محیط شناسی
سال:1397 | دوره:44 | شماره:1 |تعداد مقالات:13

در این تحقیق، میزان حذف اورتو زایلن با استفاده از گرافن اکسید پیوند داده شده با پلیمر متیل وینیل کتون و آنیلین توسط روش رویه پاسخ مورد بررسی قرار گرفت. آماده سازی جاذب با استفاده از فرایند پلیمریزاسیون توسط آغازگر آمونیوم پر سولفات و پلیمر متیل وینیل کتون انجام شد. سپس، محصول توسط آنیلین اصلاح شد. جاذب نهایی توسط طیف سنج مادون قرمز تبدیل فوریه، میکروسکوپ الکترونی روبشی، طیف سنجی پراش انرژی پرتو ایکس و آزمایش بی ای تی آنالیز شده است. برای کاهش تعداد آزمایشات، از روش رویه پاسخ استفاده شد و تاثیر پارامترهای منتخب (زمان تماس، pH و میزان جاذب) بر روی جذب اورتو زایلن از آب مورد آزمایش قرار گرفت. بعلاوه، شرایط بهینه برای رسیدن به درصد حذف 75 % بدست آمد ( زمان تماس برابر با 11 دقیقه، pH برابر با 4/35 و میزان جاذب برابر با 2/43 گرم بر لیتر). نتایج حاصله نشان داد که درصد حذف اورتو زایلن با غلظت اولیه 20 میلی گرم بر لیتر تحت شرایط بهینه، برابر با 74/5% بوده است. در این مقاله میزان ضریب همبستگی برای جذب اورتو زایلن 99/27% بدست آمد که نشان می دهد مدل دارای اعتبار می باشد.

فلزات سنگین در زمین های کشاورزی جذب گیاهان می شوند؛ وارد چرخه غذایی انسان شده و مقدار بیش از حد آنها باعث بیماری هایی در انسان می شود. بنابراین آگاهی از توزیع مکانی این عناصر برای مدیریت محیط زیست ضروری است. در این تحقیق به بررسی توزیع مکانی فلزات سنگین در شهرستان هریس پرداخته شد. بدین منظور نمونه هایی از خاک تهیه و به اندازه گیری غلظت عناصر (پتاسیم، منگنز، روی، آهن و مس) پرداخته شد. در ادامه با استفاده از روش های ریاضی و روش های زمینآمار به تهیه ی نقشه های خطرپذیری پرداخته شد. در بین روش های مختلف مدل های بهینه با مقایسه ی مقادیر کمترین مربعات خطاها، میانگین مطلق خطاها و میانگین قدرمطلق خطاها مورد ارزیابی قرار گرفتند بدین ترتیب که نزدیکتر بودن معیارهای ذکر شده به صفر ملاک تعیین مدل بهینه قرار گرفت. از بین مدل های بررسی شده برای عنصر پتاسیم، وزن دهی معکوس فاصله، برای منگنز کریجینگ معمولی، برای روی، کریجینگ ساده، برای آهن، توابع پایه ای شعاعی و برای مس نیز توابع پایه ای شعاعی به عنوان روش های انتخاب شدند. سپس به تهیه ی نقشه های پهنه بندی به تفکیک مناطق مختلف با استفاده از شاخص های استاندارد WHO، کلی و استاندارد موسسه ی خاک و آب ایران پرداخته شد و نتایج نشان می دادند که عناصر پتاسیم و مس در محدوده ی غیرمجاز بودند.

