محیط شناسی
سال:1390 | دوره:37 | شماره:58 |تعداد مقالات:17

منحنی زیست محیطی کوزنتس یکی از شناخته شده ترین مفاهیم در حوزه اقتصاد محیط زیست است که در خلال بیست سال گذشته در ابعاد مختلف توسعه یافته است. یکی از پیشرفت های جدید در مطالعه رابطه میان رشد اقتصادی و کیفیت زیست محیطی، توجه به ماهیت فضایی پدیده های زیست محیطی است که به نام خود همبستگی فضایی پدیده های زیست محیطی شناخته می شود. ایده منحنی فضایی زیست محیطی کوزنتس کاملا شبیه منحنی زیست محیطی کوزنتس است، با این تفاوت که به پدیده خودهمبستگی فضایی آلاینده های زیست محیطی به عنوان یکی از متغیرهای توضیحی مدل توجه می کند. این مقاله تلاش می کند تا با استفاده از مدل داده های تلفیقی فضایی، منحنی فضایی زیست محیطی کوزنتس را برای دو آلاینده دی اکسیدکربن و ذرات معلق در حوزه جغرافیایی کشورهای آسیایی و در بازه زمانی 1999 تا 2007 برآورد سازد. هدف این تحقیق پاسخ به این سوالات است که آیا پدیده خودهمبستگی فضایی در خصوص آلاینده جهانی دی اکسید کربن و آلاینده محلی ذرات معلق وجود دارد و اهمیت آن به چه میزان است. یافته ها نشان می دهند که سرریز فضایی آلاینده های دی اکسید کربن و ذرات معلق به ترتیب قادر به توضیح 10 و 17 درصد از تغییرات آلاینده ها در کشورهای آسیایی هستند. همچنین نتایج نشان دهنده وجود رابطه ای به شکل U معکوس میان درآمد سرانه و تولید سرانه گاز دی اکسید کربن و رابطه ای مثبت میان درآمد سرانه و میزان تولید ذرات معلق در هر مترمکعب است.

از هم گسیختگی یکی از مهم ترین فرایندهای فضایی منجر به بروز تغییر در سیمای سرزمین است که شامل تبدیل پوشش یا زیستگاهی خاص به قطعات کوچکتر و دارای ارتباط کمتر و کاهش پایداری و زیست پذیری آنهاست. از مهم ترین عوامل بروز از هم گسیختگی در زیستگاهها و پوشش های طبیعی، جاده ها هستند. حضور جاده ها در مناطق حساس زیستی، بخصوص مناطق تحت حفاظت، کاهش ارزش ها و کارکردهای موثر این گونه مناطق را به همراه خواهد داشت که از بارزترین نمونه های آن در کشور ایران، حضور جاده در پارک ملی گلستان است. این جاده که به علت موقعیت یابی نادرست (واقع شدن در حریم رودخانه) در اثر سیل های اوایل دهه 1380 تخریب شد، مجددا در موقعیت فعلی خود در حال بازسازی و استفاده است. در این تحقیق سعی بر آن است که شاخصی کمی برای آثار منفی ساختاری ناشی از جاده بر پارک ملی گلستان ارایه شود. یکی از متریک های مناسب برای کمی سازی فرایند از هم گسیختگی، انداه موثر شبکه است که نشان دهنده احتمال اتصال بین دو نقطه در سیمای سرزمین و جدا نشدن آنها به وسیله موانع ساختاری بوده و برای بررسی تاثیرات ناشی از جاده ها مناسب است. محاسبه این متریک در این واحد فضایی برای دو دوره زمانی (1366 و 1387) مبین کاهشی معادل 47.40 درصد در اندازه آن است که نشان دهنده افزایش از هم گسیختگی و کاهش پیوستگی در پوشش مورد نظر (جنگل های متراکم) در محدوده اثر جاده در پارک ملی گلستان است. با توجه به حساسیت اکولوژیکی بالای جنگل های محل عبور جاده، لازم است پایش آنها جایگاه خاصی در برنامه مدیریتی پارک ملی گلستان داشته باشد.

