مجله تحقیقات دامپزشکی
سال:1388 | دوره:64 | شماره:4 |تعداد مقالات:16

مصرف خوراک مازاد بر نیاز مرغ های مادر گوشتی، باعث شروع تغییرات متابولیک و هورمونی و نهایتا تضعیف عملکرد تولیدمثلی می گردد. در این آزمایش، پاسخ مرغ های مادرگوشتی به دو نوع نحوه خوراکدهی (تحت تغذیه آزاد و خوراکدهی محدود) و دو حالت تزریق یا عدم تزریق روزانه دز زیاد پروژسترون، در مقابل گروه کنترل ارزیابی شد. 64 قطعه مرغ مادر گوشتی کاب 500 از سن 27 الی 38 هفتگی در دو گروه متفاوت تغذیه آزاد یا خوراکدهی محدود توزیع شدند. از هر گروه، 14 پرنده برای تزریق پروژسترون انتخاب گردید. در یک دوره 3 هفته ای، روزانه به میزان 2.5 میلی گرم پروژسترون به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، زیر پوست پشت ناحیه ابتدای گردن آن ها تزریق شد. هر تیمار 7 تکرار داشت. تعداد تخم مرغ های قابل جوجه کشی و تخم مرغ های غیرطبیعی، روزانه ثبت گردید. قبل از شروع دوره تزریق، 10 روز و 20 روز بعد از آغاز تزریقات، خونگیری انجام شد. غلظت گلوکز، کلسترول، تری آسیل گلیسرول، پروژسترون، استرادیول، تستوسترون، T3 و T4 در پلاسما ها اندازه گیری شد. تزریق پروژسترون در پرندگان تحت تغذیه آزاد و مرغ های با خوراکدهی محدود، منجر به تحلیل تخمدان گردید و تخمدان های این پرندگان فاقد سلسله مراتب فولیکولی بودند (p>0.5). تزریق پروژسترون، وقوع پدیده توقف تخم مرغ در رحم را افزایش داد (p>0.05). بر اساس نتایج، علیرغم این که در اوایل دوره تزریق، دز زیاد پروژسترون، در مرغ های مادر گوشتی تحت تغذیه آزاد و خوراکدهی محدود، موجب تخمک گذاری مکرر گردید (p>0.05) ولی این نرخ بالای تخمک گذاری منجر به افزایش میزان تولید تخم مرغ های قابل جوجه کشی نشد. مرغ های مادر گوشتی در هر دو نحوه خوراکدهی، به تزریق دز زیاد پروژسترون، پاسخ مشابهی دادند.

در دو دهه گذشته استفاده از پروبیوتیک ها در مهار باکتری های بیماری زا اهمیت بسیاری پیدا کرد. در این مطالعه تاثیر پروبیوتیک های بیفیدوباکتریوم آنگولاتوم، بیفیدوباکتریوم بیفیدوم، لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس و لاکتوباسیلوس کازیی بر سرعت رشد اشریشیاکلی O157:H7 در شرایط رشد توامان در شیر مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا به داخل 500 میلی لیتر شیر استریل 1.5×108CFU/ml باکتری شریشیاکلی اضافه و بعد از همگن سازی در 5 ارلن مایر استریل به طور مساوی توزیع شد. ارلن اول به عنوان کشت انفرادی لحاظ گردید و به ارلن های دوم تا پنجم به ترتیب 1.5×108CFU/ml از باکتری های پروبیوتیک فوق تزریق و بعد از 24 و 48 ساعت گرمخانه گذاری در دمای 37 درجه سانتیگراد، pH و تعداد اشریشیاکلی موجود در هر میلی لیتر از آنها به ترتیب با استفاده از pH متر و کشت مخلوط در محیط ویولت رد بایل آگار (VRBA) اندازه گیری شد. این عملیات 10 بار تکرار و میانگین pH و تعداد اشریشیاکلی موجود در هر میلی لیتر از کشت انفرادی و کشت های توامان با پروبیوتیک ها با استفاده از آزمون های آماری آنالیز واریانس یکطرفه و آزمون تعقیبی توکی مورد مقایسه قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصله رشد توامان هر کدام از پروبیوتیک ها در طول 48 ساعت گرمخانه گذاری بطور معنی دار رشد اشریشیاکلی را O157:H7 مهار نمود (p>0.01). pH نمونه شیر حاوی کشت E.coli+L. casei بعد از 48 ساعت گرمخانه گذاری از pH نمونه شیر حاوی E.coli بطور معنی دار کمتر بود (p<0.01). در مجموع نتایج این مطالعه نشان می دهد که مصرف طولانی مدت محصولات حاوی فوق الذکر می تواند در جلوگیری از بروز عفونت با اشریشیاکلی O157:H7 و درمان آن مفید واقع شود.

