علوم زمین
سال:1397 | دوره:27 | شماره:108 |تعداد مقالات:34

این مطالعه آنالیز رخساره ای و تعیین محیط نهشتی را از رسوبات نئوژن در شمال فروبار دزفول، در فرودیواره ی گسل پیشانی کوهستان زاگرس ارائه می دهد. رسوبات نئوژن در این ناحیه، شامل سازندهای میشان، آغاجاری و بختیاری می باشند، که با بیش از 5 کیلومتر، ضخیم ترین توالی حوضه پیش بومی زاگرس را به خود اختصاص داده اند. از آن جایی که این رسوبات هم زمان با کوهزایی اصلی زاگرس نهشته شده اند، تاریخچه ی رویدادهای دگرریختی منطقه را در خود ثبت کرده اند. در این مطالعه، نه رخساره ی سنگی بر اساس لیتولوژی، اندازه ی دانه، ساختمان های رسوبی و هندسه ی لایه ها شناسایی شدند که در سه مجموعه ی رخساره ای دسته بندی می شوند: الف) با غلبه ی گراول (Gm، Gp)، ب) با غلبه ی ماسه (Sh، St، Sp، Sr، Sm) و ج) با غلبه ی گل (Fm، Fl). علاوه بر این، دو ایکنوفاسیس دریایی اسکولایتوس و کروزیانا نیز در قاعده ی سازند آغاجاری مشاهده گردیدند. بنابر نتایج این مطالعه، قرارگیری رخساره ها بر روی یکدیگر نشان دهنده ی یک توالی کلی کم عمق شونده به سمت بالا در نهشته های پیش بومی نئوژن در فروبار دزفول است. این نهشته ها به ترتیب در محیط های دریای حاشیه ای (سازند میشان)، ساحل سیلیسی آواری (بخش پایینی سازند آغاجاری)، رودخانه ی مئاندری (بخش بالایی سازند آغاجاری) و در نهایت رودخانه ی گیسویی (سازند بختیاری) نهشته شده است. با توجه به ثابت بودن سطح جهانی آب دریاها در این دوره (حدود 13 تا 3 میلیون سال قبل)، تکامل محیط نهشتی در شمال فروبار دزفول توسط دگرریختی های تکتونیکی، شامل گسلش و چین خوردگی، کنترل شده است.

منطقه مورد مطالعه در شمال تا شمال غرب شهرستان رابر در استان کرمان قرار دارد و جزئی از کمربند ماگمایی ارومیه-دختر محسوب می شود. در این منطقه توده های نفوذی متعددی با ترکیب غالب دیوریت، گرانودیوریت و گرانیت در واحدهای آتشفشانی رخنمون دارد. سنگ-های مورد مطالعه بر اساس ویژگی های ژئوشیمیایی به دو گروه تقسیم بندی شده اند: 1) گرانیتوئیدهای آداکیتی که با میزان سیلیس (78/66-49/61 درصد وزنی)، Al2O3 (74/17 – 72/15 درصد وزنی)، Sr (ppm 602-374)، Sr/Y (53-34) و نسبت (La/Yb)N بین 88/16-35/8 و مقادیر اندک Y مشخص می شوند. 2) گرانیتوئیدهای کالک آلکالن که مهمترین خصوصیات آنها عبارتند از: میزان سیلیس (32/72-07/63 درصدوزنی)، نسبت های پایین Sr/Y (22/13-83/3)، مقادیر بالای Y ( ppm6/31-7/21) و Yb ( ppm26/3-29/2)، میزان Sr کمتر بین ppm 297-119 و نسبت 13/11-02/3 = (La/Yb)N پایین تر نسبت به گروه آداکیت ها با آنومالی منفی Eu [(Eu/Eu*)N= (ave. 0. 49)]. سنگ-های آداکیتی احتمالاً از پوسته زیرین مافیک (آمفیبولیت گارنت دار) همراه با گارنت + روتیل ± پلاژیوکلاز بعنوان فازهای باقیمانده در محل منبع در عمقی بیشتر از 50 کیلومتر تشکیل شده اند و گروه کالک آلکالن نیز احتمالاً در اعماق نزدیک تر به سطح زمین نسبت به آداکیت ها در پوسته میانی-زیرین با ترکیب سنگی غالب آمفیبولیت تشکیل شده اند. بررسی نسبت های ایزوتوپی اولیه (704871/0-705195/087Sr/ 86 Sr ( و تغییرات Nd ἑ از 44/1+ تا 19/3 + همراه با تغییرات سیلیس، نشان گر تأثیر آشکار آلایش پوسته ای در تکوین ماگمای سازنده این سنگ هاست.

در مطالعه حاضر رسوبات بارمین در سازند گرو در یال جنوب غربی تاقدیس کبیرکوه (برش قلعه دره) از نقطه نظر نانوفسیل های آهکی مورد بررسی قرار گرفت. در رسوبات تحت بررسی سه حادثه نانوفسیلی شاخص ثبت شد و بر اساس آن ها بیوزون NC5 و قسمتهای ابتدایی بیوزونNC6 و زیرزون های NC5c، NC5d و NC5e از زوناسیون روث (Roth, 1978) و بیوزون های CC5، CC6 و CC7 از زوناسیون سیسینگ (Sissingh, 1977) تشخیص داده شد. در محدوده تحت بررسی جنس و گونه های شاخص آب گرم از قبیل Cyclogelosphaera margerelii، Diazmatolithus lehmanii، Lithraphidites carniolensis، Micrantholithus spp.، Nannoconus spp.، Rhagodiscus asper و Watznaueria spp. به موازات جنس و گونه های شاخص آب سرد از قبیل Biscutum constans، Helenea chiastia و Zeugrhabdotus embergeri حضور دارند. درصد فراوانی گونه های آب گرم بیش از گونه های آب سرد بوده و روند معکوس در فراوانی آن ها دیده می شود. بر اساس فراوانی جنس و گونه های شاخص آب گرم و سرد، سه فاز گرم شدگی و دو فاز سردشدگی در محدوده مورد مطالعه قابل ثبت است که شامل حادثه گرم شدگی قسمتهای ابتدایی بارمین پیشین، سردشدگی بارمین پیشین، گرم شدگی بارمین میانی، سرد شدگی بارمین پسین و گرم شدگی مرز بارمین-آپتین می باشد. لازم به ذکر است که این مطالب با داده های ثبت شده از سایر نقاط دنیا در حوضه های تتیس (از جمله ایتالیا) و بورآل (از جمله شمال غرب آلمان و شمال شرق انگلستان) همخوانی دارد.

