مدیریت خاک و تولید پایدار
سال:1399 | دوره:10 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

سابقه و هدف: آلودگی خاک از مهمترین آلودگی های محیط زیست، می باشد. سرب یکی از فلزات سنگین و آلاینده های مهم زیست بوم خشکی است. استفاده از گیاهان برای رفع آلودگی خاک یا گیاه پالایی، روشی مقرون به صرفه است. امروزه با توجه به افزایش آلودگی منابع خاک و مشکلات ناشی از آن، شناسایی گیاهان مفید در این زمینه ضروری به نظر می رسد. کارآیی گیاه وتیور و کلم زینتی در جذب سرب بررسی و مقایسه نشده است، بنابراین این پژوهش با هدف مقایسه میزان گیاه پالایی سرب توسط دو گیاه وتیور و کلم زینتی و معرفی گونه بهتر در این زمینه انجام شد. مواد و روش ها: آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل در شرایط گلخانه به اجرا درآمد. تیمارها شامل دو نوع گیاه وتیور (Vetiveria zizanioides ) و کلم زینتی (Brassica oleraceae ) و سه سطح آلودگی خاک به سرب شامل 50، 250 و 500 میلی گرم در کیلوگرم از منبع نیترات سرب، در سه تکرار بودند. پس از اندازه گیری سرب انباشته شده در خاک به روش DTPA، سرب ریشه و اندام هوایی گیاهان، فاکتور انتقال (انتقال از ریشه به اندام هوایی) و فاکتور تجمع زیستی ریشه (انتقال از خاک به ریشه) نیز اندازه گیری شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار JMP و مقایسه میانگین ها با روش LSD انجام شد. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد در ریشه و خاک تاثیر نوع گیاه، سطوح آلودگی خاک و اثر متقابل این دو عامل بر میزان انباشت سرب در سطح یک درصد و در اندام هوایی تاثیر نوع گیاه و سطوح آلودگی خاک در سطح پنج درصد و اثر متقابل این دو عامل در سطح یک درصد معنی دار بود. بیشترین انباشت سرب در ریشه و اندام هوایی در تیمار وتیور با سطح آلودگی 250 میلی-گرم سرب بر کیلوگرم خاک اتفاق افتاد و بیشترین انباشت سرب خاک مربوط به تیمار کلم زینتی با سطح 500 میلی گرم سرب بر کیلوگرم خاک بود. وتیور در مقایسه با کلم زینتی میزان سرب را در ریشه و اندام هوایی خود به ترتیب 5/3 و 2/1 برابر بیشتر تجمع نمود و انباشت سرب در ریشه وتیور 4 برابر اندام هوایی این گیاه و در ریشه کلم زینتی 5/1 برابر اندام هوایی آن بود. در تمام سطوح آلودگی، فاکتور انتقال در هر دو گیاه، کمتر از یک و فاکتور تجمع زیستی ریشه وتیور از کلم زینتی بیشتر بود. نتیجه گیری: با وجود توانایی هر دو گیاه در انباشت سرب در ریشه و اندام هوایی خود، وتیور عملکرد بهتری در جذب سرب و کاهش غلظت سرب خاک داشت بنابراین کاربرد آن برای اهداف گیاه پالایی توصیه می شود.