ال – کارنیتین به عنوان مشتق لیزین محلول در آب دارای نقش بیولوژیکی مهمی در متابولیسم چربی می باشد. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی عملکرد، ترکیبات سرم، خصوصیات لاشه و سیستم ایمنی جوجه های گوشتی است که مادر یا خودشان به تنهایی و یا به طور توام از مکمل ال – کارنیتین تغذیه نموده اند. مرغ های مادر در سن 25 هفتگی با جیره های حاوی سطوح 0 و 60ppm و نتاج آنها با سطوح 0، 100 و 200pmm مکمل ال – کارنیتین تغذیه شدند. عملکرد دوره های آغازی، رشد، پایانی و کل دوره بررسی شد. عیار پادتن علیه واکسن نیوکاسل و تزریق گلبول قرمز گوسفند به عنوان معیار پاسخ ایمنی تعیین و در پایان آزمایش خصوصیات لاشه پرندگان بررسی شد. ال – کارنیتین باعث کاهش خوراک مصرفی و افزایش وزن جوجه های گوشتی گردید (p<0.01)، اما بر ضریب تبدیل غذایی تاثیری نداشت (p>0.05). کلسترول و تری گلیسرید سرم و صفات مربوط به لاشه تحت تاثیر ال – کارنیتین قرار نگرفت (p>0.05). ال – کارنیتین تاثیری بر تولید پادتن علیه SRBC نداشت (p>0.05)، اما در 48 روزگی سطوح ال – کارنیتین مادری باعث ایجاد تفاوت معنی داری در پادتن علیه SRBC  گردید (p<0.01) و سبب ایجاد اختلاف در وزن طحال جوجه های گوشتی در سن 21 روزگی شد (p<0.05). اثر متقابل بین مکمل موجود در جیره غذایی مرغ های مادر و جوجه ها باعث ایجاد اختلاف چشمگیری در پاسخ جوجه ها به عیار پادتن علیه واکسن نیوکاسل گردید (p<0.05).

عفونت های قارچی ماهیان پراکندگی جهانی دارند که اغلب گونه های وحشی و پرورشی را تحت تاثیر قرار می دهند. هدف از مطالعه حاضر، جداسازی و شناسایی قارچ های سطحی در تاس ماهی ایرانی پرورشی و صید شده از دریای خزر بود. نمونه ها از پوست، باله و آبشش ماهیان تهیه و در محیط های کشت قارچی همراه با آنتی بیوتیک تلقیح و در دمای 1±23 درجه سانتیگراد نگهداری شدند. سیزده نوع قارچ از ماهیان جداسازی شد که شامل: آلترناریا آلترناتا، کلادوسپوریوم کاریونی، موکور، اورئوبازیدیوم، پنی سیلیوم سیترینوم، پنی سیلیوم نوتاتوم، پنی سیلیوم فرکوئینتس، پسیلومایسس، آسپرژیلوس فلاووس، آسپرژیلوس فومیگاتوس، سودوآلشریا بوئدی، رودوتورلا روبروم و فوزاریوم بودند. در این میان کلادوسپوریوم کاریونی بیشترین فراوانی را در بین قارچهای جدا شده از تاس ماهی ایرانی پرورشی (95/16 درصد) و صید شده از دریا (17/10 درصد) نشان داد. همچنین بیشترین و کمترین میزان قارچ ها بترتیب از باله (68/40 درصد) و پوست (82/28 درصد) ماهیان جدا شدند.

