نامه مفید
سال:1380 | دوره:7 | شماره:27 (اقتصاد) |تعداد مقالات:10

کار، اشتغال و تولید دارای سه بعد فلسفی، جامعه شناختی و اقتصادی می باشد، ترتیب بین این ابعاد منطقی است. از این رو بعد فلسفی، زیر بنای جامعه شناختی و جامعه شناختی آن زیر ساز بحث اقتصادی آن به حساب می آید. آنگاه که فرهنگ کار و تولید در روابط اجتماعی سامان می یابد، زمینه طبیعی تاثیرگذاری دولت و مشارکت بخش خصوصی و سرمایه گذاری فراهم و در نتیجه شرایط راهبردهای اشتغال و تولید تحقق عینی می یابد.

سیستم مدرن و پیشرفته بانک و بانکداری در اقتصاد امروز جهان، شکل تکامل یافته نظام مالی و پولی جوامع گذشته است. جامعه اسلامی هم صرافخانه ها را در سیر تحولات نظام مالی خویش آزموده است؛ خدمات صرافخانه ها در سپرده پذیری و عرصه وام و دیگر عرصه های تامین مالی، از آنها موسسات مالی گسترده ای ساخته بود که تا اندازه ای نقش بانکهای امروزی را ایفا می کرده اند. این نوشته به بررسی تحولات آنها تا قرن چهارم هجری می پردازد. ابتدا به بررسی واژه صرف کردن پرداخته، سپس وظایف و فعالیتهای صرافخانه ها، مهمترین معاملات آنها و انواع آنها را بررسی می کند. نقش موثر صرافان در تامین مالی تجار و صنعتگران، تاسیس شرکتهای اقتصادی و تلاش برای کاهش بحرانهای اقتصادی نیز تبیین می گردد.

دسترسی به اطلاعات حجم اقتصاد زیر زمینی و میزان فرار مالیاتی برای سیاستهای کلان اقتصادی مهم است. ما در این مقاله از مجموعه و منطق فازی برای ایجاد یک سری زمانی سالانه برای اقتصاد زیرزمینی (غیرقابل مشاهده) و فرار مالیاتی در ایران برای دوره زمانی (1378-1343) استفاده می کنیم. دو متغیر ورودی (نهاده) مورد استفاده نرخ موثر مالیات و شاخص مقررات هستند. رویکرد منطق فازی برای مسئله اندازه گیری تا حدی ذهنی است، اما نتایج کاملا محکم و قابل انتخاب است.

چرا کشورهای مختلف رژیمهای مختلفی را برمی گزینند؟ چرا حتی یک کشور معین در زمانهای متفاوت رژیمهای ارزی مختلفی را انتخاب می کند؟ این مقاله بر آن است تا ضمن بررسی اهداف سیاستی، ویژگیهای ساختاری و شوکهای وارد بر اقتصاد به عنوان عوامل موثر بر انتخاب نظام ارزی، پاسخی برای پرسشهای فوق بیابد. با بررسی تحلیلی هر یک از عوامل مذکور استنتاج می شود که اگر چه در ادبیات نسبتا مفصل انتخاب نظام ارزی، ملاکها و معیارهای گوناگونی به عنوان راهنمای انتخاب بیان شده است، اما متاسفانه هیچ توافق کاملی در تعارضات، در اولویت بندی و در کیفیت کمی کردن دقیق معیارهای مختلف وجود ندارد. افزون بر این، نتایج بدست آمده در مطالعات کاملا وابسته به فروض مدلها در مورد اهداف، ویژگیهای ساختاری و شرایط کلان اقتصادی است. بنابراین اگر یک کشور بخواهد عملا ساماندهی ارزی معینی را برگزیند، باید اولا، هدف با اهداف سیاستی را بطور صریح و روشن مشخص نماید؛ ثانیا، ویژگیهای ساختاری و شرایط اقتصادی موجود را شناسایی و تصریح نماید؛ و در مرحله سوم شوکهای وارد بر اقتصاد را شناسایی و اندازه گیری نموده و سرانجام بر اساس اطلاعات فراهم شده، در مورد رژیم ارزی مناسب تصمیم گیری نماید.