سابقه و هدف: در بیشتر پروژه های ملی و منطقه ای به منظور تولید نقشه رقومی ویژگی های خاک، تراکم نمونه برداری، به دلیل پرهزینه و زمان بر بودن، کم در نظر گرفته می شود. به همین دلیل نقشه های رقومی تولیدی دارای قدرت تفکیک مکانی درشت (بیش از90 متر) هستند که در مقیاس مزرعه ای (قدرت تفکیک مکانی کمتر از30 متر) قابل استفاده نیستند. یکی از راه کارهای حل این مسئله، ریزمقیاس سازی نقشه های رقومی با قدرت تفکیک مکانی درشت با استفاده از متغیرهای محیطی با قدرت تفکیک مکانی ریز است. هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی کارآیی الگوریتم ریزمقیاس سازی دیزور برای تولید نقشه رقومی کربن آلی با قدرت تفکیک مکانی 30 متر از نقشه رقومی کربن آلی خاک با قدرت تفکیک مکانی 90 مترمی باشد. مواد و روش ها: ناحیه مورد مطالعه به وسعت تقریبی 14084 هکتار بخش کوچکی از حوضه آبریز کرخه واقع در استان کرمانشاه می باشد. در ابتدا با استفاده از 110 نقطه مشاهداتی تصادفی و روش کریجینگ بلوکی، نقشه رقومی کربن آلی خاک در محدود مورد مطالعه با اندازه پیکسل 90 متر تهیه گردید. سپس مجموعه ای شامل 23 متغیر کمکی محیطی مرتبط با فاکتورهای اسکورپن شامل اقلیم، توپوگرافی، موجودات زنده و مواد مادری به عنوان متغیرهای پیش بینی کننده مورد استفاده قرار گرفت. به منظور تهیه متغیرهای محیطی اقلیمی و توپوگرافی، از مدل رقومی ارتفاعSTRM و برای تهیه شاخص های پوشش گیاهی و زمین شناسی از تصاویر ماهواره لندست 5 استفاده شد. از الگوریتم دیزور که یک فرایند تکراری برای نزدیک شدن به راه حلی برای حفظ جرم است و مدل های خطی چند متغیره، افزودنی تعمیم یافته، کوبیست، جنگل تصادفی و مدل تجمعی برای تولید نقشه های ریزمقیاس استفاده گردید. برای ارزیابی کارآیی روش های مختلف، از مقایسه نقشه های بازسازی شده (حاصل از تبدبل نقشه های ریزمقیاس با اندازه پیکسل 30 متر به 90 متر با استفاده از فیلتر میانگین) با نقشه پایه (نقشه کریجینگ بلوکی) و معیارهای ارزیابی نااریبی، ضریب تبیین، ریشه میانگین مربعات خطا وضریب همبستگی تطابق استفاده شد. همچنین ساختار مکانی نقشه های بازسازی شده و نقشه پایه با استفاده پارامترهای نیم تغییرنمای تجربی بررسی گردید. یافته ها: رابطه بین متغیرهای کمکی با کربن آلی با استفاده از روش های داده کاوی در چهارچوب الگوریتم دیزور منجر به تولید نقشه های ریزمقیاس شد. نتایج نشان داد توابع تراکم احتمال نقشه های بازسازی در مدل کوبیست بسیار نزدیک به تابع تراکم احتمال نقشه پایه است. همچنین نقشه ریزمقیاس شده حاصل از مدل کوبیست دارای بیشترین ضریب تبیین بازسازی (75/0) و ضریب همبستگی تطابق بازسازی (8/0) و کمترین ریشه میانگین مربعات خطای بازسازی (06/0) و نااریبی بازسازی (001/0) بوده و بنابراین دارای بالاترین کارآیی در ریزمقیاس سازی نسبت به مدل های مختلف داده کاوی مورد بررسی است. همچنین مشخص شد استفاده از روش مدل سازی تجمعی در مقایسه با مدل های داده کاوی منفرد، صحت و دقت نقشه های ریز مقیاس شده را افزایش می دهد. مطالعه ساختار مکانی نقشه های ریزمقیاس شده با روش های داده کاوی در مقایسه با نقشه پایه (نقشه کریجینگ بلوکی کربن آلی خاک) نشان داد که واریانس کل نیم-تغییرنمای نقشه بازسازی شده مدل کوبیست نسبت به سایر مدل ها به واریانس کل نیم تغییرنمای نقشه پایه بسیار نزدیکتر است. نتیجه گیری: الگوریتم دیزور اصلاح شده به دلیل استفاده از روش های مختلف داده کاوی و مدل تجمعی، یک گزینه عملی برای ریزمقیاس-سازی نقشه ویژگی های خاک با قدرت تفکیک مکانی درشت است. با توجه به کارایی بالای این روش، می توان از آن برای تولید نقشه های ویژگی های خاک در مقیاس مزرعه ای از نقشه های رقومی در مقیاس منطقه ای و ملی استفاده نمود.