با توجه به رابطه متقابل گیاه و خاک به عنوان اجزای اصلی اکوسیستم های مرتعی، تحقیق حاضر به شناخت گونه های معرف در شرایط سخت محیطی مناطق خشک و بیابانی به عنوان مهم ترین ابزار در مدیریت اکولوژیک این اکوسیستم ها پرداخته است. به این منظور، مراتع استپی و خشک کوه نمک در استان قم انتخاب شد. پس از تعیین واحدهای همگن اراضی، نمونه برداری در آنها با استفاده از پلات و به صورت تصادفی صورت گرفت. اندازه و تعداد پلات به ترتیب با استفاده از روشهای سطح حداقل و آماری تعیین شد. پس از شناسایی گونه های گیاهی در هر پلات، درصد پوشش تاجی گونه ها و مشخصات توپوگرافی نقطه نمونه برداری ثبت شد. سپس با حفر 10 پروفیل خاک در هر واحد، نمونه برداری در دو عمق 0 تا 20 و 20 تا 50 سانتیمتری خاک صورت گرفته و نمونه ها برای تعیین مشخصه های هدایت الکتریکی (EC)، اسیدیته خاک (pH) درصد گچ (CaSo4)، درصد آهک (CaCo3)، نسبت جذب سدیم (SAR) و بافت خاک به آزمایشگاه منتقل شد. در نهایت، داده های به دست آمده، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با استفاده از تکنیک های رسته بندی DCA و CCA، روابط گونه های گیاهی و عوامل خاکی تعیین شد. نتایج نشان داد که شوری و بافت خاک از عوامل اصلی محدودکننده رشد گونه های گیاهی این مناطق محسوب می شوند و فقط دو گونه Stipagrostis plumosa و Tamarix aphylla به ترتیب با شنی و شور بودن خاک واکنش مثبت نشان داده اند. همچنین گونه های موجود در مناطق تخریب یافته، واکنش مشخصی با عوامل خاکی نداشته و به صورت گروه اکولوژیک جداگانه ظاهر شده اند.

از آنجا که رشد مناطق شهری یک عامل تاثیرگذار در پدیده گرم شدن جهانی است، آگاهی از تغییرات زمانی- مکانی درجه حرارت سطح زمین برای انجام مطالعات علوم زمین از قبیل تغییرات آب و هوای شهری، ضروری است. در این تحقیق، ارتباط آثار تغییرات انواع پوشش- کاربری زمین و تراکم پوشش گیاهی، ناشی از توسعه شهری، بر روی درجه حرارت سطح در تهران بررسی و تجزیه و تحلیل شد. برای این هدف، با استفاده از داده های ماهواره ای چند زمانه سنجنده ASTER، طبقه بندی پوشش-کاربری زمین با استفاده از روش بیشترین شباهت بر روی مولفه های MNF صورت گرفت، مقادیر گسیل مندی و درجه حرارت سطح زمین با استفاده از روش TES بر روی داده های ماهواره ای تخمین زده شد و مقادیر تراکم پوشش گیاهی از طریق شاخص های NDVI و FVC به دست آمد. نتایج تحقیق نشان داد که طبقه بندی با مولفه های MNF دقت بیشتری در مقایسه با طبقه بندی از طریق باندهای اصلی دارد و نوع پوشش- کاربری زمین دارای تاثیر زیادی بر رژیم های درجه حرارت سطح زمین است. وابستگی شدید بین درجه حرارت سطح و مقادیر NDVI برای کلاس های مناطق ساختمانی کم تراکم، پوشش گیاهی تنک و زمین کشاورزی کشت شده، مشاهده شد و ارتباط درجه حرارت سطح زمین با مقادیر FVC نیز موید این مطلب است. تجزیه و تحلیل رگرسیون صورت گرفته بین مشخصه های NDVI و FVCو درجه حرارت سطح نشان می دهد که در صورت تعیین مقادیر NDVI و FVC، درجه حرارت سطح زمین و به تبع آن تغییرات و رشد توسعه شهری را می توان برآورد کرد.