هدف از این مطالعه بررسی میزان جیوه عضله، امعاء و احشاء، گناد و کلیه ماهیان کولمه، تیز کولی، زالون، و میزان جیوه و سرب عضله آمور، کپور معمولی، فیتوفاگ، سرگنده، شیزوسیپریس و هامون ماهی می باشد. این پایش چند گونه ای در راستای ارزیابی ریسک سلامت مصرف کنندگان به روش EPA/WHO صورت گرفته است. طبق نتایج حاصله، غلطت های جیوه در ماهیان مورد مطالعه کمتر از حد پیشنهادی WHO، FAO، FDA، EPA، و EU هستند. غلظت های سرب گونه های آمور، کپور معمولی، فیتوفاگ زیر محدوده پیشنهادی FDA، WHO، FAO، TAL، UK MAFF و NHMRC هستند، اما غلظت سرب شیزوسیپریس و سفیدک بالاتر از حد WHO و TAL قرار دارند. نتایج مطالعه حاضر کمک کرد تا داده هایی از دریای خزر، تالاب انزلی، و تالاب هامون به عنوان شاخص اثرات طبیعی و انسانی روی اکوسیستم های آبی تهیه شود و همچنین نمایه خطرات انسانی مرتبط با مصرف ماهی ارزیابی شود. ریسک سلامت ناشی از دریافت آلاینده های فلزی از عضله ماهیان با استفاده از خارج قسمت خطر (HQ) ارزشیابی گردید. شاخص خطر سلامت انسان نشان داد که ریسک تجمعی با افزایش نرخ مصرف افزایش می یابد، که این موجب نگرانی برای سلامت مصرف کننده شده و لازم است به آن توجه شود.

آثار و تبعات زیست محیطی، از مهم ترین دغدغه های معطوف به صنعتی شدن به شمار رفته و ازاین رو جستجوی راهکارهای لازم برای کنترل چنین تبعاتی دارای اهمیت زیادی است. مبتنی بر تجارب جدید موجود در زمینه مدیریت مسائل زیست محیطی، سرمایه اجتماعی می تواند با تقویت همسویی و هم افزایی سیاست ها و اقدامات زیست محیطی، نقش قابل ملاحظه ای را در کنترل ابعاد زیست محیطی معطوف به صنعتی شدن ایفا نماید. در این مقاله سعی شده است نقش سرمایه اجتماعی در کنترل تبعات زیست محیطی حاصل از فرآیند صنعتی شدن در ایران با استفاده از داده های دوره زمانی 1359 تا 1394 مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور با استفاده از رهیافت کالمن فیلتر روند تغییرات اثرگذاری صنعتی شدن بر محیط زیست در ایران برآورد شده است. همچنین با استفاده از روش همگرایی یوهانسون، تأثیر سرمایه اجتماعی بر شدت اثرگذاری صنعتی شدن بر محیط زیست مورد آزمون و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها حاکی از آن است که در بلندمدت، ارتباط منفی معنی دار بین سرمایه اجتماعی و میزان تأثیر صنعتی شدن بر محیط زیست در ایران برقرار است. لذا استنباط می شود که روند فرسایشی و در حال کاهش سرمایه اجتماعی در ایران، اثرات منفی صنعتی شدن را بر محیط زیست تشدید نموده است.

این مطالعه به تعیین ارزش حفاظتی حوزه آبخیز ابر شاهرود و تعیین عوامل موثر بر میزان تمایل به پرداخت افراد است. در این تحقیق به منظور تعیین عوامل موثر از روش ارزشگذاری مشروط استفاده شده است. برای اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت افراد از مدل رگرسیونی لوجیت استفاده شد و براساس روش حداکثر راستنمایی، پارامترهای این مدل برآورد شدند. برای این منظور، تعداد 381 پرسشنامه به روش نمونه گیری تصادفی در استان سمنان تکمیل شد. نتایج نشان داد که متغیرهای سن و درآمد فرد در سطح یک درصد و متغیرهای توانایی مالی، جنسیت، تاهل، هزینه ماهانه، تعداد بازدید و پیشنهاد در سطح احتمال 5 درصد معنی دار و میزان بر تمایل به پرداخت افراد تاثیر داشته است. همچنین نتایج این پژوهش بیان کرد که متوسط تمایل به پرداخت افراد برای حفاظت منطقه 10574 ریال و ارزش حفاظتی برای هر خانوار 126889 ریال در هر سال است. همچنین ارزش حفاظتی سالانه منطقه مورد مطالعه حدود 6/27353 میلیون ریال برآورد گردید. براساس نتایج این تحقیق و ارزش حفاظتی بالای این منطقه پیشنهاد می شود سیاستگزاران و برنامه ریزان با اتخاذ تدابیر لازم و تدوین و تصویب بودجه مناسب کیفیت ارزش ها و ارائه خدمات را ارتقا دهند.

