومتر که بر اساس تلفیق برش های لرزه ای، داده چاه های اکتشافی و برداشت های میدانی تهیه شده است، به بررسی سبک چین خوردگی در بلندای قدیمی فارس پرداخته است. نتایج این بررسی نشان دادند که تغییرات سبک چین خوردگی، با تغییر در ویژگی های مکانیکی واحدهای رسوبی، در عرض بلندای قدیمی فارس و همینطور از سطح تا ژرفای پوشش رسوبی روی می دهد. چین ها در ژرفای بین 8 تا 12 کیلومتر جدایش می یابند به گونه ای که سازوکار غالب دگرریختی پوشش رسوبی، چین خوردگی جدایشی و به دنبال آن چین خوردگی جدایشی گسلیده است. در میانه پوشش رسوبی، نهشته های تبخیری تریاس با بیش از دو برابر افزایش ستبرای زمین ساختی در برخی ساختارها، هندسه توالی پس از تریاس را از مخازن گازی کربناتی پرموتریاس جدا کرده اند. بازگردانی و موازنه برش ساختاری ناحیه ای نشان داد که میزان کوتاه شدگی حاصل از چین خوردگی و گسلش در عرض بلندای کهن فارس حدود 20 درصد است. برش ساختاری موازنه شده همچنین نشان داد که حداقل دو گسل پی سنگی معکوس با ایجاد رخنمون واحدهای قدیمی در فرادیواره و ایجاد اختلاف در تراز ناودیس ها، بر دگرریختی پوشش رسوبی موثر بوده اند.

مطالعه ویژگی های زمین ریختی بادزن های آبرفتی در پهلوهای باختری و خاوری کوهستان شتری واقع در خاور طبس دو دسته مختلف از این بادزن ها را آشکار می سازد. دسته اول از این بادزن ها کهن تر و دارای گسترش بیشتری هستند و رأس آنها در پای کوهستان شتری و پایشان تا بخش های میانی دشت هم می رسد. این بادزن ها که در حال حاضر رسوب گذاری مجرای اصلی بر روی آنها انجام نمی شود، اغلب شامل رسوبات آبرفتی کهن با پوشش نازکی از رسوبات آبرفتی جوان تر هستند. دسته دوم که به صورت یک بادزن جوان و پویا می باشند در انتهای بادزن های دسته اول و یا در پای کوهستان شتری- در بخش های جنوبی - قرارگرفته اند. می توان گفت در مورد دسته اول فرایند رسوب گذاری پویا و جدید توسط مجرای اصلی ایجادکننده بادزن به بخش های پایین تر و پای بادزن منتقل شده است ولی در مورد دسته دوم این عمل در رأس بادزن و بر روی رسوبات کهن تر انجام می شود. به عبارت دیگر دسته اول بادزن ها شامل دو بخش آشکار کهن و پویا (نوین) است ولی دسته دوم همگی بادزن های جدید و پویا هستند. مطالعه انجام شده نشان می دهد که الگوی زمین ریختی دو نوع بادزن یادشده ارتباط آشکاری با موقعیت و سازوکار گسل های جنبا و نیز سطوح زمین ریختی موجود در دشت طبس و دامنه های خاوری کوهستان شتری داشته است و به عبارت دیگر با سازوکار فرگشت ساختاری این کوهستان مرتبط است. الگوی یادشده به گونه ای است که هر جا گسل جنبای زمین لرزه ویرانگر سال 1357 طبس در مرز کوه و دشت قرار دارد و در راستای آن کوهستان شتری فراخاست می نماید، بادزن های جوان نوع دوم و هر جا که گسل یادشده در اثر پیشرفت پیشانی جنبش های ساختاری در بخش های میانی دشت قرارگرفته است و در راستای آن بخش کهن بادزن و کوهستان باهم در حال فراخاست هستند، بادزن های نوع اول- با دو بخش مجزا- تشکیل یافته است. این فراخاست به صورت گسلش و چین خوردگی پویا همراه با لغزش های بین لایه ای در حال انجام است. پیشرفت پیشانی جنبش های ساختاری در طی فرگشت زمین شناختی کوهستان شتری سبب ایجاد چهار سطح زمین ریختی متفاوت همراه با سه نسل از بادزن های آبرفتی مختلف شده است. بدین ترتیب بامطالعه الگوی زمین ریختی بادزن های آبرفتی می توان داده های پر ارزشی را در مورد موقعیت گسل های جنبای کواترنری در دشت های آبرفتی به دست آورد. به طوری که این الگو وجود یک گسل جنبا در نزدیکی شهر بشرویه -خاور کوهستان شتری- را نشان می دهد. اگر چه از این گسل هیچ زمین لرزه مهمی تاکنون گزارش نشده ولی شواهد ریخت زمین ساختی نشان از پویایی آن داشته و از این رو، رخداد زمین لرزه های بزرگ در آینده در اثر جنبش آن دور از انتظار نیست .

دیاپیر نمکی دادنجان، در هسته تاقدیس دادنجان، متمایل به یال جنوب باختری آن و در ناحیه فارس کمربند ساده چین خورده کوهزاد زاگرس رخنمون یافته است. این دیاپیر در حال حاضر در یک پهنه تراکششی واقع در میان قطعات همپوشان پهنه گسل راست بر کره بس قرار گرفته است. منشأ این دیاپیر، سری تبخیری هرمز به سن پرکامبرین پایانی- کامبرین آغازی است. هندسه چینه های پیرامون دیاپیر، فعالیت دراز مدت نمک را پیش از کوهزایی زاگرس به واسطه پدیده فروسازش (downbuilding) پیشنهاد می کند، که در آن چین خوردگی برآویخته (drape folding) کم ژرفا و هم زمان با رسوب گذاری منجر به تشکیل چینه های نازک شده و چرخیده در نزدیکی دیاپیر در حال خیزش شده است. توالی های نمک جنبش (halokinetic sequences) در نزدیکی این دیاپیر، در دو سوی آن از لحاظ هندسی به طور کامل متفاوت هستند. این تفاوت نشان دهنده برهم کنش های متفاوت خیزش نمک-انباشتگی رسوب در دو سوی دیاپیر است. دیاپیر نمکی دادنجان و تاقدیس مرتبط با آن، از دو سو با ناودیس های گسترده با پوشش رسوبی ستبر تر نسبت به تاقدیس های همسایه محدود می شوند. این ناودیس ها به عنوان مراکز رسوب گذاری برای دیاپیر در حال خیزش دادنجان در زمان های پیش از کوهزایی عمل کرده اند، به گونه ای که با انباشت حجم قابل توجهی از رسوبات وارده، خیزش نمک به وسیله سازوکار فروسازش را آسان کرده اند. در طول چین خوردگی نئوژن زاگرس، پوشش رسوبی ستبر در درون این ناودیس ها در برابر چین خوردگی مقاومت کرده و تا حدی انتقال عادی تنش را به طور محلی آشفته کرده است. بنابراین این ناودیس ها از پیشروی عادی و گسترش شکل منظم تاقدیس ها، چه به صورت طولی و چه به صورت عرضی جلوگیری کرده اند. چین خوردگی زاگرس در زمان نئوژن، دیاپیر نمکی را چلانده (squeezing) و سبب تشدید فعالیت و خروج بخشی از نمک موجود در ستون ساختار نمکی شده است.