در چند دهه اخیر با توجه به مساله افزایش جمعیت، رشد صنعت، کمبود منابع، استفاده نامطلوب از سرزمین و ... آمایش سرزمین اهمیت زیادی پیدا کرده است. با داشتن سناریوها، اهداف، معیارها و محدودیت های متنوع در مدل سازی آمایش سرزمین، استفاده از روشهای تصمیم گیری چند معیاره مکانی امری ضروری است. هدف از این تحقیق توسعه مدلی مبتنی برGIS و روشهای تصمیم گیری چند معیاره برای ارزیابی و شناخت وضعیت موجود کاربری ها و همچنین تغییر کاربری های دارای مشکل به کاربری مناسب است. در این زمینه، ابتدا مدل مناسبت و سازگاری کاربری ها از طریق استفاده از روشهای تصمیم گیری TOPSIS،ELECTRE  و SAW و توابع GIS توسعه یافته اند. در مرحله دوم مناطقی که از لحاظ مناسبت و سازگاری دچار مشکل هستند، با استفاده از مدل تغییر کاربری ها که از تلفیق شاخص های مناسبت، سازگاری، دشواری تغییر و سرانه کاربری ها توسعه یافته است، به کاربری مناسب تغییر می یابند. این مدل ها علاوه بر شناخت وضعیت موجود منطقه، امکان استفاده در ارزیابی کاربری های پیشنهادی آینده را در اختیار برنامه ریزان قرار می دهند. تست عملی مدل های توسعه داده شده برای بخشی از استان اصفهان شامل شهرستان های تیران و کرون، نجف آباد و لنجان حاکی از توانایی مدل های مذکور در تعیین میزان تناسب و سازگاری کاربری ها و ارایه بهترین کاربری برای واحدهای با کاربری نامطلوب است. نتایج این تحقیق مبین آن است که در تخصیص کاربری ها، در نظر گرفتن مناسبت و سازگاری کاربری ها به صورت همزمان امری ضروری است.

مطالعه حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی ریسک ها و آثار ناشی از نیروگاه گازی آبادان به انجام رسید. با تکمیل 99 پرسشنامه خبرگان و کارشناسان صنعت برق انواع ریسک ها، در فاز بهره برداری نیروگاه گازی آبادان شناسایی گردید. در ادامه برای اولویت بندی ریسک های واحد نیروگاه گازی آبادان از روش TOPSIS که از جمله روشهای تصمیم گیری چند شاخصه (MADM) است بهره گیری شد. این روش به دلیل به کارگیری مستقیم استنباطات ذهنی متخصصان در مدل و دستیابی به نتایج عینی تر در تجزیه و تحلیل و رتبه بندی ریسک ها استفاده شد. وزن نسبی معیارها در سومین گام استقرار این روش از تکنیک آنتروپی شانون و تکنیک بردار ویژه به دست آمد. بعد از اولویت بندی ریسک های هر واحد به طور جداگانه با بهره گیری از روش مذکور، با استفاده از آزمون آماری، تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه، مهم ترین اولویت های ریسک نیروگاه گازی آبادان تعیین شد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که ریسک های راه اندازی واحد با سوخت گاز با وزن 0.807، مخازن سوخت با وزن 0.798، تحویل سوخت گاز با وزن 0.630 در واحد بهره برداری و کار بر روی کلاچ سوخت مایع با وزن 0.603 و تعویض فیلتر های گاز در واحد مکانیک از مهم ترین ریسک های محیط زیستی نیروگاه گازی آبادان شناخته می شود. راهکارهایی برای کنترل و کاهش ریسک های شناسایی شده ارایه شد، از جمله این راهکارها استفاده از تجهیزات حفاظت کننده و قطع کننده جریان برق و نیز بازدیدهای دوره ای و تعمیرات پیشگیرانه نسبت به ریسک آتش سوزی و انفجار نیروگاه است.

هدف از انجام این پژوهش تحلیل اصول و قواعد محیط زیستی توزیع کاربری های شهری مورد استفاده برای برنامه ریزی کاربری زمین در ایران است تا مشخص شود آیا این اصول و قواعد برای حفظ و بهبود کیفیت محیط زیست شهری، کافی و کاربردی است یا خیر. در این پژوهش ابتدا اصول و قواعد محیط زیستی توزیع کاربری های شهری از سطح طرحهای جامع در نظام برنامه ریزی فضایی ایران و کشورهای پیشرو در موضوع برنامه ریزی کاربری زمین شهری مانند امریکا، بریتانیا و کانادا استخراج و در قالب دو مجموعه طبقه بندی شد. سپس از طریق تحلیل مزایا، معایب و سازگاری اعضای این دو مجموعه، اصول و قواعد محیط زیستی همگن و دارای توانایی کاربرد در برنامه ریزی کاربری زمین شهری در ایران در قالب مجموعه تطبیقی جدید پیشنهاد شد. در مرحله بعد اصول و قواعد محیط زیستی توزیع کاربری های طرح توسعه شهری منطقه 5 شهرداری تهران (به عنوان نمونه ای از جدیدترین مجموعه اصول و قواعد کاربردی) با مجموعه اصول و قواعد پیشنهادی تحقیق مقایسه شد. نتایج تحلیل ها نشان می دهد که اصول و قواعد محیط زیستی توزیع کاربری های شهری مورد استفاده در طرح مذکور نسبت به اصول و قواعد همتا در مجموعه تطبیقی پیشنهادی، ناکافی و غیرکاربردی است. در نهایت مشخص شد که بخشی از اصول و قواعد محیط زیستی عام توزیع کاربری های شهری مورد استفاده کشورهای پیشرو، توانایی کاربرد در برنامه ریزی کاربری زمین شهرهای ایران را دارد و در ترکیب با اصول و قواعد همتا مورد استفاده در ایران می تواند الگوهای مناسبی برای برنامه ریزی پایدار شهرهای ایران شکل دهد.

