پژوهش های نوین در تصمیم گیری
سال:1397 | دوره:3 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

مسئله زمان بندی پروژه با محدودیت منابع یکی از مسائل بسیار معروف و مطرح در زمینه تحقیق در عملیات و مدیریت پروژه است. در پژوهش حاضر، این مسئله با در نظر گرفتن اهداف مهمی شامل کمینه کردن زمان اتمام پروژه و همچنین کمینه کردن حداکثر هزینه انجام پروژه در یک روز مدل سازی شده است. در این راستا، تمامی روابط پیش نیازی ممکن بین فعالیت های یک پروژه موردتوجه قرار گرفته است. مدل پیشنهادی برای سه پروژه واقعی در اندازه های متفاوت و با استفاده از الگوریتم های فراابتکاری شامل الگوریتم ژنتیک، بهینه سازی ازدحام ذرات و تکامل تفاضلی اجرا شده است. نتایج حاصل از اجرای مدل نشان می دهد که الگوریتم تکامل تفاضلی برای پروژه های با مقیاس بزرگ و الگوریتم ازدحام ذرات برای پروژه های با مقیاس متوسط، از کارایی مطلوبی در مقایسه با الگوریتم ژنتیک برخوردار است. استفاده از الگوریتم های فراابتکاری برای حل پروژه های با مقیاس کوچک توصیه نمی شود.

با تجهیز بانک ها به سیستم های پرداخت و دریافت الکترونیکی و استفاده از کارت های اعتباری، مشتریان اکثر تعاملات بانکی خود را از طریق کارت های اعتباری و کانال های اعتباری نظیر دستگاه های خودپرداز ATM، پایانه های فروش POS، تلفن بانک، موبایل بانک و اینترنت بانک انجام می دهند. مشتریان با افزایش تعداد بانک ها و محصولات و خدمات آنان، زمانی که خدمات و محصولات بهتری پیدا کنند، به راحتی بانک خود را تغییر می دهند؛ بنابراین، مدیریت ارتباط با مشتری یک انتخاب اجتناب ناپذیر برای بانک هاست. یکی از ابزار هایی که در زمینه مدیریت ارتباط با مشتری می تواند به سازمان ها کمک کننده باشد، داده کاوی است. در این تحقیق برای شناسایی خدمات سودآوری که توسط مشتریان خوب مورد استقبال قرار گرفته اند، چهار روش داده کاوی درخت تصمیم، بیز ساده، K همسایه نزدیک و مدل ترکیبی استفاده شدند. هر یک از این روش ها بر روی داده های واقعی، آزمایش و کارایی هر روش سنجیده شد. نتایج ارزیابی مدل ها نشان داد که دقت مدل K همسایه نزدیک در شناسایی خدمات سودآور 26/93 درصد، دقت مدل بیز 83/74 درصد و دقت مدل درخت تصمیم 18/97 درصد است و پس از ترکیب مدل ها، دقت روش ترکیبی80/94 درصد شده است. همچنین مدل ترکیبی 01/96 درصد از خدمات عادی را درست شناسایی کرده و در مجموع 44/94 درصد از خدمات را به درستی تشخیص داده است و عملکرد بهتری نسبت به روش بیز ساده و K همسایه نزدیک داشته است. از مقایسه نتایج ارزیابی مدل ها مشخص شد که استفاده از روش های ترکیبی در مقایسه با روش های دسته بندی مبتنی بر یک مدل، از دقت بیشتری برخوردار است.