زنجیره تامین پایدار بر مدیریت زیست محیطی تولید، توزیع و مصرف کالاها تاکید دارد. استفاده از ادوات کشاورزی در قسمت تولید گندم منجر به مصرف انرژی و انتشار آلودگی خواهد شد. همچنین دوری مناطق تولید و مصرف، جا به جایی گندم را ناگزیر کرده است. بنابراین، بخش توزیع نیز یکی از قسمت های مهم در مصرف انرژی و انتشار دی اکسیدکربن به شمار می رود. از این رو، هدف این مطالعه برآورد ارزش سایه ای انتشار دی اکسیدکربن در این دو بخش از زنجیره تامین گندم می باشد. برای این منظور از اطلاعات سال های 1379 تا 1393 استان های ایران و با استفاده از رهیافت تابع مسافت نهاده، مقدار قیمت سایه ای دی اکسیدکربن به تفکیک بخش تولید و توزیع گندم تخمین زده شده است. نتایج تخمین نشان می دهد که هزینه انتشار آلودگی، 7/16 درصد از هزینه تولید گندم را تشکیل داده و اعمال آن باعث کاهش نسبت درآمد به هزینه گندم از 55/1 به 33/1 می شود. از طرف دیگر ارزش سایه ای انتشار دی-اکسید کربن در بخش توزیع بیشتر از بخش تولید بوده است. بر همین مبنا بایستی اقدامات لازم برای تولید و توزیع پایدار در مورد محصول استراتژیک گندم اعمال گردد، به طوریکه کمترین خسارت به محیط زیست وارد شود.

تغییر کابری اراضی از دو دیدگاه خرد و کلان قابل بررسی است. از نظر کلان سیاست های دولت و عوامل اقلیمی و از نقطه نظر خرد ویژگی های فردی و اقتصادی کشاورزان بر تغییر کاربری اراضی موثر هستند. استان خراسان رضوی یکی از مناطقی است که تغییر کاربری اراضی کشاورزی در آن در سال های گذشته با شدت بیشتری صورت گرفته است. در این مطالعه عوامل موثر بر تغییر کاربری با استفاده از اطلاعات میدانی 70 کشاورز در شهرستان تربت حیدریه به روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده در سال 1396 بررسی شد. تحلیل مولفه های اثر گذار با استفاده از الگوی هکمن-توبیت دو مرحله ای انجام شد. نتایج حاصل از برآورد الگوی هکمن دو مرحله ای نشان داد که در مرحله ی نخست متغیرهای جمعیت خانواده ی کشاورز، تعداد قطعات اراضی، درآمد کشاورز، قیمت محصول عمده ی تولیدی، سطح سواد کشاورز، سطح بارندگی و میزان دسترسی به چاه های آب بر تمایل به تصمیم جهت تغییر کاربری اراضی تاثیر گذار می باشند. نتایج مرحله ی دوم الگوی هکمن نشان داد که که جمعیت خانواده کشاورز، درآمد کشاورز، قیمت محصول عمده ی تولیدی و سطح بارندگی و میزان دسترسی به چاه های آب، عوامل موثر بر میزان تغییر کاربری اراضی کشاورزی می باشند.