در نبود یک سنجه (مقیاس) مناسب، برای برآورد ML در گستره البرز خاوری، 1113 بیشینه دامنه مصنوعی وود- اندرسون از 215 زمین لرزه برداشت شده با 23 ایستگاه در البرز خاوری- میانی بررسی شدند. این داده ها همامیختی از داده های دو شبکه لرزه نگاری محلی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور و داده های شبکه های لرزه نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران می باشند. دو شبکه لرزه نگاری محلی یاد شده به مدت 9 ماه به صورت ناپیوسته در سال های 2007 و 2008 در البرز خاوری- میانی راه اندازی شده بودند. پس از پردازش داده ها با برازش یک رابطه پارامتریک که در آن پخش هندسی، میرایی ذاتی و تصحیحات ایستگاهی در نظر گرفته شده اند، رابطه کاهندگی تجربی زیر برآورد شد: Log Aij=-1.986log (Rij/100)-0.00452(Rij-100)-3+Sj که در آن Rij فاصله کانونی میان جفت ایستگاه jام و زمین لرزه i اُم به کیلومتر و Sj مقادیر تصحیح ایستگاهی برای ایستگاه  jام است. رابطه به دست آمده به روشنی میرایی بیشتر امواج برشی برای فواصل کانونی کمتر از 20 کیلومتر را نشان می دهد. بر پایه نتایج ما به کاربردن روابط تجربی بزرگای محلی برآورد شده برای شبکه های محلی در پژوهش های گذشته که بیشتر خوانش های دامنه آنها دارای فاصله کانونی کمتر از 20 کیلومتر هستند، بیش برآورد (Over estimation) بزرگا های محلی خردلرزه ها را به اندازه نیم درجه بزرگا به همراه دارد. پیشنهاد می شود که در نبود سنجه های بزرگای محلی برای شبکه های محلی در یک گستره خاص، به جای روابط تجربی پژوهش های گذشته، سنجه بزرگای محلی به دستامده در این بررسی به کار برده شود.

گستره رستم آباد در پهنه ساختاری البرز باختری قرار دارد و بخشی از سامانه گسلی راستالغز چپ بر پهنه گسله لاهیجان به شمار می آید. این گستره به صورت یک حوضه فرونشسته بر روی مدل های رقومی ارتفاع دیده می شود. این پژوهش، با انجام عملیات صحرایی، استفاده از فناوری های سنجش از دور و روش های آماری، به بررسی هندسه و تحلیل جنبش شناختی گسل های گستره رستم آباد می پردازد و تلاش دارد تا با بهره گیری از شواهد ساختاری و ریخت شناسی موجود به معرفی یک حوضه واگشوده در گستره بپردازد. بنابر نتایج حاصل از این پژوهش، رستم آباد در محل همپوشانی دو پاره گسل با سازوکار حرکتی راستالغز چپ بر و آرایش چپ گام نسبت به هم، قرار گرفته است. گسل های عادی فراوان، شکستگی های کششی، الگوی رمبوئدری، نهشتگی گسترده آبرفت ها و تزریق دایک های آذرین در سنگ ماسه های جوان گستره فروافتاده رستم آباد بیانگر رژیم زمین ساختی کششی محلی در این گستره می باشند.

وجود رشد جانبی در چین های بالای یک گسل معکوس پنهان، یک فرضیه بسیار مهم بوده و به طورکلی پذیرفته شده است. در این پژوهش، الگوی رشد چین های فعال (تاقدیس های هرنگ و کوه نمکی) کمان فارس واقع در زاگرس چین- راندگی از دیدگاه زمین ریخت شناسی زمین ساختی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف اصلی این پژوهش کاربرد شاخص های زمین ریخت سنجی نظیر الگوی زهکشی، چگالی زهکشی، عدم تقارن حوضه های زهکشی و طول-گرادیان زهکش ها برای تعیین جهت انتشار جانبی چین ها با تاکید بر فرایند پیوند تکه های مختلف چین است. مطالعات زمین ریخت شناسی نشان می دهد که برخی چین ها در زاگرس حاصل یک چین جنینی مجزا نبوده و در اثر پیوند جانبی تکه های متفاوت چین خورده گسترش یافته اند. نوع پیوند (خطی، مایل) تکه های مختلف یک چین در طی رشد جانبی به نحوه قرار گیری چین های جنینی اولیه بستگی دارد. بررسی شاخص های زمین ریخت سنجی در منطقه مورد مطالعه نشان دهنده این است که تاقدیس هرنگ حاصل رشد جانبی و اتصال مایل سه تاقدیس جنینی مجزا است در حالی که تاقدیس کوه نمکی از رشد خطی یک تاقدیس جنینی ایجاد شده است و نمی توان آن را حاصل پیوند چند قطعه مجزا دانست.

در پژوهش حاضر رفتار کاهندگی توالی پس لرزه های زمین لرزه های متوسط تا بزرگ رخ داده در فلات ایران بر اساس رابطه تجربی Omori (1894) مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به پوشش دستگاهی مناسب از سال 1990 به بعد، زمین لرزه های مهم رخ داده در فلات ایران در این فاصله بررسی شدند. پس از تعیین پس لرزه های هر زمین لرزه بر اساس پنجره زمانی- مکانی Gardner & Knopoff (1974)، نمودار کاهندگی پس لرزه های 14 توالی از زمین لرزه ها که دارای رکورد کافی بوده و در سراسر فلات ایران گسترده شده اند، تحلیل شد. بنابراین نمودار و پارامترهای رابطه آموری شامل p،c  و k برای هر توالی لرزه ای محاسبه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که برای زمین لرزه های ایران مقدار پارامتر p در محدوده 2.7-0.39، پارامتر c در محدوده 5-0.01 و پارامتر k در محدوده 1427.4-10 است که این تغییرپذیری زیاد معرف تنوع الگوی رخداد پس لرزه ها در فلات ایران و البته ناقص و ناهمگن بودن کاتالوگ زمین لرزه های ایران است. بنابراین با داده های موجود، تفکیک یا پهنه بندی نواحی از نظر رفتار کاهندگی زمانی فعالیت پس لرزه ها در منطقه گسترده ای چون فلات ایران به طور دقیق امکان پذیر نیست؛ با این حال از برآورد نرخ کاهندگی پس لرزه ها به طورجداگانه برای هر منطقه فعال لرزه ای می توان برای مطالعات تحلیل خطر زمین لرزه استفاده کرد. به طورکلی می توان گفت که مقدار پارامتر p و بنابراین سرعت کاهندگی پس لرزه ها برای نواحی البرز و زاگرس بیشتر از نواحی مرکزی و خاوری ایران است. هرچه نرخ کاهندگی بیشتر باشد، نرخ تخلیه انرژی و سرعت رسیدن به میزان لرزه خیزی زمینه بیشتر است که نتیجه حاصل با نرخ تخلیه انرژی پهنه های لرزه زمین ساختی ایران همخوانی دارد. افزون بر این 7 توالی از زمین لرزه ها دارای رخداد پس لرزه های ثانویه بوده و بنابراین دو مقدار برای پارامترهای رابطه آموری اختیار کردند. نتایج نشان داد که هرچه بزرگای زمین لرزه بیشتر باشد، احتمال رویداد زمین لرزه بزرگ بعدی و رخداد پس لرزه های ثانویه در توالی وجود دارد. افزون بر برای 7 زمین لرزه موجود دارای توالی ثانویه، روندی در تغییرات P2 قابل مشاهده است؛ به گونه ای که برای 3 مورد از این 7 زمین لرزه با بزرگای بیش از 7 که در مرز فعال ورقه ایران نیز هستند، مقدار P2 بیشتر از 2.5 و برای 4 زمین لرزه درون ورقه ای دیگر با بزرگای کمتر از 7، مقدار P2 کمتر از 2 است و این مساله ممکن است به دلیل بزرگای زمین لرزه یا محیط زمین ساختی و فاصله کانون زمین لرزه تا گره های گسل اصلی است. نتایج این بررسی همچنین نشان داد که مقدار پارامترهایc  و k به شدت تحت تاثیر تعداد رکورد در کاتالوگ است و هرچه داده ها کامل تر باشند، مقدار پارامترهای یادشده و بنابراین تحلیل لرزه خیزی و فیزیک ناحیه گسلش دقیق تر خواهد بود.