کوه های فراقون از نظر چینه شناسی کامل ترین توالی سازندهای دوران پالئوزوئیک زاگرس از اردوویسین پیشین تا پرمین را در خود جای داده است، همچنین از نظر ساختاری گسل زاگرس بلند بعنوان برجسته ترین ساختار منطقه حد جنوبی آن را مشخص کرده است. در این مطالعه برپایه انجام برداشت های ساختاری و رسم برش های ساختاری تحلیلی از الگوی تکامل ساختاری کوه های فراقون ارائه شده است. شواهد ساختاری و رسوبی نشان دهنده تشکیل گسل زاگرس بلند از سه قطعه باختری، مرکزی و خاوری با هندسه و سازوکار متفاوت می باشد. قطعه باختری و خاوری گسل زاگرس بلند با شیب به شمال، بوسیله گسل زاکین با شیب به جنوب به یکدیگر متصل می شوند و در جنوب گسل زاکین قطعه مرکزی گسل زاگرس بلند با شیب به شمال قرار دارد. عملکرد گسل زاکین و قطعه مرکزی گسل زاگرس بلند، رخنمون هسته تاقدیس فراقون شامل سازندهای پالئوزوئیک را در پی داشته است. شواهد چینه شناسی حاکی از اختلاف ضخامت قابل توجه سازند گورپی در دو بخش جنوب و شمال گسل زاگرس بلند و حضور بخشهای ضخیم کنگلومرایی در سازند گورپی در فرادیواره گسل که حاکی از یک محیط پر انرژی فروافتاده در بلوک شمالی گسل زاگرس بلند می باشد که بصورت معکوس در زمان کرتاسه پسین فعالیت یافته است. شواهد ارایه شده از هندسه و سازوکار گسل زاگرس بلند و چینهای همراه به ویژه چینهای با روند شما خاور-جنوب باختری نشان دهنده حاکمیت زمین ساخت فشارشی در زمانی پس از کرتاسه پسین در زاگرس شرقی است که در ادامه با ترافشارشی راستگرد همراه شده است.

با مطالعه ماسه سنگ ها (پتروگرافی، آنالیز مودال و آنالیز کانی های سنگین) و گل سنگ های (ژئوشیمی عناصر اصلی و فرعی) سازند جیرود (دونین فوقانی) خاستگاه این نهشته ها در البرز مرکزی (برش های ده صوفیان، دره مبارک آباد و دهکده جیرود) مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس مطلعات انجام گرفته و تلفیق آنها مخلوطی از سنگهای اسیدی-بازی و دگرگونی و چرخه مجدد یافته منشا نهشته های سازند جیرود بوده است که تحت تاثیر آب و هوای سرد و خشک تا نیمه خشک هوازده شده اند. از تلفیق نتایج آنالیز مودال و کانی های سنگین با مطالعات ژئوشیمیایی مختلف و از جمله نمودار روسر و کورش که لگاریتم K2O/Na2O در مقابل SiO2 و نمودارهای تابعی ورما و آرمسترانگ-آلترین، چنین بر می آید که سیلیسی آواری های سازند جیرود از منشاء برخوردی (کوهزایی های چرخه مجدد) و سنگ هایی اغلب اسیدی-حدواسط تا بازیک و حمل و نقل بر روی یک کراتون داخلی حاصل شده و در یک حاشیه غیر فعال نهشته شده اند. بررسی ها و مقایسه با کارهای مکلنان و همکاران نشان می دهد که نتایج ژئوشیمی در برش های مورد مطالعه، سازگاری بالایی با خصوصیات پوسته قاره ای بالایی قدیمی (OUC) دارد که به خصوص در جایگاه های زمین ساختی برخوردی شکل می گیرند.

البرز به عنوان یکی از ایالت های لرزه زمین ساختی مهم در ایران به دلیل استقرار کلان شهر تهران در بخش های جنوبی آن از نظر سوانح طبیعی، به خصوص زمین لرزه، دارای خطرپذیری بالایی است. اهمیت این ناحیه همچنین باعث توسعه ی شبکه ای نسبتاً متراکم از ایستگاههای GPS در اطراف آن شده است. در این مطالعه از داده های سازوکار کانونی زمین لرزه ها که از منابع مختلف به دست آمده اند، برای وارون سازی تانسور تنش در البرز مرکزی استفاده شده است. از سوی دیگر در این مطالعه درون یابی بردارهای سرعت GPS بر روی یک شبکه مستطیل شکل و مشتق گیری در مرکز هر سلول برای مطالعه ی آهنگ کرنش در این ناحیه مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این مطالعات نشان از تغییرات مکانی در محورهای اصلی تنش و آهنگ کرنش در قسمتهای مختلف البرز مرکزی داشت که بیانگر پیچیدگی های ژئودینامیکی منطقه ی مورد مطالعه است. در نهایت اختلاف زاویه ای بین راستاهای تنش بیشینه ی افقی و راستای فشارشی محورهای آهنگ کرنش در محل خوشه های زمین لرزه ها محاسبه شد. این مطالعه نشان داد که میزان افراز دگرشکلی در قسمتهای میانی البرز مرکزی، جایی که حرکات راستالغز بر روی گسلهای مشا و فیروزکوه مشاهده می شود، سهم بیشتری در فرایندهای جاری دگرشکلی البرز مرکزی بر عهده دارد. در عوض در شمال رشته کوه، جایی که حرکتهای عمدتاً شیب لغز بر روی راندگی خزر و گسل شمال البرز اتفاق می افتد، افراز دگرشکلی نقش کمرنگ تری را ایفا می کند.

منطقه مورد مطالعه در مجاورت روستای شربیت و در فاصله 28 کیلومتری شمال شرق اهر ) استان آذربایجان شرقی( واقع شده است. توده کوارتزمونزونیتی واقع در این منطقه میزبان تورمالین های گرمابی است که بر مبنای ویژگی های بافتی بصورت رگه ای، برشی، توده های کوارتز-تورمالینی و تورمالین های پرکننده فضای خالی مشاهده می شوند. بر اساس مطالعات سنگ نگاری و نتایج ریزکاو الکترونی (EPMA)، تورمالین ها از نوع دراویت-شورلیت (با تمایل بیشتر به سمت دراویت) بوده و در گروه قلیایی قرار می گیرند. ویژگی هایی مانند نسبت بالای Mg به Fe، منطقه بندی، مقدار F و تمایل به سمت بیرونی بردارهای تهی شدن از قلیایی و پروتون زدایی، نشانگر تشکیل تورمالین ها در شرایط گرمابی می باشند. روند عمومی عناصر نادر خاکی تورمالین ها با سنگ درونگیر مطابقت دارد، به طوریکه که در این نمونه ها نیز عناصر نادر خاکی سبک نسبت عناصر نادر خاکی سنگین غنی شدگی نشان می دهند. این الگو بیانگر کنترل این عناصر توسط سنگ میزبان بوده و نشان می دهد که سیال گرمابی غنی از بُر نقش نسبتاَ کم تری داشته است.

در پژوهش کنونی استراکدهای سازند آب دراز در برش چهچهه مطالعه و بررسی شده اند. ضخامت سازند آب دراز در این برش 385 متر و متشکل از شیل و مارن همراه با 3 افق سنگ آهک گل سفیدی است. این مطالعات، منجر به شناسایی 16 جنس و 51 گونه از استراکدها شده که بر مبنای گونه های شناسایی شده 4 زون زیستی تعیین شد. طبق بایوزون های استراکدی شناسایی شده و انطباق با نانوفسیل های آهکی در این برش، سن سازند، سانتونین پسین تا ابتدای کامپانین پسین تعیین گردید. حضور گونه های شاخص آب گرم و عدم حضور گونه های شاخص آب سرد پیشنهاد دهنده گرمای سطح آب در این منطقه است. همچنین بر مبنای حضور گونه های شاخص استراکد تغییر عمق و سطوح بالای اکسیژن پیشنهاد می شود.