روند رو به افزایش اختلالات زنجیره های تامین، اهمیت بررسی استراتژی های بازگشت پذیری را بیشتر نموده است. پژوهش حاضر یک مدل برنامه ریزی تصادفی دو مرحله ای عدد صحیح سناریو-محور برای رویارویی با ریسک های عملیاتی و اختلال در یک شبکه زنجیره تامین خرده فروشی ارائه می نماید. مدل پیشنهادی تصمیمات قبل و بعد از بروز اختلال را در نظر می گیرد. پنج استراتژی بازگشت پذیری در برگیرنده ابعاد مختلف قابلیت های بازگشت پذیری اعم از پیش کنشی، واکنشی و کیفیت طراحی زنجیره (شامل مستحکم سازی تسهیلات، نگهداری موجودی احتیاطی، ایجاد ظرفیت اضافی در برخی گره های شبکه، استفاده از سیاست تحویل مستقیم به فروشگاهها و پوشش چندگانه فروشگاهها)، در نظر گرفته شده است. مدل ارائه شده برای یک مطالعه موردی در صنعت خرده فروشی بکار گرفته شده است. تحلیل حساسیت روی پارامترهای اصلی انجام شده و رهنمودهای مدیریتی از آنها استخراج شده است. نتایج مدل نشان دهنده تاثیر مثبت بکارگیری استراتژی های بازگشت پذیری در کاهش هزینه کل در طراحی شبکه زنجیره تامین خرده فروشی می باشد.

در سازمان های خدماتی، بهبود کیفیت خدمات جهت افزایش بهره وری، سود و رضایت مشتری یک موضوع حیاتی است که بدون شناسایی معیارهای مؤثر بر بهبود کیفیت خدمات، امکان پذیر نیست. بنابراین، هدف از این مقاله، معرفی یک روش دلفی بر اساس مفهوم استدلال کیفی، برای شناسایی و بومی سازی معیارهای مؤثر در کیفیت خدمات است. در این مقاله، ابتدا مفاهیم روش مرتبه بزرگی مطلق کیفی به عنوان یکی از روش های استدلال کیفی، تشریح و بر اساس آن، یک ساختار منظم برای روش دلفی ارائه شد. در این روش، ابتدا با استفاده از مفهوم آنتروپی یک تابع اجماع در محیط استدلال کیفی، معرفی و سپس سازوکار لازم برای رسیدن به همگرایی در روش دلفی فراهم شد. پس از معرفی مدل مفهومی تحقیق، شناسایی و بومی سازی معیار های کیفیت خدمات در بخش حمل ونقل عمومی شهرکرد به عنوان یک مطالعه کاربردی از روش پیشنهادی ارائه شد. نتایج حاصل نشان داد که از میان 35 معیار اولیه که بر اساس تلفیق معیارهای موجود در مطالعات کتابخانه ای و نظر پنل خبره گردآوری شده بود، در نهایت 30 معیار به عنوان معیارهای مؤثر بر بهبود کیفیت خدمات حمل ونقل عمومی شهرکرد انتخاب شدند.

نظریه مکانیابی یکی از مباحث مهم در بهینه سازی و تحقیق در عملیات می باشد. در مسائل مکانیابی هدف پیدا کردن مکان یک یا چند سرویس دهنده به گونه ای است که معیارهایی مانند هزینه حمل ونقل، مسافت طی شده توسط مشتریان، زمان کل سرویس دهی و هزینه حاصل از سرویس دهی بهینه شود. در این مقاله ما به مساله مکانیابی آرمانی می پردازیم که در آن مکان تعدادی مشتری در صفحه داده شده است و حالت ایده آل این است که مکانی برای سرویس دهنده تعیین کنیم به گونه ای که فاصله سرویس دهنده تا مشتری iام برابر ri باشد. اما چون چنین جوابی همواره موجود نیست، به دنبال کمینه کردن مجموع خطای حاصل از فاصله سرویس دهنده تا نقطه ایده آل هستیم. دو نوع تابع هدف کمینه کردن مجموع مربعات خطا و مجموع قدر مطلق در حالتی که تابع فاصله تحت نرم Lp اندازه گیری می شود را مورد بررسی قرار می دهیم. سپس از روشهای شبه وایزفیلد، گوس-نیوتن و الگوریتم فراابتکاری رقابت استعماری برای حل آنها استفاده می کنیم. در انتها نتایج عددی حاصل از حل روشهای ارائه شده را با هم مقایسه می کنیم.