اندازه گیری شاخص های لرزه خیزی از روش های ارزیابی زمین ساخت فعال و نوزمین ساخت برای یک منطقه به شمار می آید. 21 مرداد 1391 دو زمین لرزه به فاصله زمانی 11 دقیقه ای به ترتیب با بزرگی های 6.4 و 6.3 در منطقه اهر- ورزقان که از مناطق فعال زمین ساختی است، به وقوع پیوست. بررسی های لرزه زمین ساختی نشان می دهند که گسل های مسبب زمین لرزه، از جمله گسل های جوان منطقه هستند. نقشه پراکندگی رومرکز زمین لرزه ها نیز نشان می دهد که زمین لرزه های رخ داده، با راستای گسل های موجود در منطقه همخوانی دارند. به منظور ارزیابی فعالیت های نوزمین ساختی و شناخت الگوی لرزه خیزی منطقه اهر، از پراکندگی زمانی و مکانی زمین لرزه ها (تحلیل های فرکتالی) به عنوان پیش نشانگرهای زمین لرزه و همچنین پارامترهای لرزه خیزی a و b استفاده شد. نتایج محاسبات نشان می دهند که پارامتر b، کاهش چشمگیری در ارتباط با زمین لرزه های رخ داده در منطقه دارد. مقدار کم پارامتر b نشان دهنده آن است که لرزش اصلی، در منطقه ای با نرخ تنش بالا رخ داده است. در الگوی لرزه خیزی ارایه شده برای منطقه اهر، پس از دوره رخداد اصلی، سه دوره: 1) دوره آرامش اول یا Q1، 2) دوره B (رخداد پس لرزه ها) و 3) دوره آرامش دوم (Q2) مشاهده می شود. نمودار پارامتر b در دوره Q2، یک روند افزایشی تقریبی را نشان می دهد که بیانگر کاهش تنش در منطقه است.

در سنگ های دگرگون شده شمال گلپایگان در پهنه سنندج- سیرجان، فابریک های میلونیتی گسترده ای دیده می شوند. پژوهشگران پیشین هیچ شاهد ساختاری برای زمان بندی نسبی تکامل فابریک های میلونیتی ارائه ننموده اند. در این پژوهش ارتباط میان رخدادهای چین خوردگی و دگرگونی با تشکیل پهنه های برشی در شمال گلپایگان مستند می شود. شواهد به طور سیستماتیک در مقیاس های میکروسکوپی، رخنمون (میان مقیاس) و نقشه، برای بررسی زمان بندی نسبی رخداد میلونیتی شدن ارائه شده اند. شواهد میکروسکوپی نشان می دهند که میلونیتی شدن پس از دگرگونی درجه بالای گامه اول در رخساره آمفیبولیت و همزمان با دگرگونی برگشتی گامه دوم در رخساره شیست سبز رخ داده است. شواهد مقیاس های میکروسکوپی و رخنمون با یکدیگر تطابق داشته و رخداد میلونیتی شدن را در جریان چین خوردگی گامه دوم (D2)، همزمان با دگرگونی رخساره شیست سبز به نمایش می گذارند. ترانهادگی برگوارگی میلونیتی در یال چین های میکروسکوپی و میان مقیاس نسل دوم مستند شده است. در مقیاس نقشه، تطابق خطوارگی های کشیدگی با محور چین های نسل دوم و چین خوردگی برگوارگی های میلونیتی طی گامه دوم دگرریختی نیز میلونیتی شدن در خلال گامه دوم (D2) را مشخص می کند. با انجام تطابق با سن های ایزوتوپی، سن پالئوسن زیرین برای رخداد میلونیتی شدن طی گامه دوم دگرریختی در شمال گلپایگان به دست آمده است.

در پانه های (wedge) چین و راندگی که به صورت نازک پوست دگرریخت می شوند چگونگی دگرریختی ارتباط نزدیکی با مقاومت در برابر لغزش در راستای سطح های فراکنش(decollement)  و حضور طبقات کم ژرفا و ژرف فراکنش دارد. در گستره چین خورده میانه- ماه نشان، طبقات شکل پذیر در ترازهای پایینی (سازند سرخ بالایی) نقش به سزایی در هندسه و جنبش شناسی دگرریختی گستره بازی می کنند. به منظور شناسایی هندسه چین خوردگی، تفکیک سازوکارهای چین خوردگی و تعیین ژرفای فراکنش، اقدام به جمع آوری اطلاعات و عملیات صحرایی در گستره میان میانه و ماه نشان شد. وضعیت چین خوردگی ها و ساختارهای این گستره به گونه ای ویژه از دیگر ساختارهای گستره و حتی نواحی همسایه مانند البرز متمایز است و جنبش گنبدهای تبخیری و شکل پذیر بودن مارن های سازند سرخ بالایی پیچیدگی زیادی را به الگوی چین خوردگی داده است. برای تحلیل پدیده های ساختاری همزمان با رسوب گذاری، افزون بر برداشت های ساختاری دقیق، از ویژگی های رسوب شناختی و محیط رسوبی در راستای تفسیر و تاریخ گذشته گستره، مطالعه سنگ های رسوبی، ارائه داده هایی از محیط های رسوب گذاری آنها و جغرافیای دیرینه نیز استفاده شد. یکی از دستاوردهای این پژوهش، تحلیل ساختارهای رشدی (growth structures) همزمان با چین خوردگی در گستره میانه- ماه نشان بود. شش برش ساختاری AA’، BB’، CC’، DD’، EE’،FF’  در عرض ساختارهای چین خورده پیچیده گستره پیمایش و رسم شد. میزان کوتاه شدگی به دست آمده از دو برش AA’ و DD’ به ترتیب 46.65 و 38.05 درصد به دست آمد که میانگین آنها 42.3 درصد است. در مقایسه با این مقدار، میزان کوتاه شدگی در بخش های گوناگون استان های زمین ساختی البرز و زاگرس از 16 تا 30 درصد متغیر است. ما بر این باوریم که علت این اختلاف در آن است که کوتاه شدگی در این گستره به صورت محلی روی داده است و تحت تاثیر عواملی مانند شیب حوضه و گسل های ژرف و لایه های کم قوام موجود در سطح فراکنش گستره قرار دارد. با بررسی هایی که انجام گرفت سازوکار اصلی چین خوردگی نهشته های این گستره از نوع جدایشی (detachment) و چین پیشروی گسل یا چین خم گسل (fault propagation fold or fault bend fold) است، مواد تبخیری موجود در توالی (گچ و نمک) نقش مهمی در این چین خوردگی ها دارند.