با توجه به ارزش اقتصادی بالای شترمرغ و همین طور برخی ویژگی های منحصر به فرد این پرنده، داشتن اطلاعات کافی در زمینه های مختلف علمی بخصوص در ارتباط با خصوصیات دقیق بافتی و هیستوشیمیایی ارگان های بدن شتر مرغ ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق ساختار بافتی بخش های مختلف مری در 4 قطعه جوجه شتر مرغ مورد بررسی قرار گرفت. مقاطع بافتی تهیه و با روش های متداول بافت شناسی رنگ آمیزی شدند. اپیتلیوم مری از نوع سنگفرشی مطبق و به میزان بسیار کم شاخی بود. لایه پارین شامل بافت همبندی متراکم و دارای میزان اندکی رشته الاستیک بود. این لایه دارای غددی موکوسی، از نوع ساده و به شکل لوله ای – آلوئولی (عمدتا لوله ای) بود. ترشحات غدد دارای کربوهیدرات از نوع موکوپلی ساکارید خنثی و اسیدی بود. ماهیچه مخاطی در تمام طول مری به صورت ساختاری کامل وجود داشت و از نوع ماهیچه صاف بود. طبقه زیر مخاطی از نوع بافت همبندی سست و دارای میزان اندکی رشته الاستیک بود. طبقه ماهیچه ای دارای دو لایه ضخیم تر حلقوی داخلی و لایه نازک تر طولی خارجی بود. طبقه سروزی و ادوانتیس از نوع بافت همبندی نسبتا متراکم بود. در این تحقیق نتایج حاصله، با اطلاعات موجود در خصوص سایر پرندگان و همچنین انسان و سایر پستانداران مقایسه شد که شباهت ها و تفاوت هایی بین مری جوجه شتر مرغ و سایر گونه ها وجود داشت.

منوژن ها عمدتا انگل خارجی ماهیان می باشند که در میان ماهیان آب شیرین ایران نیز شیوع بسیار بالایی داشته و هر ساله باعث بروز خسارات اقتصادی زیادی در بچه ماهیان و در مواردی ماهیان پرواری و مولدین می شوند. هدف از انجام این تحقیقق جداسازی و شناسایی انگل های منوژن آبشش شانک ماهیان زرد باله وحشی و پرورشی خلیج فارس بود. در این تحقیق که به مدت یک سال از پاییز 1385 تا پاییز 1386 بر روی مجموعا 276 قطعه ماهی انجام گرفت دو گونه انگل منوژن پلی لابریس آنجیفر و لاملودیسکوس آکانتوپاگری برای اولین بار جداسازی و مورد شناسایی قرار گرفتند. درصد آلودگی به انگل پلی لابریس آنجیفر در کل شانک ماهیان وحشی و پرورشی مورد بررسی 3/12 درصد و شدت آلودگی نیز 2.76±2.62 درصد بود. در ماهیان پرورشی جزیره هنگام درصد آلودگی 5/12 و شدت آلودگی 2.43±0.78 و در بندر امام نیز به ترتیب 60 درصد و 6.50±3.98 بود. بیشترین درصد آلودگی به انگل پلی لابریس آنجیفر در فصل بهار و کمترین آن مربوط به فصل پاییز بود. بیشترین شدت آلودگی نیز در فصل تابستان مشاهده گردید. درصد آلودگی به انگل لاملودیسکوس آکانتوپاگری در شانک ماهیان وحشی و پرورشی مورد بررسی 5/6 و شدت آلودگی 6.33±5.73 بود. در ماهیان پرورشی در قفس بندر امام نیز درصد آلودگی 60 و شدت آن 5.50±2.07 بود. بیشترین درصد و شدت آلودگی به این انگل در فصل زمستان مشاهده شد. این انگل در ماهیان پرورش در قفس جزیره هنگام جداسازی نگردید. در بررسی رابطه بین تغییرات آلودگی به انگل منوژن با وزن ماهیان نیز مشاهده شد که با افزایش وزن بر درصد آلودگی به این انگل ها افزوده می شود. ضایعات آسیب شناسی مشهود انگل پلی لابریس آنجیفر ازدیاد سلول های جامی، در آبشش شامل خونریزی و اتساع لاملای اولیه و چسبندگی لاملاهای ثانویه بود.