سابقه و هدف: باکتری های افزایش دهنده رشد گیاه ساکن در فیلوسفر گیاهان مختلف ابزاری برای استفاده کارآمدتر از باکتری ها به عنوان منبعی برای تولید کودهای زیستی را فراهم می کند. استفاده از فن آوری های مولکولی منجر به پژوهش عمیق در مورد ریزجانداران فیلوسفری می شود و ممکن است راه های جدیدی را برای توسعه و اعتباردهی عملیات کشاورزی مدرن فراهم نموده و سبب افزایش چشمگیر بهره وری شود. هدف از این پژوهش بررسی ویژگی های محرک رشد باکتری های جدا شده از فیلوسفر ذرت (Zea mays L. ) رشد یافته در مناطق مختلف جغرافیایی کشور (ایران) و شناسایی مولکولی آنها با روش توالی یابی ژن 16Sr RNA بود. مواد و روش ها: در شهریور سال 1395، 116 نمونه برگ سالم بالغ از مزارع ذرت واقع در 6 استان ایران (البرز، تهران، خراسان رضوی، خوزستان، فارس و قزوین) جمع آوری و سپس باکتری های فیلوسفری از آنها جداسازی شدند. ویژگی های محرک رشد باکتری ها از جمله، تولید ایندول استیک اسید (Indole-3 Acetic acid, IAA)، انحلال فسفات آلی نامحلول، تولید سیدروفور، تولید پلی ساکاریدهای برون سلولی (Exopolysaccharides, EPS) و نیز فعالیت آنزیم نیتروژناز با استفاده از روش های استاندارد اندازه گیری شدند. سویه های برتر بر اساس روش توالی یابی ژن 16Sr RNA در حد گونه شناسایی شدند. یافته ها: 10 سویه از 242 باکتری جداسازی شده از فیلوسفر ذرت براساس ویژگی های محرک رشد آنها انتخاب شدند. همه سویه های انتخابی دارای فعالیت آنزیم نیتروژناز، انحلال فسفات آلی و قابلیت تولید IAA و EPS بودند. بیشترین فعالیت آنزیم نیتروژناز (31/70nM ml-1 h-1 ) و انحلال فسفات آلی (05/75 g l-1) در سویه THE15 مشاهده شد، اگرچه کمترین مقدار این ویژگی ها به ترتیب متعلق به سویه های KHO57 (55/5 nM ml-1 h-1) و KHO51 (90/15 g l-1) بودند. سویه های QAZ26 و TEH15 دارای بیشترین مقدار IAA (به ترتیب 56/31 و 00/30 μ g ml-1) بودند و سویه ALB32 کمترین مقدار IAA (50/4 μ g ml-1) را تولید کرد. تولید EPS به وسیله سویه ها بین 805/1-120/0 g l-1 متغیر بود. در میان سویه های بررسی شده، تنها KUU32، KHU53، ALB32 و QAZ26 توانستند سیدروفور تولید کنند. توالی یابی 16S rRNA نشان داد که 10 سویه متعلق به جنس های Bacillus، Microbacterium، Pseudarthrobacter، Pseudomonas، Stenotrophomonas، Enterobacter و Kocuria هستند. Bacillus با 4 گونه مختلف (شامل Bacillus subtilis، Bacillus megaterium، Bacillus paralicheniformis و Bacillus pumilus) غالب ترین جنس بود. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این پژوهش باسیلوس غالب ترین جنس باکتری های افزایش دهنده رشد در فیلوسفر ذرت بود. از میان باکتری های جداسازی شده، TEH15 Enterobacter hormaechei توانایی بالایی در فعالیت آنزیم نیتروژناز، تولید ایندول استیک اسید و انحلال فسفات آلی داشت. بنابراین این سویه شایسته پژوهش بیشتر در بررسی های میدانی (مطالعات گلخانه ای و مزرعه ای) کشت ذرت و گیاهان هم خانواده ذرت است.