کمربند چین- رانده زاگرس توسط گسل های عرضی گوناگونی و با روند غالب شمال شمال باختر- جنوب جنوب خاور و سازوکار راستالغز قطع شده است. این گسل ها اغلب به علت حضور لایه های جدایشی در قاعده و بخش های مختلف پوشش رسوبی، هندسه پلکانی را در سطح زمین نشان می دهند. از جمله این گسل ها،گسل عرضی کره بس در ناحیه فارس و در 65 کیلومتری خاور گسل کازرون است. به علت حضور سری هرمز و افق های میانی شکل پذیر در پوشش رسوبی اثر این گسل در سطح به صورت پاره گسل هایی با روند شمال - شمال باختر است. تاکنون حداقل شش پاره گسل در بخش های شمالی و مرکزی گسل کره بس شناسایی شده است. در این نوشتار، دو پاره گسل جنوبی پهنه گسل کره بس به نام های پاره گسل های منقارک و کلاغ در بخش های جنوبی گسل کره بس و در جنوب فیروزآباد فارس معرفی و هندسه و سازوکار آنها تحلیل شده است. سازوکار این پاره گسل ها (منقارک و کلاغ) به کمک ساختارهایی چون گسل های ریدل همسو و ناهمسو و چین های جوان در راستای آنها و همچنین پایانه های آنها، راستالغز راست بر تحلیل شده است. این پاره های گسلی در پایانه جنوبی خود به تدریج از سازوکار راستالغز به سازوکار معکوس و تقریبا به موازات راندگی های کلاغ و سورمه ختم می شوند. این پایانه های گسلی در فرادیواره گسل های رانده کلاغ و سورمه بوده و در راستای آنها سازندهای کهن تر از سازندهای توسعه یافته در فرادیواره گسل های راندگی اصلی (سازند سورمه) برونزد دارد. از این رو پاره گسل های منقارک و کلاغ معرفی شده در این مطالعه سازوکار راستالغز داشته و با توجه به این سازوکار، هندسه و موقعیت ساختاری آنها در ادامه پاره های شمالی و مرکزی گسل کره بس، به عنوان پاره گسل های جنوبی این گسل معرفی می شوند. میزان جابه جایی این پاره گسل ها با توجه به راندگی سازند آسماری بر روی سازند بختیاری در راستای گلواره مثبت توسعه یافته در راستای پاره گسل منقارک حداقل به اندازه ستبرای سازند میشان تحلیل می شود.

ساختمان های تو کاک و کمارون، تاقدیس هایی هستند که در شمال باختری زون ایذه (زاگرس) و 15 کیلومتری شمال باختری شهرستان ایذه جای دارند. اندازه ساختمان توکاک در رخنمون سازند آسماری 3.3×17 کیلومتر مربع و اندازه ساختمان کمارون در سازند آسماری 3.5×15 کیلومتر مربع است. دماغه باختری تاقدیس توکاک با دماغه خاوری ساختمان کمارون، همپوشانی دارند. هر دو ساختمان دارای شکل چین جعبه ای و در رخنمون سطحی نزدیک به متقارن هستند. در هر دو ساختمان بیشترین رخنمون را سازند آسماری و کهن ترین رخنمون را سازند پابده دارد. بر پایه دانسته های برداشت شده سطحی، 4 برش عرضی روی ساختمان توکاک و 3 برش عرضی روی ساختمان کمارون (که در این میان برش D-D' در هر دو میانوند و مشترک است و از جایگاه دماغه های همپوشان می گذرد) و همچنین یک برش طولی برای هر دو ساختمان برداشت و رسم شده است و بر پایه آنها نقشه همتراز زیرزمینی تنها برای افق خامی بالایی رسم شده است. زیرا دانسته های به دست آمده نشان می دهد افق بنگستان بالاتر از سطح دریای آزاد است. تاقدیس توکاک که بزرگ تر از تاقدیس کمارون است بستگی قائم 250 متر و بستگی افقی 4.3 کیلومتر مربع دارد.

نسبت شکلی چین ها از مهم ترین عامل های نشان دهنده ویژگی های هندسی چین هاست. چین ها بر پایه نسبت شکلی به دو گروه چین های تاخورده و تحمیلی تقسیم بندی می شوند. تاقدیس قیتوله که با روند عمومی شمال باختر- جنوب خاور در شمال باختر زیرپهنه ساختاری لرستان و در مجاورت گسل زاگرس مرتفع قرار گرفته است، دارای ویژگی بی همتایی است که آن را از دیگر چین های بخش چین خورده زاگرس متمایز می سازد. این تاقدیس در مجموعه های سنگی کهن تر از کرتاسه هندسه تاخورده داشته و از چهار چین با آرایه پلکانی تشکیل شده ولی در مجموعه های سنگی ترشیری از یک تاقدیس بزرگ با نسبت شکلی بالا و هندسه تحمیلی تشکیل شده است. چنین تغییری در سبک چین خوردگی از سطح تا ژرفای افق های چین خورده این تاقدیس به دلیل اثر پهنه گسلی وارون زاگرس مرتفع بر افق های جدایشی میانی تحلیل شده است. چنین سبکی از چین خوردگی که در دیگر تاقدیس های مجاور گسل وارون زاگرس مرتفع در جنوب خاور زاگرس نیز دیده شده می تواند الگویی برای مناطق مجاور گسل های وارون بنیادین پی سنگی در دیگر بخش های زاگرس باشد.

در این مقاله به بررسی زمین ساخت فعال نسبی حوضه آبریز جراحی- هندیجان بر پایه شاخص های زمین ریختی پرداخته شده است. این شاخص ها عبارتند از: شاخص طول- شیب رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهکشی (Af)، انتگرال فرازسنجی (Hi)، نسبت عرض کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شکل حوضه زهکشی (Bs) و پیچ و خم پیشانی کوه (Smf). نتایج بررسی این ویژگی ها با هم به عنوان شاخص زمین ساخت فعال نسبی (Iat) محاسبه و به چهار رده که شامل مناطق خیلی فعال تا مناطق با فعالیت کم است، تقسیم بندی شد. ناحیه مورد مطالعه در کمربند کوهزایی زاگرس (مرتفع، میانی و پست) در جنوب باختر ایران است که یک مکان مناسب برای بررسی زمین ساخت فعال نسبی است. بررسی های اخیر نشان می دهد که نو زمین ساخت نقش مهمی در تکامل زمین ریختی این بخش از زاگرس دارد. شواهد زمین ریختی، بالاآمدگی مختلفی را در گذشته زمین شناسی ناحیه نشان می دهند. رده های بالای Iat (فعالیت کم زمین ساختی) بیشتر در جنوب باختر حوضه آبریز جراحی- هندیجان به دست آمد، در حالی که بقیه ناحیه دارای رده های متوسط تا بالای فعالیت است. زیرحوضه های باغ ملک و تخت دراز، بیشترین میزان زمین ساخت فعال نسبی را نشان می دهد. توزیع این شاخص نواحی مربوط به فعالیت گسل های مختلف و نرخ های نسبی زمین ساخت فعال را مشخص می سازد. نزدیک به 40 درصد از مساحت کل ناحیه مورد مطالعه در رده های یک و دو، یعنی با فعالیت خیلی بالا و بالا، قرار دارد و 37 درصد در رده 4، یعنی با فعالیت زمین ساختی پایین قرار دارد. محیط های با نرخ های بالاتر فعالیت، شاخص Iat کوچک تری دارند.

