مجله دانشکده پزشکی
سال:1396 | دوره:75 | شماره:11 |تعداد مقالات:16

سردبیر محترمدیابت نوع دو یکی از اختلالات متابولیکی تهدیدکننده زندگی بوده و تخمین زده شده است که حدود چهار میلیون بزرگسال در ایران دارای دیابت نوع دو در سال 2014 بوده اند و عمده ترین مشکل بیماران دیابتی که پیشگیری و کنترل این بیماری را با مشکل مواجه کرده عدم آگاهی و توجه به بیماری می باشد. بنابراین لازم است در زمینه افزایش آگاهی افراد جامعه به ویژه افراد مبتلا اقدامات عملی صورت گیرد، همان طور که گزارش شد آمار و وضعیت بیماری دیابت در کشور در مقالات متعدد گزارش شده است3و4 اما نتایج آن مورد توجه سیاستگزاران سلامت قرار نگرفته است. یکی از اقدامات قابل توجه در زمینه پیشگیری، کنترل و آگاه سازی مردم تهیه اتوبوس های دیابت می باشد، که در استان ها و شهرهای کشور مورد استفاده قرار گرفته و می تواند در ارگان های دولتی و خصوصی، اماکن عمومی، پارک ها، محلات برنامه غربالگری و آموزش دیابت را انجام دهد. در اتوبوس دیابت که به صورت یک مرکز مشاوره طراحی شده است، روند ارایه خدمات در پنج ایستگاه شامل انجام می گیرد. ایستگاه اول ثبت داده های اولیه شامل نام و نام خانوادگی، کد ملی، سن، جنس، اندازه گیری قد و وزن می باشد. در ایستگاه دوم از هر فرد سوالات کوتاهی درباره سابقه ابتلا به بیماری ها و سابقه خانوادگی پرسیده شده و فشارخون هم گرفته می شود. در ایستگاه سوم شاخص توده بدنی محاسبه و تست قندخون توسط گلوکومتر انجام می گردد و سوالات کوتاهی درباره عادات غذایی از افراد پرسیده و توصیه های تغذیه ای توسط کارشناس به افراد داده می شود. در ایستگاه چهارم و با توجه به داده های گرفته شده معاینات خاص توسط پزشک انجام شده و در ایستگاه پنجم داده ها از فرم انجام مراحل به دفتر ثبت نهایی انتقال و بسته های آموزشی لازم تحویل افراد شده و کار پایان می پذیرد. چنین فرآیندی در پیشگیری و کنترل دیابت و افزایش آگاهی در مردم بسیار جالب توجه بوده و می تواند زمینه افزایش آگاهی برای تمام اقشار جامعه را فرآهم آورد اما چنین روندی را می توان از طریق فرآیندهای زیر با کیفیت تر ارایه داد تا مردم نیز از این روش استقبال بهتری نمایند. در این روش برای اندازه گیری قندخون و فشارخون افراد باید مدت زمانی را منتظر بمانند و بسته به شلوغی مجبور به ایستادن هستند، بنابراین روی قندخون و فشارخون تاثیر گذاشته و آن ها را مخدوش می کند، بنابراین لازم است شرایطی را برای نشستن افراد و یا از پیش محل حضور اتوبوس دیابت به مردم آگاهی داده شود و توسط پذیرش تعداد مشخصی نام نویسی شوند تا افراد ناشتا حضور یابند و ازدحام جعیت نیز نباشد، همچنین از آنجا که در اتوبوس اندازه گیری قندخون توسط دستگاه گلوکومتر انجام می گیرد بهتر است تا موارد مشکوک برای اندازه گیری های بیشتر به آزمایشگاه فرستاده شود تا اندازه گیری دقیق تر انجام شده و همچنین پرونده آن ها به مرکز جامع سلامت در نزدیک ترین محل زندگی فرد ارجاع شود تا مراقبت های جامع تر نیز اعمال گردند.