آلودگی هوا یکی از انواع آلودگی های زیست محیطی است که بقا و سلامتی موجودات زنده از جمله انسان را تهدید می کند. بعد از انقلاب صنعتی و به خصوص در یک صد سال اخیر به علت پیشرفت تکنولوژی صنعتی و تولید انواع وسایل نقلیه، میزان آلودگی هوا در جهان افزایش پیدا کرده است. درختان با فیلتر کردن و جذب آلاینده ها، نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا ایفا می کنند و یکی از ابزارهای طبیعی در مهار آلودگی هوا هستند. هدف این تحقیق برآورد منافع اقتصادی حاصل از حفظ و کاشت برترین گونه ی درختی کاهش دهنده آلودگی هوای سطح شهر اهواز در سال 94 است. بدین منظور گونه های درختی که بیشترین فراوانی را در سطح شهر اهواز دارند، انتخاب شدند. سپس با استفاده از روش های آزمایشگاهی و شاخص های سنجش توان گونه ی درختی برای جذب آلاینده های هوا و صوت، برترین گونه درختی تعیین شد (درخت برهان). در نهایت با استفاده از نمونه گیری طبقه ای و روش مدل سازی انتخاب منافع اقتصادی حاصل از خدمات تصفیه ای این گونه درختی محاسبه گردید. نتایج نشان داد که تمایل به پرداخت ساکنان شهر اهواز با حفظ و کاشت بیشتر این گونه ی درختی افزایش می یابد. همچنین ارزش سالانه منافع و ارزش سرمایه ای درخت برهان به ترتیب 1167 و 1852 میلیارد ریال محاسبه شد.

یکی از مهمترین کارکردهای اکولوژیکی مراتع بویژه مراتع تخریب یافته پتانسیل بالای ترسیب کربن به عنوان مهم ترین گاز گلخانه ای می باشد. احیاء مراتع تخریب شده مناطق خشک ایران اهمیت ویژه ای در حفظ تعادل چرخه کربن دارد. در نظر گرفتن ارزش اقتصادی کارکرد ترسیب کربن از طریق محاسبات مالی می تواند نقش مؤثری در برنامه ریزی های زیست محیطی داشته باشد. لذا تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر اجرای عملیات احیای پوشش گیاهان مرتعی بر ارزش اقتصادی ترسیب کربن گیاهان انجام گرفت. به این منظور سه نوع فعالیت احیایی بوته کاری، هلالی آبگیر و بذرکاری-بذرپاشی انتخاب و مناطق شاهد مشخص شد. جهت ارزشگذاری میزان کربن ترسیب یافته از روش سیاست مالیات بر کربن استفاده شد. بر اساس نتایج تحقیق میزان جذب کربن در مراتع منطقه مورد مطالعه 774 تن برآورد گردید. ارزش سایه ای جذب کربن سالانه، 8/54721 دلار/تن (معادل 191526399ریال/تن) بدست آمد. ارزش هر هکتار از این مراتع برای کارکرد ترسیب کربن برابر با 35/17 دلار (معادل 15/60744 ریال) برآورد گردید. بنابر نتایج بدست آمده، عوامل مدیریتی همچون عملیات احیایی، نقش مهمی در کنترل ترسیب کربن داشته است. همچنین ترسیب کربن فعالیت احیایی بوته کاری، بطور معنی داری موفقیت بیشتری در ارتقای شاخص های اکولوژیکی و ارزش ریالی ترسیب کربن در مقایسه با مناطق شاهد داشته است.

کلان شهرها، محل تراکم بالای جمعیت و پدیده های انسان ساخت هستند. در صورت وقوع سیل و زلزله در کلان شهرها و نبود آمادگی برای مقابله با این بلایای طبیعی، احتمال بروز خسارات جانی و مالی بالا می رود. به منظور جلوگیری ازاین امر، استفاده از رویکردتاب آوری کاربری اراضی شهری از اهمیت و ضرورت دو چندانی برخوردار می گردد. هدف کلی از پژوهش حاضر، بدست آوردن عوامل تاثیرگذار در میزان تا ب آوری کاربری اراضی شهری با رویکرد توسعه پایدار و تعیین میزان اهمیت نقش هر یک ازمعیارهای تاب آوری و بررسی آن ها درمنطقه ی 1شهر تهران، که دارای جمعیت زیاد وموقعیت ویژه ی زمین شناسی است، می باشد. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی تحلیلی، و ماهیت آن کاربردی است. در این پژوهش، ابتدا مبانی نظری تحقیق از طریق جمع آوری اطلاعات و مطالعات اسنادی صورت پذیرفت. در ادامه به منظور بررسی میزان تاب آوری کاربری اراضی، معیارهای تا ب آوری براساس نظرات کارشناسان و بررسی پژوهش های قبلی صورت گرفته، تعیین گردید. سپس به کمک 15 نفر از اعضای متخصص که در حوزه ی برنامه ریزی محیط زیست، برنامه ریزی شهری، برنامه ریزی روستایی و شهرسازی تخصص داشته اند، مقایسات زوجی شاخص ها صورت پذیرفته است. همچنین به منظور ارزیابی و بررسی نهایی میزان تاب آوری، از روش FAHP، سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و Idrisi، TOPSIS و SWOTبهره گرفته شده است.