در این پژوهش وضعیت رژیم تنش زاگرس بر پایه روش تحلیل وارون و داده های سازوکار کانونی زمین لرزه های روی داده مرتبط با گسل های فعال این محدوده بررسی شده است. در این پژوهش به دلیل تفاوت های ساختاری، لرزه شناسی و زمین شناسی، کمربند رانده و چین خورده زاگرس به 5 پهنه ساختاری تقسیم شد تا بتوان وضعیت تنش همگنی را برای هر پهنه تحلیل کرد. با توجه به وجود تعداد زیادی داده های لرزه ای، برآورد سمت گیری تنش ها با استفاده از آنها انجام گرفته است. برای این منظور ابتدا داده های حل سازوکار کانونی زمین لرزه های سده اخیر زاگرس از منابع مختلف گردآوری، ساختار آنها یکسان و پس از کنترل و اصلاح خطاهای ممکن از آنها استفاده شد. در این مطالعه تحلیل جدایش تنش ها با نرم افزار Dyngli انجام گرفته است. بر این مبنا در بخش های مختلف زاگرس دست کم سه رژیم تنش جداگانه و در برخی نیز چهار رژیم تنش اثرگذار است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد سوگیری تنش های رژیم اول و سوم به دست آمده در پهنه 1 و 2، سوی تنش های رژیم سوم وچهارم در پهنه 3، تنش رژیم سوم در پهنه 4 و تنش های رژیم های اول، دوم و چهارم در پهنه 5 با نتایج بررسی دیگر پژوهشگران در این محدوده و به ویژه با نتایج اندازه گیری های ژئودزی همخوانی خوبی نشان می دهد. جهات جابه جایی پوسته تحلیل شده باژئودزی GPS که پژوهشگران مختلف به دست آورده اند، نشان می دهد که کوتاه شدگی در سراسر زاگرس یکنواخت نیست و از سوی دیگر سو گیری میدان واتنش و لغزش گسل ها نیز متفاوت است که می تواند مرتبط با وجود رژیم های تنش چندگانه در زاگرس باشد. همچنین رژیم های هم راستا با سوی GPS با توجه به زمین ساخت نازک پوسته در زاگرس و با در نظر گرفتن نزدیکی آن با نتایج روند اندازه گیری شده با ژئودزی به نظر می رسد مربوط به پوشش رسوبی باشند که سبب زمین لرزه های به نسبت پیوسته با بزرگای کوچک می شوند. از این رو، رژیم های اول، دوم و چهارم در پهنه 1، رژیم دوم در پهنه 2، رژیم های اول و دوم در پهنه 3 و 4 و رژیم سوم در پهنه 5 در ارتباط با پی سنگ پیشنهادشده است که با تمرکز تنش ها سبب رویداد زمین لرزه های بزرگ می شود. همچنین روند تنش های فشارشی به دست آمده عمود بر امتداد ساختارهاست، به طوری که در پهنه های 1، 2، 3 و 5 رژیم تنش دوم و در پهنه 4 رژیم اول، همگی عمود بر ساختارهای چین خورده و راندگی ها هستند.

معادن انجیره- وجین تیران در 60 کیلومتری باختر اصفهان واقع شده اند. واحدهای سنگی در این معادن، سن کرتاسه پایینی (بارمین بالایی- آلبین) دارند. این سنگ ها در سه معدن با فاصله کم از هم به صورت تاقدیس با روند شمال باختر- جنوب خاور به نام های وجین پایین، وجین بالا و انجیره- چکاب قرار دارند که میل محور آنها به سوی جنوب خاور است. چین خوردگی واحدهای سنگی در هر سه معدن از الگوی یکسانی پیروی می کند که این امر ارتباط ساختاری سه معدن را به خوبی نشان می دهد. در بخش جنوب باختر هر سه معدن، تاقدیس های فرادیواره ای تشکیل شده اند که واحدهای کهن تر در آن برونزد یافته اند. در ترانشه های انجیره و چکاب که در موقعیت یال برگشته تاقدیس ایجاد شده است واحدهای کهن رخنمون دارند. در ترانشه وجین بالا، شیب لایه ها در یال جنوبی زیاد و در برخی از نقاط برگشته است. برداشت ساختاری از این سه معدن روشن ساخت که الگوی چین خوردگی در هر سه معدن از مدل (Break thrust fold) پیروی می کند. به طوری که همه آنها در ساختمان تاقدیسی با یال جنوبی با شیب زیاد یا برگشته قرار دارند. این تاقدیس با محوری با میل 15o به سوی N150o است. با توجه به چگونگی چین خوردگی در این مدل، با پیشرفت چین خوردگی گسل وارون در یال برگشته به وجود می آید که در این منطقه در سوی جنوب باختر هر سه معدن، این موضوع مشاهده می شود. این سه معدن توسط گسل های خاوری- باختری از یکدیگر جدا شده و از همدیگر فاصله پیدا کرده اند. در این مطالعه افزون بر ارائه الگوی چین خوردگی، ارتباط گسل ها و شکستگی های موجود در هر سه معدن با استفاده از داده های صحرایی و ماهواره ای بررسی و برای هر سه معدن معرفی شده است. روند چیره شکستگی ها شمال باختر- جنوب خاور موازی صفحه محوری چین هاست و امتداد آنها با روند چین خوردگی در منطقه همخوانی دارد. مطالعه ساختاری در این سه معدن مشخص ساخت که ماده معدنی در سه موقعیت: 1) موازی لایه بندی در موقعیت چینه شناسی اولیه، 2) تمرکز در امتداد گسل وارون در یال برگشته تاقدیس و 3) تمرکز در سامانه گسستگی در منطقه قرار دارد.

ویژگی های متفاوت واحدهای سنگی، ارتباط آنها با یکدیگر و نیز فعالیت های آذرین و دگرگونی در بخش جنوب خاوری پهنه سنندج- سیرجان منجر به شناسایی چندین واحد زمین ساخت- چینه نگاری شده است. این واحدها در جریان باز و بسته شدن اقیانوس نوتتیس در جنوب ایران شکل گرفته اند. واحدهای زمین ساخت- چینه نگاری اصلی در این ناحیه عبارتند از: رسوبات نوع الاکوژنی مربوط به حاشیه جنوبی سکوی ایران مرکزی با سن عمومی پالئوزوییک تا تریاس میانی ؛ واحدهای آتشفشانی و توربیدایت های به سن تریاس؛ رسوبات فلیشی دگرگون شده با سن عمومی ژوراسیک- کرتاسه پیشین مربوط به حوضه پیش کمانی؛ رسوبات کربناتی سکویی به سن کرتاسه پیشین؛ سنگ های مربوط به ناحیه زمین درز شامل افیولیت، رادیولاریت و گلوکوفان شیست؛ رسوبات حوضه فلیشی ترشیری دارای قطعات اولیستولیتی از سنگ آهک های کرتاسه، افیولیت ها و برخی از سازندهای پهنه زاگرس که در حاشیه زاگرس مرتفع شکل گرفته اند؛ رسوبات ناحیه پیش بوم پس کمانی که به صورت دگرشیب سنگ های دگرشکل بخش شمالی پهنه سنندج- سیرجان جنوبی را می پوشانند؛ و در نهایت مولاس های پس از کوهزایی که در اثر فرسایش بالاآمدگی های ناشی از کوهزاد زاگرس در بخش های درونی و حاشیه ای سنندج- سیرجان جنوبی شکل گرفته اند.

وجود آرایه ای از گسل های راستالغز نردبانی در خاور ایران سبب شکل گیری خم یا فراگام های رهایی و گرفتاری می شود که در مواردی، در بخش های تراکششی یا ترافشارشی این ساختارها، گسل ها پنهان هستند. این موضوع در فراگام گرفتاری چپ گام نه خاوری- اسماعیل آباد بررسی شده است. در ساختار عرضی مرتبط با این فراگام وجود دگرریختی فشارشی به صورت چین خوردگی و بالاآمدگی رسوبات نئوژن پسین، کواترنر و عهد حاضر، عملکرد گسل شوسف را به صورت راندگی نهان و کور آشکار می کند. پردازش نقشه های بی هنجاری مغناطیسی وجود خطواره مغناطیسی شوسف را نشان می دهد که انطباق خوبی با گسل شوسف و قطعات نهان آن دارد. همچنین با رسم مقاطع GPS تفاضلی عمود بر راستای پرتگاه گسل شوسف به بررسی بخش پنهان آن پرداخته شده است. در این پژوهش با استفاده از نقشه برداری ریخت شناسی سطحی، روش میانه مخروط افکنه و تصاویر ماهواره ای، جاماندگی افقی و قائم تجمعی مرتبط با زمین ساخت فعال کواترنری روی گسل شوسف محاسبه شده است که میانگین آن به ترتیب 92 و 4.25 متر به دست آمد. تحلیل بردارسرعتی ایستگاه ژئودینامیکی نهبندان بر گسل شوسف، فرگشت ساختار عرضی فراگام در عهدحاضر را به صورت بالاآمدگی همراه با جابه جایی چپ بر نشان می دهد.