ویروس های خانواده ارتومیکسوویریده (ویروسهای آنفلوآنزا) عامل عمده ای در ایجاد بیماری و مرگ و میر ناشی از بیماری های تنفسی در انسان به شمارمی روند. با وجودی که عامل ایجاد بیماری آنفلوانزای مرغی در جمعیت طیور ایران تحت تیپ H9N2 می باشد تاکنون میزان آلودگی به تحت تیپ H9N2 آنفلوانزا در جامعه انسانی مطالعه نشده بود. در این تحقیق به بررسی سرلوژیکی آلودگی ویروس آنفلوانزای مرغی تحت تیپ H9N2 در گروه های مختلف انسانی پرداخته شده است. تعداد 334 نمونه سرم خون شامل 136 نمونه سرم بیماران با عوارض تنفسی بستری در بیمارستان، 130 نمونه سرم بیماران بدون عوارض تنفسی بستری در بیمارستان، 42 نمونه سرم مرغداران و کارگران مرغداری ها و 26 نمونه سرم کارورزان رشته دامپزشکی و افراد مرتبط با حرفه دامپزشکی جمع آوری گردید. عیار آنتی بادی های ضدویروس آنفلوانزا به وسیله دو آزمایش الایزا و HI سنجیده شد. در آزمایش الایزا 1/59 درصد از بیماران بیمارستانی، 1/88 درصد از مرغداران و کارگران مرغداری ها و 7/80 درصد از کارورزان و افراد مرتبط با حرفه دامپزشکی از نظر آلودگی به ویروس آنفلوانزا تیپ A مثبت بودند. در آزمایش HI، 17.6 درصد از بیماران با عوارض تنفسی بستری در بیمارستان، 5/11 درصد از بیماران بدون عوارض تنفسی بستری در بیمارستان، 8/54 درصد از مرغداران و کارگران مرغداری ها، 8/30 درصد از کارورزان و افراد مرتبط با حرفه دامپزشکی از نظر آلودگی به تحت تیپ H9N2 ویروس آنفلوانزای A مثبت بودند. این گروه ها بوسیله آزمون T با هم مقایسه شدند (p<0.05). نتایج این مطالعه حاکی از آلودگی گروه های مختلف جمعیت انسانی با تحت تیپ H9N2 ویروس آنفلوآنزا بود که این آلودگی در مرغداران و کارگران مرغداری ها بیشتر نشان داده شده است.