یکی از دغدغه های اقتصادی در طرح ساماندهی تامین منابع مالی برای سرمایه گذاری و تولید است. دولت اذعان دارد که منابع مالی کافی ندارد، از این رو بکارگیری منابع مالی بخش خصوصی داخلی و سرمایه های خارجی جهت رسیدن به رشد اقتصادی مطلوب را ضروری می داند. در این مقاله نقش هر یک از سرمایه های مذکور در رشد اقتصادی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که بهره وری سرمایه در ماشین آلات بیش از ساختمان است. در بین ماشین آلات سرمایه های تامین شده از داخل از بهره وری بیشتری نسبت به سرمایه های تامین شده از خارج برخوردار بوده است. ضمن این که سرمایه گذاری خارجی از ماشین آلات، مکمل سرمایه گذاری داخلی در ماشین آلات نبوده است. بنابراین تامین منابع مالی داخلی و سرمایه گذاری در ماشین آلاتی که در داخل کشور تولید می شوند، بیشترین تاثیر را بر رشد اقتصادی دارد.

الگوی مصرف یکی از عناصر محوری در نظام اقتصادی اسلام است. برای ترسیم الگوی مصرف، لازم است، سطوح مختلف مصرف در اسلام مورد بررسی واقع شود. مقاله حاضر درصدد است دریچه هایی از این بحث را بگشاید. پس از ذکر مقدمه به طبقه بندی سطوح مصرف، سطح ممنوع مصرف و مصرف در فقه اسلامی، اشاره خواهد شد. بخش پایانی به جمع بندی و ارائه پیشنهادات اختصاص دارد.

این مقاله به تبیین سیاستهای کلی حکومت علی علیه السلام در زمینه منابع تامین و نیز نحوه صرف بیت المال می پردازد، در این بین آنچه در جمع آوری اموال عمومی مورد تاکید می باشد اثبات ممنوعیت اعطای معافیت مالیاتی به اشخاص (حقیقی یا حقوقی) است و این هدف با بررسی مورد به مورد مالیاتهای شرعی و اثبات عدم مالکیت دولت بر این اموال (که مجاز نبودن این نهاد به اعطای بخشودگی از پرداخت مالیات را نتیجه می دهد) تعقیب شده است، در بخش دوم نیز خطوط اصلی مورد توجه حضرت علی علیه السلام در نحوه صرف و هزینه سازی بیت المال مورد توجه قرار می گیرد. و در خاتمه نیز مساله ممنوعیت تحمیل هزینه های شخصی حاکم بر بیت المال از نگاه امیرالمومنین علیه السلام مورد اشاره قرار گرفته است.

هدف این مطالعه ارزیابی نقش عوامل نیروی کار، موجودی سرمایه فیزیکی، انباشت سرمایه R&D داخلی، انباشت سرمایه R&D خارجی، (از طریق تجارت خارجی) و سرمایه انسانی بر روی رشد اقتصادی ایران می باشد.نظریه های اخیر رشد اقتصادی، بطور مرسوم جهت گیریهای ابداع، را در واکنش به انگیزه های اقتصادی، به عنوان موتور اصلی پیشرفت تکنولوژیکی و رشد اقتصادی می دانند. با این دید، ابداع از یک طرف به دانش ناشی از فعالیتهای R&D بستگی دارد و در طرف دیگر ابداع به انباشت دانش کمک می کند. در نتیجه سطح بهره وری و تولید یک اقتصاد به فعالیتهای انباشته شده R&D و انباشت دانش موثر و ارتباط آن دو بستگی دارد.هزینه های R&D انباشته شده داخلی را به صورت تقریبی، برای انباشت سرمایه R&D داخلی و انباشت سرمایه R&D خارجی را، به صورت جمع وزنی واردات ضربدر انباشت سرمایه R&D شرکای تجاری در نظر می گیریم. معادله تولید را، بوسیله بکارگیری متدولوژی همگرائی یوهانسن با استفاده از مجموعه سریهای زمانی، طی دوره 1347-1378 تخمین می زنیم. شرکای تجاری مورد مطالعه شامل 21 کشور عضو OECD و امارات متحده عربی می باشد.نتایج دلالت می کند که نیروی کار، انباشت سرمایه فیزیکی، انباشت سرمایه R&D داخلی، انباشت سرمایه R&D خارجی و سرمایه انسانی اثر مهمی بر روی رشد اقتصادی دارد. همچنین نتایج تخمین، پیشنهاد می کند که اثر انباشت سرمایه R&D خارجی قویتر از انباشت سرمایه R&D داخلی بر روی تولید است. در ضمن ضرایب تخمینی متغیر اثر متقابل تجارت، با انباشت سرمایه R&D خارجی بر روی تولید، مثبت است.