این باور وجود دارد که پی سنگ پهنه ساختاری سنندج- سیرجان طی فازهای کوهزایی سیمیرین و لارامید سخت شده و به همین دلیل به عنوان پهنه ای غیرلرزه زا (یا با لرزه خیزی پایین) مطرح شده است. گستره شهرضا در بخش مرکزی این پهنه ساختاری، به عنوان مورد مطالعاتی انتخاب شد تا صحت لرزه خیز بودن حرکات عهد حاضر این پهنه ساختاری و در نتیجه لرزه خیز بودن، در آن مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش با استفاده از فناوری های زمینی (Geoinformatics) مانند سنجش از دور،GIS  و بررسی های صحرایی، سعی در شناسایی ساختارها، بررسی سازوکار حرکتی آنها، وضعیت کانون های زمین لرزه رخ داده، اثرات نوزمین ساختی عملکرد گسله های فعال گستره و علت بالا بودن فعالیت لرزه خیزی در این گستره شده است. نتایج نشان می دهد که گسل شهرضا (و گسل دهاقان در جنوب باختر گستره) با روند 140N  و سازوکار راستالغز راست بر با مقدار قابل توجهی مولفه معکوس عمده ترین روند ساختاری در گستره می باشد. این پهنه گسل خورده توسط گسل نصرآباد (با روند N50-70) با سازوکار راستالغز چپ بر با کمی مولفه کششی، بریده و گاهی جابه جا شده است. در محل برخورد این دو گسل اصلی، تعداد زیادی کانون زمین لرزه با حل سازوکار کانونی راستالغز قرار گرفته است. افزون بر تعداد زیاد زمین لرزه ها در گستره شهرضا، اثرات حرکات نوزمین ساختی مربوط به فعالیت های عهد حاضر این گسله ها نیز قابل مشاهده می باشد.

شاخص زمین ریخت شناسی زمین ساخت فعال، ابزار مفیدی برای بررسی تاثیر فعالیت زمین ساخت در یک ناحیه است. محاسبه این شاخص به وسیله نرم افزارهای Arc GIS و سنجش از دور (به عنوان ابزار شناسایی) در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاری های احتمالی مرتبط با زمین ساخت فعال سودمند است. این روش به ویژه در مناطقی که کار مطالعاتی کمی روی فعالیت زمین ساختی آن با استفاده از این روش صورت گرفته است، می تواند روش نو و مفیدی باشد. بر پایه مقادیر شاخص طول- شیب رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهکشی (Af)، انتگرال فرازسنجی (Hi)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شکل حوضه زهکشی (Bs) و پیچ و خم پیشانی کوه (Smf)، شاخصی به نام Iat Indexofrelativeactivetectonics)؛ زمین ساخت فعال نسبی) حاصل شد که ترکیبی از شاخص های بالاست و خود به چهار رده تقسیم می شود. مقادیر به دست آمده برای شاخص Iat در منطقه مورد بررسی نشان دهنده پهنه ای با فعالیت زمین ساختی پایین (رده 4) در زیر حوضه های 4 و 6 و پهنه ای با فعالیت زمین ساختی متوسط (رده 3) در زیر حوضه های 1، 2، 7، 9، 10، 11، 12، 14، 15 و 19 و پهنه ای با فعالیت زمین ساختی بالا (رده 2) در زیر حوضه های 3، 5، 8، 13، 16، 17 و 18 است. الگوی تقارن توپوگرافی عرضی (T) نیز برای ناحیه مورد بررسی محاسبه و نتیجه آن به شکل نقشه ای از بردارهای T تهیه شد. با مقایسه مقادیر این شاخص با نقشه رده بندی زمین ساخت فعال نسبی، تطبیق نواحی رده بالا با پهنه های دارای مقادیر بالای عدم تقارن تایید شد.

در ساعت 23:53 دقیقه شامگاه جمعه 5 شهریور 1389 خورشیدی زمین لرزه ای با بزرگای 5.9 در سنجه امواج محلی (MN) شهرستان دامغان و روستاهای جنوب آن را لرزاند. پیش از رخداد این زمین لرزه، هیچ پیش لرزه ای در پیرامون رومرکز یاد شده ثبت نشده است. این در حالی است که تا حدود یک ماه پس از زمین لرزه اصلی، 85 پس لرزه با بزرگای بین 5-1 توسط مرکز لرزه نگاری کشوری گزارش شده است. طی بازدیدهای میدانی انجام شده پس از رخداد، گسلش سطحی مرتبط با گسل مسبب زمین لرزه دیده نشد ولی شکستگی های ثانویه ای با راستای چیره N120o-140o برداشت گردید. بر پایه بازدیدهای انجام شده در 32 شهر و آبادی آسیب دیده در پی این زمین لرزه، بیشینه شدت زمین لرزه در سنجه تصحیح شده مرکالی (MMI) در آبادی توچاهی واقع در 85 کیلومتری جنوب دامغان، برابر با VIII+ برآورد شد. متاسفانه بر اثر این رخداد 4 تن از هم میهنانمان جان خود را از دست دادند. برای حل سازوکار زمین لرزه اصلی توچاهی و بزرگ ترین پس لرزه آن، از قطبش نخستین پرتو فشاری رسیده به ایستگاه ها استفاده شد. سازوکار ژرفی حل شده برای این رخداد لرزه ای، سازوکار راستالغز چپ بر و شیب نزدیک به قائم و راستای شمال خاوری-جنوب باختری را برای گسل مسبب این زمین لرزه پیشنهاد می کند. با توجه به موقعیت روکانون، موقعیت مکانی پس لرزه ها، حل سازوکار ژرفی زمین لرزه و مشاهدات صحرایی، گسل مسبب این رخداد لرزه ای، یکی از شاخه های گسلی جای گرفته در شمال بلندی های دارستان در جنوب آبادی های توچاهی، کوه زر و کوشاهی با سازوکار راستالغز چپ بر و راستای کلی شمال خاور-جنوب باختر با شیب به سوی شمال باختر و با نام گسل توچاهی معرفی می شود.