سابقه و هدف: باوجود مقادیر فراوان برخی از عناصر غذایی در خاک های آهکی، فرم قابل جذب این عناصر کمتر از مقدار لازم برای رشد گیاه بوده و کمبود عناصر غذایی یکی از عوامل محدود کننده تولید محصول گیاهان به ویژه گندم در این خاک ها محسوب می شود. کاربرد محرک های رشد گیاهی ممکن است از طریق افزایش جذب عناصر غذایی گیاه باعث بهبود عملکرد و کیفیت گندم-شود. بنابراین، هدف از انجام این بررسی، مقایسه اثر کاربرد محرک های رشد گیاهی مختلف بر خصوصیات کمی و کیفی گندم رشد یافته در یک خاک آهکی است. مواد و روش ها: این پژوهش در قالب طرح کاملاً تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به مدت یک سال زراعی (97-1396) اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: شاهد (کاربرد کودهای شیمیایی مطابق آزمون خاک)، کاربرد اسید آمینه آزاد (L)، اسید فولویک، عصاره جلبک دریایی، اسید هیومیک، مایه تلقیح ازتوباکتر و مصرف توأم محرک های رشد (بجز اسید فولویک). محرک های رشد اسید آمینه، اسید فولویک و عصاره جلبک دریایی بصورت محلول پاشی با غلظت 5 در هزار در دو مرحله پنجه زنی و ظهور سنبله و اسید هیومیک بصورت کود آبیاری به میزان 5 کیلوگرم در هکتار در مراحل اولیه رشد (قبل از پنجه زنی) استفاده شدند. در این تحقیق صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، زیست توده، پروتئین دانه و غلظت عناصر فسفر، پتاسیم، مس، روی، منگنز و آهن دانه اندازه گیری گردید. نتایج حاصله توسط نرم افزار MSTATC تجزیه واریانس شده و میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح 5 درصد مقایسه شدند. یافته ها: اثر محرک های رشد بر عملکرد دانه در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. کاربرد این مواد صرف نظر از نوع ماده مصرفی سبب افزایش معنی دار عملکرد دانه نسبت به شاهد گردید. بیشترین ارتفاع بوته (99 سانتی متر)، تعداد سنبله در متر مربع (633)، تعداد دانه در سنبله (33/43)، وزن هزاردانه (12/46) و عملکرد دانه (71/8617 کیلوگرم در هکتار) در تیمار مصرف توأم محرک های رشد بدست آمد و نسبت به کاربرد تکی این مواد برتری معنی داری داشت. مصرف محرک-های رشد باعث افزایش معنی دار درصد پروتئین دانه، غلظت های پتاسیم، مس، روی، منگنز و آهن دانه در سطح احتمال 1 درصد گردید. مصرف مواد مزبور بر غلظت فسفر دانه اثر معنی داری نداشتند. مصرف توأم محرک های رشد گیاهی باعث بیشترین افزایش درصد پروتئین، پتاسیم، روی، منگنز و آهن دانه نسبت به شاهد شد. در بین محرک های رشد، اسید آمینه باعث بیشترین افزایش درصد پروتئین و غلظت آهن دانه شده و اسید هیومیک باعث بیشترین افزایش در غلظت پتاسیم، مس، روی و منگنز دانه نسبت به شاهد گردید. نتیجه گیری: کاربرد توأم محرک های رشد گیاهی بهترین عملکرد و کیفیت دانه را نسبت به مصرف تکی این مواد تولید نمود. لذا می توان تلقیح بذور گندم با ازتوباکتر، مصرف اسید هیومیک بصورت کود آبیاری در اوایل رشد گیاه و محلول-پاشی اسید آمینه و عصاره جلبک دریایی در دو مرحله پنجه زنی و ظهور سنبله را توصیه نمود. بر اساس نتایج بدست آمده در بین محرک های رشد بصورت تکی اولویت مصرف با کاریرد اسید آمینه یا اسید هیومیک می باشد.

سابقه و هدف: شوری خاک یکی از مهم ترین فاکتورهای محدود کننده رشد و تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک است. روی یک ریزمغذی ضروری برای انسان، دام و گیاه است که به عنوان بخش فلزی آنزیم ها و کوفاکتور تنظیم کننده تعداد زیادی از آنزیم ها عمل می کند. روی برای سنتز کلروفیل ضروری است و نقش مهمی در تولید زیست توده گیاهی بازی می کند. روی در گرده افشانی، باروری و جوانه زنی گیاهان نیز نقش مهمی به عهده دارد. کمبود روی به عنوان یک مشکل اساسی به خصوص در گیاهان رشد کرده در خاکهای شور با مقادیر بالای pH شناخته می شود. ولی بررسی های اخیر نشان داده اند که کاربرد مقدار کمی از عناصر ریزمغذی به خصوص روی به صورت محلول پاشی، می تواند توانایی گیاهان را نسبت به تنش شوری متاثر نماید. از این رو هدف این آزمایش بررسی اثر مصرف خاکی و محلول پاشی روی بر محتوای رنگدانه های