در شرایط اقلیم خشک و نیمه خشک کشور و کمبود منابع آب شیرین، حساسیت نسبت به کیفیت آب رودخانه ها و عوامل موثر بر آنها، ضروری است. حوزه آبخیز کرخه درچند دهه اخیر دستخوش تغییرات کاربری اراضی گسترده ای شده است. خشکسالی و استفاده نادرست از اراضی مهم ترین عوامل کاهش حجم و کیفیت منابع آب حوضه بوده اند. در این تحقیق ابتدا تغییر سطح کاربری های موجود در حوضه در دو دوره زمانی 1367 و 1381 در پنج زیرحوضه، با استفاده از سنجنده های TM و ETM ماهواره لندست بررسی شد، سپس تغییرات کیفیت آب رودخانه در دوره 14 ساله مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که تغییرات کاربری اراضی در حوزه آبخیز کرخه به سمت کاهش اراضی مرتعی، جنگلی، باغها و اراضی زراعی و افزایش اراضی بایر، پیش رفته است. مساحت اراضی شهری در کل سطح حوضه از سال 1367 تا 1381، از 19051 به 27794 هکتار رسیده است. همچنین بررسی تغییرات کاربری اراضی در زیرحوضه های موجود به صورت جداگانه، نشان از افزایش اراضی شهری در اکثر زیرحوضه ها داشته است. از سوی دیگر بررسی کیفیت آب رودخانه کرخه کاهش شدید کیفیت آب را، به صورت افزایش در مشخصه های EC، TDS، SAR و آنیون ها و کاتیون ها در دوره مطالعاتی نشان می‎دهد. بنابراین نتایج به دست آمده حاکی از کاهش کیفیت آب رودخانه کرخه در نتیجه تغییرات کاربری اراضی است؛ همچنین بررسی آمار موجود در منطقه، نشان از وقوع خشکسالی در سال آبی 77 - 79 داشت، که این واقعه نیز می تواند با کاهش دبی آب رودخانه باعث تشدید کاهش کیفیت آب شده باشد.

نیازها و ویژگی های کلان تهران از نظر محیط زیستی و نیاز به توسعه مناطق تفرجی- فراغتی، ضرورت پیش بینی اهداف و برنامه ریزی ویژه ای را برای اجرای طرحهای توسعه و احیای منابع طبیعی را می طلبد. روند تخریب محیط زیست در مناطق کوهستانی، بویژه در دامنه جنوبی البرز در کنار عواملی مانند موقعیت جغرافیایی، رشد جمعیت و توسعه شهری و نیاز به گذران اوقات فراغت و رهایی از تنش های روزمره، اهمیت این منطقه را بیش تر نمایان ساخته. از این رو شایسته است طراحی چنین فضاهایی در چارچوب طرحی نظام مند و اصولی هدایت شود. هدف این تحقیق، ارایه راهکارهای طراحی پایدار سیمای کوهستانی و امکان توسعه در قالب کالبدی- عملکردی است. حفظ میراث طبیعی، توسعه گردشگری با تاکید بر حفظ و ارتقای کیفیت محیطی و ایجاد محیط مطلوب برای تحقیق و تفرج از جمله اهداف طراحی این محیط ها می تواند باشد. نتایج قابل پیش بینی، کاهش تعارض در مناطق بکر با استفاده از روش زون بندی و با تاکید بر حفظ و توسعه کیفیت طبیعی و نگه داری زیستگاهها و تقلیل تعارضات منفی انسانی در سطح منطقه ای است. برای دستیابی به اهداف حفاظت و در نهایت رسیدن به اصولی برای گردشگری پایدار و ارایه الگویی برای طراحی با حداقل خسارت به طبیعت و درنتیجه رسیدن به طراحی پایدار همراه با در نظر گرفتن ملاحظات محیطی منطقه، مد نظر است. در گام آخر با انطباق یافته های تحقیق، طرح راهبردی پارک طبیعت کوهسار- تهران با هدف رعایت اصول طراحی پایدار، توسعه گردشگری، ارتقای کیفیت محیطی و در نهایت با انتخاب گزینه بهینه، طراحی و ارایه طرح بخشی صورت پذیرفت.