سازند بادامو به سن ژوراسیک میانی-بالایی (توارسینپسین-باژوسین پیشین) به عنوان سومین سازند از گروه شمشک در ایران مرکزی محسوب می شود که جهت مطالعات رخساره ای و محیط رسوبگذاری، برش بلبلوئیه در جنوب شرق کرمان با ضخامت 144 متر انتخاب و نمونه برداری شده است. آنالیز رخساره های سازند بادامو سبب شناسایی 16 لیتوفاسیس شده است که در چهار مجموعه کربناته، آواری، هترولیتیکی کربناته-آواری و سنگ آهن اوولیتی دسته بندی می شوند. مهمترین رخساره سازند بادامو در برش مورد مطالعه شامل رخساره کالک آرنایت اوولیتی (La) است که بر اساس مشخصات بافت و ساخت رسوبی به شش رخساره سنگی (Lah، Lal، Lap، Lam، Lar و Lat) تقسیم شده است. حضور میکروفاسیس گرینستونی با اووئیدهای جورشده همراه با ساختهایی از قبیل طبقات مورب با الگوی جهت جریان بایمدال و بایپولار، طبقات مورب پشته ای و مورب درهم، سطوح دوباره فعال شده، ریپل مارکهای موجی، آثار باران بیانگر رسوبگذاری در محیط کم عمق ساحلی است. ویژگیهای بافت و ساخت رسوبی از قبیل مچوریتی بافتی و ترکیبی بالا همراه با طبقات فلاسر در رخساره های همراه (رخساره های ماسه سنگی و هترولیتیکی) نیز گواهی بر این مدعاست. گسترش جانبی و عمودی رخساره های شناسایی شده نشان می دهد که نهشته های سازند بادامو اغلب در زیر محیط حاشیه ساحلی و در چهارچوب مدل ساحل و پشته های ساحلی تشکیل شده اند.

منطقه شمال خاور ایران در ایالت لرزه زمین ساختی کپه داغ قرار دارد که بخشی از کمربند کوهزایی آلپ هیمالیا است. این منطقه در 20 سال اخیر میزبان زمین لرزه های زیادی بوده است؛ لذا می توان با بررسی زمین لرزه های منطقه و مکان یابی بهینه زمین لرزه های رخ داده، مطالعات لرزه خیزی را به درستی انجام داد. برای دست یابی به دقت مناسب در مکان یابی زمین لرزه ها ساختار سرعتی نقش کلیدی دارد. با توجه به کم ژرفا بودن زمین لرزه های منطقه می توان ساختار بالایی را تعیین کرد؛ لذا در این مطالعه با استفاده از داده های ثبت شده در شبکه های لرزه نگاری مشهد و قوچان ساختار سرعتی تعیین می شود. ابتدا به منظور مطالعه ساختار سرعتی پوسته، نسبت سرعت امواج لرزه ای Vp/Vs به دو روش Wadati و اختلاف زمان رسید برابر 72/1 تعیین و سپس با اعمال فیلترهای مختلف و انتخاب تعدادی زمین لرزه مدل سرعتی یک بعدی تعیین شد. نتایج به دست آمده حاکی از وجود دو ناپیوستگی در ژرفاهای 4 و14 کیلومتر است. همچنین سرعت امواج تراکمی در لایه اول 9/5 کیلومتر بر ثانیه و لایه دوم 17/6 کیلومتر بر ثانیه تعیین شد. در مرحله بعد این مدل یک بعدی به عنوان مدل اولیه برای تعیین ساختار سرعتی سه بعدی به کار رفت. به منظور این مطالعه از کد لوتوس استفاده شد. نتایج، حاکی از تغییرات بارز سرعتی در مجاورت شهر مشهد است. نواحی پرسرعت در دو طرف شهر مشهد دیده می شود که ناشی از آبرفت انباشته شده مابین گسل های کشف رود و بینالود است. در ناحیه شمالی مشهد تغییرات سرعتی کم مشاهده می شود که ناشی از گسل توس است. در بخشی از جنوب مشهد یک ناپیوستگی بارز سرعتی دیده می شود. این تغییر سرعت در ژرفای چهار کیلومتر مشاهده می شود؛ اما در ژرفای 8 کیلومتر دیده نمی شود. احتمالاً این تغییرات سرعتی ناشی از انباشت رسوبات آبرفتی در منطقه است که روی سنگ بستر با ضخامت متفاوت قرار دارد. همچنین با توجه به نتایج توموگرافی، ناحیه منطبق بر سیستم گسلی شاندیز نسبت به طرفین خود سرعت کمتری نشان می دهد.

منطقه نامق در شمال خاوری کاشمر، استان خراسان رضوی، و در مرکز کمربند ماگمایی خواف-کاشمر-بردسکن واقع شده است. زمین-شناسی منطقه پوشیده از سنگهای آتشفشانی ائوسن با ترکیب آندزیت تا ریولیت است که مورد نفوذ توده های نیمه عمیق با ترکیب مونزونیت، مونزودیوریت و دیوریت قرار گرفته اند. دگرسانی وسیعی کلیه واحدها را تحت تاثیر قرار داده است و شامل سیلیسی-سرسیتیک، آرژیلیک متوسط و پروپلیتیک می باشد. کانی سازی به شکل رگچه ای و افشان تشکیل شده و شامل کانیهای اولیه کالکوپیریت، پیریت، مگنتیت و طلا و کانیهای ثانویه گوتیت، هماتیت، مالاکیت و آزوریت است. آنومالی بالای مس تا بیش از یک درصد و طلا تا 12 گرم در تن در دگرسانی سیلیسی-سرسیتیک شدید دیده می شود. برمبنای مطالعه سیالات درگیر، دمای تشکیل کانی سازی بین 404 تا 551 درجه سانتیگراد بوده و از محلولی محتوی نمکهای NaCl و CaCl2 با درجه شوری بین 15 تا 23 درصد وزنی بوجود آمده است. کاهش دما و غلظت HCl در حین پدیده جوشش و کاهش دما بر اثر اختلاط سیال ماگمایی و متئوریتی مهمترین عامل تشکیل کانی سازی بوده است. شواهد موقعیت تکتونیکی، سنگ شناسی، گسترش و نوع دگرسانی ها، شکل و رخنمون کم کانی سازی و نوع کانه ها، آنومالی های ژئوشیمیایی، نوع سیالات درگیر و دما و شوری آنها نشان می دهد که کانی سازی منطقه نامق احتمالا بخش فوقانی یک کانسار مس-طلا پورفیری است. موقعیت تکتونیکی و شواهد ماگمایی-کانی سازی کمربند خواف-کاشمر-بردسکن می تواند آن را به یک ایالت متالوژنی مهم ذخایر پورفیری ایران تبدیل کند که نیاز به اکتشاف تفصیلی در آینده دارد.