فتوسنتزی، فلورسانس کلروفیل و عملکرد گندم در شرایط شوری خاک بود. مواد و روش ها: آزمایشی در سال 1397 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. فاکتورهای آزمایشی شوری خاک در چهار سطح (عدم اعمال شوری، شوری30، 60 و 90 میلی مولار با نمک NaCl )، مصرف خاکی و محلول پاشی روی در چهار سطح (شاهد یا عدم مصرف روی، مصرف خاکی سولفات روی، محلول پاشی نانواکسید روی، کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی ) شامل می شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی در شرایط غیر شور، موجب افزایش محتوای کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و عملکرد دانه (به ترتیب 2/65، 72/52، 62، 43/50، 28/99 و 56/34 درصد) نسبت به شرایط عدم کاربرد روی تحت شوری 90 میلی مولار خاک شد. همچنین کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی در شرایط عدم اعمال شوری موجب افزایش فلورسانس حداکثر (Fm)، فلورسانس متغیر (Fv) گردید. عملکرد دانه 56/34 درصدی در شرایط عدم کاربرد روی و شوری 90 میلی مولار خاک در مقایسه با کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی در شرایط عدم شوری به دلیل افزایش فلورسانس حداقل (F0) و کاهش محتوای کلروفیل کاهش یافت. نتیجه گیری: به نظر می رسد که کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی می تواند عملکرد دانه ی گندم در شرایط شوری به دلیل بهبود رنگدانه های فتوسنتزی و مولفه های فلورسانس کلروفیل افزایش دهد. یافته ها: نتایج نشان داد که کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی در شرایط غیر شور، موجب افزایش محتوای کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و عملکرد دانه (به ترتیب 2/65، 72/52، 62، 43/50، 28/99 و 56/34 درصد) نسبت به شرایط عدم کاربرد روی تحت شوری 90 میلی مولار خاک شد. همچنین کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی در شرایط عدم اعمال شوری موجب افزایش فلورسانس حداکثر (Fm)، فلورسانس متغیر (Fv) گردید. عملکرد دانه 56/34 درصدی در شرایط عدم کاربرد روی و شوری 90 میلی مولار خاک در مقایسه با کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی در شرایط عدم شوری به دلیل افزایش فلورسانس حداقل (F0) و کاهش محتوای کلروفیل کاهش یافت. نتیجه گیری: به نظر می رسد که کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی می تواند عملکرد دانه ی گندم در شرایط شوری به دلیل بهبود رنگدانه های فتوسنتزی و مولفه های فلورسانس کلروفیل افزایش دهد.

سابقه و هدف: شوری خاک و آب آبیاری از عمده ترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان و تولید محصول در کشاورزی محسوب می شود. شوری آب و خاک غالباً از طریق افزایش فشار اسمزی محلول خاک، سمیت ویژه یون هایی چون سدیم و کلر و همچنین عدم توازن تغذیه ای، رشد گیاهان را محدود می کند. علاوه بر این، تنش شوری از طریق افزایش سطح هورمون اتیلن گیاه موجب کاهش رشد ریشه و رشد عمومی گیاه می شود. یکی از سازوکارهای مقابله با شوری، تلقیح بذر و یا ریشه گیاهان زراعی با باکتری ها محرک رشد گیاه می باشد. مواد و روش ها: به منظور بررسی تأثیر چهار سویه از باکتری های سودوموناس فلورسنت بر غلظت عناصر غذایی کم نیاز تحت شرایط آبیاری با آب شور در برنج آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل، در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل پنج سطح شوری آب آبیاری (7/0، 4/1، 8/2، 2/4، 6/5 دسی زیمنس بر متر از منبع آب دریا) و فاکتور دوم شامل چهار زاد مایه (سودوموناس پوتیدا 4، سودوموناس پوتیدا 11، سودوموناس پوتیدا 108، سودوموناس فلورسنس 169) و یک تیمار بدون تلقیح بود. ریشه نشاء برنج رقم طارم پس از تلقیح با سویه های موردنظر در گلدان ها کاشته شدند. آبیاری با تیمارهای مختلف آب شور در طول دوره رشد گیاه در حد اشباع انجام گردید. جهت تعیین غلظت عناصر غذایی منگنز، آهن، روی و مس نمونه برگ تهیه شد. پس از برداشت دانه برای تعیین میزان عناصر غذایی، نمونه بذر به آزمایشگاه منتقل گردید. یافته ها: نتایج نشان داد با افزایش شوری