سرطان پانکراس زمانی به وجود می آید که سلول های پانکراس شروع به تکثیر خارج از کنترل کرده، توده ای را تشکیل می دهند که توانایی هجوم به دیگر بخش های بدن را دارد. شایع ترین نوع آن آدنوکارسینومای پانکراس با حدود %85 از موارد است و گاهی اوقات اصطلاح سرطان پانکراس به این نوع از سرطان اشاره دارد. به طور معمول علایم بیماری تا رسیدن بیماری به مرحله پیشرفته بروز پیدا نمی کند و در زمان تشخیص، بیماری اغلب به دیگر بخش های بدن منتشر شده است. تشخیص با تصویربرداری پزشکی، آزمایش خون و بررسی نمونه های بافتی و درمان نیز با جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی بوده که گزینه های درمان تا حدودی بر اساس مرحله سرطان می باشد. تنها درمان آدنوکارسینوم پانکراس، جراحی است که می تواند تنها به منظور بهبود کیفیت زندگی بدون پتانسیل برای درمان باشد. عوامل خطر سرطان پانکراس شامل مصرف سیگار، دیابت، چاقی و شرایط ژنتیکی نادر مشخص است که حدود 25% از موارد مربوط به مصرف سیگار و 10-5% مربوط به وراثت است. احتمال بروز این سرطان در افراد با دیابت طولانی مدت بیش از افراد غیر مبتلا به دیابت است. یک تغییر ناگهانی در سطوح قند خون افراد دیابتی با دیابت کنترل شده نیز می تواند نشانه ای از سرطان پانکراس باشد. CA19-9 در حال حاضر تنها مارکر مولکولی قابل اعتماد در تشخیص سرطان پانکراس می باشد که از حساسیت و ویژگی بسیار بالایی برخوردار نیست و پژوهش ها برای یافتن مارکرهای اختصاصی تر ادامه دارد. در این مقاله مروری سبب شناسی سرطان پانکراس، ارتباط دیابت با این نوع سرطان و مارکرهای زیستی قابل توجه در تشخیص این بیماری مورد بررسی قرار می گیرد.

پیش از وقوع اپیدمیِ اخیرِ ویروس زیکا، معدود افرادی در سرتاسر جهان نام این ویروس را شنیده بودند. مقایسه تعداد مقالات مرتبط با زیکا (269 مقاله) تا ژانویه 2016 در پایگاه داده کتابخانه ملی علوم پزشکی ایالات متحده (PubMed) با سایر اعضای خانواده فلاوی ویریده مانند ویروس تب دانگ (9187 مقاله) این واقعیت را نشان می دهد که حتی ویروس شناسان نیز اهمیت چندانی به این عضو خانواده بزرگ فلاوی ویریده نمی دادند. اما هنگامی که اعلامیه ای هشدار دهنده از سوی سازمان بهداشت جهانی در اول فوریه 2016 در خصوص خطر گسترش جهانی این ویروس و احتمال ارتباط آن با ناهنجاری های مادرزادی و اختلالات عصبی صادر شد، توجه جهانی به این عضو فراموش شده معطوف گشت و آن را به سر خط خبرهای روز رساند. به گونه ای که تا 9 آگوست 2017 تعداد مقالات مرتبط با این ویروس در پاب مِد، به 3214 مقاله رسید. این آربوویروسِ باز پدید، عضو جنس فلاوی ویروس از خانواده فلاوی ویریده می باشد. این ویروس در حالت عادی به شکل یک بیماری خفیف نمود داشته اما درگیری مادران باردار می تواند منجر به بروز ناهنجاری های مادرزادی در فرزندان این مادران گردد. با بروز اپیدمی های جدید در سال 2015 و ادامه آن در سال 2016 به نظر می رسد که این ویروس در حالِ گسترشِ محدوده جغرافیایی فعالیت خود می باشد. در این مقاله تلاش بر آن بوده تا داده هایی به روز در زمینه تاریخچه، ویژگی های ویروس، ناقلین، راه های انتقال، اپیدمیولوژی، تشخیص و همچنین وضعیت حال حاضر ایران در این زمینه ارایه گردد.