سازند جهرم متشکل از سنگ های آهکی ضخیم لایه خاکستری رنگ و توده ای است که عمدتاً دارای فسیل روزن بران هستند. در این تحقیق دو برش چینه شناسی سالدوران و دشت زری انتخاب شد که ضخامت آنها به ترتیب 200 و 5/176 متر است. این برش های چینه شناسی در باختر شهرکرد (زاگرس مرتفع) واقع هستند. مرز زیرین سازند جهرم در برش سالدوران با سازند پابده گسلی و مرز بالایی آن نیز توسط گسل قطع شده است و در کنار سازند گورپی قرار دارد. مرز زیرین سازند جهرم در برش دشت زری به طور ناپیوسته روی سازند گورپی قرار دارد و رأس آن با ناپیوستگی همشیب در زیر سازند پابده واقع است. بر اساس مشاهدات میکروسکوپی و محتویات فسیلی، 8 رخساره در چهار کمربند رخساره ای شناسایی شده است. این رخساره ها که از ناحیه جزرومدی تا ناحیه عمیق حوضه در محیط رمپ کربناته گسترش دارند؛ شامل: 1) مادستون، 2) وکستون/ پکستون رافیدیونیتا پلی مورفینا، 3) وکستون روزن بران بدون منفذ-منفذدار، 4) پکستون جلبک قرمز، 5) وکستون روزن بران منفذدار بزرگ، 6) وکستون روزن بران پلانکتون-جبک قرمز، 7) وکستون روزن بران بدون منفذ کوچک-پلانکتون و 8) مادستون روزن بران پلانکتون هستند. از میان 8 رخساره شناسایی شده، فقط 2 رخساره در هر دو برش مشترک نیستند که شامل: 1) وکستون روزن بران منفذدار کوچک-پلانکتون و2) وکستون روزن بران پلانکتون– جلبک قرمز هستند. سن سازند جهرم بر اساس مجموعه روزن بران به ائوسن پیشین و میانی نسبت داده شده است.

در یک دهه گذشته مطالعات مختلف ژئوفیزیکی، زمین شناسی و مهندسی مخزن بر روی سازند قم در میدان یورتشا باهدف تزریق و ذخیره سازی گاز انجام گرفته است. کیفیت ماتریکس سازند قم در این میدان در سطح پایینی از لحاظ تخلخل و تراوایی قرار دارد، لذا نقش شکستگی ها در افزایش تراوایی و بهبود کیفیت مخزنی بسیار مهم است. در این مقاله الگوهای تراکمی و امتدادی شکستگی های سازند قم به عنوان مخزن و سازند قرمز فوقانی که نقش پوش سنگ را دارد در تاقدیس یورتشا و تاقدیس های مجاور آن (دوازده امام و مره) با استفاده از اطلاعات سطحی و داده های زیرسطحی موردبررسی و مقایسه قرارگرفته است. به منظور دستیابی به این هدف در این مطالعه از روش های برداشت صحرایی، سنجش ازدور و آنالیز لاگ های تصویری استفاده شده است. در مطالعات زیرسطحی و تفسیر لاگ های تصویری FMS و EMI مشخص گردید که شکستگی ها علاوه بر روند شمال غرب-جنوب شرق دارای یک روند فرعی شمال شرق-جنوب غرب هستند. نمودار تصویری FMS چاه شماره 2، سه دسته شکستگی زیرسطحی با امتدادهای N55E، N65E و N15W و نمودار EMI چاه شماره 4 دو امتداد غالب N10E وS45E را نشان می دهد. مجموع شکستگی های برداشت شده در برون زد تاقدیس های سطحی مره و دوازده امام 1852 شکستگی را شامل می شود که با توجه به نمودارهای گل سرخی به دست آمده از آنالیز این شکستگی ها، چهار دسته شکستگی با روندهای N10E، S45E، N80E و N45E شناسایی شده اند.

در این مطالعه، برای نخستین بار سازند روته در غرب زنجان (برش آق بلاغ) از دیدگاه چینه شناسی و تاریخچه رسوبگذاری ارزیابی شده است. این نهشته ها به ضخامت 102 متر از سنگ آهک، سنگ آهک دولومیتی و به میزان کمتر شیل های آهکی نازک لایه تشکیل شده است. این توالی رسوبی با یک ناپیوستگی هم شیب بر روی ماسه سنگ های کوارتزی سازند دورود قرار گرفته و در بالا توسط افق لاتریتی-بوکسیتی به سنگ آهک های ورمیکوله دار سازند الیکا ختم می شود. اجزاء اصلی تشکیل دهنده سازند روته شامل انواع مختلف جلبک ها، فرامینیفرهای بنتیک کوچک و به میزان کمتر قطعات خارپوست و براکیوپود می باشد. بر مبنای مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی تعداد 8 رخساره رسوبی در سازند روته شناسایی شده است. این رخساره ها با توجه به انواع ذرات، بافت و محتوای فسیلی بیانگر یک محیط دریایی کم عمق در زمان رسوبگذاری سازند روته در حاشیه جنوبی غیر فعال پالئوتتیس می باشند. نبود رسوبات دوباره نهشته شده نظیر توربیدایت ها، وجود میکرایت در اکثر رخساره ها، نبود رخساره های ریفی و تغییرات تدریجی رخساره ها نشان می دهد که نهشته های کربناته سازند روته به احتمال قوی در یک پلت فرم کربناته از نوع رمپ تشکیل شده است. به دلیل فراوانی و تنوع انواع مختلف جلبک ها و فرامینیفرهای بنتیک، سازند روته را می توان یک سیستم رمپ کربناته با فراوانی جلبک و فرامینیفر بنتیک نامید. مشاهدات صحرایی، آنالیز رخساره ها و مطالعات چینه نگاری سکانسی منجر به شناسایی یک سکانس رسوبی رده سوم در سازند روته شده است. سکانس رسوبی توسط مرزهای سکانسی نوع 1 از ماسه سنگ های کوارتزی سازند دورود در پایین و افق لاتریتی-بوکسیتی بین سازندهای روته و الیکا تفکیک می شود.

تخمین عمق و ضخامت توده های معدنی یکی از مهمترین اهداف در اکتشافات است، از این رو روش های متعددی در این سال های اخیر پیشنهاد شده است در این مقاله با استفاده از تبدیل هیلبرت دوبعدی، عمق و ضخامت بی هنجاری های سه بعدی مدل صفحه نازک محاسبه شده است. تبدیل فوریه-هیلبرت نقش مهمی در سیگنال تحلیلی ایفا می کند، از آنجا که تابع میدان کل بی هنجاری های مغناطیسی خواص لازم سیگنال تحلیلی را دارد، ازاین تابع میتوان در تفسیر داده های شبکه بندی شده بر حسب منشاءهای سه بعدی استفاده کرد. تبدیل فوریه-هیلبرت دامنه تابع را تغییر نمی دهد در این مقاله از تبدیل هیلبرت و سیگنال تحلیلی سه بعدی برای محاسبه عمق و ضخامت یک صفحه نازک سه بعدی مدلسازی شده توسط روش تالوانی برای داده های بدون نوفه و نوفه دار استفاده شده است. نتایج نشان میدهد برای داده های بدون نوفه، تبدیل هیلبرت برای تخمین عمق مدل مورد نظر خطای کمتر از 3 درصد و برای داده های نوفه دار برای سطح نوفه 15 درصد، خطای نزدیک به 8 درصد دارد. همچنین روش پیشنهادی بر روی داده های میدانی، معدن سنگ آهن خیرآباد، 5کیلومتری شمال شرقی معدن گل گهر در شهرستان سیرجان مورد بررسی واقع شده است که نتایج بدست آمده با مقایسه با روش اویلر و گزارش حفاری منطقه مورد مطالعه مطابقت دارد، که استفاده از تبدیل هیلبرت برای تعیین عمق بی هنجاری های میدانی مورد تایید قرار می گیرد.