فعالیت تولیدمثلی در اکثر گونه های دامی تحت تاثیر شرایط محیطی قرار داشته و بیشترین فعالیت در زمانی که شرایط محیطی برای بقا نوزادان در هنگام تولد مهیا باشد، مشاهده می شود. مطالعه حاضر با هدف تعیین درجه تغییرات فصلی فعالیت اسپرماتوژنیک لوله های اسپرم ساز قوچ نژاد عربی، تحت سیستم پرورشی بسته در منطقه خوزستان، با استفاده از میکروسکوپ نوری انجام گرفت. در ابتدای مطالعه سی راس قوچ بالغ نژاد عربی با سن تقریبا یکسان بطور تصادفی انتخاب، تحت شرایط پرورشی و مدیریتی یکسان نگهداری و وزن زنده و محیط اسکروتوم بیضه آن ها اندازه گیری شد. در ابتدای هر فصل از میان قوچ های اخیر، چهار راس قوچ به طور تصادفی انتخاب، و پس از خونگیری با استفاده از روش رادیوایمنواسی میزان هورمون تستوسترون در پلاسمای آن ها اندازه گیری گردید. پس از ذبح کشتارگاهی قوچ های اخیر، بیضه های راست برداشت و وزن آن ها اندازه گیری شد. نمونه های بافتی از سه قسمت سری، میانی و دمی بیضه هر حیوان برداشت و در محلول تثبیت کننده بوئن قرار داده شد. جهت انجام مطالعات هیستولوژیک و مورفومتریک، پس از انجام مراحل آماده سازی نمونه های بافتی، مقاطع پارافینی 5 میکرومتری تهیه شده با روش هماتوکسیلین – ائوزین مورد رنگ آمیزی قرار گرفتند. نتایج حاصل با بهره گیری از آزمون توکی و نیز آزمون همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. محیط اسکروتوم و وزن بیضه در سرتاسر سال به طور معنی داری (p<0.05) تغییر یافت به طوریکه کمترین میزان آن در اوایل فصل تابستان مشاهده شد. فعالیت اسپرماتوژنیک در همه فصول سال وجود داشت. تغییرات ساختاری در سطح سلول های اسپرماتوژنیک و سرتولی لوله های اسپرم ساز بویژه طی فصل بهار مشاهده گردید. قطر لوله های اسپرم ساز و ارتفاع اپی تلیوم زایا طی فصول تابستان و پاییز به تدریج افزایش نشان داد، به طوریکه بیشترین مقادیر آنها در اوایل زمستان مشاهده شد. میزان هورمون تستوسترون به طور معنی داری (p<0.05) بسته به فصل سال تغییر نشان داد، به طوریکه بالاترین سطح پلاسمایی آن در اوایل فصل زمستان و کمترین میزان آن در اوایل فصل تابستان بدست آمد. قطر لوله های اسپرم ساز  همبستگی معنی داری با محیط اسکروتوم بیضه و سطح پلاسمایی هورمون تستوسترون نشان داد. نتایج بدست آمده نشان داد که فعالیت اسپرماتوژنیک لوله های اسپرم ساز بیضه قوچ بالغ نژاد عربی، تحت سیستم پرورشی بسته در منطقه خوزستان، به میزان زیادی بسته به فصل سال تغییر می کند.

فنل یکی از مواد ضدعفونی کننده ای است که از راه های مختلف و به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از این مطالعه اثرات وابسته به دز فنل در تغییرات مرفومتریک و هیستومتریک کلیه در موش می باشد. در این تحقیق 60 سر موش سوری ماده نژاد Balb/C انتخاب، وزن اولیه آنها تعیین و به صورت تصادفی به سه گروه تیمار و یک گروه شاهد تقسیم گردید. موش های گروه های تیمار فنول را به مدت 10 روز متوالی به روش گاواژ به میزان 80، 180 و 320 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و موش های گروه شاهد تنها آب مقطر فاقد هر گونه ماده افزودنی را به همان روش دریافت نمودند. در پایان دوره آزمایش موش ها وزن گیری و سپس توسط کلروفرم بیهوش شدند. پس از باز کردن حفره شکم، کلیه راست موش ها مورد مطالعه مرفومتری قرار گرفت. جهت مطالعه هیستومتری، مقاطع بافتی تهیه و به روش H&E رنگ آمیزی گردید. تجزیه و تحلیل آماری نتایج حاصله نشان داد که تغییرات وزن، طول و عرض کلیه در مقایسه بین گروه های تیمار و شاهد معنی دار بوده (p<0.05) ولی تغییرات وزن بدن، قطر کلیه و قطر جسمک کلیوی از نظر آماری معنی دار نمی باشد. به علاوه قطر کلافه مویرگی جسمک، قطر دهانه داخلی لوله های پیچیده دور و نزدیک و همچنین ارتفاع سلولی بافت پوششی لوله های پیچیده دور و نزدیک در گروه های تیمار نسبت به گروه شاهد، اختلاف آماری معنی داری را نشان داد (p<0.05). وسعت ارتشاح گلبول های سفید تک هسته ای در بافت کلیه در گروه های تیمار در مقایسه با گروه شاهد بیشتر بود. نتایج حاصله بیانگر تاثیر فنول بر ساختار مرفومتری و هیستومتری کلیه می باشد.