زمینه و هدف: برخی از گیاهان دارویی ارزان و در دسترس مانند گیاه ابوخلسا یا هواچوبه با نام علمی Arnebia euchroma می توانند در درمان زخم سوختگی و کاهش زمان بهبودی موثر باشند. هدف از این مطالعه بررسی اثر پماد ابوخلسا بر ترمیم زخم سوختگی درجه دو عمقی در رت بود. روش بررسی: این مطالعه تجربی در مهر 1394 در آزمایشگاه حیوانات بیمارستان حضرت فاطمه (س) در تهران انجام شد. در قسمت پشت 24 رت نر بالغ نژاد Sprague-Dawley به وزن تقریبی g 250-300 سوختگی درجه دو عمقی به ابعاد cm 4×2 ایجاد گردید و سپس محل سوختگی در گروه اول با پماد ابوخلسا و در گروه دوم با وازلین پانسمان روزانه تا بهبود کامل انجام شد و روند بهبودی زخم با عکس برداری به صورت هر پنج روز یک بار پایش شد. در روز 20 نیز جهت بررسی میزان کلاژن و سلول های التهابی نمونه از زخم سوختگی برای پاتولوژی فرستاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که در طول روزهای پنج تا 15 وسعت زخم در هر دو گروه کمتر شد (0/001P<) و این کاهش وسعت زخم در گروه وازلین نسبت به پماد ابوخلسا به طور معناداری بیشتر بود (0/040P=). یافته های حاصل از پاتولوژی نیز نشان دادند که هیچ گونه اختلاف معناداری از نظر میزان کلاژن و سلول های التهابی در دو گروه وجود نداشت. نتیجه گیری: پماد دارویی گیاه ابوخلسا وسعت زخم را تا حدودی کاهش می دهد اما به نظر می رسد در زخم های سوختگی سطحی در مقایسه با مواد پانسمان دیگر تاثیر بیشتری داشته باشد.

زمینه و هدف: شیوع بیماری دیابت به دلیل عوامل مختلف به شدت در حال افزایش است. پدیده مقاومت به انسولین یکی از علل اصلی بروز این بیماری است که به دلایل مختلفی همچون کاهش سطح سرمی ویتامین دی 3 رخ می دهد. در این مطالعه رابطه بین سطح پلاسمایی ویتامین دی 3 با مقاومت به انسولین و فاکتورهای لیپیدی پلاسما ارزیابی گردید. روش بررسی: این مطالعه کارآزمایی بالینی بر روی بیماران دیابتی نوع دو مراجعه کننده به کلینیک دیابت درمانگاه بقیه اله تهران از تیر تا شهریور 1394 انجام گرفت. ابتدا داده های دموگرافیک گردآوری و سپس مقادیر سرمی ناشتای ویتامین دی3، گلوکز و لیپیدهای پلاسمایی اندازه گیری شد. بیماران به دو گروه نرمال و دچار کمبود ویتامین دی3 تقسیم شده و میزان لیپیدهای پلاسما و فشارخون بین آن ها مقایسه گردید. سپس افراد هایپوویتامینوز تحت درمان با ویتامین دی3 به مدت هشت هفته قرار گرفتند تا سطح آن به بالای ng/ml 30 برسد. سپس روی درمان نگه دارنده 50000 واحد ویتامین دی3 ماهیانه و g 1/5 کربنات کلسیم روزانه قرار گرفتند. پس از دو ماه دوباره بررسی شدند. یافته ها: 187 نفر (99 مرد و 88 زن) وارد مطالعه شدند. شیوع هایپوویتامینوز در افراد چاق بیشتر بود. درمان با ویتامین دی3 موجب تغییر معنادار HbA1c، HDL، تری گلیسرید، قندخون ناشتا و ویتامین دی3 گردید، اما در سایر شاخصه ها تغییرات معنادار ایجاد نشد. نتیجه گیری: به نظر می رسد کمبود ویتامین دی3 یکی از علل افزایش گلوکز پلاسما و دیس لیپیدمی باشد. همچنین اصلاح سطح پلاسمایی ویتامین دی3 می تواند منجر به کاهش مقاومت به انسولین و نیز اصلاح الگوی لیپیدی پلاسما در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو گردد.