کانسار طلای سه بندون در بخش شمالی زون ایران مرکزی، در 40 کیلومتری شمال بردسکن واقع است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی-رسوبی کرتاسه شامل تراکیت تراکی آندزیت، آندزی بازالت، توف و شیل کربناته میباشند که بعد از ائوسن، توسط نفوذی های نیمه عمیق با ترکیب سینیت – کوارتز سینیت و دایکهای دیابازی قطع شده اند. اصلی ترین ساخت و بافتهای کانسنگ های طلادار، رگه-رگچه ای (استوک ورک) و برشی است که با کوارتز و کانی های سولفیدی پر شده اند. کانی شناسی کانسنگ ساده بوده و شامل پیریت، اسفالریت، کالکوپیریت، بورنیت، گالن، آرسنوپیریت، طلا، کالکوسیت، کوولیت و اکسیدهای آهن می باشد. طلا در اندازه های کوچکتر از 60 میکرون، به صورت میانبار در پیریت و کالکوپیریت، در مرز کانه های سولفیدی و نیز به صورت آزاد در کوارتز مشاهده شده است. مطالعات میانبارهای سیال بر روی کوارتزهای کانسنگ های طلادار، نشانگر آن است که میانبارهای اولیه بیشتر دو فازه (مایع +گاز) هستند. دمای همگون شدگی سیالات کانه ساز در بازه 165 تا 254 درجه سانتیگراد و شوری آنها از 9/0 تا 8/7 درصد وزنی معادل NaCl اندازه گیری شده است. مقایسه ویژگی های مطالعه شده در کانسار سه بندون با ویژگی های شاخص کانسارهای طلا، نشان می دهد که این کانسار به لحاظ ویژگی های زمین-شناختی و کانی سازی از جمله جنس سنگ میزبان، دگرسانی های همراه، ژئوشیمی و پاراژنز عنصری، ساخت، بافت و پاراژنز کانی شناسی و میانبارهای سیال بیشترین شباهت را با ذخایر اپی ترمال سولفیداسیون پایین تا حد واسط نشان می دهد.

برش تحت الارضی پرمو تریاس در چاه لاوان 3 از میدان گازی لاوان با 85 متر ضخامت شامل توالی هایی از سنگ آهک دولومیتی و دولواستون آهکی همراه با انیدریت برای بخش بالایی سازند دالان و 154 متر ضخامت شامل دولواستون و دولواستون آهکی با میان لایه هایی از انیدریت برای سازند کنگان می باشد. در این مطالعه 116 گونه متعلق به 55 جنس از روزنداران شناسایی شد که به زیست زون های Charliella altineri-Paraglobivalvulina mira-Dagmarita chanackchiensis Assemblage zone به سن جلفین (Dzhulfian) و Claraia aurita-Spirorbis phlyctaena Assemblage zone به سن آنیزین (Anisian) تقسیم شدند. در این مطالعه 9 میکروفاسیس اصلی برای بخش بالایی سازند دالان و 13 میکروفاسیس اصلی برای سازند کنگان با زیر محیط های سابخا، پهنه کشندی، لاگون، پشته های زیر دریایی و دریای باز که در یک پلاتفرم کربناته دریایی کم عمق بصورت رمپ هموکلینال نهشته شده اند، شناسایی گردید که بر پایه تغییرات رخساره ها و الگوی برانباشت عمودی، پیش نشینی و پس نشینی رسوبات و همچنین هم ارزی با پرتو گاما به دو سکانس رسوبی رده سوم برای بخش بالایی سازند دالان و دو سکانس رسوبی رده سوم برای سازند کنگان شامل بردو دسته رسوبی TST و HST قابل تقسیم است و میتوان آن را در مقیاس جهانی با بخش بالایی سوپرسکانس آبساروکا قابل قیاس دانست.

مدل های چند فرکتالی به عنوان ابزارهایی موثر برای تفکیک واحدهای زمین شناسی و نواحی کانه زایی از زمینه در سال های اخیر استفاده شده است. در این مطالعه، مدل فرکتالی عیار-فاصله از ساختارهای گسلی اصلی (C-DMF) ارایه و توزیع معادن آهن شناخته شده در منطقه بافق برای یافتن سیمای کانه زایی آهن با توجه به فاصله از گسل های پی سنگی، گسل های سطحی و درزه های اصلی بر اساس اطلاعات دورسنجی، ژئوفیزیک هوابردی و پیمایش های صحرایی طبقه بندی شد. طبقه-بندی کانه زایی آهن بر اساس مدل C-DMF در دو برگه زمین شناسی 1: 100، 000 بهاباد و اسفوردی نشان می دهد که کانه زایی اصلی آهن ارتباط قوی با فاصله از گسل های پی سنگی و اصلی دارد. بر این اساس فاصله کانه زایی آهن در حد آستانه عیاری میان 55% تا 60% در این منطقه کمتر از یک کیلومترنسبت به گسل های پی-سنگی است. درحالی که چنین فاصله ای برای درزه های اصلی در همین حد آستانه عیاری در حد فاصل میان 1778 تا2344 متر و برای گسل های زمین شناسی 1: 100، 000 برگه های بهاباد و اسفوردی، در دو حد آستانه عیاری میان 43 % تا 60% در حد فاصل میان 3162 تا 4365 متر می باشد. بنابراین این موضوع، نشان-دهنده یک ارتباط مثبت بین کانه زایی آهن و گسل های پی سنگی می باشد. به بیان دیگر شواهد همجواری کانه زایی پر عیارآهن پرکامبرین با گسل های پی سنگی، دال بر رویدادهای تکتونیکی همزمان با کافت است. در انتها لازم به ذکر است که مدل فرکتالی C-DMF ارائه شده در این تحقیق، می تواند کلیدی برای اکتشاف ذخایر معدنی ماگمایی و هیدروترمال باشد.