هدف از این تحقیق، مقایسه ظرفیت جذب منگنز با زئولیت طبیعی و سدیمی شده است. برای این کار از زئولیت معادن سمنان با قطر ذرات 360 میکرومتر استفاده شد. برای اصلاح زئولیت، مقدار 5 گرم از زئولیت طبیعی را با 100 میلی لیتر محلول 1 مولار کلرید سدیم مخلوط و به مدت 24 ساعت در دمای اتاق نگهداری شد. برای اندازه گیری سطح ویژه از روش جذب متیلن بلو استفاده شد و نتایج نشان داد که سطح ویژه زئولیت طبیعی و سدیمی شده، 12.31 و 13.453 مترمربع به ازای هر گرم است. بررسی سینتیک جذب نشان داد که مدل غیر تعادلی اورامی، لاگرگرن و هو و همکاران فرایند جذب را بخوبی توصیف می کنند، ولی مدل اورامی دارای کمترین شاخص خطا (0.016 برای زئولیت طبیعی و 0.007 برای زئولیت سدیمی شده) و بیشترین ضریب همبستگی در هر دو حالت (99.9%) است. مطالعه ایزوترم جذب نشان داد که برای جاذب زئولیت طبیعی مدل های لانگمویر و سیپس به ترتیب با ضریب رگرسیون 99.8% و شاخص خطای 0.075 و 0.074 داده های ایزوترم را بهتر توصیف می کنند، همچنین برای زئولیت سدیمی شده مدل سیپس با بیشترین ضریب رگرسیون (99.7%) و کمترین شاخص خطای (0.097) داده های آزمایش را بهتر توصیف می کنند. ظرفیت جذب منگنز برای زئولیت طبیعی و سدیمی شده به ترتیب 3.67 و 5.316 میلی گرم برگرم به دست آمد. نتایج تحقیق نشان داد که زئولیت سمنان (ایرانی) نسبت به جاذب های مختلف از جمله زئولیت های ترکیه و شیلی از ظرفیت بهتری در حذف منگنز از محیط آبی دارد. همچنین، بازده حذف منگنز با زئولیت سدیمی شده بیشتر از حالت طبیعی است.

در این تحقیق عوامل موثر در شوری منابع آب دشت مند در استان بوشهر مورد مطالعه قرار گرفته است. در این دشت هدایت الکتریکی چاههای بهره برداری بین 1727 تا بیشتر از 6000 میکرومهوس بر سانتیمتر در تغییر است. بهره برداری از این آبخوان در دو زون مجزا از هم باعث برقراری بیلان منفی شده است. عوامل گوناگونی مانند، سازندهای انحلال پذیر در اطراف دشت، وجود گنبد نمکی، نفوذ آب شور دریا و برگشت آبهای مصرفی از جمله عواملی هستند که می توانند منجر به کاهش کیفیت آب در این دشت شوند. با استفاده از نتایج آزمایش فیزیکی و شیمیایی مربوط به 28 حلقه چاه بهره برداری، نقش هر کدام از این عوامل در شوری منابع آب مورد تحلیل قرار گرفته است. از روشهای آماری چند متغیره در ارزیابی مشخصه های کیفی استفاده شده است. نتایج نشان داده است که رخساره هیدروشیمیایی غالب (Ca,Mg-SO4) و مشاهده شده در 84 درصد از نمونه هاست. تحلیل خوشه ای، منابع آب را در 2 گروه مجزا قرار می دهد که منطبق با زون های بهره برداری در آبخوان است. نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد که 83.3 درصد از تغییرات کیفی آب با 3 عامل کنترل می شود. عامل اول و مهم ترین عامل، انحلال کانی های سولفاته موجود در سازند های گروه فارس در اطراف دشت مند است. انحلال هالیت در گنبد نمکی موجود در شرق دشت و نفوذ آب دریا، به عنوان عامل دوم در نظر گرفته شده است. عامل سوم را میتوان به انحلال گازکربنیک در آب نفوذی به آبخوان دانست که باعث تغییر در میزان بیکربنات شده است. در زون بهره برداری شمال دشت عامل دوم تاثیرگذار نیست.