زمینه و هدف: در پرتودرمانی تطبیقی سه بعدی، تصاویر سی تی با کنتراست به منظور بهبود صحت تشخیصی بافت هدف نسبت به بافت های نرمال مورد توجه قرار گرفته است. کنتراست زاهای تجویزی در حین انجام شبیه سازی سی تی به علت افزایش موقت در عدد سی تی و چگالی الکترونی می تواند بر محاسبات پرتویی و منحنی های توزیع دوز در طراحی درمان رادیوتراپی موثر باشد. بنابراین، پژوهش کنونی با هدف تعیین تاثیر کنتراست زاهای تجویزی بر منحنی های توزیع دوز طراحی و اجرا شد. روش بررسی: پژوهش کنونی از نوع کارآزمایی بالینی بود که از تیر 1394 تا شهریور 1395 در بیمارستان امام رضا (ع) شهر کرمانشاه انجام شد. 10 بیمار مبتلا به سرطان های فیلد لگن، به روش نمونه گیری آسان و در دسترس، وارد مطالعه شدند. هر بیمار با پوزیشن و مختصات مشابه پیش و پس از تجویز ماده کنتراست زا، تحت سی تی اسکن قرار گرفت. تصاویر سی تی، به نرم افزار طراحی درمان ISOgray® (DOSIsoft® ، Cachan، France) منتقل شد. تمام مراحل طراحی درمان روی تصاویر سی تی بدون کنتراست انجام شد و به دنبال آن بر تصاویر سی تی با کنتراست کپی گردید. محاسبات کمی در طراحی درمان از جمله اختلاف در چگالی الکترونی (ρ e) پیش و پس از تجویز ماده کنتراست زا انجام شد. یافته ها: پروستات (1/27%)، مثانه (0/62 تا 0/79%) و رکتوم (0/43 تا 0/56%) بیشترین تغییرات را در میانگین افزایش ρ e نشان دادند، با این وجود، منحنی های توزیع دوز پیش و پس از تجویز کنتراست در انرژی فوتونی MV 18 اختلاف معناداری را نشان نداد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که اختلاف آماری معنادار در طراحی پرتودرمانی فیلد لگنی پیش و پس از تجویز مواد کنتراست برای اهداف و اندام های در معرض خطر وجود ندارد.

زمینه و هدف: هپاتیت A یکی از شایع ترین عفونت های ویروسی دنیا است. گرفتاری در کودکان به طور معمول خفیف تر و در بزرگسالان شدیدتر است. احتمال بروز نارسایی حاد کبدی در سنین بالاتر بیشتر است. هدف این مطالعه، بررسی فراوانی آنتی بادی های سرمی هپاتیت A در گروه سنی کودکان بود. روش بررسی: این مطالعه توصیفی بر روی 200 کودک شش ماه تا 10 سال بستری در بخش اورژانس بیمارستان طالقانی گرگان از اردیبهشت تا تیر 1395 انجام گرفت. در دو گروه 100 نفری، گروه اول شش ماه تا سه سال و گروه دوم سه تا 10 سال بودند. پس از دریافت رضایت از والدین، میزان ml 3 خون جهت تعیین آنتی بادی های HAV IgM & IgG به روش الایزا گرفته شد و داده های دموگرافیک کودکان در پرسش نامه ثبت شد. یافته ها: مطالعه بر روی 200 کودک انجام شد. 127 (63/5%) پسر و 73 (36/5%) دختر بودند. به طور کلی 22 (%11) بیمار شامل هشت نفر (%8) در گروه اول و 13 نفر (%13) در گروه دوم، سرولوژی مثبت بودند. در نتیجه اختلاف معناداری بین دو گروه (سنی و جنسی) مشاهده نشد (0/239P=) و (0/535P=). تنها 11% از کودکان زیر 10 سال سابقه ی ابتلا به ویروس هپاتیت A را داشتند و در نتیجه حدود 89% از کودکان سابقه تماس یا ابتلا به ویروس نداشتند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه، میزان ابتلا به هپاتیت A در سنین زیر 10 سال در حدود 11% بود که نشان از کاهش تماس و ابتلا به این بیماری می باشد و بر این اساس احتمال ابتلا به عفونت HAV به سنین بالاتر شیفت می شود.