سنگ های پیروکلاستی منطقه بادام (شرق مهاباد، استان آذربایجان غربی)، در منتهی الیه بخش شمالی پهنه سنندج-سیرجان قرار دارند. مطالعات پتروگرافی حاکی از آنست که آنها دارای ترکیب بازانیتی و بافت پورفیری و میکرولیتی پورفیری هستند. در این سنگ ها، الیوین و کلینو پیروکسن به صورت فنوکریست و و نفلین و کلینوپیروکسن ریز بلور یافت می شوند. فضای بین بلورهای مختلف را کانی های اوپک و شیشه پر کرده است. ویژگی های ژئوشیمیایی نظیر غنی شدگی از LILE، محتوی بالای LREE، آنومالی منفی عناصر Nb، Ta، Y، آنومالی مثبت Ba، Pb و Th و نیز غنی شدگی از Th/Yb، همگی گویای انست که این سنگ ها منشاء گوشته ای داشته و از مذاب ها یا سیالات/مذاب ناشی از پوسته اقیانوسی فرورانده و متاسوماتیزه متأثر شده اند. همانطورکه اشاره شد، این ویژگی ها ناشی از خصوصیات به ارث رسیده از ناحیه منشاء هستند و نه درجات بالای آلایش پوسته ای. بازانیت های منطقه مورد بررسی با توجه به نسبت های MREE و HREE ها حاصل ذوب بخشی 1 درصدی یک منبع گارنت لرزولیتی در اعماق بیش از 85 کیلومتر (محدوده پایداری گارنت) می باشند. علت رخداد ماگماتیسم در منطقه مشخص نیست اما فرضیات پیشین چون لایه لایه شدن لیتوسفر و یا شکست ورقه فرورنده با توجه به ضخامت پوسته در منطقه مورد مطالعه کاربرد ندارد. سه فرض کلی درارتباط با عامل وقوع ذوب بخشی در منطقه مطرح شده است: 1) شکسته شدن فازهای آبدار در اثر افزایش عمق، 2) تغییر و آشفتگی محلی در جریان های همرفتی، 3) فرورانش و آبزدایی حاشیه غیر فعال صفحه عربی.

مجموعه اولترامافیک-مافیک ده شیخ به عنوان بخشی از کمربند آمیزه افیولیتی اسفندقه-فاریاب، از دید ذخایر اقتصادی کرومیتیت با اهمیت است؛ ولی به علت پیچیدگی ساختاری، چگونگی جایگیری کانسارهای کرومیتیت و همچنین ارتباط آن با ساختارهای منطقه مشخص نیست. توده اولترامافیک ده شیخ از هارزبورژیت، دونیت، کرومیتیت، پیروکسنیت و لرزولیت تشکیل شده است. کرومیتیت ها بیشتر در بخش مرکزی این توده در معادن فعال بزرگ، کنار و اژدری در سنگ میزبان دونیتی قرار دارند. طبق نتایج به دست آمده، این توده تحت تأثیر سه نسل دگرشکلی D1 تا D3 قرار گرفته است. دگرشکلی تراکششی دما بالای D1 با تزریق دایک های پیروکسنیتی Di1، تشکیل پهنه برشی شکل پذیر راستالغز راست گرد با مؤلفه عادی Dsz1 و گسترش چین های بی ریشه F1در توالی های دونیت-کرومیتیت مشخص می شود. این شواهد می تواند نشانگر بالاآمدگی توده اولترامافیک ده شیخ در گوشته بالایی تحت تأثیر دگرشکلی D1 باشد. دگرشکلی ترافشارش راست گرد D2 با تشکیل گسل های مزدوج راستالغز راست گرد با مؤلفه وارون F1b و رانده F1aو همچنین رگه های منیزیت V1 متمایز می شود. ساختارهای D2 هنگام جایگزینی مجموعه اولترامافیک-مافیک ده شیخ تحت تأثیر پهنه گسلش وارون با مؤلفه راستالغز راست گرد زاگرس در کمربند آمیزه افیولیتی اسفندقه-فاریاب گسترش یافته اند. در پایان، دگرشکلی D3با تشکیل پهنه گسل های مزدوج راستالغز راست گرد با مؤلفه عادی F2a و عادی F2b به همراه گسترش رگه های منیزیت V2 تحت تأثیر یک رژیم تراکشش منطقه ای در پهنه گسلی زاگرس متمایز می شود. چین های F1 و گسل های F1a و F2a, b نقش کنترل کننده ساختاری مهمی در دگرشکلی و جایگزینی کانسارهای کرومیتیت منطقه داشته اند.

گسل عطاری گسلی مورب لغز است که طول نقشه برداری شده آن در حدود 20 کیلومتر و ادامه شمال خاوری و جنوب باختری آن پوشیده است. با این حال در شمال کویر چاه جام گسلی شکل گرفته است که می توان آن را ادامه شمال خاوری گسل عطاری دانست. بررسی تصاویر ماهواره ای نشان می دهد که سامانه گسلی میامی به طرف جنوب باختر تا شمال کویر چاه جام تداوم دارد. بنابراین می توان پیشنهاد کرد که این سامانه در شمال کویر چاه جام به گسل عطاری می پیوندد و با احتساب قسمت های از گسل که پوشیده ترسیم شده اند؛ درازای گسل عطاری به حدود 127 کیلومتر می رسد. در شمال باختر گسل عطاری هم گسل پیغمبران وجود دارد که بیشنیه جابه جایی روی آن تا حدود 4 کیلومتر گزارش شده است. گسل پیغمبران به طرف باختر به گسل سمنان متصل می شود. از این رو با وجود اینکه گسل عطاری جابه جایی زیادی نداشته و به طور عمده سنگ های آتشفشانی ائوسن را بریده است؛ لیکن از پیوند این گسل با گسل های پیغمبران، سمنان و سامانه گسلی میامی یک سامانه گسلی بزرگ تر شکل می گیرد که می توانسته است به عنوان مرز بین ایران مرکزی و البرز عمل کند. همچنین با توجه به اینکه گسل عطاری در جنوب خاوری البرز مرکزی و با شیب زیاد (° 75-60) رو به جنوب-جنوب خاور قرار گرفته است؛ به نظر می رسد که گل ساخت مثبت که عموماً یک چهارچوب کلی برای البرز مرکزی در نظر گرفته می شود؛ در این قسمت از البرز شکل نگرفته است. مطالعات همچنین نشان می دهند که یک جنبش چپ بُر به دنبال حرکت رو به باختر خزر جنوبی در سنوزوسیک پسین روی گسل عطاری پدیدار شده است.

آمفیبول های موجود در هورنبلند-گابروهای الیوین دار در شمال باختری سلماس در بافت های متعددی همچون اویکوکریست و بین بلوری در زمینه سنگ، بیرونی ترین قسمت حاشیه های واکنشی اطراف الیوین و در حاشیه و محل رخ های کلینوپیروکسن ها تشکیل شده اند. بر اساس مطالعات بافتی و سنگ نگاری، این کانی ها در مراحل تأخیری تر نسبت به دیگر کانی های موجود در هورنبلند-گابروهای الیوین دار شمال باختری سلماس تشکیل شده اند. بررسی ترکیب عناصر نادر خاکی و کمیاب آمفیبول های مورد مطالعه در دو بافت مجزا برای آمفیبول های موجود در متن سنگ و بین بلوری (گروه اول) و آمفیبول های تشکیل شده در حاشیه و محل رخ های کلینوپیروکسن (گروه دوم) بیانگر تشکیل این کانی از تبلور مذاب/سیال بین بلوری و یا برهم کنش این مذاب/سیال با کانی های تشکیل شده در مراحل اولیه همچون کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز است. از اینرو با توجه به داده های موجود (روابط بافتی، مجموعه کانیایی و نیز ترکیب عناصر کمیاب آمفیبول ها)، هورنبلند-گابروهای الیوین دار شمال باختری سلماس در طی دو مرحله تشکیل شده اند. مرحله اول شامل تبلور تفریقی و تشکیل کانی های الیوین، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز بوده و مرحله دوم شامل تأثیر مذاب باقیمانده غنی از آب بر روی کانی های متبلور شده در مرحله قبل بویژه کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز و تبلور آمفیبول است.