آب آبیاری، غلظت کلیه عناصر غذایی کم نیاز در برگ و دانه برنج به طور معنی داری کاهش یافت. تلقیح برنج با سویه های مختلف باکتری های سودوموناس فلورسنس و پوتیدا در شرایط آبیاری با آب شور بر جذب عناصر غذایی کم نیاز در برنج مؤثر بود و باعث افزایش معنی دار غلظت این عناصر نسبت به تیمارهای تلقیح نشده گردید. همچنین نتایج نشان داد که اثر متقابل تلقیح باکتری و سطوح شوری بر غلظت مس و آهن برگ و همچنین بر غلظت مس و منگنز دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد و در تمامی سطوح شوری، تیمارهای تلقیح شده با سویه سودوموناس فلورسنس 169 بیشترین غلظت آهن برگ را دارا بود. نتیجه گیری: تلقیح برنج با سویه های مختلف باکتری های سودوموناس فلورسنس و پوتیدا در شرایط آبیاری با آب شور در تخفیف اثرات شوری در شرایط گلدانی مؤثر بود و باعث افزایش غلظت عناصر غذایی کم نیاز نسبت به سطح بدون تلقیح گردید. بنابراین در شرایط آبیاری با آب شور می توان از سویه های سودوموناس پوتیدا 11، سودوموناس پوتیدا 108، سودوموناس فلورسنس 169 به عنوان باکتری های محرک رشد گیاه در کاهش اثرات شوری استفاده نمود.

سابقه و هدف: امروزه آلودگی خاک با فلزات سنگین یکی از معضلات زیست محیطی و حائز اهمیت می باشد. خاک های اطراف معادن دارای غلظت بالایی از فلزات سنگین هستند که می توانند بر سلامتی انسان و سایر جانداران تاثیر گذار باشند. یکی از روش های ارزان برای اصلاح خاک های آلوده به فلزات سنگین، ناپویاسازی فلزات در خاک است. استفاده از ترکیبات سازگار با محیط زیست دارای توانایی ناپویاسازی فلزات در خاک، مورد توجه بسیاری از پژوهشگران است. بدین منظور، در این مطالعه از ترکیبات سیلیسیم جهت ناپویاسازی سرب در خاک آلوده استفاده گردید. مواد و روش ها: در این آزمایش از چهار نوع ترکیب شامل کلسیم سیلیکات، پتاسیم سیلیکات، سدیم سیلیکات و سیلیسیم خالص در پنج غلظت ( 0، 50، 100، 200 و 400 میلی گرم سیلیسیم بر کیلوگرم خاک) استفاده شد. ترکیبات سیلیسیم به گلدان هایی که حاوی 700 گرم خاک آلوده به سرب بودند اضافه گردیدند و به مدت یک ماه در دمای محیط و رطوبت معادل ظرفیت زراعی نگه داری شدند. سپس سرب قابل دسترس نمونه ها با محلول DTPA استخراج و غلظت سرب توسط دستگاه جذب اتمی قرائت گردید. همچنین توزیع شکل های شیمیایی سرب قبل و بعد از اعمال تیمار با استفاده از عصاره گیری پی در پی انجام گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که از بین تمام تیمارهایی که اعمال گردید، کلسیم سیلیکات درغلظت 400 میلی گرم بر کیلوگرم خاک، توانست بیشترین میزان تثبیت سرب را نسبت به شاهد (54 % ) انجام دهد. به طور کلی هر چهار تیمار به کار برده شده در این آزمایش، در غلظت 400 میلی گرم بر کیلوگرم خاک دارای بیشترین میزان تثبیت سرب نسبت به سایر غلظت های کاربردی بودند. نتایج حاصل از عصاره گیری پی در پی نشان داد که با کاربرد ترکیبات سیلیسیم در خاک آلوده و افزایش غلظت از 50 به 400 میلی گرم در کیلو گرم خاک، شکل محلول و تبادلی، متصل به کربنات ها و متصل به اکسید آهن و منگنز کاهش و شکل باقی مانده سرب افزایش یافت. بیشترین میزان کاهش در شکل تبادلی، کربناتی و متصل به اکسید آهن و منگنز و بیشترین میزان افزایش در شکل باقی مانده، مربوط به تیمار کلسیم سیلیکات بود. نتیجه گیری: در واقع با افزایش غلظت ترکیبات سیلیسیم استفاده شده، سطوح بیشتری از این ترکیبات جهت تثبیت در اختیار سرب قرار می گیرد. سیلیسیم می تواند با فلزات سنگین کمپلکس تشکیل دهد و از این طریق حلالیت آن ها را کاهش دهد. از میان ترکیبات سیلیسیم، کلسیم سیلیکات سطح ویژه بالاتری نسبت به پتاسیم سیلیکات و سدیم سیلیکات داشته که از این طریق می تواند یون های فلزی بیشتری را در سطح خود کمپلکس کند. پتاسیم سیلیکات و سدیم سیلیکات نیز به همین دلیل توانایی ببیشتری نسبت به سیلیسیم خالص در ناپویاسازی سرب داشته اند. بنابراین، سیلیسیم خالص کمترین توانایی در ناپویاسازی سرب داشت. به طور کلی استفاده از سیلیسیم و ترکیبات آن علاوه بر اینکه سازگار با محیط زیست بوده تا حدود زیادی می توانند از پویایی سرب در خاک بکاهند.