مقاله حاضر به بررسی یکی از مهم ترین مسایل کشورهای دارای مساله کم آبی و رقابت مصرف کنندگان برای تخصیص آب پرداخته است. در این مقاله ضمن تعریف حداقل نیاز آبی لازم برای زنده مانی رودخانه ها، با به چالش کشیدن روش مورد استفاده در ایران (روش مونتانا)، به تشریح الگوریتمی پرداخته شده است که می تواند در مناطق فاقد اطلاعات مناسب میدانی از محیط اکولوژیکی با دقتی مناسب حداقل نیاز آبی زیست محیطی را محاسبه کند. روشهای مورد بررسی در این تحقیق را می توان در دو دسته روشهای هیدرولوژیکی و هیدرولیکی جای داد. از دسته اول روش تنانت (مونتانا) و از دسته دوم روش محیط خیس شده با دو الگوریتم متفاوت شیب منحنی و حداکثر انحنا مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. دو روش مزبور در مطالعه ای موردی در ایران به معرض قضاوت گذاشته شده و تناسب میان روش پیشنهادی، که از مشخصه های مرفولوژیکی رودخانه استفاده می کند، و شرایط طبیعی رودخانه ای دایمی با استفاده از تحلیل های آماری نشان داده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده در این پژوهش، استفاده از روش مونتانا با تحمیل استرس بر سیستم هیدرولوژیکی می تواند انتخابی نامناسب برای تعیین جریان حداقل برای حفظ محیط اکولوژیکی رودخانه ها باشد. تحقیق حاضر نشان می دهد که برای مطالعه موردی انجام شده نتایج روش هیدرولیکی حداکثر انحنای منحنی، از تطابق بیشتری با محیط برخوردار است. روش شیب منحنی برای حداقل دبی زیست محیطی مقادیری بسیار بزرگتر از دبی متوسط رودخانه را پیشنهاد می کند که می تواند در مناطقی دارای با بحران آب سوال برانگیز باشد.

کسب اطلاعات لازم در خصوص نیترات در منابع آب زیرزمینی مستلزم اندازه گیری های دقیق دوره ای است که با وجود اندازه گیری آن در برخی مناطق، به علت حساسیت های اجتماعی و سلامتی جامعه گزارش نمی شود. بنابراین مدل سازی آن به علت اطلاع از وضعیت کیفی آب هر منطقه ضروری به نظر می رسد. هدف این مطالعه استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی در برآورد نیترات و مقایسه آن با مقادیر اندازه گیری شده و بررسی تاثیرپذیری برآورد نیترات از تعداد و ماهیت اطلاعات ورودی به مدل شبکه عصبی بود. داده ها از آمار و اطلاعات کمی و کیفی 53 حلقه چاه آب زیرزمینی دشت همدان- بهار در دو گروه اطلاعات پرهزینه و کم هزینه، طی سالهای 1382 تا 1387 اخذ شد. در گروه اطلاعات پرهزینه از 13 متغیر مستقل شیمیایی به عنوان ورودی شبکه عصبی مصنوعی و در گروه کم هزینه از 7 و 8 متغیر به تفکیک برای مدل سازی نیترات استفاده شد. مقایسه نتایج آزمون هر سه آرایش، حاکی از توانایی بالای مدل شبکه عصبی در پیش بینی غلظت نیترات است. مقایسه میانگین خطاهای حاصل از هر سه مدل شبکه عصبی با آزمون t و آماره Z نشان داد که تفاوت معنی داری بین نتایج مدل ها وجود ندارد. بنابراین استفاده از اطلاعات گروه دوم در ورودی شبکه عصبی قابل توجیه است. مشخصه های ورودی مدل پیشنهادی شامل خصوصیات ژئومرفولوژی عمق استاتیک، عمق چاه، مختصات جغرافیایی و اطلاعات کیفی دما،pH ، هدایت الکتریکی نمونه های آب اندازه گیری شده است که موفق به پیش بینی غلظت نیترات با اطمینانی بیش از 80 درصد شد که موید کارایی مناسب مدل در آبخوان دشت همدان- بهار است.

هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای (PAHs) گروه بزرگی از آلاینده های آلی هستند. بسیاری از این ترکیبات، بالقوه سمی بوده و نتیجه تماس جانداران با این ترکیبات موضوع تحقیقات بسیاری را به خود اختصاص داده است. سواحل استان بوشهر محل انجام بسیاری از فعالیت های استخراج و حمل و نقل مواد نفتی در شمال خلیج فارس است و احتمال می رود مقادیر چشمگیری از این ترکیبات در آب و آبزیان این منطقه وجود داشته باشد. به منظور آگاهی از غلظت PAHs در آب دریا و دوکفه ای Barbatia helblingii و بررسی امکان پایش این ترکیبات توسط دوکفه ای مذکور، نمونه برداری از آب و دوکفه ای در 5 ایستگاه مختلف درمنطقه جزر و مدی ساحل بوشهر انجام شد. پس از هضم و استخراج PAHsبا حلال های آلی، این ترکیبات به وسیله دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) تفکیک و سنجش شدند. نتایج نشان داد غلظت PAHs کل در آب ایستگاههای مورد مطالعه از 4.04 تا 31.03 میکروگرم در لیتر متغیر بوده است. غلظت این ترکیبات در بافت نرم دوکفه ای  B.helblingii در ایستگاههای مورد مطالعه، 129.54 تا 634.75 نانوگرم برگرم وزن خشک بوده است. غلظت PAHs در آب و صدف جمع آوری شده از ایستگاههای مختلف تفاوت معنی داری با یکدیگر داشت (P<0.05). رافائل آلوده ترین و آب شیرین کن تمیزترین ایستگاه بود. نتایج نشان داد همبستگی مستقیم و معنی داری میان غلظت ترکیبات PAHs در آب و دوکفه ای وجود دارد ((P<0.05. با توجه به نتایج حاصل، دوکفه ای B.helblingii به عنوان گونه مناسبی برای پایش زیستی ترکیبات PAHs درسواحل بوشهر معرفی می شود.

اغلب هیدروکربن های آروماتیک حلقوی در محیط دریا پایداری زیادی داشته و در صورت ورود به بدن آبزیان در بافت های چربی تجمع می یابند. سرطانزایی، جهش زایی و ایجاد اختلالات جنینی از جمله آثار سمی این ترکیبات است. از این رو تحقیق حاضر با هدف جداسازی و شناسایی باکتری های تجزیه کننده نفتالن و مقایسه توانایی آنها در حذف این ماده انجام شد. به این منظور پس از نمونه برداری از رسوبات آلوده نفتی و انجام مراحل غنی سازی باکتری های مقاوم به ماده فوق، جداسازی و سپس خالص سازی شدند. از 8 گونه باکتری به دست آمده 2 گونه که پس از سه روز از تلقیح از جذب نوری بالاتر و pH محیط کشت کمتری برخوردار بودند، به عنوان توانمندترین گونه های تجزیه کننده برای ادامه آزمایش ها برگزیده شدند. با مطالعه ویژگی های مورفولوژیکی و انجام یک سری آزمایش های بیوشیمیایی مشخص شد که گونه های فوق سودوموناس آئروژینوزا و سودوموناس پوتیدا هستند. اندازه گیری کاهش میزان سوبسترا به وسیله دستگاه HPLC نشان داد میزان تجزیه پس از 120 ساعت برای گونه های سودوموناس آئروژینوزا و سودوموناس پوتیدا به ترتیب 96.14±0.662% و 91.48±1.1501% بوده است که این مقادیر با مقایسه 14.598±3.735% تجزیه ای که در شرایط مشابه ولی در عدم حضور این باکتری ها صورت گرفت نتیجه چشمگیری است. به طور کلی نتایج نشان می دهد که باکتری های جدا شده در حذف این آلاینده از محیط کشت توانا بوده و بنابراین می توان این گونه ها را برای انجام آزمایش های میدانی پیشنهاد کرده و در شرایط آلودگی بالا، از آنها استفاده کرد.