براساس نوشته های مورخان همواره برای توصیف تهران از باغ بهره برده شده است، عنصری که منشا حضور تهران و در اسناد تاریخی دارای جایگاه خاصی می باشد؛ پرسش اصلی این نوشتار این است که آیا می توان بیان نمود که باغ عامل اصلی ایجاد شهر و توسعه تهران بوده آیا می توان بیان کرد موجودیت شهر تهران از باغ نشأت گرفته است؟ مقاله حاضر با روش تاریخی-تحلیلی و اکتشافی از متون تاریخی و اسناد و مدارک از دوران شروع مدنیت شهر تهران به جمع آوری مطالب براساس تحلیل تاریخی و توصیفی به برداشت لایه های زمانی می پردازد. سپس با تجزیه و تحلیل لایه های تاریخی باغ در بستر شهر تهران همزمان به شناخت رابطه دوطرفه بین بستر طبیعی و تأثیر متقابل فرهنگ و شهر و معماری می پردازد. فرض این مقاله بر این است که رابطه مستقیمی بین باغ و بوجود آمدن یک شهر از یک طرف و از طرف دیگر بین رشد شهر تهران و بستر طبیعی و باغ به ویژه باغ گلستان تهران وجود دارد. سعی این مقاله بر این است که تاثیر متقابلی که بین بستر طبیعی و باغ و شهر و معماری ارتباط دوطرفه ای وجود دارد را کشف و ارائه نماید.

گسترش کلان شهرها در دهه های اخیر پیامدهای متعدد کالبدی، اجتماعی-اقتصادی و محیط زیستی در پی داشته است. یکی از این پیامدها تشدید پدیده جزایر حرارتی شهری در نواحی با آب و هوای معتدل تر بوده است. اما در نواحی کلان شهری با آب و هوایی گرم و خشک تر افزایش شهرنشینی نه تنها موجب تشدید جزایر حرارتی نمی شود بلکه در فصول گرم سال دمای سطح زمین را کاهش نیز خواهد داد. کاهش دمایی که از آن با عنوان پدیده جزایر سطحی سرد شهری یاد می شود. پژوهش های پیشین از طریق استخراج نقشه های کاربری/پوشش زمین از تصاویر ماهواره ای و مقایسه نسبت هر کاربری زمین با دمای سطحی تاثیر این پدیده در روزهای مختلف سال را در یک شهر نشان داده اند. اما با این وجود تاثیر پیچیدگی شکل نواحی ساخته شده و همچنین ویژگی های کالبدی ساختمان ها همچون تراکم ساختمانی و ریزدانگی بر تشدید پدیده جزایر سرد شهری مغفول مانده است. این پژوهش با مطالعه تاثیر ترکیب بندی و پیکربندی نواحی ساخته شده و ویژگی کالبدی آن ها بر دمای سطحی شهر شیراز با استفاده از سنجه های سرزمین به این نتیجه دست یافت که هرچه پیچیدگی شکل نواحی ساخته شده کمتر باشد و همچنین تراکم ساختمانی و ریزدانگی نواحی شهری افزایش یابد پدیده جزایر سرد شهری تشدید می شود.