تاقدیس کرباسی حدفاصل باختر- شمال باختر شهرستان جهرم، در فاصله 40 کیلومتری شمال باختری تاقدیس گازی آغار و در ناحیه فارس داخلی قرار دارد. این تاقدیس دارای ساختمانی نامتقارن است و گسله هایی با تغییر مکان طولی زیاد در سطح این ساختمان دیده می شود. به سبب اهمیت مقایسه چین ها و شناسایی الگوهای چین خوردگی در سیستم های مختلف، تحلیل و توصیف عناصر سبک چین ضروری و یکی از بخش های اصلی در مطالعات ساختاری به شمار می آید. هدف از این پژوهش، تحلیل عناصر سبک چین در تاقدیس کرباسی واقع در ناحیه فارس داخلی، به منظور پیشبرد اهداف اکتشافی مواد هیدروکربوری است. نرم افزارهای مورد استفاده در این پژوهش Tectonics FP،Global mapper  و نرم افزارهای مرتبط با Geo Modelling هستند. تحلیل عناصر سبک چین در بخش های مختلف تاقدیس کرباسی، موید تغییراتی از نظر الگوی چین خوردگی در این تاقدیس است. این تغییرات از نظر سبک چین خوردگی در بخش باختری متمایز از دیگر بخش ها است. همچنین بر اساس استریوپلات های تهیه شده، محور و سطح محوری در بخش باختری تاقدیس، تغییراتی عمده ای را نشان می دهند. در منطقه مورد مطالعه، سازند دشتک به عنوان واحد جدایشی میانی، نقش عمده ای را در رابطه با هندسه چین خوردگی ایفاء می کند. بر پایه نتایج به دست آمده به نظر می رسد بخش باختری تاقدیس، دگرشکلی بیشتری را متحمل شده است. احتمال دارد در این بخش، گسل نظام آباد سبب چرخش پلانژ باختری تاقدیس به سوی شمال و ایجاد تاثیراتی روی این تاقدیس شده است. همچنین بر اساس مدلسازی انجام شده، یک گسل درجه دوم مرتبط با گسل نظام آباد معرفی و معلوم شد.

در خاور تبریز، در جنوب روستای اسکندر، واحدهای سنگی کرتاسه بالایی رخنمون دارند. ساختارهای موجود در این نهشته ها عبارتند از: چین خوردگی های در مقیاس رخنمون با تمایل سطح محوری به سمت شمال شمال خاوری و آرایه گسلش راندگی که در قالب سه ورقه راندگی اصلی واحدهای کرتاسه بالایی را به سمت شمال باختری بر روی هم رانده اند. این آرایه گسلش راندگی، چین خوردگی های متمایل به سمت شمال شمال خاوری واحدهای کرتاسه بالایی را قطع کرده است. واحدهای میوسن به صورت دگرشیب واحدهای کرتاسه بالایی و ساختارهای موجود در آنها را پوشانده اند. سطح محوری چین های موجود در سنگ های میوسن به سمت جنوب جنوب باختری متمایل است. گسل های راندگی به سمت جنوب باختری و همچنین گسل های امتدادلغز راست گرد در منطقه به موازات گسل شمال تبریز رخنمون دارند. ساختارهای موجود در واحدهای کرتاسه بالایی با تمایل به سمت شمال در فاصله زمانی بین کرتاسه بالایی و میوسن ایجاد شده و توسط گسل شمال تبریز قطع شده اند. ویژگی های ساختاری واحدهای کرتاسه بالایی به عنوان شواهدی از وجود پوسته اقیانوسی باریک در زمان کرتاسه پسین در حوضه حاشیه ای تتیس جوان تداعی کننده جهت فرورانش احتمالی در این حوضه به سمت جنوب است.

گسل تبریز، از مهم ترین گسل های ایران است که در منطقه شمال باختر ایران و در آذربایجان مرکزی (ایران) قرار گرفته است. این گسل دارای پیشینه لرزه خیزی است و به لحاظ قرارگیری شهر تبریز با جمعیت حدود دو میلیون نفر در مجاورت آن یک عامل خطر لرزه ای مهم به شمار می آید. در این پژوهش با بررسی داده های لرزه ای دستگاهی، تحلیل تصاویر دورسنجی و داده های صحرایی در پهنه گسل تبریز، از حوالی شمال شهر میانه تا باختر شهر مرند، سه پاره عمده برای گسل شمال تبریز متمایز شده است. پتانسیل حرکتی گسل رابطه نزدیک با تنش زمین ساختی در محدوده آن گسل دارد و از این رو برای برآورد توان حرکتی گسل تبریز در پاره های مختلف آن، وضعیت تنش های زمین ساختی در هر پاره گسل به روش وارون مستقیم تحلیل شده است. بررسی نتایج به دست آمده دراین پژوهش نشان می دهدکه برای پاره میانی و جنوبی گسل تبریز مقدارFMP (Fault Movement Potential)  حدود  0.73تا0.67  است بنابراین نشانگر پتانسیل بالای این گسل برای فعالیت دوباره و ایجاد زمین لرزه های بزرگ و مخرب است که تاریخچه زمین لرزه های فشرده تاریخی این گسل نیز این مورد را تایید می کند. از این رو نتایج این پژوهش احتمال حرکت برای گسل شمال تبریز را 70 درصد برآورد می کند. ولی مقدار متغیرFMP  در پاره شمالی (بخش باختر و محدوده شهر مرند) گسل تبریز  0.37تا0.3  و از این رو این بخش دارای توان لرزه خیزی پایین تری نسبت به پاره های میانی و جنوبی استکه با تاریخچه لرزه خیزی محدود تر این بخش همخوانی دارد.

منطقه چشمه خوری به طور عمده پهنه ای است از گسل های موازی- نردبانی که در امتداد آنها کانی سازی از نوع فلزی و غیر فلزی صورت گرفته است. کنترل کننده های ساختاری به عنوان عاملی مهم در تشکیل عناصر ساختاری این منطقه نظیر دایک، گسل، درزه، چین و به ویژه رگه های معدنی به شمار می آیند. دایک ها در سه نوع گوه ای با راستای E-W، چین خورده با راستای NW-SE و حلقوی بوده که وضعیت هریک به نحوی در کنترل جنبش های ساختاری منطقه است. اعمال یک رژیم فشاری- برشی چپ بر ناحیه ای روی گسل های موجود، منجر به چرخش پادساعتگرد بلوک های آندزیتی در مقیاس بزرگ و شکل گیری ساختاری قفسه کتابی در کل محدوده گشته است. چرخش این بلوک ها افزون بر ایجاد فضای باز و در پی آن نفوذ محلول های گرمابی کانه دار و بروز دگرسانی های گسترده، سبب تشکیل پهنه های برشی راست بر در امتداد گسل ها شده که فاز کانی زایی در قالب رگه ای در کنترل درزه و شکستگی های فرعی این پهنه ها است. تشکیل رگه های معدنی تحت تاثیر پهنه های برشی راست بر ساختار قفسه کتابی در منطقه و بیان پیچیدگی ها و مولفه های پی در پی ساختاری یادشده تا رسیدن به مرحله نحوه جایگیری ماده معدنی، به ارائه مدلی آزمایشگاهی انجامید که تطابق مناسب نتایج حاصل از دیگر بررسی ها با مدل سازی را در پی داشت.

زمین لرزه یک پدیده غیرقابل انکار است که چنانچه در مناطق پر جمعیت رخ دهد خسارات زیادی را از نظر مالی و جانی به وجود می آورد. آسیب پذیری ساختمان ها در شهرها نه تنها تابع بزرگی و فاصله از کانون زمین لرزه بلکه ویژگی های فیزیکی خاک زیر ساختگاه است. در این پژوهش آبرفت که در بخشی از باختر تهران شامل مناطق 2، 5، 9، 10 و شمال منطقه 17، بین طول های جغرافیایی 23،51o  و´15، 51o و عرض های جغرافیایی 40، 35o و´50، 35o قرار گرفته و گستردگی حدود 100 کیلومتر مربع دارد، مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور ابتدا با برداشت های صحرایی در منطقه نسبت به شناسایی موقعیت دقیق تر گسل ها همراه با گردآوری و بررسی دوباره داده های موجود در آبرفت های تهران اقدام شده است. سپس داده های حدود 440 گمانه ژئوتکنیکی مربوط به بیش از 100 پروژه عمرانی مورد بازنگری قرار گرفت و با استفاده از نمودارهای رسوبی گمانه ها، منطقه مورد مطالعه به سه زون اصلی، درشت دانه، بینابینی و ریز دانه تقسیم شد. همچنین ویژگی های فیزیکی و مکانیکی نهشته های آبرفتی منطقه مورد مطالعه استخراج و سپس مبادرت به تهیه نقشه آنان شد. با ترکیب این داده ها منطقه مورد مطالعه از نظر تشدید دامنه امواج زمین لرزه به سه زون بدون تشدید، با شدت کم و با شدت بیشتر تقسیم شد. در بررسی های تکمیلی سطح آب های زیر سطحی و وضعیت ساختار زیر سطحی منطقه مورد ارزیابی قرار گرفته است. با در نظر گرفتن وضعیت دانه بندی و سطح آب زیرزمینی به نظر می رسد که منطقه مورد مطالعه فاقد استعداد روانگرایی است.