کانه زایی روی-سرب تیپ رسوبی-بروندمی آب باغ در جنوب خاوری ترین بخش کمربند فلززایی ملایر-اصفهان، در توالی رسوبی آواری-کربناته ژوراسیک بالایی-کرتاسه زیرین و کربناته کرتاسه زیرین در دو افق کانه زایی با جایگاه چینه ای متفاوت تشکیل شده است. افق 1 کانه زایی روی-سرب با سنگ میزبان شیل و سیلتستون سیاه حاوی مواد آلی با سن ژوراسیک بالایی-کرتاسه زیرین به شکل گوه ای کشیده و افق 2 کانه زایی سرب و روی، با سنگ میزبان آهکی به سن کرتاسه زیرین به صورت هم روند با سنگ میزبان و به شکل عدسی تشکیل شده است. گسل های همزمان با رسوب گذاری، حوضه های نیمه گرابنی و محیط های احیایی حاصل از فعالیت این گسل ها در تشکیل کانسار روی و سرب تیپ رسوبی-بروندمی آب باغ و ته نشست سولفید ها نقش اساسی داشته اند. جریانات واریزه ای و برش های همزمان با رسوب گذاری در سنگ میزبان کانه زایی و تغییر ضخامت واحدهای چینه ای در امتداد گسل همزمان با رسوب گذاری در کانسار آب باغ نشان دهنده گسلش نرمال در زمان رسوب گذاری و تشکیل حوضه های نیمه گرابنی در محل کانسار است. تشکیل ساختارهای نیمه گرابنی، یکی از عوامل اصلی کنترل کننده شرایط اکسایش-کاهشی محیط تشکیل کانسار است که موجب ایجاد بسترهای عمیق تر درون حوضه شده و شرایط بدون اکسیژن درون این نیمه گرابن ها را گسترش و توسعه می دهد. بررسی ژئوشیمی عناصر کمیاب و نادر خاکی سنگ میزبان، اندازه پیریت های فرمبوییدال و حضور مواد آلی در سنگ میزبان افق های کانه دار کانسار آب باغ، بیانگر شرایط Anoxic و Euxinic در این حوضه است که عمق زیاد حاصل از گسل های نرمال همزمان با رسوب گذاری و فعالیت های باکتریایی ایجاد شده است. مقایسه شواهد گسل نرمال همزمان با رسوب گذاری و همچنین محیط ته نشست احیایی کانسار آب باغ با سایر کانسارهای تیپ رسوبی-بروندمی ایران حاکی از شباهت محیط تشکیل کانسار آب باغ با این کانسارهاست.

دشت قره ضیاءالدین در شمال غرب ایران در استان آذربایجان غربی واقع شده است. هدف این مطالعه بررسی عوامل و فرایندهای موثر بر کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی دشت قره ضیاءالدین می باشد. برای این منظور 20 نمونه از آب زیرزمینی با توزیع مناسب در آبان ماه سال 1395 جمع آوری شد و غلظت یون های اصلی و نیترات و سیلیس آن ها در آزمایشگاه اندازه گیری گردید. همچنین مقادیر اسیدیته و هدایت الکتریکی نمونه ها در صحرا اندازه گیری شدند. در این مطالعه از نمودارهای ترکیبی و هیدروشیمیایی مختلف، شاخص کلروآلکالین، شاخص اشباعیت و مدل سازی معکوس به منظور دستیابی به هدف مورد اشاره استفاده گردید. نتایج حاصل از نمودارهای ترکیبی نشان می دهد که نفوذ آب شور برگشتی از کشاورزی، تعویض کاتیونی، هوازدگی و انحلال سنگ ها و کانی ها به ویژه کربنات-ها، سیلیکات ها، ژیپس و هالیت و فرایند تبخیر از عوامل موثر بر کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی منطقه می باشند. شاخص های کلروآلکالین محاسبه شده بیان می کنندکه در تمام نمونه های آب این شاخص ها منفی می باشند که نشان گر وقوع تعویض یونی معکوس است. نمونه های آب نسبت به کانی های کربناته وکوارتز حالت فوق اشباع دارند در حالی که نسبت به کانی های سولفاته و هالیت تحت اشباع هستند. نتایج مدل سازی های ژئوشیمیایی معکوس وقوع فرایندهای هوازدگی و انحلال کانی های کربناته، سولفاته و هالیت و تعویض یونی را در بخش-های مختلف آبخوان تائید می کنند.

کانسار مگنتیت-آپاتیت گزستان در توالی آتشفشانی-رسوبی پروتروزوئیک بالایی-کامبرین زیرین در منطقه بافق در ایران مرکزی تشکیل شده است. میزبان کانی سازی در کانسار گزستان، سنگ های آتشفشانی و نیمه عمیق فلسیک تا حدواسط هستند که به شدت کلریتی و سریسیتی شده اند. دگرسانی های مرتبط با کانی سازی در کانسار گزستان و مقایسه آن با دیگر کانسارها در منطقه بافق، نشانگر تفاوت هایی در مجموعه های دگرسانی و فراوانی نسبی آنها، شدت، گسترش فضایی و زمان دگرسانی نسبت به کانی سازی است. دگرسانی آلبیتی گسترش چندانی در گزستان ندارد و محدود به زون های کانی سازی است. دگرسانی کلسیمی-آهنی که از بیشتر کانسارهای مگنتیت-آپاتیت منطقه بافق گزارش شده است و نیز دگرسانی پتاسیک در کانسار گزستان کمیاب و فقط به طور محلی دیده می شود. متاسوماتیزم بور، به صورت نوارهای کوارتز-تورمالین و نیز بلورهای پراکنده تورمالین خودنمایی می کند. در کانسار گزستان، دگرسانی های غالب و مرتبط با کانی سازی، دگرسانی های کلریتی و سریسیتی است. کلریت عمدتاً به صورت جانشینی و نیز به شکل پرکننده درزه ها و فضاهای خالی تشکیل شده است. ترکیب کلریت از نوع پیکنوکلریت و کلینوکلر می باشد و محدوده دمای تشکیل آن، 324 تا 236 درجه سانتیگراد تعیین شده است. دگرسانی سریسیتی، علاوه بر پهنه های کانی سازی، در واحدهای سنگی نیمه عمیق و آتشفشانی نیز گسترش زیادی دارد. گسترش دگرسانی کلریتی و ارتباط آن با کانی سازی، و نبود یا کمبود دگرسانی های سدیک و کلسیمی-آهنی، نشان می دهد که کانسار گزستان، نسبت به سایر کانسارهای آهن ایران مرکزی، احتمالاً در دمای پائین تر و در بخش های کم عمق سیستم های کانی سازی نوع اکسید آهن-آپاتیت، بر اساس مدل های زایشی این کانسارها، تشکیل شده است.