سیاه ماهیان در مناطق مختلف آب های داخلی کشور پراکنده بوده و بررسی انگل های این ماهیان می تواند از نظر چرخه حیات انگل ها و انتقال به سایر ماهیان و نهایتا بوم شناختی انگل های آب های داخلی ایران حایز اهمیت باشد. هدف از این مطالعه بررسی انگل شناسی بر روی سیاه ماهیان رودخانه هلیل رود در استان کرمان می باشد. نمونه برداری ا ز مهر ماه 1386 تا شهریور 1387 انجام گرفته و در مجموع 109 عدد سیاه ماهی  (Capoeta damascina)  مطالعه گردیدند. ماهیان از چهار ایستگاه در هلیل رود صید و به آزمایشگاه تحقیقات آبزیان دانشکده علوم زیستی دانشگاه شهید بهشتی منتقل و پس از شناسایی گونه ماهی از نقطه نظر آلودگی انگلی معاینه گردیدند. بر اساس نتایج این تحقیق مجموعا 7 انگل از جنس میکسوبولوس (Myxobolus) از ماهیان بررسی شده بدست آمد. گونه های انگل های بدست آمده عبارتند از:  M. samgoricus, M. cristatus, M. varicorhini, M.musajevi, M. karelicus, M. buckei, M. suturalis   آلودگی به چهار انگل اول در گذشته از ماهیان سایر نقاط ایران مشاهده و گزارش شده بودند در این تحقیق گونه های انگل های میکسوبولوس بوکئی، میکسوبولوس کارِلیکوس و میکسوبولوس سوتورالیس نه تنها برای اولین بار است که از ماهیان ایران گزارش می شوند، بلکه به همراه میکسوبولوس موسایوی، سیاه ماهی (Capoeata damascina) از رودخانه هلیل رود را به عنوان میزبان جدید برای چهار انگل فوق معرفی می نماید.

لینگواتولا سراتا انگلی با گسترش جهانی است که مطالعاتی برای تعیین شیوع آن در ایران صورت گرفته است. در این مطالعه مقطعی، شیوع آلودگی و ارتباط آن با سن و جنس دام ها تعیین گردید. به این منظور کبد و گره های لمفاوی مزانتریک لاشه 623 راس گاو، 784 راس گاومیش، 787 راس گوسفند و 527 راس بز طی هفت ماه جمع آوری شد. جستجو و شمارش نوچه ها با له کردن گره های لمفاوی مزانتریک انجام می شد. کبد نیز چرخ شده و در اسید پپسین 5/0 درصد انکوبه می گردید. نتایج بیانگر شیوع آلودگی در بین همه دام های نشخوارکننده تحت مطالعه بود. میزان آلودگی در گره های لمفاوی مزانتریک و کبد گوسفند (79/65 درصد و 28/32 درصد) بیشتر از بز (78/59 درصد و 46/5 درصد) بود. به علاوه، بیشترین و کمترین میزان شیوع آلودگی به ترتیب در گره های لمفاوی بزهای ببیشتر از 3 سال (5/47 درصد) و در کبد گاومیش های بیشتر از 4 سال (7/0 درصد) مشاهده گردید. تعداد نوچه های جمع آوری شده از گره های لمفاوی مزانتریک دام ها به طور متوسط 45-1 عدد بود. میزان شیوع آلودگی با افزایش سن افزایش معنی داری نشان داد (p<0.05). اختلاف معنی داری نیز میان میزان آلودگی در دام های نر و ماده وجود داشت (p<0.05). با توجه به شیوع آلودگی لینگواتولا سراتا در بین دام های نشخوارکننده منطقه امکان بروز لینگواتولوزیس در مردم منطقه به دلیل مصرف خام یا کم پخته کبد دام های آلوده وجود دارد.