زمین لرزه ای با بزرگای گشتاوری 5.9 در مقیاس امواج محلی در ساعت 13:53:22 به وقت محلی روز ششم آذر ماه 1384 جزیره قشم و بخش های وسیعی از استان ساحلی هرمزگان را به لرزه درآورد. این زمین لرزه در اثر گسلشی معکوس با مولفه ناچیز راستالغز بوده است. زمین لرزه دیگری با بزرگای گشتاوری 5.5 در ساعت 20 به وقت محلی همان روز روی داد. نکته جالب این زمین لرزه این است که سازوکار محاسبه شده برای قوی ترین پس لرزه آن، که 6 ساعت پس از شوک اصلی اتفاق افتاده است، یک سازوکار راستالغز است که کاملا با ساختار معکوس شوک اصلی فرق می کند. در این نوشتار، با استفاده از حل مساله معکوس با مقادیر مرزی میدان جابه جایی سطحی زمین به دست آمده از مشاهدات تداخل سنجی راداری، پارامترهای گسلش این دو زمین لرزه برآورد شد. حل مساله معکوس فوق با به کارگیری الگوریتم ژنتیک انجام شد و نتایج نشان دهنده آن بود که زمین لرزه اول در اثر فعالیت بخش جنوبی گسل معکوس قشم به طول 7 کیلومتر بوده است که موجب فعال شدن گسلی راستالغز به موازات تاقدیس گورزین شده و زمین لرزه دوم را ایجاد کرده است. لغزش گسلش اول، 96 سانتی متر و لغزش گسلش دوم 9 سانتی متر برآورد می شود. همچنین بر اساس نتایج مدل سازی این نوشتار، بیشینه مقدار جابه جایی سطحی زمین ناشی از زمین لرزه اصلی، 6.7 سانتی متر در راستای باختر، .64 سانتی متر در راستای جنوب و 16.4 سانتی متر در راستای بالا بود و بیشینه مقدار جابه جایی سطحی زمین ناشی از بزرگ ترین پس لرزه این رویداد، 1.3 سانتی متر در راستای باختر، 1.6 سانتی متر در راستای جنوب و 1.4 سانتی متر در راستای پایین بود.

در این مطالعه به شناسایی سامانه های گسلی تنگه هرمز با استفاده از تلفیق نشانگرهای لرزه ای و شبکه های عصبی مصنوعی پرداخته شده است. گسل ها و شکستگی ها نقش مهمی در ایجاد منطقه هایی با تخلخل و تراوایی زیاد ایفا می کنند. همچنین آنها در مسیرهای مهاجرت سیال سنگ مخزن و پوش سنگ را قطع می کنند. در منطقه تنگه هرمز فعالیت های زمین ساختی شدید و زمین ساخت نمک منجر به تشکیل ساختارهای پیچیده شده است. بنابراین شناسایی دقیق گسل ها و منطقه های شکستگی و چگونگی گسترش آنها در افزایش تولید از تله های نفتی، اهمیت خاصی دارد. در شناسایی چگونگی گسترش و حرکت گسـل ها در منطقـه تنگه هرمز (بخش خاوری خلیج فارس) درون سازندهای میشان، آغاجاری و در زیر افق دگرشیبی قاعده گوری، روش مدل سازی ساختمانی (Image processing) و تجسم گرایی (visualization) تفسیر لرزه ای به کار گرفته شده است. در این روش بر پایه ترکیب نشانگرهای ورودی در سامانه شبکه عصبی مصنوعی و ایجاد نشانگرهای جدید، تصویر ساختمانی مناطق گسلی به دست آمده است. ابتدا مجموعه ای از نشانگرهای پیشرفته به منظور تلفیق نشانگرهای محاسبه شده در نقاط تفسیری گسلی و غیرگسلی، به عنوان ورودی به سامانه شبکه عصبی تحت نظر برای آموزش معرفی شده اند. در پایان مکعب گسلی به عنوان ابزار قوی اکتشافی برای شناسایی دقیق سامانه گسلی و تشخیص بهتر گسل ها و شکستگی ها، در مدل سازی کیفی منطقه به دست آمده است. همبستگی (correlation) بالای میان گسل ها در مکعب گسلی، در نتیجه به کارگیری نشانگرهای ترکیبی، امکان ردگیری (tracking) دقیق تر و معتبرتر گسترش گسل ها را فراهم می کند. در نتیجه این پژوهش، سه نوع سامانه گسلی در منطقه مورد مطالعه شناسایی شده اند که در نتیجه زمین ساخت کششی و فشارشی کوهزایی عمان یا حرکات زمین ساخت عمودی کوهزایی زاگرس و جریان نمک در طی رسوب گذاری به وجود آمده اند.

در این پژوهش تانسور ممان 23 زمین لرزه در منطقه البرز باختری و مجاور آن، با روش وارون سازی شکل موج در حوزه زمان تعیین شده است. در حاشیه جنوبی دریای خزر و در مجاورت گسل های خزر و البرز، سازوکارهای معکوس محاسبه شده، با در نظر گرفتن شیب به سوی جنوب این گسل ها، معرف راندگی های نسبتا کم شیب به سوی جنوب خواهند بود. همچنین این شواهد می تواند تایید دیگری بر غالب بودن مولفه فشاری در شمال البرز مرکزی باشد. در مجاورت منطقه زمین لرزه 31 خرداد 1369 رودبار ـ طارم، سازوکارهای محاسبه شده ترکیبی از سازوکارهای امتدادلغز بوده و حکایت از یک گستره گسلی پیچیده دارند. در منطقه تالش و در مجاورت گسل های ماسوله، سنگاور و بزقوش سازوکارهای حل شده غالبا امتدادلغز هستند که تاییدی بر وجود گستره امتدادلغز مهم در این منطقه است. تنها سازوکار حل شده در حاشیه جنوبی البرز باختری، با در نظر گرفتن امتداد قطعه باختری گسل شمال تهران به عنوان صفحه اصلی، معرف حرکت امتدادلغز چپگرد در این منطقه خواهد بود. دو سازوکار محاسبه شده در جنوب البرز باختری دارای مولفه غالب معکوس و سازوکاری مشابه با سازوکار زمین لرزه 2002 میلادی چنگوره ـ آوج دارند. 5 سازوکار حل شده در مجاورت گسل های کوشک نصرت و سلطانیه با در نظر گرفتن امتداد این گسل ها به عنوان صفحه اصلی، معرف حرکت امتدادلغز راستگرد در این منطقه هستند. ژرفای کانونی به دست آمده برای زمین لرزه های مورد مطالعه، میان 2 تا 20 کیلومتر بوده که نشان دهنده شکننده بودن تمام پوسته بالایی در این منطقه است.