سیستم های سرو در زمره پیشرفته ترین سیستم های تولید تکراری به شمار می روند که در حجم کم یا متوسط تولید می کنند. این سیستم ها متشکل از چندین سلول بوده و از طریق روش های نوین تخصیص متصدی ها، به بهترین زمان جریان کار دست می یابند. تحقیقات انجام شده در این حوزه بیشتر به جنبه های شکل گیری، تخصیص و توالی محصولات مختلف به سلول ها توجه کرده اند و موضوع تخصیص متصدی ها که بااهمیت ترین عنصر در این سیستم ها به حساب می آیند، همسنگ با دیگر تصمیمات موردمطالعه قرار نگرفته است؛ لذا در این مقاله این تصمیمات به طور مستقل بررسی و در قالب گردش شغلی درون و بین سلول ها تحلیل شده است. مدل ارائه شده، یک مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح (ILP) است که مجموعه ای از متصدی را به سلول ها تخصیص می دهد؛ به نحوی که عدم جابجایی های بین سلولی در دوره های متوالی کمینه شود. برای حل مدل، از نرم افزار گمز استفاده شده و همچنین به منظور بهبود کارایی حل برای مسائل با ابعاد متوسط و بزرگ، الگوریتم ابتکاری بهینه سازی مبتنی بر آموزش و یادگیری طراحی شده است. چندین مسئله نمونه در ابعاد مختلف برای بررسی اعتبار مدل و عملکرد الگوریتم به صورت تصادفی ایجاد و حل شده اند که حاکی از کارایی و کیفیت مناسب این الگوریتم است.

در مطالعات قبلی، طراحی مدل های مدیریت موجودی توسط تأمین کنندگان (VMI) بر اساس حداقل هزینه کل زنجیره تأمین بود. در این مقاله، یک روش جدید برای طراحی مدل های VMI با هدف بهینه سازی گردش موجودی انبار تولیدکننده ایجاد شده است. بر اساس مدل پیشنهادی، هدف ما افزایش حداکثر گردش موجودی همراه با محدودیتِ نداشتن کمبود کالا در خطوط تولید و انطباق با حداقل و حداکثر محدودیت های موجودی در انبار تولیدکننده است. روش پیشنهادی در مقایسه با روش های متعارف به حداقل رساندن کل هزینه زنجیره تأمین ساده تر و عملی تر است. الگوریتم ترکیبی مبتنی بر الگوریتم ژنتیک (GA) با استفاده از بهینه سازی ازدحام ذرات (PSO) برای به دست آوردن هر دو توانایی جستجوی مناسب فراگیر و محلی در فضای جواب، برای حل مدل جدید پیشنهاد شده است. به عنوان یک مطالعه موردی، اجرای مدل پیشنهادی در زنجیره تأمین شرکت سایپا بهبود در گردش موجودی کالا، کاهش سطح موجودی انبار و کاهش سطح بازپرسازی کالا توسط تأمین کنندگان را نشان می دهد.

در عصر اقتصاد دانش بنیان، یکی از مهم ترین نهادهای تأثیرگذار بر رشد این اقتصاد ارزیابی عملکرد است. هدف این پژوهش ارائه مدلی جهت ارزیابی کارایی پارک های علم وفناوری و شرکت های مستقر در آن ها با توجه به مختصات جغرافیایی-اقتصادی ایران است. در این پژوهش، ابتدا پژوهشگران با استفاده از مبانی نظری و نظر خبرگان متغیرهای مورداستفاده برای ارزیابی عملکرد پارک های علم وفناوری را شناسایی نمودند. به علاوه برای بالا بردن روایی مدل از توپولوژی های متفاوت متغیرها استفاده شد تا بهترین ارتباط میان این متغیرها و همچنین بالاترین سطح کارایی واحدهای تصمیم گیری شناسایی شود. از طرف دیگر، مدل تحلیل پوششی داده های دوسطحی استوار برای ارزیابی عملکرد پارک انتخاب شد. مدل ریاضی با توجه به ماهیت مسئله و همچنین بسط موری و بنکر توسعه داده شد. این تغییرات موجب توسعه مدل دوسطحی استوار تحلیل پوششی داده ها با متغیر غیراختیاری شد. درنهایت، کارایی پارک های علم وفناوری و واحدهای مستقر در دو مدل، بدون استفاده از متغیر غیراختیاری و با استفاده از متغیر اختیاری تشکیل و نتایج آن ها موردمقایسه قرار گرفت. بر اساس نتایج متغیر های غیراختیاری درصد تولید ناخالص هر استان و طول عمر پارک به عنوان متغیر میانجی شناسایی شدند.