اسبچه خزر نژادی نادر از اسب های ایران است که دارای جثه کوچکی می باشد. هدف از انجام این مطالعه بررسی موقعیت توپوگرافیک تنه بازویی سری منشعب شده از آئورت و انشعابات آن می باشد. در این مطالعه از 5 راس اسبچه خزر بالای 2 سال استفاده گردید. بدین منظور ابتدا از این اسبچه ها خونگیری بعمل آمده و 3 راس از آنها پس از تزریق محلول فیکساتیو و بقیه بصورت تازه مورد تشریح قرار گرفتند. در تمام نمونه های مورد مطالعه تنه بازویی سری از قسمت محدب قوس آئورتی جدا شده و به سمت قدامی و پشتی رفته که در این مسیر همانند اسب ابتدا سرخرگ زیــــر تــرقوه ای چپ و سپس تنه گردنی راست از آن جدا می گردد و در نهایت به سرخرگ کــاروتید دوتایی ختم می گردد. در این مطالعه اختلافاتی در رابطه با برخی انشعابات مشاهده گردید که با گزارش های موجود در رابطه با موارد نادر در اسب ها مطابقت دارد.

برونکوپنومونی یکی از بیماری های مهم گوسفندان در ایران می باشد که عوامل مختلفی از قبیل باکتری ها، ویروس ها و انگل ها می توانند سبب بروز آن گردند. به نظر می رسد که کرم های ریوی بیشترین نقش را در بروز این بیماری در نشخوارکنندگان داشته باشند. این مطالعه جهت مشخص شدن میزان آلودگی نشخوارکنندگان کوچک منطقه آذربایجان شرقی به کرم های ریوی صورت گرفت. نمونه های مدفوع از 1000 راس گوسفند در طول یک سال (250 نمونه در هر فصل) از گوسفندان مناطق مختلف تبریز گرفته شد و در آزمایشگاه توسط دستگاه بر من نوزادان مرحله اول کرم های ریوی از آنها جدا گردید و مورد شناسایی قرار گرفت. همچنین 400 نمونه ریه ضبطی از کشتارگاه صنعتی تبریز در طول همان سال (100 نمونه در هر فصل) تهیه گردید و در آزمایشگاه کرم های بالغ موجود جدا گردید و با استفاده از کلید های تشخیصی مورد شناسایی قرار گرفت. نتایج بررسی نمونه های مدفوع نشان داد که 9/56 درصد نمونه ها آلوده به نوزادان کرم های ریوی بودند. آلودگی به نوزاد دیکتیوکالوس فیلاریا (9/28 درصد)، پروتوسترونجیلوس روفسانس (7/12 درصد)، مولریوس کاپیلاریس (29 درصد) و سیستوکالوس اکراتوس (4/29 درصد) مشاهده گردید. آنالیزیافته ها با واریانس یک طرفه نشان داد که میزان آلودگی در فصول مختلف سال اختلاف معنی داری دارد (p<0.05). بیشترین میزان آلودگی در پاییز و کمترین میزان آلودگی در فصل تابستان مشاهده گردید. همچنین اختلاف معنی داری در میزان آلودگی مدفوع گوسفندان زیر دو سال به نوزادان کرم های ریوی نسبت به گوسفندان بالای دو سال مشاهده گردید (p<0.05). میزان آلودگی در گوسفندان نر بیشتر از گوسفندان ماده بود. از مجموع 400 نمونه ریه مورد بررسی، آلودگی به کرم های بالغ دکتیوکالوس فیلاریا (34 درصد)، پروتوسترونجیلوس روفسانس (11 درصد) و سیستوکالوس اکراتوس (32 درصد) مشاهده گردید. اما کرم بالغ مولریوس کاپیلاریس بدست نیامد. همچنین بیشترین میزان آلودگی به کرم های ریوی در فصل پاییز مشاهده گردید. با توجه به میزان نسبتا بالای میزان آلودگی به نوزادان کرم های ریوی در گوسفندان منطقه تبریز اعمال روشهای پیشگیری و درمان توصیه می گردد.