زمینه و هدف: هر گونه نقص در روند فرآیند اسپرماتوژنز می تواند موجب ایجاد نوعی از اختلالات ناباروری مردان به نام آزواسپرم غیرانسدادی شود. بررسی فاکتورهای درگیر در روند اسپرماتوژنز از جمله هورمون ها و ژن ها می تواند به درک مکانیسم ناباروری مردان کمک کند. هدف از انجام مطالعه بررسی بیان ژن کلاسترین در بافت بیضه بیماران آزواسپرمی غیر انسدادی می باشد. افزون بر این میزان هورمون های LH، FSH و تستوسترون نیز در خون این بیماران بررسی شد. روش بررسی: این یک مطالعه توصیفی شامل 42 مرد آزواسپرم غیرانسدادی می باشد که در پژوهشگاه رویان از خرداد تا اسفند 1395 انجام گردید. این بیماران بر اساس نتایج حاصل از نمونه برداری بافت بیضه، به دو گروه TESE+ (دارای اسپرم) و TESE-تقسیم بندی شدند. نمونه خون پیش از جراحی TESE از بیماران گردآوری و اندازه گیری میزان هورمون ها با تکنیک الایزا انجام گردید. RNA ژنومی از نمونه های بافت بیضه استخراج و تبدیل به cDNA شده و با تکنیک Rael-time PCR بیان ژن بررسی گردید. یافته ها: بر اساس نتایج کمی به دست آمده از بررسی میزان بیان ژن کلاسترین، این ژن در گروه TESE+ نسبت به گروه TESE-بیان بالاتری داشت و این تفاوت از نظر آماری معنادار بود (0/035P=). میانگین هورمون های FSH و LH در گروه TESE+ به صورت نسبی پایین تر از گروه TESE-بود (0/07P= و 0/08P=). میانگین هورمون تستوسترون در بین دو گروه تفاوت معناداری نداشت (0/66P=). نتیجه گیری: میزان بیان ژن کلاسترین در گروه TESE+ نسبت به گروه TESE-بالاتر است. به دلیل اینکه بیماران TESE+ دارای اسپرم در بافت بیضه خود می باشند می توان نتیجه گرفت که این ژن ممکن است در فرآیند اسپرماتوژنز نقش داشته باشد.

زمینه و هدف: ویروس هپاتیت E متعلق به خانواده هپه ویریده ها و از جنس هپه ویروس می باشد. این ویروس دارای چهار ژنوتیپ است. ژنوتیپ های سه و چهار این ویروس، می تواند باعث بروز عفونت مزمن در بیماران نقص ایمنی شود. هدف از این مطالعه بررسی فراوانی عفونت با ویروس هپاتیت E در بیماران مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی بود. روش بررسی: این مطالعه توصیفی، مقطعی بر روی 111 بیمار شناخته شده مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی اکتسابی که به طور تصادفی انتخاب شده بودند، صورت گرفت. این مطالعه تحت نظارت مرکز تحقیقات نقص ایمنی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از فروردین تا اسفند 1395 در اصفهان انجام شد. پس از خون گیری از بیماران انتخاب شده، با کمک Real-time PCR آلودگی به ویروس هپاتیت E بررسی شد. در این بررسی از پرایمرو پروب تهیه شده از RealStar® HEV RT-PCR Kit 1. 0 (Altona Diagnostics، Hamburg، Germany) استفاده شد و RNA ویروس جدا cDNA تهیه و بررسی انجام شد. یافته ها: میانگین سنی بیماران مطالعه شده 11/5± 38/5 سال بود. از 111 بیمار، 75 (67/6%) مرد و 36 (32/4%) زن بودند. از نظر آنتی ژن هپاتیت B تعداد شش نفر (5/4%) و هپاتیت C تعداد 39 نفر (35/1%) آلوده بودند. در این مطالعه مشخص شد که هیچ کدام از بیماران انتخاب شده آلوده به ویروس هپاتیت E نبودند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج این مطالعه می توان گفت که شانس ابتلا به هپاتیت E و تبدیل آن به هپاتیت مزمن E در بیماران ایرانی مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی وجود ندارد.

