پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی
سال:1385 | دوره:6 | شماره:22 (ویژه اقتصاد) |تعداد مقالات:6

با توجه به این که ایران کشوری سرشار از منابع غنی و گسترده انرژی است، تعیین رابطه بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی می تواند در تبیین سیاست های بخش انرژی کمک موثری به سیاست گذاران کند. از دیر باز در دیدگاه مکاتب مختلف اقتصادی، منابع طبیعی، سرمایه و نیروی کار از مهم ترین عوامل موثر بر رشد اقتصادی به شمار می آمدند. در نظریه های جدید رشد، عامل انرژی نیز به الگوها وارد شده است. در این زمینه مقاله حاضر با توجه به ارتباط نزدیک بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی، به بررسی رابطه بین مصرف نهایی انرژی در بخش خانگی و تجاری (به عنوان تقاضای نهایی انرژی) و بخش های صنعت، حمل و نقل و کشاورزی (به عنوان تقاضای واسطه ای انرژی) از یک سو و رشد اقتصادی ایران از سوی دیگر طی سال های 1346-1383، با استفاده از روش های آزمون علیت گرنجر استاندارد و تصحیح خطا پرداخته است. نتایج حاصل از علیت گرنجر استاندارد نشان دهنده این است که یک رابطه علیت گرنجری یک طرفه از تقاضای نهایی انرژی به رشد اقتصادی و یک رابطه علی دو طرفه بین رشد اقتصادی و تقاضای واسطه ای انرژی وجود دارد. نتایج حاصل از برآورد مدل های تصحیح خطا نیز نشان می دهد که در کوتاه مدت و بلند مدت، رابطه علیت گرنجری دو طرفه بین تقاضای نهایی انرژی و رشد اقتصادی و هم چنین بین تقاضای واسطه ای انرژی و رشد اقتصادی وجود دارد.

به دلیل فرضیات محدود کننده ای که مدل های سنتی ارزیابی سهام به همراه دارند، در این مقاله برای ارزش گذاری سهام عادی از مدل سود باقیمانده حسابداری استفاده شده است. این مدل شکل تعدیل یافته مدل تنزیل سود تقسیمی (DDM) است که در آن فرض وجود رابطه ثابت بین داده های حسابداری و سودهای تقسیمی آتی و سیاست تقسیم سود مشخص اعمال نمی گردد. در این مدل ارزش دفتری و عایدات نقش تعیین کننده ای ایفا می کنند. مدل سود باقیمانده با ارزش دفتری (خالص دارایی ها) آغاز می شود و تعدیل رو به بالا یا رو به پایین آن منعکس کننده سوددهی مورد انتظار آن دارایی ها است. نسبت قیمت به عایدات (P/E) تابعی از تغییرات مورد انتظار در سوددهی آتی و نسبت قیمت به ارزش دفتری (P/B) تابعی از سطح مورد انتظار در سوددهی آتی است. بر اساس پیش بینی مدل فیرفیلد (Fairfield, 1994) و نتایج به دست آمده در این پژوهش،P/B  همبستگی مثبتی با بازده حقوق صاحبان سهام آتی دارد و P/E با رشد عایدات همبستگی مثبتی دارد. شواهد تجربی نشان می دهند که ترکیبات مختلف P/B-P/E با الگوهای سوددهی آتی در ارتباط هستند. این نتایج موید مدل مورد استفاده می باشند.

هدف این پژوهش بررسی قابلیت کاربرد روش میانگین متحرک که یکی از مشهورترین روش های تجزیه و تحلیل تکنیکی است در بازار بورس اوراق بهادار تهران است. تجزیه و تحلیل تکنیکی بر مبنای فرض قابل پیش بینی بودن قیمت ها و عدم وجود شکل ضعیف فرضیه بازار کارا انجام می گیرد. به منظور انجام این پژوهش از قیمت های روزانه سهام 35 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی سال 1383 استفاده شده است. بر مبنای این مطالعه وجود روند در قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران تایید شده و در نتیجه شکل ضعیف فرضیه بازار کارا رد گردیده است. هم چنین نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که در دوره زمانی یک ساله مورد بررسی، میانگین بازدهی حاصل از روش میانگین متحرک ساده دوگانه (در دو حالت با در نظر گرفتن هزینه معاملات بدون در نظر گرفتن هزینه معاملات) با میانگین بازدهی حاصل از روش خرید و نگهداری برابر است.