سابقه و هدف: تغییرات در مدیریت خاک می تواند بر تولید محصول اثرات مثبت و یا منفی بگذارد که تحت تاثیر عواملی از جمله منطقه، تناوب زراعی، خصوصیات خاک، شدت خاک ورزی و هم چنین تنوع گونه ای خاک قرار می گیرد. اطلاعات کمی درباره پاسخ و واکنش موجودات خاک به تغییرات خاک ورزی وجود دارد. پژوهش ها نشان داده است که اجرای سامانه های خاک ورزی حفاظتی می تواند موجودات خاک و دشمنان طبیعی آن ها را تحت تاثیر قرار دهد که به دلیل تغییر در حاصلخیزی خاک و دسترسی به خُرد زیستگاه های بیشتر می باشد. بنابراین، این پژوهش با هدف بررسی اثرات سامانه های خاک ورزی حفاظتی و رایج بر جمعیت ماکروفون و تنوع گونه ای خاک در تناوب گندم (Triticum aestivum L. )-ذرت (Zea mays L. ) انجام شد. مواد وروش ها: به منظور بررسی اثر خاک ورزی (خاک ورزی رایج، کم خاک ورزی و بی خاک ورزی) و بقایای ذرت (حفظ بقایا و حذف تمام بقایا) بر فراوانی جمعیت ماکروفون خاک در تناوب گندم-ذرت، پژوهشی مزرعه ای در دو فصل زراعی (96-1395) به صورت کرت های یک بار خُرد شده با سه تکرار در زرقان استان فارس اجرا شد. برای نمونه برداری از جمعیت ماکروفون خاک از تله های خاکی و برای تعیین مقادیر شاخص های تنوع گونه ای از نرم افزار پست استفاده شد. کلیه محاسبات آماری با استفاده از نرم افزار سس انجام گرفت و برای مقایسه میانگین ها از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح 5 درصد استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که حفظ بقایای گیاهی در کشت ذرت نسبت به گندم جمعیت ماکروفون خاک را بیش از 6 درصد افزایش داد. کاهش عملیات خاک ورزی و حفظ بقایای گیاهی اثر مثبتی بر فعالیت ماکروفون خاک داشت به گونه ای که جمعیت ماکروفون خاک با عملیات کم خاک ورزی و بی خاک ورزی نسبت به سامانه خاک ورزی رایج حدود 1 برابر افزایش یافت. در شرایط حفظ بقایای گیاهی شاخص شانون برای سامانه های بی خاک ورزی، کم خاک ورزی و خاک ورزی رایج به ترتیب 88/1، 91/1، 92/1، سیمپسون 83/0، 84/0، 85/0 و برگر-پارکر 31/0، 28/0، 25/0 تعیین شد. بیشترین مقدار شاخص هیل در کشت گندم و ذرت (به ترتیب 68/0 و 71/0) در سامانه خاک ورزی متداول (رایج) و حذف بقایای گیاهی به دست آمد. نتیجه گیری: اگر چه طیف گسترده ای از پاسخ ها در میان گونه های مختلف وجود داشت، اما بیشترین فراوانی ماکروفون خاک در سامانه کم خاک ورزی و حفظ بقایای گیاهی در مقایسه با خاک ورزی رایج و بی خاک ورزی حاصل شد که دلیل آن افزایش تنوع در خُرد زیستگاه-های طبیعی در خاک در نتیجه حفظ بقایا و کاهش عملیات خاک ورزی می باشد. بطور کلی، درک بهتر از اثر روش های مختلف خاک ورزی و مدیریت بقایا بر ماکروفون خاک، به منظور شناخت روابط میان ماکروفون خاک و دشمنان طبیعی آن ها با گیاهان زراعی در توسعه راهکارهای مدیریت آفات به عنوان جزئی مهم در پایداری برنامه های کشاورزی محسوب می گردد.