زمینه و هدف: یکی از اثرات مهم مراقبت مادرانه آغوشی در نوزادان نارس بهبود در روند وزن گیری آن ها است. هدف از انجام این مطالعه بررسی میزان حداقل زمان موثر مراقبت کانگرویی در وزن گیری نوزادان خیلی کم وزن بود. روش بررسی: نوزادان نارس با وزن کمتر از g 1500 پس از برطرف شدن بیماری و مشکلات اولیه، قطع مایع وریدی و تغذیه کامل روده ای وارد مطالعه شدند. مراقبت کانگرویی بر حسب تمایل و توانایی هر مادر در بخش مراقبت ویژه در کنار تخت نوزاد انجام می شد. نمونه گیری به صورت تمام شماری و در دسترس بوده است. متوسط افزایش وزن روزانه در طول دوره انجام مراقبت کانگرویی محاسبه گردید و با وزن گیری قابل انتظار برای همان نوزاد به میزان gr/kg/d 15 مقایسه شد. این مقایسه به تفکیک در سه گروه زمانی (متوسط انجام مراقبت آغوشی روزانه کمتر از 30 دقیقه، 60-30 دقیقه و بیش از 60 دقیقه) در روز انجام شد. یافته ها: در 87 نوزادی که مراقبت کانگرویی هفت تا 40 روز انجام شده بود متوسط افزایش وزن روزانه gr/kg/d 15/55± 26/69 بوده است که 19 مورد کمتر از 30 دقیقه، 54 مورد 60-30 دقیقه و 14 مورد بیش از 60 دقیقه روزانه مراقبت کانگرویی شدند. متوسط افزایش وزن در طول دوره نسبت به میزان مورد انتظار در این سه گروه به ترتیب g 126/29± 402/63 در مقابل 74/20± 167/21 (0/001P<) و g 182/60± 338/79 در مقابل 66/98± 220/36 (0/001P<) و g 236/02± 352/14 در مقابل 112/23± 259/96 (0/09P=) بود. نتیجه گیری: براساس یافته های این مطالعه مراقبت آغوشی حتی کمتر از یک ساعت می تواند در وزن گیری نوزاد نارس موثر باشد.

زمینه و هدف: ماده ای بدون رنگ و معطر به نام 2-فنیل اتانول با اثر ضد میکروبی به طور گسترده در وسایل آرایشی، عطرها و صنایع غذایی به کار برده می شود. ولوواژینیت کاندیدایی مزمن، التهاب ولوواژینال ایجاد شده توسط گونه های کاندیدا است. مقاومت نسبت به کلوتریمازول که از داروهای متداول در درمان این بیماری است در بسیاری از بیماران گزارش شده است. بنابراین در جهت بهبود درمان، اثر همبست کلوتریمازول با 2-فنیل اتانول بر روی گونه های کاندیدا جدا شده از ولوواژینیت مزمن کاندیدایی بررسی گردید. روش بررسی: این مطالعه ی مداخله ای، از اسفند 1394 تا آذر 1395 بر روی گونه های کاندیدایی جداشده از زنان مبتلا به ولوواژینیت مزمن مراجعه کننده به بیمارستان لولاگر تهران در دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شد. نمونه ها مورد آزمایش مستقیم، کشت بر روی محیط کاندیدا کروم آگار (جهت شناسایی اولیه ایزوله ها)، سابورو دکستروز آگار (جهت حفظ ایزوله ها) و تعیین توالی ناحیه ITS (جهت شناسایی قطعی گونه های کاندیدا) قرار گرفتند. سپس کلوتریمازول و 2-فنیل اتانول به تنهایی و در همبست بر روی گونه های جدا شده، به روش میکرو براث دایلوشن آزمایش شدند. یافته ها: از 40 سویه کاندیدایی شناسایی شده در این مطالعه، 95% کاندیدا آلبیکنس و 5% کاندیدا آفریکانا بودند. در آزمون همبست، میانگین MIC (حداقل غلظت مهارکنندگی از رشد قارچ) 2-فنیل اتانول و کلوتریمازول به تنهایی به ترتیب µ g/ml 0± 3200 و µ g/ml 40/16± 56 بود و بین مقادیر MIC کلوتریمازول به تنهایی و در همبست، تفاوت معناداری وجود داشت (0/021P=). نتیجه گیری: در همبست کلوتریمازول و 2-فنیل اتانول اثر هم افزایی مشاهده شد.