فقر پدیده ای چند بعدی است. اندیشمندان زوایای مختلف آن را بررسی کردند و دولت ها و مردم و مجامع جهانی در جهت کاهش و زدودن این لکه زشت از زندگی محرومان اقدامات فراوانی در دستور کار خود قرار داده اند. سنگ بنای اصلی در طراحی شاخص های اندازه گیری فقر، خط فقر است. در این تحقیق وضعیت استان مازندران از جهات عوامل موثر بر سطح زندگی مردم مانند آموزش، بهداشت و تامین اجتماعی در دوره زمانی 1363-1384 مورد بررسی قرار گرفت. سپس خط فقر با انجام سیستم مخارج خطی پویا برای مناطق شهری استان از روش معادلات به ظاهر نامرتبط تکراری (ISUR) برآورد گردید و بر اساس آن شاخص های فقر محاسبه شد. نتایج نشان می دهد که در طول دوره مطالعه 48 درصد جمعیت استان به طور متوسط زیر خط فقر قرار دارند و پرکردن شکاف فقر مستلزم پرداخت 44درصد خط فقر به طور متوسط به هر فرد است. روند شاخص سرشمار و شکاف فقر بیان کننده این واقعیت است که نسبت افراد فقیر به کل جمعیت استان و هم چنین شدت فقر در استان رو به کاهش بوده است. این تحقیق می تواند واقعیت موجود استان حاصلخیز مازندران را برای سیاست گذاران ملی و استانی روشن کند.

هدف اصلی این مقاله بررسی تاثیر نوسانات قیمت نفت بر روند تعدادی از متغیرهای کلان اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلی، سطح عمومی قیمت ها و سطح اشتغال برای دوره زمانی 1340-1384 در ایران است. برای این منظور از یک مدل تصحیح خطای برداری و دو تکنیک تابع عکس العمل تحریک و تجزیه واریانس استفاده شده است.نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که یکی از منابع اصلی نوسانات در متغیرهای کلان اقتصادی در ایران تکانه های قیمتی نفت است. بیست درصد از نوسانات تولید ناخالص داخلی، سی درصد از نوسانات میزان بی کاری و شصت درصد از نوسانات سطح عمومی قیمت ها ناشی از نوسانات قیمت نفت است. علاوه بر این نتایج مذکور نشان می دهد که تکانه های وارده بر قیمت نفت که ثبات فضای فعالیت های اقتصادی در ایران را تحت تاثیر منفی قرار داده، در طول زمان بر نوسانات متغیرهای مذکور افزوده و موجب واگرایی مقادیر تحقق یافته این متغیرها از سطح تعادلی آن ها شده است.

توسعه مبتنی بر دانایی در حقیقت تغییر نوع نگرش و تفکر نسبت به مبحث توسعه است. مهم ترین ویژگی اقتصاد مبتنی بر دانایی، توانایی کسب درآمد از اقتصاد دانش محور است. در این خصوص کشورهایی که شیوه کسب درآمدهایشان را اقتصاد دانش محور قرار بدهند، مطمئنا رشد اقتصادی سریع تر و ظرفیت های اقتصادی بالاتری نیز پیدا می کنند.در این مقاله ضمن اشاره ای مختصر به مفاهیم پژوهش و تحقیق به عنوان شاخص های تولید دانش و توسعه دانایی، مروری گذرا بر برخی از شاخص های مرتبط با این موضوع می شود و سپس اثر متغیرهای مرتبط با تحقیق و پژوهش بر رشد اقتصادی در ایران به عنوان شاخص عملکرد اقتصادی بررسی می گردد.نتایج حاصل از برآورد الگوهای کوتاه مدت و بلند مدت با استفاده از روش (ARDL)، نشان می دهد که میزان بودجه و اعتبارات بخش تحقیقات کشور، اثر مثبت و معنی داری بر تولید ناخالص داخلی بدون نفت، طی دوره مورد بررسی داشته است.