مجموعه دگرگونی گشت در باختر رشت واقع است. سنگ های دگرگونی گشت رودخان بخشی از این مجموعه دگرگونی محسوب می شود. متاپلیت ها (شیست، گنیس و میگماتیت) مهمترین واحد سنگی منطقه گشت رودخان می باشند. کانی های شاخص شامل استارولیت، گارنت، سیلیمانیت و کیانیت هستند. میگماتیت ها عمدتاً از نوع متاتکسیت بوده و ساختارهای استروماتیکی، لکه ای، چین خورده و شبکه ای نشان می دهند. کانی های سنگ ساز اصلی ملانوسوم عاری از مسکویت میگماتیت ها، سیلیمانیت و بیوتیت می باشند. در ملانوسوم بعضی از نمونه ها گارنت نیز وجود دارد. کانی های سنگ ساز لوکوسوم کوارتز، فلدسپارآلکالن و پلاژیوکلاز است. تورمالین، گارنت، مسکویت و سیلیمانیت کانی های فرعی لوکوسوم هستند. میانگین دما و فشار دگرگونی محاسبه شده، توسط نرم افزار ترموکالک و دما-فشارسنج های قراردادی برای نمونه های شیستی، گنیسی و میگماتیتی به ترتیب 6/8 و 630، ، 7/6 و 650 و 3/6 کیلوبار و 720 درجه سانتی گراد است. پاراژنزهای کانی شناسی و گرادیان زمین گرمایی منتج از محاسبات دما-فشارسنجی متاپلیت های گشت رودخان، با گرادیان دگرگونی نوع بارووین یا کوهزایی مطابقت دارد. احتمالاً مجموعه گشت، بیانگر سنگ های دگرگونی اعماق متوسط پوسته ای، جایگاه تکتونیکی برخوردی بین بلوک البرز و صفحه توران می باشد که بر اثر واکنش آب زدایی مسکویت، ذوب بخشی متاپلیت ها و تشکیل لوکوگرانیت های هم جوار روی داده است.

روش های گوناگونی برای اصلاح مشخصات فنی خاک های مسئله دار وجود دارد. از جمله تکنیک های بهسازی خاک ها می توان به تثبیت با آهک و تسلیح با المان هایی با مقاومت کششی بالا اشاره کرد. اضافه کردن آهک به رس سبب انجام واکنش هایی می گردد که منجر به بهبود خواص اولیه خاک می شوند. امروزه استفاده از ژئوسینتتیک ها برای بهبود ویژگی های مهندسی انواع مختلف خاک ها به خوبی پذیرفته شده است. اکثر مطالعات محدود به خاک های درشت دانه بوده و تحقیقات و مطالعات اندکی در خصوص امکان پذیری استفاده از مسلح کننده ها در خاک های چسبنده انجام یافته است. با توجه به اثرات مثبت افزودن آهک به خاک های ریزدانه و تسلیح این خاک ها توسط ژئوسنتتیک، اثرات توام این روش ها احتمالا بتواند کاربرد های خاک های ریزدانه را گسترده تر نماید. در این پژوهش خاک رسی با درصد های مختلف آهک (0، 2، 4 و 6) تثبیت و با ژئوسنتتیک مسلح گردیده و پس از 1 و 7 روز عمل آوری تحت آزمایش برش مستقیم قرار گرفته اند. جهت صحت سنجی روابط ارائه شده برای حصول پارامتر های فصل مشترک خاک-ژئوسنتتیک و بازده مسلح سازی، آزمایش ها در دو گروه نمونه های مسلح شده با ژئوگرید با و بدون اعضای متقاطع عرضی آن و همچنین مسلح شده با ژئوتکستایل انجام شده است. نتایج نشان می دهد که نمونه های رس-ژئوتکستایل و ژئوگرید در مقایسه با نمونه های رس مقاومت برشی بیشتری را نشان می دهد. در زمان عمل آوری یکسان، بیشترین مقاومت برشی و بازده مسلح سازی در نمونه های تثبیت شده با 4% آهک و مسلح شده با ژئوسنتتیک به دست آمده و این مقاومت و بازده با افزایش زمان عمل آوری افزایش می یابد.

میدان زمین گرمایی در جنوب کوه سبلان قسمتی از سیستم زمین گرمایی ناحیه کوه آتشفشانی سبلان است که در آن مظاهر فعالیت های آتشفشانی جوان از قبیل چشمه های آب گرم و بخارات سطحی دیده می شوند. سیالات گرمابی سطحی در این منطقه بیشینه دمای 77 درجه سانتی گراد و بازه pH از 4/6 تا 4/7 و بیشینه TDS 7006 میلی گرم بر لیتر را نشان می دهند. این آب ها به طور کلی از نظر ترکیبی به دو دسته تقسیم می شوند. دسته اول عمدتاً آب هایی با ترکیب Na-Cl و دسته دوم به طور عمده آب هایی با ترکیب Ca-Na-HCO3 هستند. عناصر کمیاب و سنگین در این سیالات عمدتاً شامل بور، لیتیوم، روبیدیم، سزیم، آرسنیک و جیوه بوده که بیشینه فراوانی آنها به ترتیب 33511، 14265، 10366، 4159 و 5 ppb است. با در نظر گرفتن واحدهای سنگ شناختی منطقه و نیز فعالیت گسترده سیالات گرمابی و وجود زون های دگرسانی گسترده، کانی های حاوی بور به عنوان منبع اصلی این عنصر در نظر گرفته شد که توسط سیالات زمین گرمایی آبشویی و حمل شد. غلظت این عنصر تا اندازه ای با تثبیت در کانی های رسی کنترل می شود. بررسی های بیشتر رفتار ژئوشیمیایی عناصر کمیاب و سنگین در این میدان زمین گرمایی نشان داد که جذب لیتیم توسط کوارتز و جذب روبیدیم توسط کانی های رسی در دماهای کمتر از 300 درجه سانتی گراد صورت گرفته و یون کلراید در حمل جیوه نقش اصلی را ایفا کرده است. گرچه مقادیر غلظت بور، جیوه، آرسنیک و لیتیم به قدر کافی بالا نیست که بتواند کانه زایی اقتصادی احتمالی را برای این عناصر ضمانت کند؛ ولی حضور این عناصر در این آب های داغ از دو جنبه محیط زیستی بسیار مهم تشخیص داده شدند؛ اولاً به خاطر اینکه از این آب ها مستقیماً برای استحمام در منطقه استفاده می شود؛ ثانیاً این آب ها ممکن است هنگام اختلاط با آب های زیرزمینی و آشامیدنی به عنوان یک منبع آلاینده خطرناک عمل کنند.