سابقه و هدف: شور و سدیمی شدن خاک ها از مهم ترین عوامل تخریب اراضی، به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان به شمار می روند. خاک های شور-سدیمی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی نامطلوبی دارند که باعث کاهش جذب عناصر غذایی توسط گیاهان و درنهایت افت رشد و عملکرد آن ها می گردد. کاربرد اصلاح کننده ها ازجمله مواد آلی، اغلب می تواند راهکاری مناسب در جهت اصلاح و بهبود باروری خاک های شور-سدیمی باشد. مواد و روش ها: در این پژوهش خاک شور-سدیمی از استان البرز، تهیه شد و سپس در سه سطح 1، 3 و 5 درصد وزنی، با کودهای گاوی، ورمی کمپوست و آزولا مخلوط شد و به مدت پنج ماه در دمای 20 درجه سلسیوس تحت انکوباسیون قرار گرفت. سپس در خاک تیمارها، بذر گیاه گلرنگ کاشته شد و به مدت دو ماه در گلخانه قرار گرفت. در این دوران، رطوبت خاک در حد رطوبت مزرعه، از طریق توزین هفتگی و آبیاری با آب مقطر حفظ گردید. بعد از این دوران، شاخص های گیاهی شامل: ارتفاع اندام هوایی، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، میزان کلروفیل برگ ها و سطح برگ های گیاه گلرنگ به دقت اندازه گیری شد و مشاهده شد که افزودن کودها موجب تغییر در رشد گیاه گلرنگ نسبت به تیمار شاهد شده است. یافته ها: پس از سپری شدن دوران انکوباسیون و سپس دوران کشت، مشاهده شد افزودن اصلاح کننده ها موجب تغییر در رشد گیاه گلرنگ نسبت به تیمار شاهد می شود. کمترین ارتفاع ساقه مربوط به تیمار 5 درصد کود گاوی و بیشترین ارتفاع گیاه گلرنگ، مربوط به تیمار 5 درصد کود ورمی کمپوست بود که از نظر آماری با تیمار شاهد، تفاوت معنی داری داشتند. تیمارهای 3 و 5 درصد کود ورمی کمپوست و1 درصد کود آزولا بیشترین وزن تر ریشه و اندام هوایی را نسبت به سایرین به طور معنی دار داشتند که این بیانگر وجود بیشترین آب قابل دسترس در این تیمارها جهت استفاده ی گیاه گلرنگ می باشد. تیمارهای مختلف، روی افزایش وزن خشک گیاه گلرنگ تأثیر معنی داری نداشتند. میزان کلروفیل برگ گیاه گلرنگ در تیمارهای مختلف نسبت به شاهد، تفاوت معنی داری نداشت، به استثنای تیمار 5 درصد کود گاوی که کاهش معنی دار و تیمار 3 درصد کود آزولا، افزایش معنی دار نسبت به شاهد نشان داد. سطح برگ در تیمارهای 5 درصد ورمی کمپوست و 1 درصد کود آزولا، افزایش معنی داری داشت و تیمار 5 درصد کود گاوی در کمترین سطح برگ را داشت. نتایج: تغییرات رشد گیاه گلرنگ در تیمار کود گاوی عمدتاً منفی ظاهر گردید، در حالی که تیمار کود آزولا با تغییرات ناچیزی و تیمار کود ورمی کمپوست با تغییرات مثبت معنی دار در اکثر آنالیزهای گیاهی ظاهر شد. به طور دقیق تر 5 درصد کود ورمی کمپوست و سپس 3 درصد کود آزولا می تواند در خاک شور-سدیمی، مناسب ترین بستر را برای رشد گیاه گلرنگ فراهم آورد. بنابراین با توجه به نتایجی که از این آزمایش به دست آمده، در شرایط مشابه، استفاده از کود گاوی در خاک های شور-سدیمی توصیه نمی شود.